Мавҳум қайнаш қатламининг гидродинамикаси - Медицина - Рефераты

Мавҳум қайнаш қатламининг гидродинамикаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

137.5 KB

Мавҳум қайнаш қатламининг гидродинамикаси Режа 1. Мавҳум қайнаш қатламининг гидродинамикаси. 2. Суюқлик муҳитларида аралаштириш.

Замонавий интенсив технологияларда кенг қўлланилиб келаётган мавҳум қайнаш жараёни асослари, ундан фойдаланиш усуллари ва гидродинамикаси билан талабалар таништирилади. Мавҳум қайнаш қатламининг гидродинамикаси. Ҳозирги вақтда кимё саноати барча технологик жараёнларда мавҳум қайнаш усули кенг қўлланилмоқда. Иссиқлик алмашиниш, қуритиш, адсорбциялаш, абсорбциялаш каби жараёнларда мавҳум қайнаш усулининг ишлатилиши катта натижалар бермоқда. Мавҳум қайнаш жараёнида фазалар ўртасидаги контакт юза катта бўлиши туфайли жараён бир неча марта тезлашади, натижада аппаратнинг унумдорлиги ошади. Мавҳум қайнаш қатламининг гидравлик қаршилиги нисбатан катта эмас. Донасимон заррачалар қатламини ҳосил қилиш учун ихтиёрий шаклдаги (масалан, цилиндрсимон) вертикал идишга донасимон қаттиқ материал солинади. Материал газ тарқатувчи тўр устига жойлаштирилади. Агар тўр орқали пастдан юқорига қаратиб кичик тезлик билан газ ёки суюқлик оқими юборилса, материал қатлами ўзгармай қолади. Газ оқими тезлигини аста- секин кўпайтириб борилса, тезлик маълум қийматга эга бўлганда қатламдаги материалнинг оғирлиги оқимнинг гидродинамик босим кучига тенг бўлиб қолади, бунда қаттиқ заррачалар гидродинамик мувозанат ҳолатини эгаллайди ва ҳар хил йўналишда силжий бошлайди.

Газ тезлигини яна оширсак, қатлам кенгаяди, заррачалар ҳаракатининг интенсивлиги ортади, бунда гидродинамик мувозанат бузилмайди. Бундай шароитда қатлам мавҳум қайнаш ҳолатини эгаллайди, яъни қатлам худди қайнаётгандек бўлиб кўринади. Қ атламнинг ўзгармас ҳолати мавҳум қайнаш ҳолатга ўтишига тў ғ ри келадиган газ ёки суюқликнинг тезлиги мавҳум қайнашнинг бошланиш тезлиги ёки биринчи критик тезлик деб юритилади. Агар газнинг тезлигини ошираверсак, тезлик маълум қийматга етганда гидродинамик босим кучлари материалларнинг о ғ ирлик кучларидан ортиб кетади, натижада қаттиқ матиериал доначалари газ оқими билан бирга чиқиб кетади. Қ аттиқ материал доначаларининг газ оқими билан чиқиб кетиш ҳолатига тў ғ ри келадиган тезлик чиқиб кетиш тезлиги ёки иккинчи критик тезлик деб аталади. Шундай қилиб, мавҳум қайнаш ҳолати биринчи ва иккинчи критик тезликлар ўртасида юз беради. Мавҳум қайнаш икки хил (бир жинсли ва турли жинсли) кўринишда юз беради. Бир жинсли мавҳум қайнашда биринчи ёки иккинчи критик тезликлар ўртасида қаттиқ материал заррачалари бутун қатлам баландлиги бўйича бир хил тарқалган бўлади. Амалий жиҳатдан бундай мавҳум қайнаш

жараёни томчили суюқлик (масалан, сув) ёрдамида амалга оширилиши мумкин. Турли жинсли мавҳум қайнаш асосан қаттиқ модда заррачалари газ юқими ёрдамида мавҳум қайнаш ҳолатига келтирилганда юз беради. Бунда биринчи ва иккинчи критик тезликлар оралиҲида қаттиқ модда заррачалари қатлам бўйлаб ҳар-хил тарқалган бўлади. Турли жинсли қатламли ҳосил бўлиш даражаси заррачаларнинг юзаси ва шаклига қаттиқ материал заррачалари ва ҳаракатдаги оқим зичликларнинг нисбатига, заррачаларнинг диаметрига, оқимнинг тезлигига, газ тарқатувчи тўрнинг хилига боғлиқ. Саноат кўпинча қаттиқ модда - газ системасидаги мавҳум қайнаш қатлами жараёнлари кўпроқ ишлатида. Бундай системалар кўпинча турли жинсли бўлади. Айрим шартларда газ кўпикларига эга бўлган мавҳум қайнаш қатлами ҳосил бўлади. Агар қаттиқ заррачаларнинг ўлчами катталашиб, аппаратнинг диаметри кичиклашса ва газнинг тезлиги кўпайса ўзаро поршенли қатлам пайдо бўлади. Поршенли қатламда қаттиқ фазанинг вертикал йўналишидаги аралашиши қийинлашади. Нам қаттиқ материаллар ёки жуда кичик ўлчамли (масалан, ўлчами микрон атрофида) материаллар мавҳум қайнаш ҳолатига келтирилганда канал ҳосил қилувчи қатлам ҳосил бўлади. Бунда газ каналлар орқали ўтиб кетади, қаттиқ материалларнинг асосий массаси ўзгармай қолаверади. Конуссимон ва конус цилиндрсимон аппаратларда канал ҳосил қилувчи қатлам фонтанли қатламга айланади. Бундай шароитда газ ёки суюқлик оқими асосан аппаратларнинг ўқи бўйлаб қаттиқ заррачалар билан биргаликда ҳаракат қилади ва фонтан каби уларни юқорига тарқатади (отади). Сўнгра қаттиқ заррачалар аппарат девори ёнидан пастка қараб ҳаракат қилади.

Қаттиқ материалларни мавҳум қайнаш ҳолатига келтиришда оҲирлик кучидан ташқари магнит ва марказдан қочма кучлар майдонидан ҳам фойдаланса бўлади. Қаттиқ заррачаларнинг мавҳум қайнаш ҳолати - расмда яққол кўрсатилган. Бу расмда донасимон қатламнинг гидравлик қаршилиги ва муҳитнинг тезлиги оралиҲидаги боғлиқ кўрсатилган. АВ чизиқ ўзгармас қатлам орқали ўтаётган газ ҳаракатини тасвирлайди. С нуқта ўзгармас қатламнинг мавҳум қайнаш ҳолатига ўтишини кўрсатади, шу нуқтага тўғри келган тезлик  биринчи критик тезликни характерлайди. Маҳум қайнаш жараёнининг бошланиши билан оқимнинг гидродинамик босим кучлари қатламдаги қаттиқ заррачалар оғирлиги ни мувозанатга солиб туради. Газ оқими тезлигининг ортиши билан қаттиқ заррачалар оғирлиги ўзгармайди,

заррачаларни мавҳум қайнаш ҳолатида ушлаб туриш учун зарур бўлган энергия сарфи ҳам бир хил бўлади. Бу ҳолат графикда СЕ горизонтал чизиқ билан белгиланган. Е нуқтага тўғри келган тезлик w 0 ” иккинчи критик тезликни характерлайди. Тезлик w 0 > w” бўлган пайтда заррачалар оқим ( газ ёки суюқлик оқими) билан биргаликда аппаратдан чиқиб кетади. Бундай шароитда қатламдаги қаттиқ заррачалар оғирлиги нинг камайиши натижасида қаттиқ заррачалари мавҳум қайнаш ҳолатига келтириш учун керак бўлган энергия сарфи камаяди. ґзгармас қатламдан мавҳум қайнаш ҳолатига ўтиш учун босим чўққиси  0 характерлидир. Заррачалар ўртасидаги ўзаро тортишиш кучларини енгиш учун қўшимча энергия сарфланиш сабали босим чўққиси ҳосил бўлади. Босим чўққисининг катталиги заррачлар шакли ва юзасига боғлиқ. Суюқлик муҳитларида аралаштириш Химиявий реакцияларни амалга ошириш, гомоген системалар ҳосил қилиш, иссиқлик ва модда алмашиниш жараёнларини тезлатиш учун суюқлик муҳитларини аралаштириш кенг қўлланилади. Суюқ фазалардаги аралаштириш икки (механик ва пневматик) усул билан олиб борилади. Саноат ишлаб чиқаришлари ишлатилаётган аралаштиргичлар уч асосий турга бўлинади: парракли, пропеллерли ва турбинали. -расмда аралаштиргичларнинг турлари кўрсатилган. Парракли аралаштиргичлар бир ва бир нечта парракдан иборат бўлади ( - расм). - расмда парракли аралаштиргичларнинг ташқи кўриниши кўрсатилган. Бир парракли аралаштиргичлар қовушоқлиги (1 Н с/м 2 гача) кичик бўлган суюқликларни аралаштириш учун ишлатилади. Қовушоқлиги катта бўлган суюқликларни аралаштириш учун кўп парракли аралаштиргичлардан фойдаланилади.

Парракли аралаштиргичларнинг диаметри аппарат диаметрининг 0,66- 0,9 қисмини ташкил қилади. Айланишлар сони эса минутига 15...45 гача. Чўкма ажратувчи системаларни аралаштириш учун аралаштиргичлар ишлатилади ( - расм).

Пропеллерли аралаштиргичларнинг асосий иш органи ўққа ўрнатилган пропеллер (ёки винт) дан иборат ( - расм). ґқ горизон- тали, вертикал ёки қия ўрнатилган бўлиши мумкин. Винтлар икки ёки уч қанотли бўлади. Қанотлар суюқликда худди винт каби ҳаракат қилади ( - расм). Битта вал ўқига биттадан учтагача пропеллер аралаштиргичлар ўрнатилади. Пропеллерни ўраб олган суюқлик эса худди гайка каби

аралаштиргичнинг ўқи йўналишида ҳаракат қилади. Пропеллерли аралаштиргичлар муҳитларни яхши аралаштирганда катта тезликда айланади. Пропеллернинг диаметри аппарат диаметрининг 0,25...0,3 қисмини ташқил қилади. Айланишлар сони эса минутига 150...1000. Пропеллерли аралаштиргичларни ҳаракатчан ва қовушоқлиги бироз катта бўлган (6 Н с/м 2 гача) суюқликларни аралаштириш учун ишлатиш мақсадга мувофиқдир. Парракли аралаштиргичларга қараганда пропеллерли аралаштиргичларнинг самарадорлиги анча юқори, бироқ уларнинг ишлаши учун кўпроқ энергия сарифланади. Турбинали аралаштиргичларнинг асосий иш ўргани турбина Ҳилдираги бўлиб, у вертикал ўққа жойлаштирилган бўлади ( - расм). ¶илдирак минутга 200...2000 тагача айланма ҳаракат қилади. Турбина Ҳилдирагининг ишлаш принципи марказдан қочма кучларнинг таъсирига асосланган. Суюқлик аралаштиргичнинг маркази тешикчаларидан кириб, у ерда марказдан қочма кучлар таъсирида тезланиш олган ҳолда Ҳилдиракдан радиал йўналишида чиқиб кетади. ¶илдиракда суюқлик вертикал йўналишдан горизонтал йўналишга ўтиб, ундан катта тезлик билан чиқади. Бу аралаштиргичларнинг самарадорлиги жуда юқори. Турбинали аралаштиргичларнинг диаметр аппарат диаметрининг 0,17...0,33 қисмини

ташкил қилади. Турбинали аралаштиргичлар қовушоқлиги кам ва катта бўлган (1...700 Н с/м 2 гача) суюқликларни аралаштириш учун ишлатилади ( - расм). Қовушоқлиги унча юқори бўлмаган (200 Н с/м 2 гача) суюқликларни аралаштириш учун айрим ҳолларда пневматик аралаштиргичлар ишлатилади. Аралаштириш учун кўпинча сиқилган ҳаво ишлатилади. Бундай аралаштириш жараёни секин боради ва бунда кўп энергия сарф бўлади. Бундан ташқари, ҳаво ёрдамида аралаштиришда кераксиз жараёнлар: оксидланиш ёки маҳсулотларни буғланиши юз бериши мумкин. Одатда пневматик усул қўлланилганда тешикчалари бўлган тарқатувчи трубалар (барботёр) орқали сиқилган ҳаво юборилади.

Похожие

Экстракция жараёни

Модда алмашиниш аппаратлари

Қуритиш усуллари

Настойкалар ва суюқ экстрактлар сифатини баҳолаш

Оддий ҳайдаш