XIX Asr Yevropa kostyum tarixi - Текстиль - Рефераты

XIX Asr Yevropa kostyum tarixi

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

573 KB

XIX Asr Yevropa kostyum tarixi Reja: 1. XIX asr oxirida “ kutyurye ” tushunchasining paydo bo’lishi. 2. Ayollar kostyumlari ko’p detallar va bezaklar ilan boyidi .

XIX asr Yevropa kostyumi tarixi 1789-yildan, ya’ni fransuz burjua inqilobidan boshlangan. Asr oxirida kostyumni shakllantirish asoslari yaratilgan. XIX asrda umumiy Yevropa kostyumini yaratish jarayonini nihoyasiga yetib, jamiyatda modaning o’rni ham o’zgargan edi. Uning ijtimoiy vazifalari murakkabroq bo’lib, moda keng tarqaladigan bo’ldi. Moda endi shaxar axolisi uchun did raxbari va did tarbiyachisi bo’lib qolgan. XIX asr modasida asosiy o’rinni endi ayollar kostyumi egallab, erkaklar kostyumi esa faqat mato sifati bilan ichki kiyimning oppoqligibilan farqlangan. Birinchi davr (1800-1815yy) Napalyon fransuz to’qimachilik sanoatini rivojlantirish maqsadida atlas va baxmalni modaga kirgizadi. U armiyada mosh rang, sudyalar uchun –qora, sud masalaxatchilariga-qizil va barcha axoli tabaqalariga oq rangli liboslar kiyishni urf etadi. Erkaklar kostyumi. Erkaklar ichki ko’ytlagi baland yoqali oq ko’ylak bo’lib, ustidan ola-bula nimcha, ba’zan, baravar bir nechtasini kiyishgan. Galstuk (halstuch, nem-bo’yin ro’moli) sharfsimon bo’lib, bo’yinga o’ralib, oldida har xil usulda bog’langandi: kata bant yiki tugun qilib, uchlari esa nimchaga berkitilar edi. Asr boshlarida erkaklar uzunligi etigigacha bo’lgan pantalon kiyishgan.1818 yilga kelib, pantalon to’piqqacha uzayib, modaga butunlay kirdi. Pantalonlar “podyajka” (shimni tutib turish uchun ikki yelka osha tortib qo’yiladigan tasma) yordamida mahkamlanar edi, shim pochasiga esa “shtripka” lar (pochatasma) qilinar edi. Eng keng tarqalgan ustki kiyim frak bo’lib, uning beli sal balandroq ko’tarilib, yeng qiyamasi keng va uchida voronkasimon manjet bo’lgan. Ko’pincha, yoqasi boshqa rangli duhobadan qilingan. Fraklar asosan, sidirg’amatodan tikilar, ammo naqshli gazlamalar ham uchrar edi. Ustki kiyimlar va pantalonlar shu davr qoidalariga binoan har xil rangli, pantalonlar ochroq rangda bo’lishi kerak edi.

Ot minganda avvalgidek redingot kiyishgan. Keyinchalik u o’zgarib kundalik kiyim “syurtuk” ga aylangan. Ampir (frans. empire – imperiya) – me’morlik va bezak san’atida 19-asr boshlarida vujudga kelgan hamda klassitsizm rivojini nihoyasiga yetkazgan uslub. Shakllarning mahobatligiga , bezaklarning jozibadorligiga ( nishon , naqshlarda ) erishildi . Qadimgi Rim , Yunoniston va Misr badiiy merosiga tayangan holda , yangi mavzular bilan rivojlantirishda davlat va harbiylar qudratining ramzi bo ’ lib xizmat qildi . Ampir uslubi birinchi marta Fransiyaning Napoleon I imperiyasi davrida shakllandi (mas, Parijda hozirgi de Goll maydonidagi Zafar tog’i, 1806– 37; me’mori J. F. Shalgren). Unda Napoleon harbiy diktaturasiga suyangan burjua doiralarining g’oyalari va estetik qarashlari ifoda ettirilgan. XIX asrda Imperatorlik kabi yo’nalish san’atiga kelganda, ayollar o’zlarini noqulay korsetadan bo’shatdilar. Ayollar engil matolarning engil liboslarini kiyishdi - muslin, batista. Liboslar ko’krak va belning chizig’iga urg’u berib, tananing yuqori qismiga mahkam o’rnashgan. Ayollar kiyimi. Ampir uslubining ta’siri ayollar kiyimida tez sezildi. Bu Fransiyada imperator saroyi va yangi aslzodalarning paydo bo’lishi bilan bog’liq edi. Ular uchun Napalyon turli Yevropa mamalakatlarining qirol saroylari odatlariga binoan saroy etiketini yaratgan edi. Undan tashqari qimmatbaxo matolar ishlab chiqarishning tiklanishi ayollar kostyumi plastic yechimining o’zgarishini

ko’rsatgan. Kostyum og’irlashib, turli dekorativ elementlari ko’payadi, ammo oldingi mutanosibliklar saqlanib qolgan. Balga oid ko’ylaklarnig dekoltesi chuqur bo’lib, shleyfi olib qo’yiladigan edi.1810 yildan keyin yubka keng emas, qo’g’iroqsimon shaklda bo’lib, etagi ser bezaklangan (rasm). rasm. Ayollar kostyumi XIX asr oxirida “ kutyurye ” tushunchasining paydo bo’lishi. XIX asr ikkinchi yarmida Fransiya o’z tarixidagi osoyishta, tinch davrlarning birini kechirmoqda edi. Burbonlarni o’z taxtiga qaytargan Restavratsiya davri osonlikcha orttirilgan boyliklarini namoyish qilib, “ko’z-ko’z” qilish istagida yurgan bir talay nuvorishlar – yangi boyvachchalarni paydo qildi. Modada bu o’ta dabdabalik, ayollar liboslarining bezaklarga o’ta to’yinganligi, rokoko davridagi liboslarga qiziqish bilan o’z aksini topdi. Ampir uslubidan so’ng san’at va kostyumlar uslubi tarixi romantizm kabi moyillik uchun mashhur. Ayni paytda ayollar liboslari yana ko’payib, hashamdor bo’ldi. Muhim detallar yelka va keng ko’ylaklar ostiga tushirildi. Erkaklar terisini kiyishadi, bosh kiyimlar esa silindirdir. Ikkinchi davr(1815-1830yy) Napalyon imperiyasi barbod bo’lishi bilan Fransiyada monarxiya tiklandi. Bu davrda Fransiya tarixida Restavratsiya-Prussiya, Avstriya, Rossiya- o’z

xalqlarininginqilobiy kurashiga qarshi turish uchun” muqaddas birlashma” tuzishgan. Yevropa madaniyati XIX asrning ikkinchi choragida juda murakkab va qarama-qarshi bo’lgan. Endi avvalgidek yagona buyurtmachi –saroy emas; didni endi burjuaziya o’ziga bo’ysundirgandi. Me’morchilik, tasviriy va amaliy san’atda umumiy uslub yo’q edi. 20-30yillarda adabiyot va san’atda romantizm uslubiy yo’nalishi vujudga kelgandi. Klassizm va ma’rifatchilik realizmining badiiy ijod yo’nalishlari o’rnini bosishga jazm qilgan romantizm uslubiy yo’nalishi o’ta murakkab va rango-rang badiiy hodisa bo’lib, unda inqilobiy va reaksion oqimlar qorishmasi asosiy o’rin egalladi. Bu oqimning siyosiy qarashlarida farqlar bo’lishiga qaramay, ular juz’yi va umumiy ijod aqidalari bo’yicha bir birlari bilan birlashdilar. Erkaklar kostyumi. Erkaklar kiyimlarining asosiy turlari qora, ko’k, sarg’ish-yashil va jigarrang frak va redingot bo’lib, franking oldi uzun va duxobadan qilingan shol yoqali bo’lgan. Redingot esa baland taqilmali, kichkina latskan (adip qaytarma) li, tik yoqali va pelerinali edi. Oliy modada al’pakdan (yupqa, yaltiroq, maxsus navli jundan qilingan mato). Ustki kiyimda keng, qulay shakllar saqlanib qoldi. Odatdagi plashdan tashqari bitta yoki ikkita pelerinali mantoni kiyishgan.tor soyabonli sal qaytarilgan baland shlyapalar keng tarqalgan (rasm). rasm. Erkaklar kostyumi

Ayollar kostyumi. Ayollar kostyumi oldingi davrning konstruktiv chiziqlarini saqlagan holda, bezagi (ayniqsa, ko’ylakning etagida) ko’paya boshladi. Fransiyada Burbonlarning tiklanishi aristokratlar qalbini g’oyat zavq-shavqqa to’ldirgandi va 1815-yilda eng modali rang “oq” rang bo’ldi (rasm). rasm. Ayollar kostyumi 1819-1820-yillarda ayollar kostyumining silueti o’zgardi. Bel chizig’iasta- sekin pastga tusha boshladi, yengning tepa qismi kengaya boshladi, yubka toraydi va korsetning shakli o’zgardi. Chuqur dekolte va yenglar faqat balga oid ko’ylaklarda saqlanib qolgan. Bir necha qator pelerinalar, ro’mol, frezalar bo’yin ko’krakni berkitar edi. Uchinchi davr(1830-1848yy) San’at sohasida 30-yillar romantizimning eng avjiga chiqqan davri hisoblanadi. Klassizmning ratsional normalari barbod etilib, romantizm g’alaba qozongan. Amaliy san’atda va kostyumda uslublar va nomlar Fransiyadan kelib, Fransiya modaning qonundori bo’lgan. Parij esa yevropaning madaniy markazi hisoblangan. Shuning uchun san’atda va kostyumda 30-40-yillarda ustunlik qilgan badiiy yo’nalishga birinchi marta nemis nomi “ bidermayer ” berilgan. Erkaklar kostyumi. Erkaklar kostyumida prinsipial o’zgarishlar bo’lmagan. Lekin uning harekteri yangi ideallarga moslangan. Jamoa barcha tabaqalarning kostyumi bir-xil bo’lgan holda, odamlar bir-birlaridan “yaxshi odatlar” yordamida ajralib turishga harakat qilishgan. Angilyada elegantlik to’g’risida yangi tushunchalar paydo bo’lgan bo’lib, bu tushuncha kostyum bichimida, matoning

sifatida, ichki kiyimning oppoqligida va qimmatbaxo buyumlarni mensimaslikda o’z aksini topgandi. Umuman, 30-yillarda romantizm modasini modasini “romantik beparvolik” tavsiflagan: ataylab tugmalanmagan yoqalar, yoyilgan sochlar va boshqalar. Bunday beparvolik bilan kiyinish shaxs intelektualligining muhimligini ko’rsatar edi. Bashanglik nuqtai nazaridan qaraganda, frakni har uch haftada, shlyapani-har oyda, oyoq kiyimini-har haftada almashtirish lozim edi. Hammaga ma’lumki, bunday dang’illamalikni faqat boylar ko’tarishi mumkin edi. Erkaklar frak yoki syurtik kiyishgan ular belga yopishib, bo’ksada kengayib turar, yenglari esa sonsimon shaklli, hurpaygan edi. Sharq ekzotikasi bilan qiziqish “feska” (turk erkaklar bosh kiyimi), halatlar va boshqa kiyimlar kiyishgan. Modali prichoska jingalak sochlardan iborat bo’lib, ular peshonadan tepaga ko’tarib qo’yilib xo’roz tojiga o’xshar edi. 40-yillarda frak va syurtukning bel chizig’i sal pasayib, yengi toraygan edi. Nimchalarning bichimi har xil edi. Oq ko’ylaklarning yoqalari oxorlangan edi. (rasm). rasm. Erkaklar kostyumi Ayollar kostyumi . Asrning 30-yillarida ayollar kiyimi siluetida talay o’zgarishlar yuz berdi. Bel chizig’i tabiiy joyiga tushdi, lifning uzunligi ham tabiiy bo’lib, yubkasi va yenglari juda kengaydi. Belni imkoniyat darajada toraytirish maqsadida korset kiyishgan va ko’ylak belini keng belbog’bilan bog’lashgan. Keng yubkaning tagidan bir necha ichki yubkalar kiyishar edi. Ko’ylakning

uzunligi to’piqqacha bo’lib, ular turli och rangli shoyi matolardan (muar, reps, tafta, kashemir, chitlar) tikilgan. Ayollar orasida otga minib yurish keng tarqalgani uchun maxsus kiyim “amazonka” vujudga kelgan. U uzun movut yubkadan, tor kofta, vualli shlyapa, qo’lqop va qamchidan iborat edi. Oyoq kiyimlari ham avvalgidek poshnasiz, tor lentali bo’lgan. Ammo ochiq tuflilar qatorida tugmali botinkalar ham moda bo’lgan. Kostyumga qo’shimcha bo’lib, qo’lqop quyma burmali soyabon va muftalar hisoblangan. Prichoskalar juda murakkablashdi. Jingalak qilib o’rilgan sochlarga sun’iy gullar, lentalar, to’rlar va qimmatbaxo toshlar qadalgan. Asosiy bosh kiyim “kapot” bo’lgan. Yozgi shlyapalar poxol va yengil matolardan bo’lib, lenta, to’r va gullar bilan bezatilgan. Qishki shlyapalar esa – duhoba, baxmal va qalin shoyidan qilinar edi. Ko’ylak yubkasi uzayib, yelkasi toraygani tufayli silueti cho’zilib, ko’ylak lifi tor bel chizig’i sal pasaytirildi (rasm). rasm. Ayollar kostyumi 40-yillarda ayollar ayollar kostyumi zamonning yangi ideallariga binoan o’zgargan. Ayollarning tenglik uchun kurashi (emansipatsiya)kostyumda ham o’z aksini topgan. To’rtinchi davr(1850-1870yy) 1848-yilgi fransuz burjua inqilobidan keyin Yevropa mamlakatlarida kapitalizm tez rivojlandi. Madaniyatning rivojlanishida burjuaziya asosiy rolni

o’ynagan. Modalarda avvalgidek burjuaziya didi hukmronlik qilgan, ammo ularning doirasi ancha toraydi. Mayda burjuaziya modasiga bidermayerning o’rniga, yirik burjuaziya vakillari boyligini ko’z-ko’z qilib ko’rsatadigan cheksiz dabdabalilik kirib keldi. Matoni bo’yashni arzonlashtiruvchi analin bo’yoqlarning paydo bo’lishi, tikuv sanoatining rivojlanishi modaning tarqalishida muhim rol o’ynagan. Fotografiyaning paydo bo’lishi XIX asr modalari to’g’risida ko’p ma’lumot qoldirdi. Erkaklar kostyumi. XIX asrning ikkinchi yarmida erkaklar kiyimida oddiylashtirish va demokratizatsiyalash yuz bergan. Feodal o’tmish estetik an’analari biln bog’liq dekorativ elementlar: to’r, par-paralar bilan bezalgan ko’ylaklar, parchadan qilingan nimchalar va h.k.lar asta-sekin yo’qolgan. Kostyumning shakli o’zgarib, asosan, ishchan odamning turmush tarziga moslanib, qulay bo’lgandi. Shuning uchun erkaklar garderobi va kostyum silueti o’zgargan edi. Frak tantanali kiyimga aylandi va boy odamlarning belgisi bo’lib qoldi. Redingot va syurtuk oxirgi “hayotini” kechirgandi. 50-yillarda uning turi “ jaquette ” yoki “ vizitka ” paydo bo’ldi. U syurtuk bichimini saqlagan holda, oldi ochiq, laskanli va oldi dumaloqlangan. Kiyimning yangi turi “vizitka” - elegant ko’chalik kostyum bo’lib qoldi. Kundalik yo’l-yo’l shimdan iborat edi. 60- yillardagi vizitka burjuaziyaning majburiy buyumlaridan biri bo’lgan (rasm). rasm . Erkaklar kostyumi

Uyda va dala hovlida har jaketlar va modaga kirgan duxooba bluzkani kiyishar edi. Asrning birinchi yarmidagi ovchilar kostyumining bo’limi- “veston”- pidjak yoki kurtka erkaklar kundalik kostyumida endi asosiy o’rinni egallagan. Erkaklar kiyimi rang-barangligini yo’qotib, ko’k, to’q yashil, qora va jigarrang bo’ldi. Fqat yozda och ranglarni, ya’ni oq, sarg’ish va kul ranglarni kyish mumkin edi. 60-yillarda modaga qora yoki kul rangli yo’l-yo’l shimlar kirgan. Ayollar kostyumi. XIX asrning 50-60-yillarida ayollar kostyumi ma’lum darajada barqarorlashdi. Belni juda siqadigan korset, unga mos lif va keng yubka saqlanib qolgan edi. Siluetning o’zgarishi yubka kengayishigada detallarning yangi variantlarinida sezilardi. Siluetning asosiy tuzilishi-ikkita qarama-qarshi uchburchak o’zgarmay qolgan edi. Ustki kiyimlar kofta-jiletlar, “figaro” lar, shollar yopinchoqlar, mantiyalar, pelerinalar va mo’yna bilan sirlangan “rotonda” lar edi. Ko’ylaklar xilma hil matolar: shoyi, atlas, shtof, reps, to’r, duxoba va jundan tikilgan. Ranglari juda yorqin, qizil, nafarmon va pushti bo’lgan. Bezaklar: sun’iy gullar, tasma, to’qalar, shokilalar, kashtalar va to’rlar ko’p miqdorda qo’llanilgan (rasm). rasm . Ayollar kostyumi XIX asrning kostyumi XVIII asr kostyumiga o ’ xshashga intilsa ham ularning estetik mahorati va tashqi ko ’ rinishi butunlay boshqa bo ’ lgan . XIX asr kostyumining yuzasi ko ’ p miqdordagi xilma - xil bezaklar bilan bo ’ lingani va har xil matolarning bir kiyimda qo ’ llangani tufayli kostyumning yaxlitligi o ’ zgargan

edi . Prichoskalari hurpaygan orqa sochlar maxsus to’rga solingan sochlardan iborat bo’lgan. Bosh kiyim sifatida shoyi yoki poxoldan qilingan va gul yoki lentalar bilan bezatilgan kichkina shlyapalar yoki to’rli chepetslar kiyilar edi. Shlyapalar engakka lentalar yordamida bog’lanib, yozda florensiya poxolidan qilingan shlyapa kiyishgan. Asrning 60-yillarida pat bilan bezatilgan uch qirrali shlyapalar modaga kirgan (rasm). rasm . Ayollar prichoskalari hamda bosh kiyimlari Oyoq kiyimlardan tuflilar va bog ’ ichli botinkalarni kiyishgan . Hashamdor liboslar taqinchoqlar bilan ko ’ p miqdorda bezatilib , kiyimlar modasiga qo ’ shimcha sifatida to ’ g ’ nog ’ ichlar , ziraklar , kulon ( bo ’ yinga taqiluvchi zanjirli asl tosh , ziynat buyumi ) lar foydalanila boshladi . Sumkachalar, lornet, soyabonlar, kiyim qo’shimchasi edi. Ko’ylakning siluetiga binoan prichoska ham o’zgarib, 1869-yilda ko’ylaklardagi chiziqlar aniqligi yo’qolib, kostyumda yana o’zgarishlar ro’y berdi. Beshinchi davr (1870-1880 yy) XIX asrning 70-80-yillarida san’at “pozitivizm” uslubiy yo’nalishi bilan tavsiflanib, bu badiiy oqim uyning saranjom-sarishtaligini va qulayligini, burjuaziyaning didini ifoda etardi. Interyerda to’q ranglar: yumshoq, prujinali, qavilgan, charm va duxobadan qilingan mebellar; og’ir drapirovkalar va boshqalar edi.

Asrning ikkinchi yarmida moda qaxramoni ixtirochi-muhandisi, konstruktor bo’lgan. Ayni shu yillarda muhandis Eyfel xalqaro ko’rgazma uchun minora qurgan. Keyinchalik bu minoraga Eyfel minorasi nomi berildi va Parij ramzi bo’lib qoldi. Erkaklar kostyumi . Erkaklar kostyumining rivojlanishi oldin belgilangan yo’nalish bo’yicha borib, yayyor kiyimlar shaxar va qishloqlarda keng tarqaldi. Tikuvchiga kiyim tiktirish juda qimmatga tushgan. Erkaklar kostyumining silueti o’zgarishi faqat pidjak va paltoning eni va uzunligiga, yoqa va adip qaytarmasining fasoniga, shimning eni va uzunligiga, nimchaning yoqa o’mizi shakli va chuqurligiga va boshqalarga tegishli bo’lgan. Ko’ylaklar uncha o’zgarmagan; asosan, yoqa va galstukning fasoni o’zgargan. Uchlari qaytarilgan baland yoqalar faqat tantanali marosimlarda kiyilardi. Shimning pasti kengayib, voronkasimon holga keldi, yonida hoshiya-lampas” lar paydo bo’ldi (rasm). rasm . Erkaklar kostyumi Silindr asosiy bosh kiyim bo ’ lib , 80- yillarning o ’ rtasidan boshlab dumaloq kichkina , qattiq soyabonli “ kotelok ” shlyapa moda bo ’ ldi Ayollar kostyumi . Bu davrda burjuaziya salonlari moda markaziga aylangan edi. Pozitivizm uslubiy oqimi buyumlarning narxini va kiyimning boyligini namoyish etgan. “Shik” so’zi ancha keng tarqalgan so’z edi. Shinam interyerlarda yumshoq mebel ataylab tartibsiz joylashtirilgan. Mebel duxoba va baxmal bilan

qoplanib, shokila va popuklar bilan bezatilgan. Serdrapirovkalangan pardalar, gilamlar, gullar, burjua xonadonini to’ldirgan. Ayollar kostyumlari ko’p detallar va bezaklar ilan boyidi . Turli rangli, fakturali hamda naqshli matolardan qilinadigan bo’ldi. 1869 -yilda vujudga kelgan siluet 1873-yilgacha saqlanib qoldi. Kostyumga drapirovka kirgizilib, kompozitsion markaz ort bo’lakka ko’chirildi. 1873 -yilda ko’ylak silueti juda o’zgarib, endi baland hushbichim figuralar modaga kirdi. Shu tufayli ko’ylakning beli qirqilmasdan yaxlit bichila boshladi. Ko’ylak bo’ksagacha tanaga yopishib, bo’ksadan ko’ylak orqasiga tortilib drapirovka qilingan. Bu drapirovka “turnyur” deb atalib uning hajmi kata va mustaxkam bo’lishi uchun yubkaning ostiga belidan sal pastroqda yumshoq yostiqcha yoki metal karkas (sinch) qo’yilgan (rasm). rasm . Ayollar kostyumi XIX asr ikkinchi yarmida shaxarlar va sanoatning keskin rivojlanishi shaxarliklar ijtimoiy tabaqalarining o ’ zaro nisbatining o ’ zgarishiga olib keldi . Mayda va o’rta mansabdorlar, texnikaviy xizmatkorlar va xizmatchilar soni ko’paydi. Ularning kiyimi modali va tejamli bo’lishi kerak edi. Ayol tabaqalari va xizmatchilarning paydo bo’lishi ayollarning tashqi ko’rinishining o’zgarishiga sabab bo’ldi. Ularning kiyimida erkaklar kiyimiga intilish paydo bo’lib, qotirma yoqalar, manjetlar, galstuklar kiyimda uchray boshladi. Bu davrda ingiliz kostyumi (bluzka, yubka va jaket) keng tarqaldi.

1876-yilga kelib ko’ylakning hajmi kichraya boshladi. Ammo asosiy moda yo’nalishi o’zgarmagan. Moda va yangi turmush tarzining chuqur ixtiloflari, badiiy san’at buyumlaridagi didning pasayganligini san’atkorlar orasida ma’naviy jihatdan zamonni yaxshilash uchun intilishni tug’dirdi. Angilyada “Estetik harakatlar” paydo bo’ldi. Oltinchi davr (XIX asrning 90-yillari) 1890-1900 yillar kostyumining hususiyatlari siyosiy va ijtimoiy o’zgarishlarga binoan o’zgardi. San’atda va adabiyotda “simvolizm”, “mistizm” va “dekadentlik” oqimlari hukmronlik qilgan. Ular qatorida realistik oqimlar ham bo’lgan. Bu davr me’morchiligida texnikaviy progress o’z ifodasini topdi. XIX asr oxirida yangi uslub yaratishga harakat qilindi. Vujudga kelgan yangi badiiy uslub “modern”, ya’ni zamonaviy uslub, deb ataldi. So’lg’in va oquvchan chegaralarda, suyri shakllar va assimetriyada yangi uslubning qat’iyatliligi ifodalanar edi. Naqshda nilufar guli, suv o’tlari va suv parilarini tasvirlash urfga aylandi. Naqsh chiziqlari ham suyri hamda oquvchan edi. Interyerda kichkina shinam xonalar, ko’pincha, noto’g’ri shaklli; devorlarni och rangli matolar bilan qoplanar, bunda rangli shishadan foydalanishgan. 90-yildan boshlab temir yo’l transportidan tashqari avtomobillar paydo bo’ldi; havoda uchish tajribalari o’tkazila boshlandi. Fotografiya- suratga olish ommalashib, moda jaxonga keng tarqaldi. Bularning barchasi modern kostyumida o’z aksini topdi. Erkaklar kostyumi. Erkaklar kostyumi avvalgidek qulay bo’lib, ammo sportning ta’siri ko’proq sezila boshladi. Kostyum kengroq, velosipedda yurish uchun kalta shim va kurtka paydo bo’ldi. Syurtuk o’rnini pidjak egalladi. Oq qotirma yoqali, rangli ko’ylaklar va fetr shlyapalar paydo bo’ldi. Silindr faqat aristokratik kiyimlarda uchray boshladi. Yozda panama va shlyapa “ kanote ” ni kiyishar edi. Sochlar kalta qirqilib, to’g’ri yoki yon farqiga taralar edi. Erkaklar soqol va mo’ylov qo’yishgan (rasm).

rasm . Erkaklar kostyumi Kostyumga qo ’ shimcha qilib dastro ’ mol , xassa va “ monokl ” ( bir ko ’ zga tutiladigan ko ’ zoynak ) olib yurishgan . Ayollar kostyumi . Asr oxirida kostyumda yangi yo ’ nalishlar bo ’ yicha izlanishlar davom etar , moda tez - tez yangilanib , o ’ zgarar edi . Ayollar beli korset bilan qattiq siqilmagan , yubka silliq , burmasiz , bo ’ ksagacha yopishib turar va etak qismi kengaygan , yuqori qismi keng , yenglari Burma , plisse , volanlar bilan bezatilgan edi . Bu davrga kelib “ zamonaviy san ’ at ” badiiy yo ’ nalishining estetik ideallarining ta ’ siri bo ’ lgan . yangi uslubda yapon san ’ atining elementlari , skandinav xalq mavzulari , o ’ simlik shakllari o ’ z aksini topgan . 1893-1897-yillarda ayollar kostyumining silueti o’zgardi. Tor lifning o’rniga oldi osilib turadigan lif bo’ldi. Beli ingichka, yubkasi klyosh, maxsus korset yordamida figura “S” shaklli chiziqqa o’xshatib egilgan edi. Yenglarning tepasi keng, pasti tor bo’lib, konussimon prichoskalar o’rnini teppaga ko’tarilgan, hurpaygan, baland har xil shaklli prichoskalar egalladi. Modern uslubining ta’siri kostyum chiziqlarida, rangida va ularning bezaklarida sezilar edi. Ilonsimon chiziqlar mo’ynadan, tuyaqush patidan, to’rdan qilingan “ boa ” lar bo’g’ma ilon bilan aniqlangan (rasm).

rasm . Ayollar kostyumlari Sipo baland tik yoqali , yangi siluetli uzun ko ’ ylaklar ayollarga qandaydir yashirin noziklik bergan . Ular yupqa gazmollar (batist, linobatist) dan tikilib, to’rlar, lentalar va nozik kashtalar bilan bezatilgan. Tibbiyot hodimlari korset va korsajning inson tanasiga ziyon ekanligini isbotlashgan. To’g’ri siluetli uzun “Reforma” ko’ylagida bel sal belgilandi. Lekin bu yo’nalish asosiy yo’nalish bo’lmay, ayollar va xizmatchilar korsetlardan baribir voz kechishmadi. Ayollarning velosiped sportiga qiziqishi kostyumga o’z ta’sirini o’tkazdi. Uzun ko’ylakning o’rniga bluzka va yubka-ishton kiyildi. Ularda konstruktivlilik va qulaylik o’z ifodasini topdi va ular kelajakdagi ayollar kostyumining darakchisi bo’ldi.

Adabiyotlar: 1. Karimov I . A . Istiqlol va ma ’ naviyat . – T .: «О’ zbekiston », 1994. 2. Mirziyoyev Sh . M . Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz . – T .: « O ’ zbekiston », 2017. 3. Ха kimov А . А . O’zbekiston san’ati. – Т ., 2001. 4. Abdullayev N.U . San’at tarixi. 1- tom . – T .: « O ’ qituvchi », 1986. 5. Вошинина А.И. Античное искусство. – M ., 1962. 6. Malikova S.S. Tasviriy san’at tarixi. – T., 2008. 7. Sadikova N . O’zbek milliy kiyimlari: XIX–XX asrlar. – T., 2006. 8. Oydinov N. O’zbekiston tasviriy san’ati tarixidan lavhalar. – T.: «O’qituvchi», 1997.

Похожие

V-XX Asrlar yevropa kostyum tarixi. O’rta asrlar Yevropa kostyumi tarixi

XVIII Asr Yevropa kostumi tarixi

XVII Asr Yevropa kostyumi tarixi

XX Asr Yevropa kostyumi tarixi

Yevropa antik davr kostyum tarixi. Qadimgi yunoniston kostyumi tarixi