Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш - Водное хозяйство - Рефераты

Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш

Загружено в:

29.10.2019

Скачано:

0

Размер:

71.5 KB

Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш Режа: 1. Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш 2. Гидротехника иншоотларидан фойдаланиш қоидаларининг тузиш учун асосий кўрсатмалар

Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш Гидротехника иншоотларининг амалиёт кузатувлари ва тадқиқотлари иншоотларини қурилиши ва улардан фойдаланилиши даврида ўтказилади. Ушбу амалиёт кузатувларини ва тадқиқотларини тартиби ва қоидаларини белгиланиши қатор норматив ҳужжатларида кўрсатилган [20, 35, 36, 37]. Амалиёт кузатувлари ва тадқиқотлари: фойдаланилиши кузатувлари, махсус масалаларидаги тадқиқотлар ва иншоотни фойдаланилишига киритиш синовларига бўлинади. Фойдаланилиши кузатувларини гидротехника иншоотларининг ишини ва ҳолатини оператив назорати учун ўтказадилар. Махсус масалаларидаги тадқиқотлар дастлабки шарт шароитлари ва қабул қилинган лойиҳавий ечимларни тўғрилигини текширилишини, назарий кўрсатмаларини ойдинлаштирилиши ва амалиёт маълумотларига асосланиб моделлаштирилиш усулларига (аэрацияни, кавитацияни, тебранишни, сувлик чангини пайдо этилишини ва бошқаларни моделлаштириш) коррекцияларини киритиб уларни мукаммаллаштиришни назарга оладилар. Ундан ташқари улар лойиҳалаштирилишида ёки қурилишида қилинган дефектларни ва келажакда кучли назоратни талаб этадиган омилларини аниқлаш учун мўлжалланади. Иншоотни фойдаланилишига киритиш синовлари иншоотни қисман ёки тўла фойдаланилишига киритиши даврида ўтказилади. Юқори босимлик иншоотларига тегишли амалиёт кузатувлари ва тадқиқотларини айрим ҳолларда бошқача туркумланилиши мақсадга мувофиқ. Масалан, Гидропроект амалиёт кузатувлари ва тадқиқотларини ўтказиш тажрибасини умумлаштиришидан сўнг аҳамияти, шакллари, масалалари ва ишлатиш шароитларини акс эттирувчи ўзининг туркумланишини таклиф этди (4.1 - жадвал). Гидропроект институтининг маълумотлари бўйича юқори босимли сув ташловчи иншоотларида иншоот элементлари ва сув оқими ўзаро таъсирлари бўйича умумий гидравлика, гидродинамика, кавитация, тебраниши, аэрация, вақт омили ва ҳоказоларни

ҳисобга оладиган тўла маълумотни олишга имконият берадиган мажмуавий амалиёт тадқиқотларини ўтказилиши зарур. Бу иншоотни иши тўғрисида нофақат айрим параметрлари иши бўйича эмас, балки иншоот ишлагани вақтини ҳисобга олган ҳолда иншоот умумий иши маълумотлари мажмуаси бўйича хулоса чиқаришга имконият беради. Амалиёт тадқиқотларининг таркибини ва ҳажмини лойиҳасини тузилиши даврида лойиҳавий ташкилоти ишлаб чиқади. Амалиёт тадқиқотларига тайёргарлиги ва уларнинг ўтказилиши қуйидаги ишлардан иборат: лойиҳани тузилиши ва амалиёт тадқиқотларининг дастурини тузиш; стандарт ва стандартсиз асбоблари комплектини тайёрлаш ва уларни тарировкасини бажариш; иншоотлар элементларида ўзгартиргичлар (датчиклар)ни монтаж қилиш (йиғиш) ва бириктирувчи кабелларини ўтказиш; ўлчов пунктини жиҳозлаш, ўлчов каналларини шакллантириш; уларни назоратлик тарировкаси ва ўлчовларини ўтказиш; ўлчовларни ишлов берилиши ва таҳлил этиши; тавсия ва хулосаларни тузиш. Амалиётдаги кузатувлари ва тадқиқотларининг туркумланиши ва тавсифномаси (Гидропроект маълумотлари бўйича) 4.1- жадвал Шакллари Аҳамия ти Масалалари Фойдаланилиши Фойдалани- лишга кирити-ши Назорат кузатув- лари Сув ташловчи иншоотларининг амалиётдаги хусусий кўрсаткич- ларини лойиҳавийлар билан солиш-тирилиши. Вақтинчалик ва доимий фойдаланилишига инструкцияларини ишлаб чиқиш ва тўғрилаш. Сув ташловчи иншоот-ларнинг қурилиши, улардан ҳамда улар-нинг гидромеханик жиҳозларидан фойдала-нилиши Фойдалани- лиши Назорат кузатув- лари Сув ташловчи иншоотлари ҳамда уларнинг гидромеханик жиҳозлари ишончлигига назорат. Сув ташловчи иншоот-ларининг қурилиши, улардан ва уларнинг

гидромеханик жиҳозла-ридан фойдаланилиши Диагности к Махсус кузатув- лари Сув ташловчи иншоотларининг ва уларнинг жиҳозларининг назорат этадиган параметрларини норматив кўрсаткичларидан четга чиқиши сабабларини аниқлаш. Вақт омилини ҳисобга олиб, сув ташловчи иншоотларининг ва уларнинг гидро-механик жиҳозларининг ишончли фойдаланилишини таъминлаш учун чора тадбирларини ишлаб чиқиш. Сув ташловчи иншоот-ларининг ва уларнинг гидромеханик жиҳозла-рининг моделлик тад- қиқотлаш, лойиҳалаш-тириш, қурилиш ва фойдаланиш. Услубий Махсус кузатув- лари Сув ташловчи иншоотларининг ва уларнинг гидромеханик жиҳозлари-нинг моделлаштириши ва ҳисоблаш усулларини ишлаб чиқиш ва мука-маллаштириш. Сув ташловчи иншоот-ларининг ва уларнинг гидромеханик жиҳозла-рининг моделлик тад- қиқотлаш, лойиҳалаш-тириш, қурилиш ва фойдаланиш. Сув ташловчи иншоотлари янги конст- Махсус кузатув- лари Сув ташловчи иншоотларининг ва уларнинг гидромеханик жиҳозлари-нинг янги конструкцияларини ишлаб Сув ташловчи иншоот-ларининг ва уларнинг гидромеханик

рукциялари- нинг тадқи- қотланиши чиқиш ва амалга ошириш. жиҳозла-рининг моделлик тад- қиқотлаш, лойиҳалаш-тириш, қурилиш ва фойдаланиш. Амалиёт тадқиқотларининг лойиҳасига тушинтириш дафтари; НЎА жойлашуви схемалари; олдин ўрнатилган қисмлар, асбоблар ва кабеллик коммуникациялар жойлашуви ва мустаҳкамланилиши бўйича ишчи чизмалари; жиҳозларини жойлашуви учун керакли хоналарининг қурилиш чизмалари; асбоблар ва кабелларнинг спецификацияси; асбобларга, жиҳозларга, фойлаланилишига киритиш ва ишга солиш ишларига сметалар; паспортлар, инструкциялар ва керакли смета-молиявий ҳисоблари киради. Қурилиш даврида амалиёт тадқиқотларини молиялаштирилиши лойиҳада белгиланган маблағларидан, қурилишдан сўнг иншоотлар фойдаланилишига ёки мақсадга мувофиқ ажратиладиган маблағларидан таъминланади. Гидротехника иншоотларининг амалиёт тадқиқотларини ўтказилишида турли НЎА фойдаланиладилар. Кўпроқ ҳолда жуда кўп аппаратура турларини, масалан, бетонлик тўғонларининг ҳарорати, юкланишлари, кўчиришлари ва ҳоказолар ўзгартиргичларини, грунтли тўғонларнинг деформация-юкланиш ҳолатини аниқловчи ўзгартиргичларни, камроқ ҳолда эса бир ёки бир неча ўзгартиргичлар турларини (сув ўтказгичдаги ва бошқалардаги оқим сатҳларини ўлчаш учун) ўрнатилиши талаб этилади. Иншоотнинг бошқа параметрлари бир хил бўлишида сув босими кўтарилиши билан НЎА сони анча кўпаяди.

Қоида бўйича бир иншоотда 10...15 ва ундан ортиқ туридан ташкил топган турли ўзгартиргичлар мажмуаси (комплекси)ни ишлатадилар. Ўлчанадиган жараёнларидан кўплари тез ўзгарадиган бўлиши учун уларни статистик ишлов берилиши талаб этилади. Бундай кўп маълумотлар ҳажмини қабул этишига ва ундан ташқари қўл билан ишлов берилишига одатда имконият бўлмайди. Шунинг учун ушбу ахборотни рўйхатга олиши ва ишлов берилиши учун турли НЎА, электрон ҳисоблаш машиналари (ЭҲМ) ва назорат тизимини автоматизациялаштирилган пультлари (ПАСК) ишлатилади. Масалан, юқори тезлигидаги оқими таъсирида юзасидаги эрозион жараёнлари ҳамда тошқин ўтиши даврида ўзанни маҳаллий ювилишлари устидан кузатувларини ўтказилишида навбатчи оператор ёки ПАСК даврий равишда ўзгартиргичларнинг кўрсаткичларини ўзи ёзувчи асбобларини ёқади ва кузатиб турувчи тизимининг асбоблари тайёргарлигига назорат этади. Йўл қўйилмаган эрозион бўзилишлари ёки маҳаллий ювилишлари пайдо бўлиши ҳолатида ўзгартиргичлардан сигнал келади. Тошқиндан кейин кучли ювилишлари тўғрисида якка сондаги сигналлари келишида водолазлар ёрдамида юзаларнинг кузатувини ўтказадилар, сигналлар сони кўпайишида иншоотларнинг хавфсизлигини таъминлаш мақсадида зудлик билан керакли чора тадбирларни қабул қиладилар. Чегаравий йўл қўйилган кўрсатувларигача назорат этадиган динамик юкламалари, иншоотлар тебраниши, тебраниш кўчиришлари, деформациялар, юкланишлари, сейсмик таъсирлари ва ҳоказолар етгани тўғрисида сигналларни қабул қилишда ва аниқлашда худди шундай қиладилар. Динамик жараёнларининг статистик хусусий кўрсаткичларини аниқлашда автоматик графотузувчилар ва ҳоказо комплекти билан махсуслаштирилган электрон ҳисоблаш машиналарини (ЭҲМ) ишлатадилар. Тадқиқотларни ишлов берилиши оператив ва комплекслик (мажмуавий, тўла) бўлиши мумкин.

Оператив ишлов берилиши бевосита тадқиқотларининг ўтказилиши вақти давомида бажарилади ва иншоотни иш режимини ўзгартириши ёки шикастланиши ёки бузилишини бартараф этилиши мақсадида тез оралик чора тадбирларини кабул этилиши учун иншоотнинг фойдаланилиши жараёнида бевосита ахборотни олиш ва уни ишлатиш учун хизмат қилади. Комплекслик ишлов берилиши иншоотнинг ишини яхшилаш, фойдаланилиши шароитларини коррекцияси, таъмирлаш тузатув ишлари ва ҳоказоларни кераклигини ва уларнинг ҳажмини аниқлаш мақсадида чора тадбирларини қабул этилиши учун қоида бўйича илмий текширув ташкилотлари билан бажарилади. Тадқиқотлар материалларини ишлов берилишидан сўнг ҳисоботлар шаклида тавсиялар ва хулосалари билан дирекция ёки гидроузелдан фойдаланилиши бошқармасига ва илмий текширув ташкилотига тақдим этадилар. Гидротехника иншоотларидан фойдаланиш қоидаларининг тузиш учун асосий кўрсатмалар Ҳар бир сув хўжалиги объекти учун фойдаланилиши хизмати вазифаларини аниқловчи амалиёт кузатувлари ва тадқиқотларини даврилийлигини бажарилиши, иншоотлар ва НЎА парварилиши, кузатувлар натижаларининг ишлов берилиши ва ҳисобот ҳужжатларини тузилиши тўғрисида инструкциялари ишлаб чиқилмоқда. Сув хўжалиги объектларидан фойдаланилиши инструкцияларини тузилишида бошлангич ҳужжатлари сифатида республикадаги қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг турли норматив ва инструктив ҳужжатлари хизмат этади [26, 29, 30, 48, 50 ва бошқалар]. Техникавий фойдаланилиши нуқтаи назаридан сув хўжалиги объектларидан ажралиб турадиган энг хусусиятли: сув омбори гидроузелларидаги гидротехника иншоотлари, суғориш эҳтиёжидаги сув омборлар, дарёдан сув олиш гидроузеллари, йирик магистрал каналлар, сув оқимини қайта тақсимловчи гидротехник комплекслари (мажмуалари),

деривацион ГЭСларнинг гидротехника иншоотлари ва ҳоказолар ҳисобланади. Сув хўжалиги объектидан техникавий фойдаланилишидаги ҳар бир ҳолати учун инструкциялари (қоидалари) ўзига хос бўлади, лекин уларни принципиал хусусияти бир биридан кам фарқ қилади. Сув омбори гидроузелининг техникавий фойдаланилиши бўйича инструкцияси, масалан, қуйидаги бўлимларидан ташкил этилиши мумкин: 1. Дарё, сув омбори, гидротехника иншоотларининг ва сув истеъмолчиларнинг қисқача тавсифномаси. 2. Сув ресурсларидан фойдаланилиши режими ва гидроузел иншоотларининг иш хусусиятлари. 3. Г идрометеорологи ялик хизмат қ илиш и ва санитариялик муҳофаза этиши . 4. Гидроузел иншоотлари ҳолати устидан назоратлар ва кузатувларни ташкил этиши. Назорат масалаларини, кузатувлар шаклларини аниқлайдилар, назоратлар хизматининг ташкил этишини, иншоотларни НЎА билан жиҳозланишини белгилайдилар. 5. Техникавий фойдаланилишидаги асосий кўрсатмалари. Техник ҳужжатлари, паспортлари, инструкциялари билан фойдаланилиши хизматининг таъминланиши, кузатувлар ўтказилиши ва ишлов берилиши саволларини кўриб чиқадилар. 6. Кўз чамали кузатувлари. Иншоотнинг чўкишлари, қопламалар ва мустаҳкамланишлар деформациялари, бетон иншоотларининг ҳолати, фильтрацияси устидан инструменталсиз кузатувлар асосий кўрсатмаларини ишлаб чиқадилар. 7. Грунтли иншоотлар (тўғонлар, кўтармалар, чегараловчи конструкциялар ва ҳоказолар) устидаги кузатувлар. Реперлар, маркалар, пьезометрлар, фильтрацияланган сув сарфини ўлчаш воситалари ва бошқа НЎА жойлашуви схемаларини, уларни конструкцияларини, усулини, кузатувларининг

даврийлигини, олинган натижаларининг ишлов берилишини ва таҳлилини келтирадилар. 8. Бетонлик массив иншоотлари устидан кузатувлар. Иншоотлар турғунлигини, фильтрациялаш шароитини, чоклар ва имкониятли ёриқлар очилишини, бетон занглашини ва ундан фильтрациясини, бетонни парваришини тавсифланадиган кузатувларини олдиндан белгилайдилар. Барча бошқа ҳолатларига ўхшаб кузатувлар даврилийлигини аниқлайдилар ва олинган маълумотларини таҳлил этадилар. 9. Сув ўтказувчи иншоотлар ва уларнинг гидромеханик жиҳозларидан фойдаланилиши. Муз ва шовушни пайдо бўлиши, уларнинг ўтказилиши хусусиятлари, пастки бьефи иши, кавитация, тебраниши, сув ташловчи иншоотлар элементларидаги динамик юкламалари устидан кузатувларни, занглаши, сувлик ўсимликлар ва микроорганизмлар ҳаёт фаолияти сабабидан пайдо бўладиган қопламаларига қарши кураш ва ҳоказо масалаларини ёриталадилар. 10. Тошқинлар ўтказилиши. Тошқинни ўтказилишига тайёргарлик кўриши вақтида, тошқинни ўтказилиши, ва тошқинни ўтказилишидан сўнги даврда гидротехника иншоотларидан фойдаланилиши хусусиятларини кўриб чиқадилар. 11. Сув омборининг керакли техникавий ҳолатида ушлаши учун чора тадбирлар. Табиатни муҳофаза қилиши чора тадбирлари, сув сифатига талаблар, сувни муҳофаза қилиш ва санитария зоналари, лойқаланилишини йўқотилиши бўйича чора тадбирлар, сув сатҳлари, ҳарорати, сувни буғланиши, музлик режими, сувлик ўсимликлари ва микроорганизмлари ҳаёт фаолияти сабабидан қопламалари, тўлқинлик жараёнлари, қирғоқлар қайта шаклланиши ҳамда кўчиши деформациялари устидан кузатувлари тўғрисида баён этадилар. 12. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги техникаси, ёнғинга қарши чора тадбирлари. 13. Ҳужжатлар ва ҳисобот.

14. Гидроузел бошқаруви штатлари ва ташкиллий тузилиши (структураси) . 15. Гидроузелнинг таъмирлашга ва жорий фойдаланилишга лойиҳавий- сметалик (харажатларини аниқланиши) ҳужжатларининг тузилиши тартиби. 16. Гидроузелнинг таъмирлашга ва жорий фойдаланилишга керакли материал-техникавий ресурслар, транспорт воситалари, жиҳозлар, механизмлар нормативларининг ҳисоби. 17. Материаллар ва авариялик материаллар эҳтиёт запаси нормативларининг ҳисоби. 18. Керакли таъмирлаш-фойдаланиш ишларининг бажарилиши технологияси ва ташкил этилиши. 19. Фойдаланилиши бўйича инструкцияси (қоидалари)ни илмий текширув ташкилоти билан биргалигида лойиҳавий ташкилоти тузади. Фойдаланилиши жараёнида инструкция ойдинлаштирилади ва гидроузел иншоотлари иши устидан кузатувлар натижаларининг таҳлил этилиши асосида қўшимчалар киритилади.

Ф ойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Алтунин В. С. Мелиоративные каналы в земляных руслах. - М.: Ко лос, 1979. - 256 с. 2. Ачкасов Г. П., Иванов Е.С. Технология и организация ремонта ме лиоративных гидротехнических сооружений. - М.: Колос , 1984 . - 174 с. 3. Бойко М.Д. Техническое обслуживание и ремонт зданий и сооруже ний. - Л.: Стройиздат, 1986. - 254 с. 4. Бочкарев Я.В., Овчаров Е.Е. Основы автоматики и автоматиза ции производственных процессов в гидромелиорации. - М.: Колос, 1981. - 332 с. 5. Власов А.А. Техническая эксплуатация дноуглубительного флота. - М.: Транспорт, 1986. - 254 с.

Похожие

Гидротехника иншоотлари

Гидротехника иншоотлари затворлари

Каналлар ва улардаги гидротехника иншоотлари

Каналлар ва каналлардаги гидротехника иншоотлари

Гидротехника қурилишини ташкил этиш ва унинг технологияси