QON KETISHI, UNING TURLARI, TIBBIY YORDAM. QON VA QON O`RNINI BOSUVCHI SUYUQLIKLAR QUYISH. - Медицина - Рефераты

QON KETISHI, UNING TURLARI, TIBBIY YORDAM. QON VA QON O`RNINI BOSUVCHI SUYUQLIKLAR QUYISH.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

54.5 KB

QON KETISHI, UNING TURLARI, TIBBIY YORDAM. QON VA QON O`RNINI BOSUVCHI SUYUQLIKLAR QUYISH. REJA: 1.Qon ketish. 2.Qon ketishining turlari. 3.Qon ketishida tibbiy yordam. 4.Burundan qon ketishi. 5.Qon va qon o`rnini bosuvchi suyuqliklar quyish. 6. Qon guruhlari va rezus-omili.

Qon ketishi haqida tushuncha. Tashqi zarba ta`sirida tomirlar shikastlanishidan qon oqishi sodir bo`lishiga qon ketish deyiladi. Tashqi zarbalar mexanik, fizik va kimyoviy bo`lishi mumkin. Mexanik - kesilish, sanchilish, urilish, qirilish, tilinish, tishlangan va o`q tegishi. Fizik - radiatsiya nurlaridan zararlanish, kuyish. Kimyoviy - kislota va ishqorlardan zararlanish. Qon ketishining turlari. Shikastlangan tomirlar turiga ko`ra arterial, venoz, kapillyar, parenximatoz qon oqishlar tafovut qilinadi. Arterial qon ketishida - oqayotgan qon och qizil rangda bo`lib, uzilib-uzilib, juda tez fontanga o`xshab, yuqoriga qarab otilib oqadi. Venoz qon ketishida - oqayotgan qon to`q qizil rangda bo`lib, jarohatdan pastga qarab bir tekisda sekin oqadi. Kapilyar qon ketishida - teri ostidagi, to`qimalar orasidagi mayda (kapillyar) qon tomirlardan to`q qizil rangli qon sizib oqadi. Parenximatoz qon ketishida - jigar, taloq, buyrak, o`pka va boshqa parenximatoz a`zolarning shikastlanishi tufayli undagi mayda (kapillyar) tomirlardan qon oqadi. Tomirdan sizib chiqqan qon to`qima orasiga va bo`shliqlarga quyiladi (to`planadi). Belgilari. Tomirdan chiqqan qonning tashqariga yoki tana to`qimalarning bo`shlig`iga oqishiga ko`ra tashqi va ichki qon ketishlar kuzatiladi. Bemor ko`p qon yo`qotgan bo`lsa, bosh aylanish, ko`z oldi qorong`ilashuvi, og`iz qurishi, ko`ngil aynishi, qayt qilish, madori qurishi va boshqalardan shikoyat qiladi. Terining rangi oqaradi, tomir urishi susayadi, tana harorati pasayadi, nafasi tezlashadi, arterial qon bosimi pasayadi. Qon ketishida tibbiy yordam. 1.Qon oqishini quyidagi usullar yordamida to`xtatiladi: - tananing qon oqayotgan sohasini yuqoriga ko`tarish; - shikastlangan tomirning yuqorisidan barmoq bilan bosib turish; - bo`g`imlarni bukib turish (tirsak, tizza); - jgut bog`lash (oyoq-qo`lni qon ketayotgan sohasining yuqori qismiga); - qon ketayotgan sohaga sovuq suvda namlangan sochiq, ro`mol yoki muzli xaltacha qo`yish. 2. Jarohatni zararsizlantirish. Ochiq shikastlanishda qon oqishi to`xtagach, jarohat quyidagicha zararsizlantiriladi: avval toza sovuq suv bilan jarohat qo`l tekkizmasdan yuvilib, so`ngra antiseptik moddalar bilan yuviladi, atrofiga yod, spirt surtiladi, toza bog`lam bog`lanadi, lozim bo`lsa, taxtakach qo`yiladi. 3. Bemor yotqiziladi, issiq choy, kofe, issiq ovqatlar ichiriladi. 4. Yuqoridagi shoshilinch tibbiy yordam ko`rsatilgach, bemorni shifohonaga yuborish uchun tez yordam kelgunicha, quyidagi tibbiy yordam muolajalari o`tkazilishi mumkin: - qon oqishini to`xtatuvchi dorilar (vikasol, ditsinon, kalsiy glyukonat yoki kalsiy xlor va hokazo). - yurak va nafas olish faoliyatini yaxshilovchi dorilar (kofein, kordiamin, kamfora, adrenalin, eufillin) teri ostiga, muskul orasiga, qon tomiriga yuboriladi.

- glyukoza 40% - 2,0 ml, askorbin kislota 5% - 2,0 ml vena tomiriga yuboriladi. Burundan qon ketishi. Sabablari. Mahalliy o`zgarishlar (shikastlanish, tirnalish, burun to`sig`ida yara bo`lishi, shuningdek organizmning umumiy kasalliklari - qon kasalliklar, yurak- tomir, yuqumli kasalliklarda kuzatilishi mumkin. Belgilari. Burun teshigi orqali, qon tashqariga oqadi, burunning orqa tomoni orqali oqayotgan qon tomoq-halqum, qizilo`ngach, medaga hatto nafas olish a`zolari ichiga tushishi mumkin. Tibbiy yordam. 1 . Bemorni stulga o`tqazish, uni belini stul suyanchig`iga suyab qo`yish. 2.Boshini biroz oldinga va pastga tomon engashtiriladi. 3.Bemorning o`zi yoki yordam ko`rsatuvchi bosh va ko`rsatkich barmoqlari yordamida burunni qisishi. 4.Sochiq yoki ro`molchani sovuq suvda namlab burunni qisib turgan barmoqlar ustidan yopib qo`yish. 5. Shu vaziyatda 8-10 minut ushlab turish, so`ngra barmoq olinganda qon oqmasa, u to`xtagan bo`ladi. Agar barmoq olinganda qon yana oqa boshlasa, burunni barmoqlar bilan qisgan vaziyatda transportga o`tqizib, bemor shifohonaning LOR bo`limiga jo`natiladi. Qon va qon o`rnini bosuvchi suyuqliklar quyish. Yo`qotgan qon o`rnini to`ldirish, qonning ivish xususiyatini oshirish, to`qimalarni qon bilan ta`minlash, oqayotgan qonni to`xtatish, davo va boshqa maqsadlarda qon va qon o`rnini bosuvchi suyuqliklar yuboriladi. Qon bevosita va bilvosita yo`l bilan quyiladi. Bevosita usulda qon donordan to`g`ridan-to`g`ri bemorga quyiladi. Donorning qoni shpritsga olinib, uni yonida yotgan bemorga shu vaqtning o`zidayoq shprits yordamida yuboriladi. Bilvosita usulda oldindan donordan olib flakonlarda tayorlab qo`yilgan qon bemorga qo`yiladi. Qon quyishda qon guruhi va rezus omili mosligiga ahamiyat berish lozim. Qon guruhlari. 1901 yili avstriyalik olim K.Landshteyner, 1907 yili chex olimi Ya.Yanskiy turli odamlar qoni kimyoviy-biologik xossalariga ko`ra bir-biridan farq qilishini aniqladilar. Qonning eritrotsitlari tarkibida aglyutinogen, plazmasi tarkibida aglyutinin moddalari bo`lib, aglyutinogenlar A va B, aglyutininlar α va β bilan belgilanadi. Shunga ko`ra barcha odamlar qoni to`rt guruhga bo`linadi. I guruh qonda – eritrotsitlarda aglyutinogen umuman bo`lmaydi. Plazmada aglyutinin α va β bo`ladi. II guruh qonda-eritrotsitlarda aglyutinogen A, plazmada aglyutinin β bo`ladi. III guruh qonda-eritrotsitlarda aglyutinogen B, plazmada aglyutinin α bo`ladi. IV guruh qonda-eritrotsitlarda aglyutinogen A va B bo`lib, plazmada aglyutinin umuman bo`lmaydi. Qon guruhi Agglyutinogenlar Agglyutininlar I O α β

II A β III B α IV AB O Qoni I guruh bo`lgan odamlar aholining o`rtacha 40% ni, II guruh – 39% ni, III guruh – 15% ni, IV guruh – 6% ni tashkil etadi. Izoh: I-guruh qonni - hamma qon guruhidagi odamlarga quyish mumkin. II-guruh qonni – o`ziga va IV-guruhga quyish mumkin. III-guruh qonni - o`ziga va IV-guruhga quyish mumkin. IV-guruh qonni – faqat IV guruhga quyish mumkin. O`zi esa hamma (I-II-III va IV) guruhlar qonini qabul qiladi. Rezus omil. K.Landshteyner va Viner ismli Avstrialik olimlar 1940 yilda qonning eritrotsitlarida agglyutinogen A va B dan tashqari, yana bir modda borligini aniqlab, uni rezus omil (Rh-omil) deb ataladilar. Rezus omil 85% odamlar qonida bo`ladi, ular rezus musbat qonli odam deyiladi, 15 % odamlarning qonida rezus omil bo`lmaydi. Ular rezus manfiy qonli odamlar deyiladi. Rezus musbat qon rezus manfiy qonli odamga quyilsa, birinchi martasida hech qanday noxush reaksiya ro`y bermaydi. Ammo ikkinchi marta quyilganda aglyutinatsiya hodisasi ro`y berishi mumkin. Uchinchi, to`rtinchi marta quyilganda agglyutinatsiya reaksiyasi tobora kuchayib boradi. Chunki, rezus manfiy odamda rezus musbat qon quyilganda, uning qonida rezus musbat qonning eritrotsitlaridagi rezus omilga qarshi antirezus antitelalar hosil bo`lib, ular yangi quyilgan qonning eritrotsitlarini agglyutinatsiyaga uchratadi. Qon guruhlari va rezus omil nasldan-naslga o`tadi. Agar erkakning qoni rezus musbat bo`lib, ayolning qoni rezus manfiy bo`lsa, bino bo`lgan homilaga onaning rezus manfiy qoni o`tsa, uning qoni rezus manfiy bo`ladi va bola sog`lom tug`iladi. Aksincha, otaning rezus musbat qoni homilaga o`tsa, uning qoni rezus musbat bo`ladi. Natijada ona va bolaning rezus omili bir-biriga to`g`ri kelmaganligi uchun bola gemolitik kasallik bilan tug`iladi. Shu bois, oilaviy turmush qurayotgan kelin-kuyov qonining rezus omili bir-biriga mos bo`lishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Kelin-kuyovni ikkalasining rezus omili musbat yoki manfiy bo`lishi, yoki kelinning qoni rezus musbat bo`lib, kuyovning qoni rezus manfiy bo`lsa ham zarari yo`q. Ammo, kelinning qoni rezus manfiy bo`lib, kuyovning qoni rezus musbat bo`lsa xavfli hisoblanadi. Qon o`rnini bosuvchi suyuqliklar. Qon, plazma, eritrotsitar, leykotsitar massalar, albumin, gemodez, jelatinol, poliglyukin, reopoliglyukin va boshqa suyuqliklar turli xi log`ir kasallik holatlarida bemorning vena qon tomiriga tomchi usulida yuboriladi.

ASOSIY ADABIYOTLAR. 1. Bemorlarni uyda va shifoxonada parvarish qilish. F.G`. Nazirov. Toshkent- 2003. 2. Odam anatomiyasi. E.Qodirov. Toshkent-2003. 3. Anatomiya. A.S.Gusev. Moskva-1970. 4. Hamshiralik ishi asoslari. Q.Inomov. Toshkent-2007. 5. Xirurgiya. A.J.Hamrayev. Toshkent-2002. 6. Xirurgiya va reanimatsiya asoslari. A.J. Hamrayev. Toshkent-2002. 7. Bolalar kasalliklari. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 8. Sog`lom va kasal bola parvarishi. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 9. Klinikagacha bo`lgan xirurgiya. R.M.Axmedov. Toshkent-2001. 10. Инфекционные болезни. К.В. Бунин. Москва-1980. 11. Первая медицинская помощь в чрезвычайных ситуациях. Э.Икрамов 44 Тошкент – 2003. 12. Курс гражданской защиты. В.Ф.Зубков Тошкент-2004

Похожие

Qon ketishi. Qon va uning o'rnini bosuvchi suyuqliklarni quyish

Qon va qon aylanish tizimi

Qon va limfa

Qon ketish turlari va uninig asoratlari

Qon sistemasi kasalliklari