Eng qadimgi odamlar va ularning faoliyati - История - Рефераты

Eng qadimgi odamlar va ularning faoliyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

36.5 KB

Eng qadimgi odamlar va ularning faoliyati. Reja: 1. Eng qadimgi odamlarning kelib chiqishi. 2. Afrikaning eng qadimgi odamlari. 3. Osiyoning eng qadimgi odamlari. 4. Yevropaning eng qadimgi odamlari. 5. Foydalanilgan adabiyotlar.

1. Eng qadimgi odamlarning kelib chiqishi. Odamzod Yer yuzidagi barcha mavjudotlarning eng oliysi va gultojidir. Olimlar fikricha Yer yuzida odamzod 3–3,5 million yildan beri yashab kelar ekan. Odamzodning paydo bo`lishi haqida turli xalqlar turlicha rivoyat va afsonalar to`qiganlar. Hozirgi zamonning ba`zi olimlari odamzod Yerga boshqa sayyoralardan kelgan deb faraz qiladilar. Tarixchi, arxeolog va antropolog olimlar esa odamzod Yer farzandi, u shu zaminda paydo bo`lib ko`paygan va rivoj topgan, deydilar. Diniy kitoblarda esa odamzod Olloh taolo tomonidan yaratilgan deyiladi. Demak, odamzodning paydo bo`lishi va rivojlanishi haqida yagona fikr yo`q ekan. Bu bugungi kunning eng muhim muammoli masalasi bo`lib qolmoqda. Olimlarning ma`lumotlariga qaraganda odamzod dastlab Afrika, janubiy va janubi-sharqiy Osiyoda paydo bo`lgan. Keyinroq esa Osiyo va Yevropaning ichkari hududlariga kirib borgan. 2. Afrikaning eng qadimgi odamlari. XX asrning II yarmidan boshlab Afrikaning sharqiy mamlakatlarida katta ishlar olib borishgan. Qidiruv ishlari natijasida insoniyatning dastlabki vakillarining qoldiqlari Sharqiy Afrikaning Olduvay darasidan, Keniyaning Koobifor, Habashistonning Turkona ko`li, Omo daryosi sohilidagi joylardan topilgan. Bu odam qoldiqlari Tanzaniyaning Zinj nomli qishlog`idan topilgani uchun uni shu joy nomi bilan Zinjantrop odami deb ataganlar. Olimlar tomonidan «Ishbilarmon odam» deb nomlangan «Zinjantrop odam»ning suyak qoldiqlari yonidan tosh qurollar va har xil hayvon suyaklari topilgan. Olimlarning tekshiruv natijalariga ko`ra bu «Ishbilarmon odam»lar bundan 3–2 million yil ilgari yashaganlar.

Antropologlar fikricha, ishbilarmon odamlar ba`zi jihatlari bilan zamonaviy odamlarga o`xshash bo`lganlar. Ular yog`och va toshdan qurollar yasab janub o`lkalaridagi mevalarni iste`mol qilganlar. Har turli hayvonlarni ovlab go`shtini ovqat sifatida xomligicha yeganlar. Afrikadan topilga n eng dastlabki qazilma-mavjudod, odamzod taraqqiyotining birinch i bosqichi edi. 3. Osiyoning eng qadimgi odamlari. Osiyoning janubiy, sharqiy, janubi-sharqiy va O`rta Osiyo qismi ham eng qadimgi odamlarning yashashlari uchun qulay imkoniyatlarga ega bo`lgan. 1890–1891- yillarda golland shifokori Ye. Dyubua Indoneziyaning Yava orolidagi TrinU degan joy yaqinidan qandaydir mavjudodning bosh, boldir suyaklari va ikkita jag` tishini topgan edi. Bu qazilma odamga pitekantrop – deb nom berganlar (yunoncha «pitekos» – maymun, «antropos» – odam demakdir). Keyingi 60–70 yil ichida Ittidoneziya- ning Yava orolidagi Mojokertodan pitekantroplarning bosh suyagi, bosh suyak qopqog`i, son, jag` suyaklari va tishlari topildi. Olimlarning fikriga ko`ra Dyubua pitekantropi 800 ming yil ilgari yashagan bo`lsa, Mojokertodan topilgan bola suyagining qoldiqlariga qarab bundan 1 mln. 500–1 mln. 200 ming yil ilgari yashagan bo`lsa kerak deb faraz qilingan. Odam taraqqiyotining ikkinchi bosqichi pitekantrop va si nantroplardir . Pitekantroplarning makonlari va qurollari ilk bor Yava orolidan topilgan. Bu odamlar hoziigi kunimizdan 800–1000000 yillar muqaddam yashab o`tganlar. Bular fanda arxantroplar deb ataladilar.

Arxantroplarga mansub qazilma odamlarning qoldiqlari makonlari va mehnat qurollari Xitoyning Chjoukodyan g`oridan kanadalik Blek va xitoylik(Pen-Ven)Chjun kabi olimlar tomonidan topilgan. 1963– 1964-yillarda esa xitoylik arxeologlar Pekin shahridan 900 km janubi- g`arbda, Xuanxe (Sariq daryo) sohilida joylashgan Lantyan degan mavzedan sinantropga mansub makon topganlar. Makondan esa qazilma odam suyaklari va tosh qurollar topilgan. Sinantrop odamiga mansub makonlar Xitoy janubi va Vetnamdan ham topilgan. Olimlarning fikricha sinantroplar hozirgi kunimizdan 600–500 ming yillar ilgari yashaganlar. Jonajon yurtimiz ham eng qadimgi odamlarning ilk vatanlaridan biri bo`lgan. O`rta Osiyo, shuningdek O`zbekistonning Selung`ur, Ko`lbuloq, Bo`riqazigan, Tandirqazigan, Guldara va boshqa joy- laridan ham bir million yil bilan to`rt yuz ming yillar oralig`ida yashagan odamlarning suyak qoldiqlari va tosh qurollari topilgan. Ular ko`p jihatlari bilan pitekantrop va sinantroplarga yaqin bo`lganlar. Olimlar Farg`onaning Selung`ur g`oridan topilgan odam suyagi qoldiqlariga Farg`onatrop deb nom berganlar. 4. Yevropaning eng qadimgi odamlari. Markaziy va Janubiy Yevropa ftam tabiiy sharoiti jihatidan eng qadimgi odamlarning yashashi uchun qulay bo`lgan. 1907-yili Germaniyaning Geydelberg shahri va Mauer qishlog`i yaqinidan pitekantrop va sinantroplaiga zamondosh bo`lgan odam suyaklari topilgan. Olimlar bu mavjudodga «Geydelberg odami» deb nom beiganlar. Geydelberg suyaklari va jag`i topilgan joydan tosh qurollar topilmagan bo`lsa ham, bu odam mehnat qurollari yasash qobiliyatiga ega bo`lgan degan farazlar mavjud. 1958-

yili Fransiyadagi Vallon g`oridan hayvon suyaklari, tosh qurollar va ularning parchalari topilgan. Vengriyaning poytaxti Budapesht shahri yaqinidagi Verteshsellesh, Chexoslovakiyaning poytaxti Praga shahri yaqinidagi Prjezlyatitsa degan joydan arxantropla rn ing tishi, qadimgi hayvonlarning suyaklari va oddiy tosh qurollar topilgan. So`nggi ma`lumotlarga asoslanib faraz qilinishicha Yevropa arxantroplari ikki million bilan yuz ming yil oralig`ida yashagan ekanlar. Ammo Yevropa qishloqning ilk vatani bo`lmagan. Bu yerga odamlar Afrikadan kirib kelganligi haqida ma`lumotlar bor. Ular yashagan joylardan har turli tosh qurollar topilgan; Bu. tosh qurollarni yasagan kishilar ham arxantfoplarga mahsub ekanligi ma`lum bo`lgan. Arxantroplar yovvoyi hayvonlar qurshovida yashaganlar. O` sha vaqtdagi odamla r ga katta-kichik hayvonlar bilan kurashishga to`g`ri kelgan. Buning uchun qurol kerak edi. Yevropa arxantroplari yog`och, tosh va suyaklardan oddiy qurollar yasay bilganlar. Yevropa arxantroplari ham tabiatda mavjud bo`lgan yovvoyi mevalarning hosilini terib, yovvoyi hayvonlarni ovlab tirikchilik o`tkazganlar. Sipiontrop va unga zamondosh bo`lgan arxantroplar tabiiy olov bilan tanish bo`lganlar. Ammo hali ular olovni sun`iy yo`l bilan hosil qila olmaganlar.

Foydalanilgan a dabiyotlar . 1. Arxeologlar hikoya qiladi. To’plam. Toshkent, 1974. 2. Arsixovskiy A. Arxeologiya asoslari. Toshkent, 1970. 3. Askarov A, Alьbaum L.Poseleniye Kuchuktepa. Tashkent, 1970. 4. Borisovskiy A.I. Drevneysheye proshloye chelovechestva. Moskva. Nauka, 1980. 5. Kabirov J, Sagdullayev A.O’rta Osiyo arxeologiyasi. Toshkent, 1990. 6. Muhammadjonov A. Qadimgi Buxoro. Toshkent, 1991. 7. Okladnikov A.P. Paleolit i mezolit Sredney Azii. Vkn. Srednyaya Aziya v epoxu kamnya i bronzi. M. - L., 1966. 8. Tolstov S.P. Qadimgi Xorazm madaniyatini izlab. Toshkent, 1964. 9. Taylor E.B. Pervobыtnaya kul’tura. Per. s angl. D. A. Koropchevskogo.M., 1989. 10. Cheboksarov N.N., Cheboksarova I.A. Narodы, rasы, kulьturiы. M.: Nauka, 1985. 11.O’zbekiston tarixi. Sagdullayev A., Eshov B. tahriri ostida. Toshkent.Universitet, 1997, 2-nashri, 1999.

Похожие

Qadimgi odamlar va ularning hayoti

Eng Qadimgi Xitoy

Eng Qadimgi Hindiston

Eng Qadimgi Yunoniston

Eng qadimgi etrusklar va Rim