Ota urug`i davri - История - Рефераты

Ota urug`i davri

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

36 KB

Arxiv.uz Ota urug`i davri Reja: 1. Jez davri haqida umumiy ma`himot. 2. Jez davri yodgorliklari va mehnat quroliari 3. Jez davri kishilarining mashg`ulotlari 4. Hunarmandchilikning rivojlanishi 5. Foydalanilgan a dabiyotlar .

Arxiv.uz 1. Jez davri haqida umumiy ma`himot. Jez davri insoniyat eng qadimgi davrining so`nggi bosqichlaridan biri hisoblanadi. Bu davr miloddan avvalgi III mingyillik o`rtalaridan I mingyillik boshigacha bo`lgan davrni o`z ichiga oladi. Jez qurollardan foydalanish janubi-g`arbiy Eron, Mesopotamiyada miloddan avvalgi III mingyillik o`rta - larida boshlangan. Suriya, Palastin, KichikOsiyo, Kipr va Kritda esa miloddan avvalgi III mingyillik oxiri, II mingyillikdan boshlangan. Xuddi shu davrdan boshlab O`rta Osiyo qabilalari ham jezdan foydalana boshlaganlar. Misr, Yevropa va Hindiston kabi, mamlakatlarda bu ma`dandan foydalanish miloddan avvalgi II mingyillikka to`g`ri kelsa, Amerikada milodiy I mingyillikka to`g`ri keladi. 2. Jez davri yodgorliklari va mehnat quroliari. Mehnat qurol-larining takomillashuvi va ob-havoga moslashish ibtidoiy kishilarni qifalar bo`ylab keng tarqalib yashashlariga imkon bergan. Jez davriga mansub yodgorliklar Misr, Kichik va O`rta Osiyo, Mesopotamiya, Eron, Hindiston va Xitoy kabi mamlakatlarda ancha keng tarqalgan. Bu joylarda yashagan odamlar mis bilan qo`rg`oshin eritmasidan hosi! bo`lgan qotishma – jezni hosil qilganlar. Ibtidoiy kishilar jezdan turli mehnat va jangovar qurollar, har turli ziynat buyumlari va idish-tovoqlar yasaganlar. Jez qurollar tez o`tmaslashib ishga yaramay qolgan. Jez qurollar tosh qurollarni siqib chiqara olmagan. Temirdan yasalgan pishiq qurollargina mis, tosh, jez, yog`och suyak va shoxdan tayyorlangan qurol-aslahalarni siqib chiqara olgan. Ammo jez qurollarning paydo boUishi xo`jalikning rivojlanishiga katta turtki bo`lgan. Yer yuzining ko`p joylarida jez davri ibtidoiy jamiyat tarixining so`nggi bosqichiga to`g`ri keladi. 3. Jez davri kishilarining mashg`ulotlari. Jez qurollardan foydalanish xo`jalikning barcha sohalarida yangi yuksalishlarga olib keldi. Jezdan yasalgan mehnat qurollaridan foydalanish natijasida Xitoydan Misrgacha, Hindistondan janubiy Yevropagacha bo`lgan joylarda dehqonchilik, hunarmandchilik, chorvachilik va qabilalararo o`zaro almashuv rivoj topdi. Jez boltalar va

Arxiv.uz ketmonchalar o`rmonlarni kesib ekin maydonlarini kengaytirishga imkon berdi. Yaqin Sharq, Osiyo va Yevropaning ko`p mamlakatlarida yer haydab yumshatadigan yog`och mehnat quroli – omochlardan keng foydalanilgan. Bu mehnat qurollariga dastlab jez, keyinroq temir tish o`rnatilgan. Bu moslama yer haydashni osonlashtirgan, mehnat unumdorligini oshirgan. Nil, Frot, Dajla, Sayhun, Jay-hun, Hind, Gang, Jamna, Zarafshon, Murg`ob, Tajan, Xuanxe va Yanszi daryolari bo`ylarida sun`iy sug`orishga asoslangan dehqonchilik rivoj topgan. Dehqonlar zig`ir, arpa, bug`doyjavdar, no`xat, sholi, arpa, tariq ekib ulardan yuqori hosil olganlar. Ular olma, banan, uzum, o`rik, anor, anjir, shaftoli va boshqa mevali daraxtlarni parvarish qilib bog`dorchilik bilan, piyoz, sarimsoq, bodring, qovun, tarvuz, ko`katlar ekib polizchilik va sabzavotchilik bilan ham shug`ullanganlar. Jez davriga kelib, ot, eshak, tuya, qoramol, qo`tos xonakilashtirib bo`lingan edi. Ot, eshak, tuya, ho`kizlardan minib yurishda keng foydalanilgan. Ularni aravaga qo`shib yuk tashishda foydalanilgan. Eng muhimi ot, tuya va eshaklarni omochga qo`shib yer haydashda, molaga qo`shib haydalgan yerni tekislashda foydalanilgan. Shu tariqa dehqonchilik ancha rivoj topgan. Jez davrida chorvachilik ham rivojlangan. Xuddi shu davrda chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqqan. 4. Hunarmandchilikning rivojlanishi. Jez davriga kelibjjez, mis, yog`och, suyak, tosh va boshqa buyumlardan har turli mehnat qurollari – bolta, omoch, nayza uchlari, paykon (kamon o`qining uchi) pichoq, idishlar yasash ancha rivoj topgan. Bu davrda tosh, g`isht, paxsa, sinch-yog`ochdan uy, jamoat binolari va ibodatxonalar qurish ancha rivoj topgan. To`qimachilik rivojlanib ustalar to`qimachilik dastgohlarida zig`ir, poya, jun tolalaridan har turli matolar to`qiganlar. Jez davriga kelib kulolchilik rivojlangan. Kulol ustalar pishitilgan maxsus loydan ko`za, xumcha, lagan, likopcha, vaza, piyola, tovoq, qozon va boshqa uy-ro`zg`or buyumlari yasab, ularni xumdonlarda pishirganlar. Pishirilgan idishlarga har xil rang bilan naqshlar, chizmalar, qush

Arxiv.uz hayvon, odam va boshqa ramziy tasvirlar chizilgan. Mis va jezdan ham turli mehnat va jangovor qurollar ishlangan. Bu davrda turli-tuman ziynat buyumlari yasash rivoj topib zargarlik hunarmandchiligi rivojlangan. Turli joylarda hunarmandchilik va oziq-ovqat mahsulotlari ortiqcha ishlab chiqarilgan, shuningdek uy hayvonlari ham ko`paya borgan. Bu o`zaro buyumlar almashuvini keltirib chiqargan, keyinchalik savdo-sotiqning rivojlani-shiga olib kelgan. Jez davridan temir davriga o`tish, temirdan mehnat, jangovor qurol-aslahalar, uy-ro`zg`or buyumlari yasash va ulardan keng ko`lamda foydalanish xo`jalikning hamma tarmoqlarini yanada rivojlanishiga sabab bo`lgan. Natijada ortiqcha mahsulot ishlab chiqarila boshlangan. Ibtidoiy kishilar orasida boylar, o`rtahol kishilar va kambag`allar, shu-ningdek, qullar ham paydo bo`lgan. Shu tariqa jamiyatda tabaqalar tashkil topgan. Miloddan avvalgi III mingyillik oxiri va II mingyillik boshlariga kelib, dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik va savdo-sotiqning rivojlanishi natijasida mehnat og`irlashib ketadi. Endilikda xo`jalikning barcha sohalarida erkaklar mehnati ustunlikka erishadi. Ayollar mehnati o`z-o`zidan ikkinchi o`ringa surilib, ular uy-ro`zg`or ishlari va bola tarbiyasi bilan shug`ullana boshlaydilar. Shunday qilib ona urug`i o`rnini ota urug`i egallaydi. Endilikda qarindoshlik munosabatlari otalarga qarab belgilanadigan bo`ladi. Shu davrdan boshlab ayollar eri urug`i jamoasiga ko`chib kelib yashaydigan bo`ldilar. Urug` jamoasida monogam oila paydo bo`ladi. Jamiyatni boshqarish, xo`jalikni boshqarish, ichki va tashqi dushmanga qarshi kurashish, sug`orish tarmoqlarini tartibga solish, mudofaa va istilochilik urushlari uchun odamlarga qandaydir boshqaruv kerak bo`lib qoldi. Bu tashkilot davlat edi. Jamiyatni boshqaruv tashkiloti hisoblangan davlatlar ilk bor Misr va Mesopotamiyada, Kichik Osiyo, Yunonistonda, Eron, Hindiston va Xitoyda, keyinchalik esa Osiyo, Yevropaning boshqa joylarida tashkil topdi.

Arxiv.uz Foydalanilgan a dabiyotlar . 1. Arxeologlar hikoya qiladi. To’plam. Toshkent, 1974. 2. Arsixovskiy A. Arxeologiya asoslari. Toshkent, 1970. 3. Askarov A, Alьbaum L.Poseleniye Kuchuktepa. Tashkent, 1970. 4. Borisovskiy A.I. Drevneysheye proshloye chelovechestva. Moskva. Nauka, 1980. 5. Kabirov J, Sagdullayev A.O’rta Osiyo arxeologiyasi. Toshkent, 1990. 6. Muhammadjonov A. Qadimgi Buxoro. Toshkent, 1991. 7. Okladnikov A.P. Paleolit i mezolit Sredney Azii. Vkn. Srednyaya Aziya v epoxu kamnya i bronzi. M. - L., 1966. 8. Tolstov S.P. Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab. Toshkent, 1964. 9. Taylor E.B. Pervobыtnaya kul’tura. Per. s angl. D. A. Koropchevskogo.M., 1989. 10. Cheboksarov N.N., Cheboksarova I.A. Narodы, rasы, kulьturiы. M.: Nauka, 1985. 11.O’zbekiston tarixi. Sagdullayev A., Eshov B. tahriri ostida. Toshkent.Universitet, 1997, 2-nashri, 1999.

Похожие

Ibtidoiy urug‘ jamoasi davri

Urug’ jamoaning parchalanish davri

Ona urug`i kishilari va ularning faoliyati

Ilk urug’ jamoasi

Ibtidoyi jamiyatda urug' va urug' jamoalarini paydo bo'lishi