Кичик гурух психологияси - Медицина - Рефераты

Кичик гурух психологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Кичик гурух психологияси Режа: 1. Кичик гурухлар ва уларни турлари 2. Гурухда рахбар ва лидерлар ўрни, роли ва вазифаси 3. Гурухларда психологик иқлим 4. Соцематрия методи хақида тушунча

Кичик гурухлар ва уларни турлари Гурух – маълум ижтимоий фақат мақсадлари асосида тўпланган мулоқот эхтиёжлари қондириладиган инсонлар уюшмасидир. Гурух учун 2 – та асосий мезон мавжуд: бирор фаолият бўлишлиги (мех, ўқиш, ўйин, мулоқот), ҳ амда у ерда одамларнинг ўзаро мулоқоти имкониятининг мавжудлигидир. Гурухлар – кичик ва катта гурухларга, ўз навбатида улар ҳ ам реал, расмий норасмий гурухларга, ривожланиш даражасига ривожланган жамоа, қониқарли даражада ривожланмаган гурухларга (уюшмаларга, а ралаш гурухларга) бўлинади. Психологияда кўпрок кичик гурухлар ўрганилади. Кичик гурухлар – ҳ амиша боғланган умумийликка эга бўлиб, унга қирувчи шахсларнинг ўзаро биргаликдаги реал харакати ва улар ўртасидаги реал ўзаро мухитлар билан боғлангандир. Бу гурухлар, расмий бўлиши яъни юридик жихатдан қайд этилган. Хуқуқ ва бурчларга, норматив асосида ўрнатилган, структурга тайинлаб ёки жойлаб қўйилган рахбарликка эга бўлиши мумкин. Норасмий гурухлар эса – юридик жихатдан қайд этилган мав қ е й ига эга бўлмаган холда таркиб топган шахслараро, муносабатлар тизими билан ифодаланади. Ҳ ар қандай гурухдаги муомила ва сир этувчи омилларга уларнинг ёши, жинси маълумотига, малакаси жихатидан фарқ қилувчи ва уйғунликни ташкил этувчи омиллар ҳ ам киради. Гурухларнинг уюшқоқлиги ҳ амда динамик кўрсаткичлари бўлиб шу нуқта назардан ҳ ар бир гурух бир-биридан фарқ қилади, яъни одамлар хамкорликда бажараётган ишини қизиқарли ва ҳ амма учун манфаатли эканлиги, гурух нормаларининг фақат ана шу гурухларга кирадиган одамларни ҳ аёт тарзини белгилаб берадиган ҳ амда уларниг қ адриятларини

Гурухда рахбар ва лидерлар ўрни, роли ва вазифаси Турли гурухлар инсон хатида бир неча функцияларни бажаради. А) ижт и моийлаштирувчи функция? Б) инструментал яъни аниқ мехнат фаолиятини амалга оширишга имкон берувчи мухит? В) экспрессив яъни одамлар ўзларини тан олишлари, хурматга сазовор бўлиши, ишонч қозонишни таъминлаш Г) қўллаб қувватлаш яъни қийин пайтларда муаммолар пайдо бўлганда, одамларни бирлаштириш функцияси Ҳ ар бир гурух ўзига хос тизимига эга. Уни ташкил этувчи элементлар нисбатан барқар о р бўлиб, улар гурух аъзолари хулқ – атворини мувофиқлаштириб туради. Аввало гурухларнинг мақсадни ажратиш керак. Мақсад одамларни жамоа ме ҳ нати атрофида уюштириб бирлаштирувчи фақат элементдир. Гурухларнинг автономлилиги даражаси ҳ ам маълум ахамиятга эга омил, чунки ҳ ар бир аъзо умумий мақсад оламда бирлашган бахоси ҳ ам, улардан ҳ ар бирининг ўз бурч ва вазифалари бор. Ҳ амда ҳ ар бир одам ўз имкониятларини ўзича ишга солиб, ўзаро мунособотларга сабаб бўлади. Гурухлардан психологик тизимига таъсир этувчи омилларга улардан ёши жинси, маълумоти, малакаси жихатидан фарқ қилувчи ва уйғунликни ташкил этувчи омиллар ҳ ам киради. Гурухларнинг уюшқоқлиги ҳ ам динамик кўрсаткичлардан бўлиб нуқтаи назардан ҳ ар бир гурух бир – биридан фар қ қилади, яъни одамлар хамкорликда бажараётган ишдан қизиқарли ва ҳ амма учун манфаатли эканлиги гурух нормаларидан аъзолар томонидан қабул қилиши, қадриятлар тизимини тасдиқлаган – фикрлар мослиги уюшқоқликдан меъзонларидир. Гурухларда психологик иқлим

Гурух ҳ аёти ва ундаги аъзолардан ўзларини яхши хис қилишлари кўп жихатдан улардан хамкорликда ишлаш олишлари ва бир-бирига ижобий мухитда бўлса олишларига боғли қ . Бу ходиса психологияда психологик мослик дейди, яъни бунда гурух аъзолари сифатларидан мос келиши, қолганларнинг керак бўлиш, тафовут қилиши назарда тутилади. Мосликдан мезон сив. Н.Обозов қўйидагиларни ажратади. А) фақат натижалари Б) аъзолардан сарифланган куч энергияси В) функциядан қониқиш. Икки хил ўзаро мослик фарқланади. 1 – чи холатда. Фақат жараёнида одамларнинг бир хил ва мос тарзда ҳ аёт қила олишдаги реакциялар мослиги, иш ритми ва темпидаги уйғунликлар назарда тутилса 2 – чисида. Ижтимоий хулқдаги мослик установкалар бирлиги, эхтиёж ва қизиқиш йўналиши бирлиги назарда тутилади. Гурухда. Қарорлар қабул қилиш индификацияси қарорлар қабул одамлардан бир-бирини ё қ т и ришлари, ёки аксинча, инкор қилишлари кўпинча турли хил қарорлар қабул қилиш рўй беради. Гурухий қарорлар қабул килиш индификациялар қ арорлар қ абул қилиш жараёнида тубдан фар қ қилмайди. 2 - чисида ҳ ам аввал муаммо аниқланади. Маълумотлар т ў планади, бир нечта таклифлар илгари сурилади ва ни ҳ о я т энг мақули қабул қилинади. Лекин гурухларда бу жараённи кечиши биро қ бошқачароқ бўлиб унда асосан низолар рўй бериши кўрсатила ди. Америкалик психологик Т.Митчеллнинг фикрича: ўзаро таъсир гурух шароитида қ у йидаги омиллар воситасида рўй беради. 1) Айрим гр аъзолари бирга нисбатан кўпро қ гапиришга мойил бўлади. 2) Юқорироқ гапиришга мавкилга эга бўлган, шахслар қарор чиқаришда ҳ ам бошқаларга ўз таъсирини ўтказадилар. 3) Гурухларда к ў п ва қ т олдини ўзаро фикрлардаги келишмовчиликларнинг олдини олишига кетиб қолади.

4) Гурухда айрим одамлар таъсирида асосий мақсаддан чеклаш ва мақсадга мос келмаган қ арорлар қабул қ илиши кузатилади. 5) Барча аъзолар ўзлари сезмаган ҳ олда гурух таъсирига тушиб қолади. В.К.К. ишларни ижобий томони унда кўплаб фикрлар туғилади ва мухокама қилинади. Пат Гендлар фикрлар фар қ ли равишда оргинал яъни янги фикрлар пайдо бўлади. Шунинг учун ҳ ар рахбар кўнглидаги фикрларига таянган ҳ олда охирида энг маъқул қарорга кела олиши керак. Бу ўринда гурухларнинг ижтимоий психологик мухити рол ўйнайди. Ижтимоий психологик мухит деганда биз ў ша мухитнинг аъзолари фикрлари сиёсатлари, дунёкарашлари, установкалари ва ўзаро мухитларидан иборат бўлган эморионал интеметуал холатини тушунамиз. Бу бир ўринда асосий омил маълумки ўзаро муносабатлар иш юзасидан фақат мақсадлари ва мазмуни билан ҳ ам бевосита бир-бирини ёқтириши – ё қ ти р маслиги асосланган ижтимоий эмоционал хиссиётлар кўринишида б ў лиши мумкин. Профессионал фаолияти бажариш жараёнида иш юзасидаги муносабатлар устивор бўлиб, бу муносабатлар натижасида фақат мақсадлар ва мазмуни келиб чиқади. Социометрия методи ҳ ақида тушунча Дустлар тўпланган даврадаги мухит аксинча, бунда асосан бевосита семпатия ўзаро ё қ тириб қолишларга таянади. Ижтимоий психологияда психологик мухитни экспериментал тарзда психологияда ўрганиш методи социаметрия бўлиб унинг асосчиси олмон олими Жон Морено ҳ исобланади.

Социометрия лотинчадан олинган бўлиб, жамиятни ўрганаман деган маънони билдиради. Гурухдаги шахслар мухитларини ўлчамда қаратилган техникадир. Назарий социология му а ллифлари жи ҳ атдан барча низолар, муаммоларни ечишдан усулларидан бири инсонлар ў ртасидаги муносабатларни ў рганиш ва шунга к ў ра жи ҳ атдан ўзгаришлари амалга ошириш керак деган ғ ояга асосланади. Шунингдек амалий ҳ а р бир жамоаларда махсус социометрик с ў ровлар ўтказилади ва ундан катталари гурухларни ташкил қилиш жараёнларида инобатга олинади. Ҳ ар бир гурух сайланган ёки тайинланган рахбар ёки лидерлари б ў лади. Лидер бу – шундай шахски, гурухни қолган барча аъзолар учун ўзларидан манфаатларига дахлдор бўлган ҳ амда бутун гурух белгилаб берадиган энг маъсулиятли ечимларни қабул қилишга ха қ ли деб ҳ и с облайдилар. Гурух турлари Табиий оила, норасмий гурухлар референт Ижтимоий с а бабий боғланган гурухлар: ўқув, ишлаб – чиқариш, расмий ижт и моий, диний, фир қ лар.

Адабиётлар 1. Умумий психология. (А.В.Петровский тахрири остида чи ққ ан). Тошкент, Ўқ итувчи, 1992й. 2. Умумий психология. Э. Ғ озиев Тошкент 2002й. 3. Н.Д.Творогова, Психология, Лекция для студентов медвузов. М. 1198г. 4. Р.С. Немов. Психология (в3-х книгах). М. 1998г. 5. В.Г. Крисько. Психология и педагогика в схемах и таблицах. (Уч.-метод. Пособия). Минск.1999г. 6. 6.Современная психология. (Справочное руководство).Ред. В.Н.Дружинин. Ин-т психология РАН. М. 1999г. П.И. Иванов Умумий психология. 1967й.

Похожие

Шахс психологияси

Мулоқат ва конфликт психологияси

Кичик ёшдаги болаларда овқат ҳазм қилишнинг ўткир бузилиши

Кичик ёшдаги болаларда овкат хазм килишнинг уткир бузилиши

Атеросклероз касаллиги патофизиологияси ва фармакотерапияси асослари