Меҳнат мухофазоси - Техника и технология - Рефераты

Меҳнат мухофазоси

Загружено в:

13.04.2024

Скачано:

0

Размер:

57 KB

Меҳнат мухофазоси Режа: 1. Меҳнат мухофаза килиш, конун ва низомлари, техника хавфсизлик асослари. 2. Ишлаб чиқаришда хавфсиз мехнат қилиш шароитини яратиш 3. Инструкциялар билан танишиш турлари, ходимларни асосий мехнат хуқуқ ва бурчлари ишлаб чиқаришда санитария -гигиена қоидалари.

Меҳнат мухофаза килиш, конун ва низомлари, техника хавфсизлик асослари. Мехнатни мухофаза қилиш қонуниятлари. Ўзбекистон Республикаси Конститутцияси, Ўзбекистон Республикаси Мехнат Қонунлари кодекси асосида олиб борилади. Мехнаткашларни хавфсиз ва соғлом мехнат шароити билан таьминлашни давлат ўзининг асосий вазифаси деб хисоблайди, бунинг учун зарур бўлган чора- тадбирларниқонун асосида амалга оширади.Ўзбекистон Республикаси Конститутциясининг 18, 19, 20, 27, 29, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 моддаларида меҳнатни мухофаза қилиш масалалари баён қилинган. Конститутция барча фуқороларни меҳнат қилиш хуқуқини таьминлайди, яъни мехнаткашлар маьлум миқдорда хақ олиш хисобига иш билан таьминланади. Бу хуқуқ хафтасига 41соатдан ошмаган иш соат белгилаш асосида ва йилига бир марта хақ тўланадиган (дам олиш) бериш йўли билан амалга оширилади. Конститутция бепул даволаниш, қариганда ёки мехнат қилиш қобилиятини қисман ёки батамом йўқотганда социал таьминланиш хуқуқини хам беради. Ўзбекистон Республикаси мехнат қилиш қонунятлари, мехнаткашларга яратиб бераётган шароитлар ва хуқуқлар хамда уларни назорат қилиш жихатдан дунёда илғор хисобланади. Меҳнатни мухофаза қилиш қонунларини яратиш ва амалга оширишда касаба уюшмалари фаол қатнашади. Мехнаткашларни 6 кун ишлайдиган тоифалари хафтада 5 кун 7 соатдан шанба куни эса 6 соатдан ишлашади. 5 кунлик ишлайдиганлар эса хар куни (душанба, жума) 8 соатлик иш куни деб белгиланган. Мехнаткашлар хар йили 1 марта 24 кундан кам бўлмаган миқдорда хақ тўланадиган таьтил билан таьминланади. Ўқитувчи педагогларга эса 48 кун берилади. Мамлакатимизда аёлларнинг эркаклар билан тенг хуқуқлиги таьминланган. Аёллар учун қонунда маьлум янгиликлар ва махсус нормалар белгиланган. Масалан: кимё саноатининг баьзи тармоқларида, ер ости ишларида ва бошқа бир қанча ишларда аёлларнинг мехнат қилишига йўл қўйилмайди.

Мехнат қонунияти ўсмирлар мехнатини мухофаза қилишга ҳам алохида ахамият беради. 16-ёшгача бўлган ўсмирлар учун, 18 ёшгача бўлган ўсмирлар учун 36 соатли иш хафтаси жорий қилинган. Ўсмирлар учун йилнинг энг яхши даврларида ёки ўзи хохлаган вақтда дам олиши керак. Уларнинг мехнатидан тунги ишларда дам олиш кунларида фойдаланиш бутунлай таьқиқланади. Зарарли иш шароити ишловчиларига устама иш хақи тўланиш ёки иш соати қисқартирилиши ҳам мехнат қонуниятига эьтиборга олинган. Бундан ташқари зарарли мухитда ишловчилар учун қўшимча таьтил қилинган .Бу таьтил 12-36 кунгача бўлиши мумкин. Соғлик учун ўта хавфли шароитлар учун уларга бепул озиқ-овқат махсулотлари берилади. Бундан ташқари мехнат қонунчилигида шахсий мухофаза воситалари корхона хисобидан бепул берилади. Зарарли шароитда ишлаётган ишловчиларига 3,6,12 ойда тиббиёт кўригидан ўтказилади. Заруриятга қараб қўшимча чора-тадбирлар белгиланади. Хавфсиз ишлаш шароитни яратиш борасида йўл қўйилган хар қандай камчилик ёки хавфсиз ишлаш шароитини яхши ташкил қилмаслик натижасида ишчининг бахтсиз ходисага учраши саноат корхонасининг ёки рахбар хокимларнинг айби хисобланади. Моддий йўқотишни қоплаш миқдори ва тартиби махсус қоидалар асосида олиб борилади. Ишлаб чиқаришда хавфсиз мехнат қилиш шароитини яратиш Ишлаб чиқаришда соғлом ва хавфсиз мехнат қилиш шароитини яратиш вазифасини бажаришда ва нормадаги шароитни таьминлашда мехнат мухофазасини бошқариш тизими инобатга олинади. Бу тизимни фаолиятига мехнатни мухофаза килиш борасидаги ишларни режалаштириш амалга ошириш, баҳолаш ва ишларни барқарорлаштириш киради. Шунингдек, мехнатни мухофаза килиш бўйича ташвиқот олиб бориш хавфсизлик талабига биноан ўқитиш, ишлаб - чиқариш унумдорлигини ошириш, ускуналар жараёнлар бино ва қурилмалар хавфсизлигини таминлаш санитария-гигиена мехнат шароитини яхшилаш, ишчиларни шахсий мухофаза

воситалари ва мехнатни нормадаги режими дам олиш билан таьминлаш, санитария маиший хизмат, мутахасисларни касби бўйича танлаш каби вазифалар тизимининг таркиби хисобланади. Тизимни бошқариш усули асосини мехнат қонунчилиги хужжатлари давлат ва касаба уюшмалар қарори, йўлланма фармонлар, техникавий норма хужжатлар ташкил этади. Ишлаб чиқариш корхоналарида хавфсиз ва соғлом шароитини таьминлашда хавфсизлик техникаси, санитария- гигиена ва ёнғин хавфсизлигига боғлиқ қоида, йўриқномалар катта ахамиятга эга. Улар умумий тармоқ ва оралиқ турларга бўлинади. Вазирлик илмий текшириш лойихалаш инситутлари ўзаро хамкорликда тармоқ қо ида ва нормаларни ишлаб чиқиб тасдиқлаб, уларни бир ёки бир неча тармоқ корхоналарида қўллаш учун тавсия этади. Оралиқ қоида ва нормалари корхоналарда заруриятга қараб бажариладиган иш ва жараёнлар учун хавфсизлигини таьминлаш мақсадида таклиф этилади. Мехнатни мухофаза килиш талабларини ташвиқот қилиш, амалга ошириш режалаштириш учун хужжатлар тайёрлашда 1974 йил 1 июлдан амалда бўлган мехнат хавфсизлиги стадионлар шулар жумласидан фойдаланилади. Улар 5 турга бўлинади. 1973 йилдан эьтиборан хозиргача 300-500 оралиғида стандартлар тасдиқланиб, ишлаб чиқаришга тавсия этилган. Инструкциялар билан танишиш турлари, ходимларни асосий мехнат хуқуқ ва бурчлари ишлаб чиқаришда санитария -гигиена қоидалари. Хозирги замон фан техника тараққиёти, ишлаб чиқаришга янгидан янги технология ва машина-ускуналарнинг жорий этилиши ишлаб чиқаришда ишлаётган хар бир ходимдан юқори малакани эгаллашни, техника қонунларини яхши тушунишни ва унга амал қилиш зарурлигини талаб қилмоқда хозирги пайтда ишчилар хавфсизлигини таьминлаш мақсадида кўплаб қоида, норма инструкциялар ишлаб чиқилган бўлишига қарамай саьноат корхоналарида бахтсиз ходисаларни бутунлай йўқолиб кетишини таьминлайдиган ва тартибга соладиган

шароит мавжуд эмас. Саноат корхоналарини хилма-хиллигини хисобга олиб, ўзи учун мос келадиган мехнатни мухофаза қилиш ва мехнат хавфсизлигин таьминлашга қаратилган инструкциялар тизими ГОСТ 12. 0004 -79.( МХСС- Мехнат хавфсизлиги Стандартлари Системаси) ташкил қилинган. Бу тизимлар ишчиларнинг хавфсизлигини таьминловчи иш усулларини ўргатиш билан ишчининг мехнат хавфсизлигини сақлаш чора- тадбирларини хам ўз ичига олади. Хар бир ишчи ишлаб чиқариш хавфсизлиги хусусияти даражасидан, иш стажи ва иш туридан қатъий назар инструкциялардан ўтишлари керак. Инструкцияларни асосий 5 та гурухга бўлиш мумкин. 1. Кириш инструктажи. 2. Иш жойидаги инструктаж. 3. Режали инструктаж. 4. Режадан ташқари инструктаж. 5. Кундалик инструктаж. Ишга янги кираётганлар учун кириш инструктаж ўтказилади ва махсус дафтарга ёзиб қўйилади. Иш жойидаги инструктаж ишга янги кирган бир ишдан бошқа ишга ўтказилган ишчиларга ўтказилади. Режали ёки такрорий инструктаж ўтказиш вақти корхона касаба уюшмаси билан келишилган холда белгиланади. Ишчи ишлаётган жойидан бирон бир сабаб билан 30-60 кун узулиш рўй берса ва бошқа холларда режадан ташқари инструктаж ўтказилади. Саноат корхонасида авария сабабли бахтсиз ходиса рўй берганлиги хақида хабар эшитилгандан кейин хам дархол режадан ташқари инструктаж ўтказилади. Кундалик инструктаж- наряд- рухсат билан бажариладиган хавфли ишлар учун иш бошлашидан олдин ўтказилади. Бу инструктаж ўтказилганлиги хақидаги маьлумот наряд- рухсатга ёзиб қўйилади.

Адабиётлар : 1. Узвийлаштирилган Давлат таълим стандарти ва ўқув дастури . - Т .: " Янгийўл полиграф серви c", 2010. -292 б . 2. Бўлатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т.: Меҳнат, 1991. , 3. Калюга СУ., Чечел И.Д. Ишлаб чиқариш асослари. Касб танлаш. 1-2-қ. Т.: Ўқитувчи, 1988, 1989. 4. Каримов И., Эргашев С, Тоҳиров Ў.О. V -синфда меҳнат таълими дарсларида халқ ҳунармандчилиги ишларини ўрганиш. Услубий қўлланма. -Т.: Фан ва технология, 2009. -40 б. 5. Каримов Исмоил, Тоҳиров Ў.О. Мустақиллик - энг буюк неъмат: Дарс ишланма. Т.: 2012. 6. Тоҳиров Ў. "Тикувчилик ва дизайн" бизнес лойиҳаси -ўқувчилар тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш омили сифатида. "Таълим ва технология": Илмий-услубий мақолалар тўплами. Т., 2012. Кс2 (17).-Б. 460-462. 7. Тоҳиров Ў. Меҳнат таълимини мазмунан модернизациялаш жараёнида графикли органайзерлардан фойдаланиш усуллари. "Таълим технологиялари": Илмий-услубий журнал. Махсус сон. Т., 2012. Б. 40-44.

Похожие

ТХКС ни технологик лойихалаш ва кайта конструкциялашнинг илгор усуллари

Фан ва ишлаб чиқариш

Ишлаб чиқариш асослари

Халк хунармандчилиги

Mehnat muxofazosi