Гидротехника қурилишини ташкил этиш ва унинг технологияси - Водное хозяйство - Рефераты

Гидротехника қурилишини ташкил этиш ва унинг технологияси

Загружено в:

29.10.2019

Скачано:

0

Размер:

3950.5 KB

Гидротехника қ урилишини ташкил этиш ва унинг технологияси Режа: 1. Қурилишни ташкил этиш 2. Инженерлик изланувлари 3. Ўзандан сувни четлатмасдан иншоотлар барпо этиш 4. Ўзандан сувни четлатиш йўли билан иншоотлар барпо этиш

Қурилишни ташкил этиш Қурилишни ташкил этишнинг умумий схемаси. Гидротехника қурилиши қуйидаги махсус турларга ажратилиши мумкин: гидроэнергетика қурилиши, сув-транспорт қурилиши, гидромелиорация қурилиши, сув таъминоти. Гидротехника объектларини қуришда кўпгина вазирликлар ва идоралар иштирок этади. Бу вазирликларнинг ҳар бири қурилиш бош бошқармалари ёки бирлашмаларига эга бўлади ва уларнинг таркибида гидротехника иншоотлари бўғинлари қуришни бевосита амалга оширувчи умумий ва махсус қурилиш трестлари ва бошқармалари иш олиб боради. Қурилишни муваффақиятли амалга ошириш ва қурилган объектдан самарали фойдаланиш учун олдиндан, қурилиш бошлангунга қадар, қабул қилинадиган қарорларни асослаш мақсадида изланув ва илмий-тадқиқот ишлари мажмуини бажариш, лойиҳа ва смета тузиш лозим. Лойиҳа тузиш жараёнида икки босқични фарқлаш мумкин: биринчи босқич – лойиҳалашдан олдинги ишловлар, иккинчи босқич – лойиҳани тузиш. Биринчи босқичда оқар сувлар ва сув ресурсларидан комплекс фойдаланиш схемалари, қишлоқ хўжалик майдонларини суғориш ва қуритиш системаларини ривожлантириш схемалари, кичик ГЭСларни ривожлантириш схемалари тузилади. Схемаларни тузиш чоғида энг муҳим объектлар аниқланади ва сўнгра уларнинг лойиҳалари тузилади. Иккинчи босқичда муайян объектлар лойиҳаланади. Лойиҳалаш жараёни икки ёки бир босқичда амалга оширилади. Икки босқичли лойиҳалашда аввал объектни қуриш ва ундан фойдаланишнинг барча масалалари бўйича барча асосий жойлаштириш, конструктив ва технологик ечимларни ўз ичига олган лойиҳа ҳамда смета тузилади. Сўнгра иккинчи босқичда объектни қуриш иш ҳужжатлари (иш чизмалари) муфассал ишлаб чиқилади. Бир босқичли лойиҳалашда (кичик объектлар учун) лойиҳа бир марта тузилади ва унда умумий жойлашув, конструктив ва технологик масалалар ҳам, муфассал чизмалар ва сметалар ҳам ишлаб чиқилади.

Лойиҳалар лойиҳаловчи ташкилотлар томонидан буюртмачидан олинувчи лойиҳалаш топшириғига биноан тузилади. Лойиҳаловчи ташкилот, бундан ташқари, қурилиш жараёнида лойиҳа талабларига риоя этилишини назорат қилиб бориши шарт, шу сабабли қурилиш даврида у жойларда муаллиф назоратини олиб борувчи ва асосий маълумотларга аниқлик киритилиши муносабати билан тегишли тузатишлар киритувчи ишчи лойиҳалаш гуруҳлари ёки бўлимлари ташкил этади. Қурилиши лозим бўлган иншоотлар икки гуруҳга ажратилади: келажакда объектнинг асосий маҳсулотини ишлаб чиқариш учун зарур бўлган доимий иншоотлар (масалан, тўғон, ГЭС биноси, канал, шлюз) ва фақат мазкур объектни қуриш учун зарур бўлган муваққат иншоотлар (масалан, бетон заводи, автобазалар, қурилиш машиналарини таъмирлаш устахоналари ва ҳ.к.). Барча доимий ва муваққат иншоотларни жойлаштириш шундай амалга оширилиши лозимки, улар иншоотларни қуриш оптимал технологиясини таъминлаш шартларига кўра бир-бирига мумкин қадар яқинроқ ва қулай жойлашсин. Иншоотларнинг жойлашувини боғлаш учун қурилишнинг бош режаси тузилади.

6.1-расм. Гидроэлектростанция қурилишининг бош режаси Гидроэлектростанция қурилишининг бош режаси схема тарзида 6.1- расмда кўрсатилган. қурилиш майдончасида барча объектларнинг жойлашуви асосий иншоотларни қуриш технологияси талаблари ва жой рельефини ҳисобга олган ҳолда бажарилган. Ишлаб чиқариш базаси объектлари гидротехника иншоотлари бўғинининг створига (1) мумкин қадар яқинлаштирилган. Биринчи (2) ва иккинчи (3) навбат тўғонлар бўғиннинг асосий иншоотлари бутун қурилиш даври мобайнида сувсиз шароитларда барпо этилишини таъминлайди. Режада кўриниб турганидек, бетон ва бойитиш хўжалиги (4), ёғоч заводи (5), йиғма темир-бетон полигони (6), ихтисослашган ташкилотлар базалари (7-13), автохўжалик (14), таъмирлаш-механика хўжалиги (15), саноат қурилиши базалари (16), моддий-техника омборлари (17), кўмир омбори (18) қурилиш майдончаси марказида жойлашган. қурувчилар шаҳарчаси (19) мавжуд шаҳарча (20) яқинида жойлашган. Жой рельефи туфайли шаҳарчанинг бир қисми бошқа майдончада жойлаштирилган.

Участка хўжалиги (21) асосий иншоотлар котловани олдида, причал (22) яқинида жойлашган. Карьерлар (23) ўрни яроқли қурилиш материаллари мавжудлиги билан белгиланган. Инженерлик изланувлари Гидротехника иншоотларини лойиҳалашдан олдин қурилиш ҳудуди ва майдони инженерлик изланувлари ўтказиш йўли билан синчиклаб ва ҳар томонлама текширилади ва ўрганилади. Инженерлик изланувлари вазифасига бинолар ва иншоотларни лойиҳалаш, қуриш ва улардан фойдаланиш асосий масалаларининг техник жиҳатдан тўғри ва иқтисодий жиҳатдан самарали ечимларини танлаш учун зарур қурилишнинг маҳаллий табиий шароитларини тавсифловчи маълумотлар олиш киради. Изланувларнинг материалларидан лойиҳалаш жараёнида унинг барча босқичларида фойдаланилади. Инженерлик изланувлари ўз хусусиятига кўра уч хил: инженерлик- техникавий, техник-иқтисодий ва экологик бўлади. Инженерлик -техникавий изланувлар предметини қурилиш ҳудудининг табиий шароитларини комплекс ўрганиш ташкил этади. Бундан лойиҳани тузиш чоғида уларни тўғри ҳисобга олиш ва улардан фойдаланиш мақсади кўзланади. Улар гидротехника иншоотлари бўғини створи, қурилиш майдони, иншоотлар ўрнини танлаш, шунингдек қурилишни ташкил этиш жараёнини лойиҳалаш учун асос бўлиб хизмат қилади. Бу ечимлар асосан техник-иқтисодий асослантириш босқичида қабул қилинади, шу боис мазкур босқичда изланувлар тўла ҳажмда ўтказилиши лозим. Муҳандислик-техникавий изланувлар таркибига қуйидаги турлар киради: топографик, иқлим, геологик, гидрологик, тупроқ ва санитария-гигиена изланувлари. Техник-иқтисодий изланувлар предметини қурилиш ҳудудининг иқтисодий шароитларини, унинг ривожланиш истиқболларини комплекс ўрганиш, қурилишни хом ашё, қурилиш материаллари, электр энергия, ёнилғи, сув ва бошқа моддий ресурслар ҳамда меҳнат ресурслари билан таъминлаш имкониятларини аниқлаш ташкил этади.

Экологик изланувлар ва тадқиқотлар сув оқимининг қурилиш ҳудуди экологик тизими билан ўзаро алоқасини ўрганиш, юзага келиши мумкин бўлган салбий оқибатларнинг олдини олувчи зарур табиатни муҳофаза қилиш тадбирларини аниқлашни назарда тутади. Изланувларнинг барча турлари гидротехника иншоотлари бўғини параметрларини белгилаш, қурилиш майдони, автомобиль йўллари ва электр узатиш тармоқлари трассаларини танлашда биринчи даражали аҳамият касб этади. Изланув ишларини одатда етакчи лойиҳалаш ташкилоти бажаради. Изланув ишларини бажариш учун тегишли бўлинмалар – экспедициялар, партиялар, отрядлар ва бригадалар тузилади. Изланув экспедициялари ва партиялари ўз хусусиятига кўра ихтисослашган ва комплекс бўлиши мумкин: ихтисослашган экспедициялар ва партиялар изланувларнинг муайян бир турини, комплекс экспедициялар ва партиялар эса – бир неча турини бажаради. Изланув ишларининг бутун ҳажмига дастур тузилади. Дастурда дала ишларини бошлаш ва тугаллаш, оралиқ ва якунловчи ҳисобот материаллари тақдим этиш муддатлари ҳам кўрсатилади. Изланув ишларини бажаришга киришишдан олдин ва уларни амалга ошириш жараёнида у ёки бу қарорларни тегишли ташкилотлар билан мувофиқлаштиришга тўғри келади. Масалан, водопровод ва канализация иншоотлари учун изланувлар бўйича – Давлат санитария назорати органлари билан, гидрологик ва метеорологик изланувлар бўйича – Гидрометеорология хизмати бошқармасининг маҳаллий органлари билан ва ш.к. Мувофиқлаштириш, лойиҳалаш ва қурилиш чоғида изланувларнинг материалларидан фойдаланишда қулайлик яратиш учун ўтказилган муҳандислик изланувларига мувофиқ олинган айрим техник ва юридик ҳужжатлар ҳамда буюртмачининг маълумотларидан иборат қурилиш участкаси паспортини тузиш тавсия этилади.

Гидротехника иншоотлари бўғинларини қуриш даврида дарё сув сарфларини ўтказишни ташкил этиш схемалари Жойлашув ечими замирида кўпинча қурилиш даврида дарё сув сарфларини ўтказиш ётади. Гидротехника амалиётида қурилишнинг икки асосий схемаси мавжуд: дарё ўзанидан сувни четлатмасдан ва унинг қурилиш майдони жойлашган қисмидан сувни четлатган ҳолда. Ўзандан сувни четлатмасдан иншоотлар барпо этиш Бу схемани амалга оширишда қурилишнинг икки методи – тўсиқсиз метод ва секцион тўсиқлар методи қўлланилиши мумкин. Тўсиқсиз метод. Бундай метод схемаларидан бири 6.2-расмда келтирилган. Махсус понтон-кемадан (1) дарё тубига тархда тўғон устуни шаклидаги тепаси ва пасти очиқ ингичка деворли қобиқ (5) (пастлашувчи қудуқ) туширилади. қобиқнинг қуйи қисми учли қилиб бажарилган ва темир «кескич» (6) билан жиҳозланган. Заминга у грунт қазиб олиниши ва ички бўшлиқдан чиқарилишига қараб ўз оғирлиги остида киради; бунда қобиқ юқоридан қўшимча секциялар (2) билан ўстирилади. Пастлашувчи қудуқ лойиҳада белгиланган ҳолатда ўрнатилганидан сўнг унинг ички бўшлиғи бетон билан тўлдирилади (3) ва шу тариқа тўғоннинг тайёр устуни олинади. қўшни устунларнинг пазларига тўсиқлар (4) киритилгач, уларнинг оралиғидаги жойдан сув тортиб олинади ва сув ташлагич тўғон ёки бошқа иншоот танаси бетонланади. Бу даврда дарё сувининг сарфлари бошқа устунлар оралиғидаги тўсилмаган жойлардан ўтади. Тўсиқлар ортидаги оралиқларда босим фронтини тўлиқ беркитиш учун затворлар (9) билан жиҳозланган туб тешиклари (8) ўрнатилади ва улардан дарёнинг сув сарфлари ўтказилади. Бу тешиклардан эксплуатация даврида фойдаланиш ёки уларни асосий сув ўтказиш иншоотлари ишга туширилганидан сўнг бетонлаб ташлаш мумкин.

6.2-расм. Бетон тўғон устунлари (а) ва сув тушувчи оралиқлари (б)ни устунсиз метод билан барпо этиш схемаси: 1 – монтаж понтони; 2 - қўшимча секцияларни монтаж қилиш; 3 – бетон билан тўлдириш; 4 – устунларнинг пазларидаги тўсиқлар; 5 – пастлашувчи қудуқ; 6 - қудуқнинг кескич қисми; 7 – устунлар; 8 – туб тешиклари; 9 – туб тешикларининг затворлари Босим фронтининг бошқа схемаси ҳам мавжуд бўлиб, у 6.3-расмда келтирилган. Биринчи босқичда турли оралиқларга тўсиқ-затворлар (6) олдинма-кетин ўрнатилиб, бетон иншоотларнинг бутун узунлиги бўйлаб пойдевор плитаси бетонланади. Иккинчи босқичда ҳар иккинчи (ёки учинчи ва ҳ.к.) оралиқ пазларига затворлар ўрнатилиб, уларнинг ҳимояси остида тарнов остонаси оралиқ B белгигача кенгайтирилади, бунда қурилиш сарфлари пойдевор плитаси устидаги А белги сатҳидаги ёндош оралиқлар орқали ўтказилади. Учинчи босқичда баландроқ затворлар ҳимояси остида сув ташлагич танаси 2, 4 оралиқларда бетонланиб, дарё сувининг сарфлари бўсағаси B белгида жойлашган 1, 3 оралиқлар орқали ўтказилади. Бу босқич якунлангач, затворлар 1, 3 оралиқларга қайта жойлаштирилади ва ишлар то қурилиш ниҳоясига етгунга қадар шу тартибда давом эттирилади.

Тўғонни барпо этишнинг бу усули тароқ усули деб аталади ва у юқорида тавсифланган туб тешиклари усули билан бир қаторда гидротехника қурилиши амалиётида кенг қўлланилади. 6.3-расм. Сув ташлагич оралиқларни тароқ усули билан барпо этиш схемаси: I...III - қурилиш босқичлари; 1...4 – тўғон оралиқлари; 5 – устун; 6 – затвор; 7 – сув ташлагичнинг лойиҳадаги кесими Пастлашувчи қудуқдан фойдаланишга асосланган тўсиқсиз метод қурилишни тезлаштириш имконини беради, бироқ у паст босимли иншоотларни барпо этишдагина қўлланилиши мумкин. Секцион тўсиқлар методи. Бу метод схемаси 6.4-расмда келтирилган. Бетон иншоотлар икки ёки ундан ортиқ навбатда барпо этилади. Аввал дарёнинг сув сарфлари торайтирилган ўзан орқали ўтказилиб, биринчи навбат қурилиш майдони бўйлама (1) ва (5, 8) кўндаланг тўсиқлар билан тўсилади. Тўсиқлар оралиғидан сув тортиб олиниб, гидротехника иншоотлари бўғинининг биринчи навбати қуруқ шароитларда барпо этилади (6.4-расмда бу ГЭС биноси ва сув ташлагич тўғоннинг бир оралиғи), тўғонда туб тешиклари ёки пасайтирилган остона ўрнатилади. қурилишнинг

навбатдаги босқичида котлованда иккинчи навбат бўйлама тўсиғи (4, 7) қурилади, у бетон конструкциялар, масалан тўғон (В) ва ГЭС (Г) ўртасидаги ажратувчи девор (6) билан туташтирилиб, кўндаланг тўсиқлар (5, 8) олиб ташланади, котлован сув билан кўмилиб, устки кўндаланг тўсиқ (2) сувга туширилади ва бўйлама тўсиқ билан бириктирилади. 2 тўсиқ ўсиб боришига қараб иншоот қаршисидаги сув сатҳи кўтарилади ва қурилиш сарфлари биринчи навбат иншоотларидаги тешиклардан ўтказилади. Сўнгра пастки тўсиқ (3) сувга туширилади, котлован қуритилади ва қуруқ шароитларда иккинчи навбат иншоотлари гидротехника иншоотлари бўғини қаршисидаги сув сатҳидан ортиқ белгиларгача барпо этилади. Навбатдаги босқичда иккинчи навбат устунлари ажратиб олиниб, тўғон ва ГЭС қурилиши тароқ ёки туб тешиклари усулида ниҳоясига етказилади. Секцион тўсиқлар методи серсув дарёларда ўртача ва юқори босимли гидротехника иншоотлари бўғинларини қуришда қўлланилади.

6.4-расм. Гидротехника иншоотлари бўғинини секцион тўсиқлар усулида барпо этиш схемаси: I, II - қурилиш навбатлари; В – тўғон; Г – ГЭС биноси; П – понур; Р – рисберма; К – чўмич; 1, 5, 8 –I навбат тўсиқлари; 6 – ажратувчи девор; 2, 3, 4, 7 –II навбат тўсиқлари Ўзандан сувни четлатиш йўли билан иншоотлар барпо этиш Бу схема секцион тўсиқлар методидан фойдаланиш мумкин бўлмаган тор створларда, шунингдек кенг қайирли серсув дарёларда ҳар қандай босимли гидротехника иншоотлари бўғинларини барпо этишда кенг қўлланилади. Биринчи ҳолда ўзандан сув туннеллар (1) (6.5-расм), галерея (қувур) (9) орқали, қирғоқ массивида тўғон остидан ўтказилган нов ёки айланма канал ёрдамида, иккинчи ҳолда - қайирдан ўтказилган канал орқали четлатилади.

Сувни туннель ёки галерея орқали четлатиш йўли билан иншоотлар барпо этиш схемаси 6.5-расмда келтирилган. Дарёнинг сув сарфларини четлатиш учун қирғоқлардан бирининг (баъзан иккаласининг) қоятош массивида порталлари қурилиш котловани чегарасидан ташқарида жойлашган туннель (1), кириш (3) ва чиқиш (4) туннеллари ўтказилади. Галерея (9) (кўпинча қоямас заминларда) ўзандан ташқарида, ҳандақда қурилиб, унга сув канал (2) орқали келтирилади. Дарёнинг сув сарфлари туннель ёки қувурга камсувлик даврида, ўзанга унинг бутун эни бўйлаб (кўприкдан ёки сузувчи воситалардан) ёки қирғоқлардан туриб 6, 8 тўсиқлардан бирининг створида тошлардан банкет тўкиш йўли билан ўтказилади. Банкет ўсишига қараб унинг қаршисидаги сув сатҳи кўтарилиб боради ва сув сарфлари қурилишнинг муваққат сув ташлагичи (туннель, галерея)га тушади. Тўсиқ банкет чўққиси сувдан чиққанидан кейин, деярли бутун сув сарфи (банкет танаси орқали фильтрация сарфидан ташқари) ўзандан ташқарида ўтувчи жойда якунланади. Сўнгра тиниб оқаётган сувга иккинчи тўсиқ тўкилади ва уларнинг баландлиги аста-секин оширилиб, қурилиш сув ташлагичи орқали ҳисобий тошқин сувлар сарфини ўтказиш учун етарли босим яратилади.

6.5-расм. Ўзандан сувни четлатиш йўли билан гидротехника иншоотлари бўғинини барпо этиш схемаси: 1 – туннель; 2, 5 – сув келтириш ва сув четлатиш каналлари; 3, 4 – устки ва пастки порталлар; 6, 8 – устки ва пастки тўсиқлар; 7 – тўғон контури; 9 – галерея Қайирда қурилиш қилиш методи ўзандан сувни четлатиш йўли билан иншоотлар барпо этиш сехмасининг бир тури ҳисобланади (6.6-расм). Гидротехника иншоотлари бўғинининг бетон иншоотлари дарёнинг паст ва кенг қайирида жойлаштирилади. Тошқин пайтида қайир сув билан кўмилган ҳолда қурилиш дамбалар билан тўсилган котлованда олиб борилади. Бетон тўғон (6) ва ГЭС биноси (5) қисман ёки бор бўйи қурилади, бунда қурилишнинг иккинчи навбатида сув сарфларини ўтказиш учун туб тешиклари ёки қуриб битказилмаган сув ташлагич оралиқлар қолдирилади.

Бетон усти ҳисобий белгилар даражасига кўтарилгач, сув келтириш ва сув четлатиш каналларининг дарё билан туташувчи қисмлари муваққат сув ташлагич тешикларга сув йўлини очган ҳолда қазилади. Ўзан 2, 4 тўсиқлар билан тўсилгач, дарё сувининг сарфлари каналга ўтказилади, қуриган ўзанда эса тупроқ тўғон барпо этилади. Унинг ўсишига қараб бетон иншоотлар қурилиши тароқ ёки туб тешиклари усулида ниҳоясига етказилади. 6.6-расм. Гидротехника иншоотлари бўғинини қайирда қуриш схемаси: Ҳ, ҲҲ - қурилиш навбатлари; 1 – бетон тўғон; 2, 4 – устки ва пастки тўсиқлар; 3 – тупроқ тўғон; 5 – ГЭС биноси; 6 – тўғон «тароғи» Қайирда қурилиш қилиш методи текислик бўйлаб ўтувчи дарёларда ўртача босимли гидротехника иншоотлари бўғинларини қуришда кенг тарқалган. Қ урилиш-монтаж ишларини олиб бориш усуллари Бирон-бир иншоот ёки иншоотлар мажмуини барпо этиш ишларини икки турга - қурилиш ишлари ва монтаж ишларига ажратиш одат тусини олган; монтаж ишларига асосан технологик қурилмаларни йиғиш ва ўрнатиш киради. қолган ишлар: тупроқ, бетон, тош ишлари ва ҳоказолар қурилиш ишлари қаторига киради. Объектда бажарилиши лозим бўлган барча ишлар қурилиш-монтаж ишлари (ҚМИ) деб аталади

Бирон-бир объектни қуриш учун маълум технологик кетма-кетлик билан ўзаро боғланган ишлар мажмуини бажариш талаб этилади. қурилишни бошлашдан олдин объектни қуриш режаси тузилиши лозим. Бундай режани тузиш чоғида қурилиш муддати қандай, айрим ишлар қайси календарь муддатларда бажарилади, қурилиш учун қанча моддий, меҳнат ва пул ресурслари талаб этилади, деган ва бошқа шунга ўхшаш кўп сонли саволларга жавоб бериш даркор. Улар қурилишни ташкил этишни белгиловчи асосий ҳужжатлардан бири саналган календарь режа тузиш йўли билан ечилади. Ҳозирги вақтда календарь режалар тузишда тармоқ графиклари ва тасмасимон диаграммалар айниқса кенг қўлланилади. Тасмасимон диаграммалар тармоқ графикларидан олдинроқ пайдо бўлган ва узоқ вақтгача календарь режалар тузишнинг бирдан-бир воситаси ҳисобланган. 6.7-расмда қурилишнинг 11 ишлар туридан иборат календарь режаси ифодаланган. Ҳар бир иш тасма кўринишида тасвирланган («тасмасимон диаграмма» номи шундан келиб чиққан). Бундай диаграммани тузиб, юқорида санаб ўтилган саволларнинг деярли барчасига жавоб бериш мумкин. Диаграмманинг афзаллиги унинг соддалигида. Бироқ ҳозирги қурилиш объектлари ўнлаб эмас, балки юзлаб иш турларини ўз ичига олади ва уларнинг ўртасидаги барча алоқаларни фақат тасмасимон диаграмма ёрдамида ҳисобга олиш мумкин эмас, шу сабабли режалашда хатоларга йўл қўйилиши муқаррардир. Бундан ташқари, календарь режа айни вақтда қурилишни оператив бошқариш воситаси бўлиб ҳам хизмат қилади, бундай бошқариш учун эса қурилишнинг давомийлиги қайси ишлар бажарилишига боғлиқ бўлиши ва қайси ишлар бу давомийликка таъсир кўрсатмаслиги ҳақида қўшимча ахборотга эга бўлиш лозим. Бу билим раҳбариятга мавжуд ресурсларни самарали бошқариш ва объектларни фойдаланишга топширишнинг белгиланган муддатларига риоя этилишини таъминлашга ёрдам беради. Тасмасимон диаграмма (6.7-расм, а) бу саволларга жавоб бермайди.

Шу сабабли айни шу қурилишнинг 6.7-расм (б)да тасвирланган тармоқ графигида кўпроқ ахборот ифодаланади. Бу ерда иш мил кўринишида тасвирланган, воқеа – бир ишнинг якунланиши ва бошқа ишнинг бошланиши доира билан кўрсатилган. Тармоқ графиги барча ишларнинг ўзаро алоқаси ҳақида аниқ тасаввур беради. Хусусан, К иш бошланиши учун E ва F ишлар якунланиши талаб этилади, улар эса, ўз навбатида, тегишли равишда А ва В ишлар якунланмагунича бошланиши мумкин эмас. қурилишнинг давомийлиги B, G ва L ишларни бажариш муддати билан белгиланади. Бу ишлардан ҳар бирининг давомийлиги, айтайлик,  t га кўпайиши бутун қурилишни айни шу муддатга узайтиради. Уларни критик ишлар деб номлаш одат тусини олган. F ишнинг давомийлиги  t га кўпайиши эса, аксинча, қурилиш муддатида акс этмайди, бироқ К иш кечроқ бошланишига сабаб бўлади. Бундай ахборотга эга бўлган раҳбар G критик ишда бирон-бир узилиш юз берган ҳолда ресурсларнинг бир қисмини (одамлар ва техникани) F ишдан критиш ишга ташлаши ва шу тариқа бу ишда юз берган узилиш оқибатларини бартараф этиши мумкин.

6.7-расм. қурилишнинг чизиқли ва тармоқ графиклари схемалари Тармоқ графиги мавжуд бўлган ҳолда тасмасимон диаграммага қайтиш (6.7-расм, в) ва унга қўшимча ахборот киритиш: киритик ишларни алоҳида штрихлаш йўли билан ажратиш ва календарь режада критик йўлни ифодалаш мумкин – бу йўл раҳбарнинг доимий назорати остида бўлиши лозим; киритик йўлда ётмаган ишлар учун улар эга бўлган вақт захиралари, яъни қурилиш муддатини кўпайтирмасдан ишларни бажариш муддатларини узайтириш мумкин бўлган вақт кўрсатилиши даркор (захиралар штрихланмаган тасма билан белгиланган).

Тармоқ графиги ва тасмасимон диаграмма бир-бирига зид эмас, балки бир-бирини тўлдиради; режалаштиришнинг айрим масалаларини тасмасимон диаграмма ёрдамида, айрим масалаларини эса – тармоқ графиги ёрдамида ечиш қулайдир. Тармоқ графиги қурилишни ташкил этишнинг тармоқ модели ҳисобланади ва ҳар қандай модель билан бўлганидек, у билан ҳам экспериментлар ўтказилиши мумкин. Бундай экспериментлар натижасида айрим ишларнинг давомийлиги бутун қурилиш муддатига қандай таъсир кўрсатишига баҳо берилади, қурилишнинг минимал муддатини таъминловчи ишларнинг давомийлиги ҳисоблаб топилади ва ҳ.к. Бундай экспериментлар замонавий ЭҲМда бажарилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати : 1. Можевитинов А.Л. и др. Введение в гидротехнику, М., 1984 г. 2 .Рассказов Л.Н. и др. Гидротехнические сооружения, в 2частях М. Стройиздат, 1996. 3.Субботин А.С. Основы гидротехники и гидрометрических сооружений.Л. Гидрометеоиздат, 1991. 4. Бакиев М., Носиров Б., Хўжақулов Р. Гидротехника иншоотлари. Т., “Талқин”, 2007. 5.Баиев М, Мажидов Ҳ., Носиров Б., Хўжақулов Р., Раҳматов М. Гидротехника иншоотлари. Т., “Ванги аср авлоди”, 2008. 6 .Файзиев Х. Гидротехника иншоотлари. Ўқув қўлланма, 3-қисм. ТАҚИ 2003й 7.Файзиев Х., Хусанхўжаев Ў.И. Гидротехника иншоотлари.Ўқув қўлланма, 1-қисм. ТАҚИ 2007й.

Похожие

Гидротехника иншоотлари устидан амалиёт тадқиқотларини ташкил этиш

Иншоотларни барпо этиш технологияси

ГЭСларни ишлатишни ташкил этиш

Гидротехника иншоотлари

Каналлар ва улардаги гидротехника иншоотлари