Rejissorning spektakl ustida ishlashi - Искусство - Рефераты

Rejissorning spektakl ustida ishlashi

Загружено в:

17.05.2023

Скачано:

0

Размер:

34 KB

Rejissorni n g spektakl ustida ishlashi Rejissorning spektakl ustida ishlash jarayoni ko‘p pog‘onali badiiy murakkab ojidiy bosqich bo‘lib, "kayta jonlantirish", qog‘ozdagi fikrlarnitirik insonlar va badiiy tasviriy vositalar tiliga ko‘chirish maxoratidir. Mukammal pyesa bo‘lguvsi spsktaklning asosi bo‘lib, uning g‘oyaviy-badiiy kimmati rsjissuraning va badiiy jamoa mehnatining muyaaffaqiyati garovidir. Shuniig uchun rejissor eng avval sahnalashtirish uchun pyesa tanlashda adashmasligi, o‘z kuchi rahbar bo‘lgan badiiy jamoaning ijodiy kuchini, asarning badiiy imkoniyatlarini hisobga olishn kerak. Ikkinchi tomondan esa, tanlangan mavzu dolzarbligini, g‘oyaviy o‘tkirligini kompozitsion mustahkamligi, tilining ifodaviy va ravonligi, janrining aniqligini, muallif uslubining yorqinligini yaxshi o‘zlashtirishi talab qilinadi. Agar spektaklning talqiniy shakli pyesa shakli va g‘oyasida o‘zgacha fikrlangan bo‘lsa, katta muammolar kelib chiqishi tabiiy. Chunki, rejissura san’atda pyesaning boshqacharoq yoki butunlay teskari talqin etilishi xollari xam mavjud. Shuning uchun rejissor qudrati uch bosqichga – jamoani muallif g‘oyasiga ko‘tarish, ijodkorlarni asar g‘oyasi darajasiga olib chiqish yoki barchani “o‘zi” darajasiga olib tushish jarayoni mavjud. Pyesaning faqat g‘oyasini tushunish yoki unga rozi bo‘lish hech narsadan dalolat bermaydi. Rejissor pyesa uchun eng kerakli, hayotiy haqiqatni badiiy shaklda ko‘rsatib berishi mumkin. Biroq, bu hali sahnalashtirish uchun yuksak asos bo‘la olmaydi. Asar g‘oyasi rejissorning butun bor-vujudini uning fikrini egallashi va his-tuyg‘usiga aylanishi lozim. shundagina g‘oyani qanday yo‘llar bilan tomoshabinga yetkazish rejissorning hayotiiy intilishiga aylanishi mumkin. Bu degan so‘z, rejissorga tantiklik qilib pyesa g‘oyasini rad etish huquqini ham bermaydi. Zavq-shavq bilan ijod qilish uchun g‘oya bilan zaxarlanish uni amalga oshirishga intilish darkor. Lekin ba’zi xollarda rejissorqanchalik samimiy bo‘lmasin ayrim sabablar tufayli, namunali repetitsiya uchun sharoit yaratolmasligi mumkin. Bu degani rejissor badiiy ijod uchun maxsuldor jarayonini vujudga kelish uchun kurashishga majburdir. Busiz rejissorning rejasi sekin asta yemirla

boshlaydi. Haqiqiy mazmunli va badiiy shaklga ega fikr va his-tuyg‘u organik birlashuvidan paydo bo‘lgan yaxshi spektakl yaratish uchun rejissor harqanday to‘siqni yenguvchi zaruriyatni sezishi lozim. Ijodiy jamoa bilan badiiy birlashuv vujudga kelishi mumkin edi-yu, lekin... ana shu "lekin"ni, ijodga to‘sqiilik qiluvchi to‘siqlarni bartaraf qilishga odatlanish kerak. Ma’lumki, spektakl yaratish jarayonida eng asosiy o‘rinni uchta ijodiy kuch dramaturg, rejissor va aktyorlar jamoasi egallaydi. Bularning umumiy raxbari rejissor hisobalanadi. Rejissura san’ati spektaklning umumiy elementlarini birlashtirish, maxoratidir. Yaxshi dramaturg shaxs orqali umumiylikni ochadi, indiakviuallik orqali tipiklikni ko‘rsatadi va inson shaxsini har kanday jazodan, harqanday jismoniy va ruxiy qullikdan ozod qilishni orzu qilib. Shuningdek mukammal rejissor xam"inson" so‘zi mag‘rur jaranglashini istaydi. Ma’lumki, har qanday bilish uch bosqichli jarayondip. U jonli kuzatishlardan paydo bo‘lgan konkret aniq faktlarni "sezib" qabul qilishdan boshlanadi. Keyin etibor olingan materialni "tushunish", so‘ngra uni umumlashtirish jarayoniga o‘tiladi. Hayotni o‘rganmoqchi bo‘lgan ijodkorning birinchn vazifasi konkret taasurotlarini "yig‘ishdir". Bunga sinchkovlik bilan kuzatuv yordam qiladi. Boshqacha aytganda "Otello"ni sahnalashtirayotgan rejissor rashk tuyg‘usinn hozirgi zamon kishilaridagi hukmronlikka o‘chlikni, keyin uni yo‘qotib qo‘yishdan qo‘rqish kabi xislatlarni kuzatishi zarur. Shuningdek tarixiy hujjatlar, esdaliklar, o‘sha davrga taaluqli publitsistik va badiiy adabiyotlar, tasviriy san’at, muzika, fotografiya materiallari, illyustrativ, ikonografik haykallar, xullas, pyesada tasvirlangan shart–sharoit muhirlangan. Materiallarn o‘rganilishi zarur shu davrdagi kishining xulq-atvorlarini, qonunlarni, didlarini, xarakter va odatlarini, dunyoqarash va madaniyatlarini, ular nimani iste’mol qilishgan va qanday kiyinishgan, ularning yurish- turishlari qanday, yashash uchun joy qurish va jixozlari va boshqa yashash uchun kerak bo‘ladigan narsalar o‘rganilishi talab qilinadi. Vaxtangov aytganidek-aktyor obraz hayotiga tegishli narsalarni xuddi onasini bilgandek yaxshi bilishi kerak. Rejissor ham saxnada gavdalantirmoqchi bo‘lgan

tomoshani aniq-ravshan tasavvur qilishi kerak. Shuning bilan birga asar tarixiga oid illyustrativ materiallar to‘plashi, pyesaning temasi, g‘oya, voqea va obrazlariga taalluqli bo‘lgan hayotiy kuzatuv va taassurotlaridan unumli foyldalanishi kerak. Xulosa shuki dramaturg tomonidan berilgan hayotning asosiy mohiyatidan kelib chiqadigan g‘oyani aniklash bosh masaladir. G‘oyaning aniqlanishi bilan muhim bir ish jarayoni nihoyasiga yetadi. Endi rejissor pyesa muallifi bilan bir xuqukqa ega bo‘lgan hamkorlik darajasida bir-biriga qo‘l berib, umumiy maqsad va vazifa uchun birgalikda kurashmog‘i, aniqligi yozma asarni jonlantirish kabi muhim ijodiy ishga kirishmog‘i mumkin.

Adabiyotlar: Arastu. Poetika. Axloqi kabr – T.: Yangi asr avlodi, 2011. K.S. Stanislavskiy San’atdagi hayotim –T.: G‘.G‘ulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti, 1965. K.S.Stanislavskiye va V.I.Nemirovich-Dakchenkonnng barcha mavjud asarlari. B.Almosva, A. Bassexes, V. Peter, N.V.Gilyarovskaya. A.Y.G‘oyaovin. I.Y.Grsmnslevskiy, V.V.Dmitriyev, V.M.Kruchin-Bog‘danov, V.I.Myuller, V.F.Gindin. F.Sirkin. V. Shverubovich, M.N.Etkina va kabi teatrrassomlar va tadqiqotchilarning teatrrassomlari xakidagi asarlari. L. I. V. Badanov, V. S. Barkov, G. B. Barmsh, A. A. Barannikov. L.Nerner, G.A.Zayachiy. A.A.Kossakovskiy, V.I.Popoch. N.N.Sosunov kabi mutaxassis va tadqiqotchilarning sahnatexnikasi va butaforiyalarga oid asarlari. R. Shidlovskin, A.G.Obrazno, A.V.Bartoshsvnch, G. V. Makarova, L.I.Petelman. Q.Rudnnikiy kabi birqator olimlarning chet el rojissurasi xaqidagi asarlari. J.L.Barro, B. Brext, J.Vnlyar. I.V.Gete, D.Didro, Sh.Dyullen. F.Jeliye. L.Juvs. G.Kreg, G.Lessing, Dj.Louson. B.Reyh E.Triode, F.Shiller, V. Pinso, P. Bruq Dj. G. Legons, E. Pasvater. J. A.Vorro, L. Vnskopn. M, Mlreshel kabi chet elfaylasuf olimlari va san’at arboblarning asarlari

Похожие

Rejissorning dramatik asar ustida ishlashi

Rejissorning adabiy manba piyesa ustida ishlashi

Spektakl ustida ishlashning dastlabki jarayoni

Rejissuraning asosiy elementlari

Rejissura va uning teatr san’atidagi o‘rni