Mehnat muxofazosi - Техника и технология - Рефераты

Mehnat muxofazosi

Загружено в:

13.04.2024

Скачано:

0

Размер:

48 KB

Mehnat muxofazosi Reja: 1. Mehnat muxofaza kilish, konun va nizomlari, texnika xavfsizlik asoslari. 2. Ishlab chiqarishda xavfsiz mexnat qilish sharoitini yaratish 3. Instruksiyalar bilan tanishish turlari, xodimlarni asosiy mexnat xuquq va burchlari ishlab chiqarishda sanitariya -gigiyena qoidalari .

Mehnat muxofaza kilish, konun va nizomlari, texnika xavfsizlik asoslari . Mexnatni muxofaza qilish qonuniyatlari. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Mexnat Qonunlari kodeksi asosida olib boriladi. Mexnatkashlarni xavfsiz va sog‘lom mexnat sharoiti bilan taminlashni davlat o‘zining asosiy vazifasi deb xisoblaydi, buning uchun zarur bo‘lgan chora- tadbirlarniqonun asosida amalga oshiradi.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 18, 19, 20, 27, 29, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 moddalarida mehnatni muxofaza qilish masalalari bayon qilingan. Konstitutsiya barcha fuqorolarni mehnat qilish xuquqini taminlaydi, ya’ni mexnatkashlar malum miqdorda xaq olish xisobiga ish bilan taminlanadi. Bu xuquq xaftasiga 41soatdan oshmagan ish soat belgilash asosida va yiliga bir marta xaq to‘lanadigan (dam olish) berish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Konstitutsiya bepul davolanish, qariganda yoki mexnat qilish qobiliyatini qisman yoki batamom yo‘qotganda sotsial taminlanish xuquqini xam beradi. O‘zbekiston Respublikasi mexnat qilish qonunyatlari, mexnatkashlarga yaratib berayotgan sharoitlar va xuquqlar xamda ularni nazorat qilish jixatdan dunyoda ilg‘or xisoblanadi. Mehnatni muxofaza qilish qonunlarini yaratish va amalga oshirishda kasaba uyushmalari faol qatnashadi. Mexnatkashlarni 6 kun ishlaydigan toifalari xaftada 5 kun 7 soatdan shanba kuni esa 6 soatdan ishlashadi. 5 kunlik ishlaydiganlar esa xar kuni (dushanba, juma) 8 soatlik ish kuni deb belgilangan. Mexnatkashlar xar yili 1 marta 24 kundan kam bo‘lmagan miqdorda xaq to‘lanadigan tatil bilan taminlanadi. O‘qituvchi pedagoglarga esa 48 kun beriladi. Mamlakatimizda ayollarning erkaklar bilan teng xuquqligi taminlangan. Ayollar uchun qonunda malum yangiliklar va maxsus normalar belgilangan. Masalan: kimyo sanoatining bazi tarmoqlarida, yer osti ishlarida va boshqa bir qancha ishlarda ayollarning mexnat qilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Mexnat qonuniyati o‘smirlar mexnatini muxofaza qilishga ham aloxida axamiyat beradi. 16-yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar uchun, 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar uchun 36 soatli ish xaftasi joriy qilingan. O‘smirlar uchun yilning eng yaxshi davrlarida yoki o‘zi xoxlagan vaqtda dam olishi kerak.

Ularning mexnatidan tungi ishlarda dam olish kunlarida foydalanish butunlay taqiqlanadi. Zararli ish sharoiti ishlovchilariga ustama ish xaqi to‘lanish yoki ish soati qisqartirilishi ham mexnat qonuniyatiga etiborga olingan. Bundan tashqari zararli muxitda ishlovchilar uchun qo‘shimcha tatil qilingan .Bu tatil 12-36 kungacha bo‘lishi mumkin. Sog‘lik uchun o‘ta xavfli sharoitlar uchun ularga bepul oziq-ovqat maxsulotlari beriladi. Bundan tashqari mexnat qonunchiligida shaxsiy muxofaza vositalari korxona xisobidan bepul beriladi. Zararli sharoitda ishlayotgan ishlovchilariga 3,6,12 oyda tibbiyot ko‘rigidan o‘tkaziladi. Zaruriyatga qarab qo‘shimcha chora-tadbirlar belgilanadi. Xavfsiz ishlash sharoitni yaratish borasida yo‘l qo‘yilgan xar qanday kamchilik yoki xavfsiz ishlash sharoitini yaxshi tashkil qilmaslik natijasida ishchining baxtsiz xodisaga uchrashi sanoat korxonasining yoki raxbar xokimlarning aybi xisoblanadi. Moddiy yo‘qotishni qoplash miqdori va tartibi maxsus qoidalar asosida olib boriladi . Ishlab chiqarishda xavfsiz mexnat qilish sharoitini yaratish Ishlab chiqarishda sog‘lom va xavfsiz mexnat qilish sharoitini yaratish vazifasini bajarishda va normadagi sharoitni taminlashda mexnat muxofazasini boshqarish tizimi inobatga olinadi. Bu tizimni faoliyatiga mexnatni muxofaza kilish borasidagi ishlarni rejalashtirish amalga oshirish, baholash va ishlarni barqarorlashtirish kiradi. Shuningdek, mexnatni muxofaza kilish bo‘yicha tashviqot olib borish xavfsizlik talabiga binoan o‘qitish, ishlab - chiqarish unumdorligini oshirish, uskunalar jarayonlar bino va qurilmalar xavfsizligini taminlash sanitariya-gigiyena mexnat sharoitini yaxshilash, ishchilarni shaxsiy muxofaza vositalari va mexnatni normadagi rejimi dam olish bilan taminlash, sanitariya maishiy xizmat, mutaxasislarni kasbi bo‘yicha tanlash kabi vazifalar tizimining tarkibi xisoblanadi. Tizimni boshqarish usuli asosini mexnat qonunchiligi xujjatlari davlat va kasaba uyushmalar qarori, yo‘llanma farmonlar, texnikaviy norma xujjatlar tashkil etadi. Ishlab chiqarish korxonalarida xavfsiz va sog‘lom sharoitini taminlashda xavfsizlik texnikasi, sanitariya-gigiyena va yong‘in xavfsizligiga bog‘liq qoida, yo‘riqnomalar katta axamiyatga ega.

Ular umumiy tarmoq va oraliq turlarga bo‘linadi. Vazirlik ilmiy tekshirish loyixalash insitutlari o‘zaro xamkorlikda tarmoq qo ida va normalarni ishlab chiqib tasdiqlab, ularni bir yoki bir necha tarmoq korxonalarida qo‘llash uchun tavsiya etadi. Oraliq qoida va normalari korxonalarda zaruriyatga qarab bajariladigan ish va jarayonlar uchun xavfsizligini taminlash maqsadida taklif etiladi. Mexnatni muxofaza kilish talablarini tashviqot qilish, amalga oshirish rejalashtirish uchun xujjatlar tayyorlashda 1974 yil 1 iyuldan amalda bo‘lgan mexnat xavfsizligi stadionlar shular jumlasidan foydalaniladi. Ular 5 turga bo‘linadi. 1973 yildan etiboran xozirgacha 300-500 oralig‘ida standartlar tasdiqlanib, ishlab chiqarishga tavsiya etilgan . Instruksiyalar bilan tanishish turlari, xodimlarni asosiy mexnat xuquq va burchlari ishlab chiqarishda sanitariya -gigiyena qoidalari . Xozirgi zamon fan texnika taraqqiyoti, ishlab chiqarishga yangidan yangi texnologiya va mashina-uskunalarning joriy etilishi ishlab chiqarishda ishlayotgan xar bir xodimdan yuqori malakani egallashni, texnika qonunlarini yaxshi tushunishni va unga amal qilish zarurligini talab qilmoqda xozirgi paytda ishchilar xavfsizligini taminlash maqsadida ko‘plab qoida, norma instruksiyalar ishlab chiqilgan bo‘lishiga qaramay sanoat korxonalarida baxtsiz xodisalarni butunlay yo‘qolib ketishini taminlaydigan va tartibga soladigan sharoit mavjud emas. Sanoat korxonalarini xilma-xilligini xisobga olib, o‘zi uchun mos keladigan mexnatni muxofaza qilish va mexnat xavfsizligin taminlashga qaratilgan instruksiyalar tizimi GOST 12. 0004 -79.( MXSS-Mexnat xavfsizligi Standartlari Sistemasi) tashkil qilingan. Bu tizimlar ishchilarning xavfsizligini taminlovchi ish usullarini o‘rgatish bilan ishchining mexnat xavfsizligini saqlash chora- tadbirlarini xam o‘z ichiga oladi. Xar bir ishchi ishlab chiqarish xavfsizligi xususiyati darajasidan, ish staji va ish turidan qat’iy nazar instruksiyalardan o‘tishlari kerak. Instruksiyalarni asosiy 5 ta guruxga bo‘lish mumkin . 1. Kirish instruktaji. 2. Ish joyidagi instruktaj.

3. Rejali instruktaj. 4. Rejadan tashqari instruktaj. 5. Kundalik instruktaj. Ishga yangi kirayotganlar uchun kirish instruktaj o‘tkaziladi va maxsus daftarga yozib qo‘yiladi. Ish joyidagi instruktaj ishga yangi kirgan bir ishdan boshqa ishga o‘tkazilgan ishchilarga o‘tkaziladi. Rejali yoki takroriy instruktaj o‘tkazish vaqti korxona kasaba uyushmasi bilan kelishilgan xolda belgilanadi. Ishchi ishlayotgan joyidan biron bir sabab bilan 30-60 kun uzulish ro‘y bersa va boshqa xollarda rejadan tashqari instruktaj o‘tkaziladi. Sanoat korxonasida avariya sababli baxtsiz xodisa ro‘y berganligi xaqida xabar eshitilgandan keyin xam darxol rejadan tashqari instruktaj o‘tkaziladi. Kundalik instruktaj- naryad- ruxsat bilan bajariladigan xavfli ishlar uchun ish boshlashidan oldin o‘tkaziladi. Bu instruktaj o‘tkazilganligi xaqidagi malumot naryad- ruxsatga yozib qo‘yiladi.

Adabiyotlar: 1. Узвийлаштирилган Давлат таълим стандарти ва ўқув дастури . - Т .: " Янгийўл полиграф серви c", 2010. -292 б . 2. Бўлатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т.: Меҳнат, 1991. , 3. Калюга СУ., Чечел И.Д. Ишлаб чиқариш асослари. Касб танлаш. 1-2-қ. Т.: Ўқитувчи, 1988, 1989. 4. Каримов И., Эргашев С, Тоҳиров Ў.О. V -синфда меҳнат таълими дарсларида халқ ҳунармандчилиги ишларини ўрганиш. Услубий қўлланма. -Т.: Фан ва технология, 2009. -40 б. 5. Каримов Исмоил, Тоҳиров Ў.О. Мустақиллик - энг буюк неъмат: Дарс ишланма. Т.: 2012. 6. Тоҳиров Ў. "Тикувчилик ва дизайн" бизнес лойиҳаси -ўқувчилар тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш омили сифатида. "Таълим ва технология": Илмий-услубий мақолалар тўплами. Т., 2012. Кс2 (17).-Б. 460-462. 7. Тоҳиров Ў. Меҳнат таълимини мазмунан модернизациялаш жараёнида графикли органайзерлардан фойдаланиш усуллари. "Таълим технологиялари": Илмий-услубий журнал. Махсус сон. Т., 2012. Б. 40-44.

Похожие

Texnik tizimlarni boshqarishda insonparvarlik omillarini tutgan o’rni va texnik vositalari

Fan va ishlab chiqarish

Ishlab chiqarish asoslari

Xalq xunarmandchiligi

Temir yo’l ko’priklarining statik va konstruktiv tizimlari