Ona urug`i kishilari va ularning faoliyati - История - Рефераты

Ona urug`i kishilari va ularning faoliyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38.5 KB

Ona urug`i kishilari va ularning faoliyati Reja: 1. Zamonaviy qiyofadagi qadimgi odamlarning shakllanishi va Yer yuzi bo`ylab tarqalishi. 2. Odamzod irqlari. 3. Urug` jamoasining vujudga kelishi. 4. Ona urug`i davri kishilarining mashg`ulotlari. Foydalanilgan a dabiyotlar .

1. Zamonaviy qiyofadagi qadimgi odamlarning shakllanishi va Yer yuzi bo`ylab tarqalishi. Z amonaviy qiyofadagi qadimgi odamlar fantilida «neoantroplar» – yangi odamlar, deb nomlanadila r. Ularning dastlabki qazilma suyaklari va makonlari Fransiya janubidagi Kro-Manyon qishlog`i yaqinidagi g`ordan topilgaiy Shuning uchun olimlar unga kromanyonlik odam deb nom berganlar. Keyingi bir asr mobaynida arxeolog-antropolog olimlar tomonidan Yevropa, Osiyo, Afrika, Amerika va Avstraliyaning ko`p joylaridan kromanyonlarning juda ko`p makonlari va suyaklari topildi. Olimlarning aniqlashicha kromanyonlar 40–35 ming yil ilgari neandertallardan – qadimgi odamlarning rivojlanishi natijasida shakllan - gan ekanlar . Ular tashqi qiyofalari, jismoniy tuzilishi, bosh miyasining rivojlanganligi bilan hozirgi odamlarga aynan o`xshash bo`lishgan ekan. Ularning ongi, tili rivojlangan bo`lib, bir-birlari bilan burro-burro so`zlashganlar. Ular «aql-idrokli kishilar» deb atalganlar., Bu odamlarning shakllanishi bilan antropogenez jarayoni qadimgi odamning rivojlanish jarayoni ham o`z nihoyasiga yetgan. 2. Odamzod irqlari. Kromanyonlar asta-sekinlik bilan Afrika, Yevropa, Osiyo, Amerika va Avstraliya bo`ylab tarqala boshlaganlar. Bundan 40–35 ming yil muqaddam Yer yiiziga tarqalgan odamzod uchta katta irqqa bo`lingan. Bu qora, sariq va oq irqlardir. Irq so`zi asli arabcha bo`lib, tomir, ildiz va asos degah ma`nolarni bildiradi. Irq tiishunchasini birinchi bo`lib, odamzodga 1675-yili f ransuz olimi F.Bernye qo`llagan. Sariq, oq va qora irq tushunchasini fanga 1800-yili fransuz tabiatshunos olimi Jorj Kyuvye kiritgan. Yevropeoid irqi – oq irq asosan Yevropa, janubi-g`arbiy Osiyodagi mamlakatlarda shakllan-gan. Negroid irqi – qora irq issiq iqlimli Afrika, janubiy va janubi-sharqiy Osiyo va Avstraliyada keng tarqalgan. Sariq yoki mo`ng`ul irqi birmuncha sovuq Markaziy, shimoli-sharqiy va Sharqiy Osiyoda shakllangan. Bu irq vakillari shimoli-sharqiy Osiyo orqali Amerikaga, Hindi-Xitoy orqald Avstraliyaga o`tganlar. Irqlarningshakllanishijoyning tabiiy sharoiti va iqlimi bilan chambarchas bog`liq bo`lgan. 3. Urug` jamoasining vujudga kelishi. Urug` jamoasi qadimgi odamzod tarixining navbatdagi bosqichi hisoblanadi. Qadimgi odamzod - ning to`da davridan urug` jamoasiga o`tishi uzoq davonl etgan. Olovdan keng foydalanish, go`sht va boshqa oziq-ovqat mahsulot - larini pishirib yeyish natijasida inson miyasi asta-sekin rivojlangan. Uzluksiz mehnat jarayonida odamlarning tashqi qiyofasi ham o`zgarib borgan. Odamlar kamol topgan sari ularning ijtimoiy tuzumi ham o`zgarib borgan. Bundan 40–35 ming yil

ilgari bir necha million yil davom etgan eng qadimgi odamlarning to`da davri o`rnida urug` jamoalari shakllangan. Ma`lum bir joyda yashagan qavm-qarindosh kishilar guruhi, urug` jamoasi deb ataladi . Urug` jamoasi kishilari birgalashib inehnat qilganlar. Mol-mulklari umumiy bo`lib, topgan oziq-ovqatlarini o`rtada, birgalikda baham ko`rganlar. Urug` jamoalari ona va ota urug`i jamoalariga bo`lingan. Ona urug`i urug` jamoasining dastlabki bosqichi bo`lib, matriarxat davri deb atalgan. U davrda hozirgidek bir erkak va bir ayoldan iborat oila bo`lgan emas. Aksincha guruhli nikoh keng ftarqalgan bo`lib, tug`ilgan bolalarning otasi noma`lum bo`lgan, iular onalar bag`rida o`sib, ulg`ayganlar. Shu sababli ular ona urug`i nomi bilan atalib qavm-qarindoshlik munosabatlari ayol – onalar avlodidan boshlangan. Urug` jamoasidagi erkaklar mehnat qurollari va uy-ro`zg`or buyumlarini yasab ovchilik bilan shug`ullanganlar. Shu bilan birgalikda yashash joylarini yovvoyi hayvonlar, hamda o`zga jamoalarning hujumlaridan himoya qilganlar. Ayollar esa bolalaiga, keksalaiga qarab, yashash joylarida nazorat o`matib oziq-ovqat tayyorlaganlar. Bu ishlaiga katta yoshdagi tajribali ayollar bosh bo`lishgari. Xullas bu davrda jamoada ayollarning mavqei va hurmati erkaklarnikiga nisbatan balandroq bo`lgan. Ayollar ona bo`lganliklari va jamoada o`z mehnatlari tufayli izzat-ikromga sazovorliklari uchun jamoa ona urug`i nomi bilan atalgan. 4. Ona urug`i davri kishilarining mashg`ulotlari. Ona urug`i davri arxeologik davrlashtirishning so`nggi paleolit, mezolit, neolit va eneolit davrlariga to`g`ri keladi. Ona urug`i davri kishilari tosh, yog`och, suyak va hayvon tishlaridan mehnat qurollari yasab ovchilik, termachilik va qisman baliqchilik bilan hayot kechirganlar. S o`nggi paleolit miloddan avvalgi 40–35 ming yillikdan miloddan avvalgi 12 ming yilgacha davom etgan . Mezolit davrida o`q-yoy kashf etilib, ovchilik yanada rivoj topgan. Mezolit davridan boshlab Yevropa, Afrika va Osiyoning ba`zi joylarida qo`y, echki, cho`chqa, it va mushuklarni qo`lga o`rgatish va xonakilash-tirish boshlangan. Amerikada esa lapa va alpaka kabi kichik yovvoyi tuya zotlari qo`lga o`rgatilgan va xonakilashtirilgan. Mezolit davri kishilari dastlab Osiyo, Afrika va Janubiy Yevropada bug`doy, arpa, tariq kabi yovvoyi o`simliklarni madaniylashtirganlar. Shunday qilib mezolit davridan boshlab ibtidoiy kishilar chorvachilik va dehqonchilikka asos soladilar. Bu miloddan avvalgi XII–VII mingyillikla r ga to`g`ri keladi. Neo li t davri miloddan avvalgi VI–IV mingyilliklar ona urug`i rivoj topgan davri bo`lib hisoblanadi.

Bu davrda Osiyo, Afrika va Yevropaning ko`p joylarida dehqon-chilik, chorvachilik va hunarmandchilik ancha rivoj topadi. Bu davrning eng muhim kashfiyotlaridan biri to`qimachilik va kulolchilikdir. To`r va savat to`qishning kashf etilishi bilan baliqchilik ham ancha rivoj topgan. Bu davrda idishlarga har xil naqsh va rasmlar chizish ancha yuksalgan. Eneolit ya`ni miloddan avvalgi IV mingyillikdan boshlab Yer sharining ba`zi joylarida ilk davlatlar paydo bo`lgan. Bu davrga kelib Yer sharining ko`p joylarida ona urug`idan ota urug`iga o`tish boshlangan. Ibtidoiy jamoa tuzumining tarixiy davrlari 1. Ibtidoiy to`da 2. Urug`-aymoqchilikka asoslangan jamoa va uning ikki bosqichi a) Ona urug`i jamoasi – 40-IV mingyillik b) Ota urug`i jamoasi – miloddan avvalgi IV–I mingyillik

Foydalanilgan a dabiyotlar . 1. Arxeologlar hikoya qiladi. To’plam. Toshkent, 1974. 2. Arsixovskiy A. Arxeologiya asoslari. Toshkent, 1970. 3. Askarov A, Alьbaum L.Poseleniye Kuchuktepa. Tashkent, 1970. 4. Borisovskiy A.I. Drevneysheye proshloye chelovechestva. Moskva. Nauka, 1980. 5. Kabirov J, Sagdullayev A.O’rta Osiyo arxeologiyasi. Toshkent, 1990. 6. Muhammadjonov A. Qadimgi Buxoro. Toshkent, 1991. 7. Okladnikov A.P. Paleolit i mezolit Sredney Azii. Vkn. Srednyaya Aziya v epoxu kamnya i bronzi. M. - L., 1966. 8. Tolstov S.P. Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab. Toshkent, 1964. 9. Taylor E.B. Pervobыtnaya kul’tura. Per. s angl. D. A. Koropchevskogo.M., 1989. 10. Cheboksarov N.N., Cheboksarova I.A. Narodы, rasы, kulьturiы. M.: Nauka, 1985. 11.O’zbekiston tarixi. Sagdullayev A., Eshov B. tahriri ostida. Toshkent.Universitet, 1997, 2-nashri, 1999.

Похожие

Ota urug`i davri

Eng qadimgi odamlar va ularning faoliyati

Ibtidoyi jamiyatda urug' va urug' jamoalarini paydo bo'lishi

Ilk urug’ jamoasi

Ibtidoiy urug‘ jamoasi davri