Qon ketishi. Qon va uning o'rnini bosuvchi suyuqliklarni quyish - Медицина - Рефераты

Qon ketishi. Qon va uning o'rnini bosuvchi suyuqliklarni quyish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

69.5 KB

Qon ketishi. Qon va uning o'rnini bosuvchi suyuqliklarni quyish Reja: 1.Qon ketishi, sabablari, tasnifi, belgilari. 2.Qon yo’qotish darajalari. O'tkir kamqonlik. 3.Qon ketishini vaqtincha va batamom to'xtatish usullari. Ichki qon ketish. 4.Qon quyish. Usullari. Qon o'rnini bosuvchi suyuqliklar.

Qon ketishi deb, qon tomirlarining mexanik shikastlanishi, biror kasallik oqibatida yemirilishi yoki qon ivish tizimining buzilishi, o'tkazuvchanlikning oshib ketishi natijasida, qon tomirlaridan t ashqi muhitga, atrof to'qimalarga va ichki bo’shliqqa qon chiqishiga aytiladi. Qon ketish ko'pincha-to'qima va organlarga mexanik ta'sir etish natijasida ro'y beradi (tabiiy ofat, urush, transportdan shikastlanish, jarrohlik operasiyalari ta'sirida). Katta qon tomiri shikastlansa, shikastlangan kishining hayoti xavf ostida qoladi. Qon ketishi qon tomiri devorining biror kasallik oqibatida yemirilishi esa tomirlar yoki atrof to'qimalarining kasallanishi sababli yuz berib, ateroskleroz, yiringli infeksiya, spesifik yallig'lanish, o'sma va nekroz (jonsizlanishi) kasalliklari qon tomirlarining anatomik buzilishiga olib keladi. I. Qon ketishi kelib chiqishiga ko'ra ikki turga bo'linadi: 1.Travmatik turi-odam yarador bo'lganda, biror joyi urilganda, shikastlanishlar oqibatida vujudga keladi. 2.Jarrohlik turi-operasiya qilinganda qon tomirlar ma'lum darajada shikastlanadi va qon oqadi. II.Shikastlangan qon tomirning anatomik va fiziologik holatiga qarab: 1) arterial 2) venoz; 3) aralash; 4) kapillyar 5) parenximatoz. Arterial qon ketishida qon juda tez va kuchli fontanga o'xshab otilib chiqadi. Xavfli bo'lib tezlikda yordam berilmasa, bir necha minut ichida bemor o'lib qolishi mumkin. Agar ка tt а а rteria tomiri shikastlangan bo'lsa, bunda vishillagan ovoz bilan qon ketadi. Arteriyadan qon oqayotganini quyidagi belgilardan bilish mumkin: oqayotgan qon uzilib-uzilib ingichka bo'lib oqadi, rangi och qizil bo'lib (kislorodga boy), yaraning markaziy qismidan otilib chiqadi. Venoz qon oqishi venalar shikastlanganda paydo bo'ladi. Venalarda qon bosimi arteriyalardagiga nisbatan past bo’lganidan, u shikastlanganda qon otilib

chiqmasdan sekinroq, bir maromda va to'xtovsiz oqim bilan oqadi. Bunda qon to’q olcha rangda bo'ladi. Qon yaraning periferik qismidan oqib turadi. Venadan qon oqishi arteriyadan qon oqishidan sekinroq o'tadi. Shuning uchun kamdan-kam hollarda hayot uchun xavfli bo'ladi, biroq bo'yin va ko'krak qafasi venalari yaralanganda o'lim xavfi vujudga keladi. Bo'yin va ko'krak qafasi venalarida nafas olish vaqtida manfiy bosim paydo bo'ladi va shunga ko'ra bu venalar yaralanganda chuqur nafas olish paytida ular ichiga havo kirishi mumkin, havo pufakchalari qon oqimi bilan yurakka kirib, yurak yoki qon tomirlarini bekitib qo’yishi-havo emboliyasi yuz berishi va tezda o'lim ro'y berishiga sabab bo'lishi mumkin. Mayda vena qon tomirlari shikastlangan bo'lsa, qonning ivishi natijasida qon tomiri uchlarida tromb hosil bo'lib, oqayotgan qon o'z-o’zidan to'xtashi mumkin. Aralash qon ketishi. Arteriya va vena qon tomirlarining alohida shikastlanishi kam uchraydi, shuning uchun ko'pincha qon ketishda, ya'ni bir vaqtning o'zida ham arteriya, ham vena tomirlari shikastlanadi. Kapillyarlardan qon oqishi. Bu qon oqishi juda mayda qon tomirlari (kapillyarlar) shikastlanganda sodir bo'ladi. Teri shilliq qavati, mushak yuzi shikastlanganda, teri qirilganda shilliq qavati chaqa bo'lib, uning yuzidagi kapillyarlardan qon oqib turadi. Bunda qon yaraning barcha sathidan oqib chiqadi. Qonning rangi arteriya va venadan oqadigan qon rangi o'rtasida bo'ladi. Qon ivishi normal bo'lganda kapillyar qon oqishi o'z-o’zidan to'xtaydi. Parenximatoz qon oqishi. Ichki parenximatoz organlar (jigar, taloq, o'pka. buyrak) shikastlanganda undagi qon tomirlaridan juda ko'p qon oqadi, bu qon ketish biriktiruvchi to'qimalar orasida qon tomirlarining qisqarishi qiyin bo'lgan yerda bo'lganligi sababli, yo'li ochiq bo'lib, qon ketishining o 'z holicha to'xtashi qiyinlashadi. Bu organlar qon tomirlariga boy bo'lganidan, qon oqishi juda uzoq davom etadi. Qonni o'z-o'zidan deyarli to'xtatib bo'lmaydi, uni operasiya yo'li bilan t o'xtatish mumkin. III. Klinik holatiga qarab: 1. tashqi. 2. ichki

3. yashirin qon oqishi farqlanadi. Tashqi qon ketishda qon tashqi muhitga oqib chiqadi, qon teridagi jarohat orqali tashqariga chiqadi. Tashqi qon ketish ko'proq bo'yin, qo'1-oyoq va boshqa joylarda kuzatiladi. Ichki qon ketish shikastlangan qon tomirlaridan bo'shliqqa, oraliqqa, ichki organlar joyiga va uning atrofiga tarqalish yo'li bilan namoyon bo'ladi. Yashirin qon ketishida klinik holatlar noaniq bo'ladi, bu "tushunib bo'lmaydigan" kamquvvatlik, tez charchab qolishlik, bosh aylanishi, ko'z oldining qorong'ilashishi bilan kechadi. Oshqozon-ichak bo'shlig’iga qon tushsa, u jigarrang tusga kiradi, ya'ni qondagi gemoglabin moddasi oshqozon shirasining ta'sirida ushbu rangni beradi. Agar qon oshqozonga yoki ichakka o'tsa, axlat qorayib k о ’mir rangiga aylanadi, bu esa yashirin qon ketishining ishonarli belgilaridan hisoblanadi. Buyrak, siydik yo'li, siydik qopi shikastlanishi qon ketisli bilan kechsa, qon siydikda bo'ladi. IV. Qon ketishning sodir bo'lgan vaqtiga qarab: 1) birlamchi 2) ikkilamchiligi belgilanadi. Shikastlanish sodir bo’lgan zahoti, shikastlangan tomirda qon ketishi birlamchi deb ataladi. Ikkilamchi qon ketish, shikastlanishning birinchi kunida yarada infeksiya bo'lishi tufayli, ivigan qonning chiqib ketishi natijasida, qon tomirini drenaj naychasi bosib qolganda yoki yot narsalar, suyak bo’lakchalarining qon tomirlarini shikastlantirishi hamda to'qimalarning o'lishi tufayli b olishi mumkin. U shikastlanish sodir bo’lgandan keyin bir necha kun va hafta o'tgandan so’ng sodir bo’ladi. V. Qon yo'qotish hajmiga ko'ra: 1) yengil; 2)o'rta 3) og'ir qon yo’qotish darajalari farqlanadi.

Yengil darajali qon yo'qotishda bemor tomirlarida aylanib turgan qonning 10-15 foizini yo’qotadi. Puls tezlashib (minutiga 80 marta), teri oqaradi, kamquvvallik kuzatiladi, qon bosimi 100/70, 100/60 mm sim. ust. teng bo'ladi. O'rta darajali qon yo'qotish, aylanib turgan qonning 15-20 foizi ni yo’qotadi. Bemor rangi oqarib badanida sovuq ter paydo b’ladi, kamquvvatlik bosh aylanishi, hushdan ketishi kuzatiladi, puls tezlashib 100-110 ga yetadi, qon bosimi kamayib 90-100 mm.sim.ust.ga tushadi. O’rta darajali qon yo’qotishda yo'qotilgan qon hayot uchun muhim bo'lmagan to'qimalardan (teri, te ri osti y o g’ kletchatkasi, muskul, taloq hisobidan) hayot uchun asosiy bo'lgan a'zolariga (miya, yurak, o’pka) ga oqib boradi. Og'ir darajali qon yo’qotish qon tomirlarida aylanib yurgan qonning 20-30% gacha kamayshidan kelib chiqadi va bemor behush holatda bo'ladi, puls bo'lmaydi, qon bosimi tushib ketadi. Katta arteriya va venalaming kesilishi og'ir qon ketishi bilan kechib organizmning o'z-o'zini tiklash mexanizmi zaiflashadi. Jismonan charchagan, toliqqan, hayajonli, sovuqda qolib ketgan bemor qon yo'qotishni og'ir o'tkazadi. I nson qon tomirlaridagi qonning miqdori fiziologik holatda tananing 1x13 bo'lagini tashkil etadi; bu 5-6 litrga to'g'ri keladi. Qon tomirlarda qon bir me'yorda tarqalmaydi, arteriyada 20%. venada 75%, kapillyarlarda esa 5% bo'ladi. Shunday qo'lib, 95% qon hajmi tomirlarni, yurak kamerasini to'ldirib turadi, 5% qon esa to'qimalarda modda almashinuvida ishtirok etadi. 40-50% aylanib turgan qonni yo'qotish organizmning o'lishiga olib keladi. Undan kam miqdorda qon yo’qotish esa o'tkir kamqonlik kasalligining yuzaga kelishiga sabab bo'ladi. O'tkir kamqonlik Ko'p qon yo'qotish natijasida, qon aylanishining keskin buzilishi, og'ir kislorod tanqisligi vujudga kelishi sababli o'tkir kamqonlik rivojlanadi. O'tkir kamqonlik belgilari o'ziga xosdir. Bemorning tinka madori qurib, quvvati ketayotganidan, quloqlari shang'illab, ko’z oldi qorong'ilashayotganidan, boshi aylanishidan. tashnalikdan va ko'ngli aynib qayt qilishidan shikoyat qiladi. Teri va shilliq pardalarning rangi oqaradi, yortoq suyaklari turtib chiqadi, qo'l-oyoqlar

muzdek bo'ladi va yopishqoq sovuq ter bosadi, tomiri sust uradi, temperatura tushib ketadi, nafas olishi tezlashadi, qon bosimi pasayib ketadi, qon oqishi tezda to'xtatilmasa, bemor o'ladi. O'tkir kamqonlik belgilari paydo bo'lishi bilanoq tezda yordam berish kerak. Avvalo qon oqishini to'xtatish zarur. So'ngra qon va qon o'rnini bosuvchi suyuqliklar venaga yuboriladi. Bemorga issiq choy, kofe ko'p ichiriladi. Bunday hollarda bemorning qo'l va oyoqlarini yuqori ko'tarilib, boshini pastga tushirib yotqizish kerak (miyada qon aylanishi tezroq tiklanishi uchun)va tezda bemorni xirurgiya bo’limiga yuborish zarur. Qon oqishini to'xtatish Q on oqishini quyidagi usullar yordamida to'xtatish mumkin: 1) qon oqishining o'z-o'zidan to'xtatishi; 2) qon oqishini vaqtincha to'xtatish: 3) qon oqishini butunlay to'xtatish. Qon oqishini to'xtatish yo'qotilgan qon o'rnini to'ldirish va patologik o'zgarishlarni yaxshilashga qaratiladi. Qon oqishining o'z-o'zidan to'xtashi, kapillyarlar, mayda venalar yoki mayda arteriyalardan qon oqishi ko'pincha o'z-o'zidan to'xlab qoladi, chunki bunda organizmning bir qancha himoya mexanizmlari ta'sir ko'rsatadi. Zararlangan tomirlaraning devori qisqaradi (reflektor spazm), ularda qon harakati kamayadi, oqqan qon ivi b, tomir teshigi laxta (tromb) bilan berkitiladi. Bemorning qoni ivimasa yoki qonning ivish xossasi pasaygan bo'lsa, qon oqishi o'z-o'zidan to'xtamaydi, Tashqi qon oqishida birinchi yordam ko'rsatish uchun avvalo qon oqishini tezda to'xtatish kerak. Qon oqishi ikki xil : vaqtincha va butunlay to'xtatiladi. Birinchi yordam berish sharoitida qon oqishi shikastlangan odamni davolash muassasasida xirurg qon oqishini butunlay to'xtatish chorasini ko’radi. Qon oqishini vaqtincha to'xtatishda quyidagi usullar qo'llaniladi: 1. Tananing qon oqayotgan qismini gavdaga nisbatan yuqori ko'tarib qo'yish. Bu usul qo'l-oyoq venalaridan ozroq qon oqayotganda uni kamaytirishga va hatto to'xtatishga imkon beradi. Kapillyar qon oqayotganda jarohat bosib

bog'langandan keyingina qo'l-oyog'ini ko'tarib qo’yish kerak, tomirlarda bosim pasayadi va qon iviydi. 2) Shikastlangan joyni bosib turadigan bog'lamda bosib turish. Yumshoq to'qimalardan qon ketayotganda (kalla, boldirning oldingi yuzasi, tizza, tirsak bo’g’imlari terisi jarohatlanganda) vena va arteriyada qon ketganda bosib bog'lash foydali. Jarohat chetlariga yod nastoykasi surtilgandan keyin bir necha qavat sterillangan doka yopib, ustidan qalin paxta qo’yiladi-da, zichlab bint o’raladi Bog’lam tagida bosilgan qon tomirlardagi qon tez ivib tromb hosil qiladi. 3) Arteriyaning yuqorirog'ida barmoq bilan bosib turish. A rterial qon oqishida shoshilinch to'xtalishning eng tarqalgan usuli hisoblanadi. Arteriya yuzada yoki suyak yaqinida bo'lsa, shu suyakka qarab bosish mumkin. Arteriya barmoq bilan to'g'ri bosilsa teshigi yetarlicha to'la berkitiladi. Ko'pincha jgutni boshqatdan solishda shu usuldan foydalaniladi. Barmoq bilan bosib turib qon oqishini uzoq vaqt to’xtatib bo’lmaydi, chunki bu katta jismoniy kuch talab qiladi, yordam ko'rsatuvchini charchatadi va transportirovka qilish imkoniyatidan deyarli mahrum qiladi. Bu usul juda qulay, u jarohatga iflos tushurmay, qon to'xtatishni ta'minlaydi. Arteriyani barmoq bilan yuqorirog'idan bosib turish qo'1-oyoqlardagi, bo'yin va boshdagi arteriyalardan oqayotgan qonni vaqtincha to'xtatishda eng qulay bo'lgan birdan-bir usuldir. Yelka arteriyasini yelkaning yuqoridagi uchidan bir qismida qo'ltiq chegarasidan bosish yaxshi natija beradi. Barmoqlar yelkaning ichki etagiga qo'yilib, arteriya yelka suyagiga bosiladi. Son arteriyasi chov burmasi o'rtasining naq pastida bosib turiladi. Bu arteriyani musht bilan bosib turish mumkin, arteriyani bosh barmoq, kaft, musht bilan bosib turish mumkin, umumiy uyqu arteriyasini oltinchi bo'yin umurtqasining uyqu do’mbog'iga bosib turiladi, barmoqlar to’sh-o’mrov so’ r g’ ichsimon o’siq muskulining o'rtasiga qo'yiladi. 4) Qo'l yoki oyoqdan qon oqayotgan bo'lsa, bo'g'imni iloji boricha bukib turib, qon oqishini to'xtatish kerak. Qo'ltiq yoki o'mrov osti arteriyasidan qon oqishini to'xtatish uchun qo'lni orqaga maksimal darajada qayirib, orqaga taqab bog'lash mumkin. Bunday vaziyatda o'mrov osti arteriyasi o'mrov suyagi bilan birinchi qovurg'a oralig'ida qisiladi.

Bilak va qo'l panjasidan qon oqqanda tirsak bo'gimini mumkin qadar bukib bog'lab qo'yish mumkin. Oyo q panjasi va boldirdan qon oqqanda oyoq tizza bo'g’imidan maksimal darajada bukib bog'lab qo'yiladi. 5) Shikastlangan qismiga burov (jgut) solish. Umuman qon oqayotgan arteriyalarni qo'l bilan bosib turish yaxshi foyda beradi, lekin uzoq vaqt bosib turganda qo'l charchab qoladi. Shuning uchun oyoq-qo'l arteriyalaridan oqayotgan qonni jgut yordamida to'tatish usuli keng qo'llaniladi va u qulay hisoblanadi. Bu usul rezina naychalar, rezina bint yoki matodan tayyorlangan jgut-zakrutka bilan qon oqayotgan joyning yuqorisidan bog'lashga asoslangan, brush maydonlarida jgut sifatida kamar, ro'molcha, ko'ylak, sochiq va boshqalardan foydalaniladi. Sim, tizimcha, arqon, kanop va shunga o'xshashlardan jgut sifatida foydalanish mutlaqo mumkin emas. Jgut bog'lash usuli. Qo'l yoki oyoqning yirik arteriyasidan qon ketayotganda qon ketishini to'xtatish uchun eng ishonchli vosita jgut bog'lashdir. Esmarxning elastik jguti va NIISI ning mato jguti ko'p ishlatiladi. Qo'lga jgut bog'lashda yelkaning uchdan bir yuqori qismi, oyoqqa bog'lashda esa sonning uchdan bir o'rta qismi eng qulay joy hisoblanadi. Oyoq-qo'l arteri yalaridan kuchli qon oqqandagina jgut bog'lashga ruxsat etiladi, qolgan hamma hollarda bu usulni qo'llash tavsiya qilinmaydi. Terining jgut ostida siqilib qolishining oldini olish uchun jgut tagiga sochiq, yaradorning kiyimi yoki bint bog'lovi yopiladi. Qo'l yoki oyoqni bir oz yuqoriga ko'tarib, jgutni uning tagiga qo'yiladi, cho’ziladi va qon oqishi to'xtaguncha qo'l yoki oyoq atrotida aylantirib о ’raladi. Jgut o'ramlari terini qismay yonma-yon tushishi lozim. Birinchi o'ramni ayniqsa mahkam siqish. lkkinchisini kamroq, qolganlarini bundan ham bo'shroq o'rash kerak. Jgut uchlarini zanjircha va ilmoq bilan o'ramlar ustida mahkamlanadi. Matoni faqat qon oqishi to'xtaguncha siqish kerak. Jgut to'g'ri bog'langanda arterial qon oqishi tezlikda to'taydi, oyoq yoki qo'l oqaradi, jgut bog’langan joydan pastda tomirlar pulsasiyasi to’xtaydi. Jgut bog’lashda ko'pincha quyidagi xatolarga yo'l qo'yiladi: jgut qattiq siqilganda yumshoq to’qimalar ezilib qoladi, nervlarning ezilishi natijasida qo’

yoki oyoq falajlanishi mumkin; jgut bo’sh bog’lansa qon oqishi to'xtamaydi, aksincha venada qon dimlanib qoladi va venoz qon oqishi immobilizasiya qilish kuchayadi (oyoq yoki qo’l ko’karadi). Jgut bog’ langandan so’ng oyoq-qo’lni immobilizasiya qilish kerak. Jgutni Oyoq yoki qo'lda 1-1 F 2-2 soatdan or tiq saqlash yaramaydi. Tomirlarning bundan ko'p qisilishi oyoq yoki qo'lning jonsizlanib qolishiga olib keladi. Shunga ko'ra jgut ustidan bog'lam, kosinka bog’lash qat'iyan taqiqlanadi. Jgut bo g’langan vaqtdan so' ng 2 soat ichida shikastlangan kishini s tasionarga qon oqishini batamom to’xtatish maqsadida olib borishning hamma choralarini ko'rish zarur. Agar biror sababga ko'ra qon oqishini uzil-kesil to'xtatish cho’zilib ketsa, jgutni 10-15 minutga yechish (bu vaqt ichida arteriyadan qon oqishini barmoq bilan bosib to'xtatib turiladi) va u ilgari bog'langan joydan yuqoriroqqa yoki pastroqqa yana bog’lash zarur. Ba'zan bir necha marta shunday qilinadi (qishda yarim soatda, yozda bir soatda). Jgut bog'langan vaqtni tekshirib turish, uni o'z vaqtida yechish yoki bo'shatish uchun jgut tagiga yoki shikastlangan kishining kiyimiga jgut bog’langan kuni va vaqti (soati va minuti) yozilgan xat to’g’nab qo'yiladi. Maxsus jgut bo'lmaganda oyoq-qo'lga kamar, ro'mol, mato parchasini bog'lab tortiladi. Qo'shimcha vositalardan tayyorlangan jgutni zakrutka (burama) deb ataladi. Burama uchun ishlatilgan narsani kerakli joyda bo'sh qilib bog'lanadi. Hosil bo'lgan qovuzloqdan tayoqcha, taxtacha o'tkaziladi va uni burab, qovuzloqni qotishi batamom to'xtaguncha aylantiriladi, shundan so'ng tayoqchani oyoq yoki qo'lga mahkamlanadi. Burama qo'yish og'riqqa sabab bo'ladi, burama tagiga, ya'ni tug’ilgan joy ostiga biror narsani qistirib qo'yish lozim. Qon ketishining batamom to'xtatishni vrachlar shifoxonalarda o'tkazadi. Qon tomiri yo'lini berkitish uchun: 1) mexanik; 2)fizik; 3)ximik; 4) biologik preparatlar yuborib ivishni ta'minlashdan iborat.

Qon ketishini mexanik usulda to'xtatishga quyidagilar kiradi: yarani bog'lash yoki qon ketayotgan tomirni tikish, yarada ajralib turgan qon tomirni bog'lash. protez tomir qo'yish qo'llaniladi. Qon-ketishini to'xtatadigan fizik omillar gruppasiga quyidagilar kiradi: 1)diatermokoagulyasiya - bu elektr pichoq bilan qon tomir va to'qimalarni kuydirish; 2) past haroratda sovutilgan suv, muz parchalari, qor bilan to'qimalarni muzlatib qo'yish; 3) yuqori energiya (lazer pichog'i, plazmali skalpel) qo'llaniladi. Qon ketishning ximiyaviy usulda to'xtatish mahalliy qon tomirlarining lokal qisqarishiga asoslangan bo'ladi shilliq qavatga adrenalin surtish). Ba'zi dorilar organizmga umumiy yuborilganda qon tomirlarini qisqartiriladi va qon ketishini to'xtatadi (sporinya, pituitrin). Sa t uzlari, gefolibin, epsilon-aminakapron qonning ivishini tezlatadi. Biologik usullari-qon ketayotgan to'qimalar sathini charvi, mushak, moy to'qimasi, fassiya bilan berkitish (tamponada), qon ketishni to'xtatish uchun qon plazmasi, trombositar massasi, qon preparatlari, vitaminlar beriladi. Organizmda qon miqdorining kamayishi yurak faoliyatini yomonlashtiriladi, hayotiy muhim organlar: miya, buyrak, j igarning kislorod bilan ta'minlanishi buziladi. Ichki qon ketish shikastlangan qon tomirlaridan bo'shliqqa, oraliqqa, ichki organlar joyiga va uning atrofiga tarqalish yo'li bilan namoyon bo'ladi. Shikastlangan qon tomiridan ichki organlar yoki plevra bo'shlig'iga qon ketish haddan tashqari katta bo'ladi. Ichki qon oqishi teshib kirgan yaralanishdan, yopiq shikastlanishlarda, (qattiq zarb tegishi balandlikdan yiqilishi, biror narsaning bosilib qolishi natijasida teriga shikast yetmay ichki organlar yorilganda) shuningdek, ichki organlar kasalliklari (yara, rak, sil, qon tomirlar anevrizmasi) da kuzatiladi. Plevra va qorin bo'shlig'iga organizmda aylanib yuradigan qonning hammasi sig'adi, shuning uchun bunday qon oqish o'limga sabab bo'lishi mumkin. Ichki qon ketishning o'z-o'zidan qon to'xtatishining iloji yo'q, chunki qon tomirini

bosish mumkin emas, katta anatomik hajm ichki bo'shliq bosimining ko'tarilishiga yo'l qo'ymaydi. Ichki qon ketish katta hajmda bo'lsa, aniq belgilar (terining oqarishi, arterial qon bosimining pasayishi, tomirning tez urishi, nafas olishning qiyinlashishi, gemoglobinning kamayishi, eritrositlar sonining kamayishi) umumiy kamqonlik kasalligining klinik belgilari bilan xarakterlanadi. X otin-qizlarda ichki qon ketishi bachadondan t ashqari homiladorlikda ko'p qon yo’qotish bilan (2-3 litrgacha) sodir bo'lib, u o’zidan-o’zi to’xtamaydi, balki peritonit holatini keltirib chiqarish xavfini tug’diradi. Qon quyish usullari Qon ikki xil usulda: 1) Bevosita 2) Bilvosita qo’yiladi. Qonni donor venasidan to'g’ridan-to'g ri bemor venasiga quyish bevosita qon quyish deyiladi. Bu usul juda kam qo'llaniladi. Donor qonini resipient venasiga quyish bilvosita qon quyish deyiladi. Bunda donordon olingan qonni ivishga to’sqinlik qiladigun eritmali idishdan olib ma'lum vaqtdan so’ng resipentga quyish bilvosita qon quyish deyiladi. Qonni arteriyaga, venaga, suyak ko'migiga quyish mumkin. Ba'zi bir kasalliklarda butun qon o'rniga uning ayrim komponentlari: plazmasi, zardobi, erirositlari, leykositar va trombositar massasini quyish mumkin. Plazma qonni 4º da 48 soat tindirib olinadi. Hozirgi vaqtda plazma o'rnini bosadigan sintetik kolloid eritmalardan poliglyukin ko'p ishlatiladi. Poliglyukin organizmdan uzoq vaqtgacha chiqib ketmaydi. Shok, qon yo’qotish, kuyish va boshqa holatlarda poliglyukin ishlatiladi. Polivinil pirralidon yuqori molekulyar sintetik kolloid eritmadir. U toksinlarni adsorbsiya qiladi.

Zardob ivigan yoki fibrins izlangan qonning suyuq qismi. Plazma va zardob tarkibida oqsil moddalar, antitelalar v a garmonlar bo'ladi. Ular suyuq (nativ plazma va zardob) va quyuq holda chiqariladi. Har xil shok holatlarida, qon to’xtatish maqsadida qon quyilganda, organizm oqsil yo’ qotganda plazma yoki zardob quyiladi. Eritrositar massa 80-90% eritrosit bilan 20% plazmadan iborat bo'lib, tayyor ampulalarda chiqariladi. Leykositar massa, organizmda leykositar kamayganda, nurdan zararlanganda, shuningdek jarohatning bitishini tezlatish maqsadida venalarga quyiladi. Trombositar massa suyuq va quruq holda chiqariladi. Qonning ivish xossasi buzilganda qonni to'xtatish (gemostaz) maqsadida venaga quyiladi. Qon o'rnida ishlatiladigan suyuqliklarga har xil eritmalar (albumin, protein, jelatinol), zararsizlantiruv chi eritmalar (gemodez), vena qon tomiriga yuboriladigan preparatlar (gidrolizin) kiradi. Xirurgiyada qon o'rnida tuzli eritmalar (Ringer eritmasi. ringer-LOKK eritmasi) ko'p ishlatiladi. Shokka qarshi ishlatiladigan suyuqliklar qon o'rnida keng qo'llaniladi.

Похожие

QON KETISHI, UNING TURLARI, TIBBIY YORDAM. QON VA QON O`RNINI BOSUVCHI SUYUQLIKLAR QUYISH.

Qon va qon aylanish tizimi

Qon va limfa

Qon va qonning yaratilishi

Qon sistemasi kasalliklari