Суғориш тармоғи, унинг асосий элементлари ва вазифалари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Суғориш тармоғи, унинг асосий элементлари ва вазифалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46 KB

Суғориш тармоғи, унинг асосий элементлари ва вазифалари Режа: 1. Суғориш тизими ва унга қўйиладиган талаблар унинг таркиби. 2. Суғориш тизимининг таркиби 3. Суғориш тармоғи хақида тушунча. 4. Суғориш тармоғининг элементлари ва вазифалари

Суғориш тизими қуйидаги шартларни каноатлантириши керак: -етиштирилаетган қишлоқ хўжалик экинларининг эҳтиежига кўра тупроқнинг сув ва ҳаво режимини ростлаш; -суғориш даврида юқори меҳнат унумдорлиги; -суғориш суви, энергия ва ресурслардан тежаб-тергаб фойдаланиш; -қишлоқ хўжаликни ишлаб чиқаришни кенг механизациялаш ва автоматлаштириш имконияти; -ер худудларидан тулик самарали фойдаланиш; -автоматлаштириш ва телебошқарувни куллаган ҳолда эксплуатация (фойдаланиш)нинг юқори даражада ишончлилиги (мустаҳкамлиги) ва қулайлиги; -тизимининг қурилиши ва эксплуатацияси учун келтирилган сарфларнинг минимум киймати; -санитария-гигиена талаблари. Суғориш тизимлари хўжаликлараро (бир нечта хўжалик худудида) ва хўжалик ичидаги ( битта хўжалик чегарасида) тизимларга бўлинади. Сув олиш тавсифига кўра, суғориш тизимлари узи окар (сув тизимга узи оқиб келади) ва механиқавий сув кўтариш (сув манбаидан насослар ердамида, сув кўтариш)турларига бўлинади. Суғориш тизимлари усти очиқ (каналлар еки новли каналлар), епик (босимли еки босимсиз қувурлар) ва аралаш (комбинирлашган) (йирик элементлар очиқ қолганлари епик) куринишда бўлиши мумкин. Мунтазам фаолият кўрсатувчи суғориш тизими қуйидаги таркиби эга: 1.суғориладиган ерлар; 2.сув манбаи (даре,сув омбори,кул,кудук ва ш.кю); 3.бош сув олиш иншооти (туғон, насос станцияси ва ш.к.); Суғориш даласига сув етқазиш учун ўтказувчи суғориш тармоқлари (каналлар, новлар, қувурлар); 4.Суғориш даласи буйлаб сувни тақсимлаб берувчи ростловчи тармоқ; 5.Сув ташловчи ва поликтор – зовур тармоқлари;

6.Йўл, телефон ва электр тармоқлари, ишлаб чиқариш бинолари; 7.Суғориш, сув ташлаш, коллектор - зовур ва йўл тармоқларидаги иншоотлар; 8.Далаларни химоя қилувчи дарахт қаторлари. Суғориш тизими элементлари таркиби, уларнинг жойлашиши, суғориш ва КЗТ конструкциялари, суғориладиган массивнинг табиий ва хўжалик шарт-шароитларига, хусусан жойнинг геоморфологик шароити- ер юзаси, рельефи ва нишаблиги ; иқлим ва гидрогеологик шароити ; тупроқ тури; сув манбаи ва суғориладиган майдоннинг ўзаро жойлашиши. Унинг тавсифи, шунингдек хўжалик йўналиши - қишлоқ хўжалик экинлари таркиби, суғориладиган массив улчамлари, хўжалик майдони ҳамда қўлланиладиган суғориш усули ва техникаси, алмашлаб эқиш участкалари сони ва улчамлари каби шарт-шароитларга боғлиқ. Хулоса қилиб айтганда , техникавий мукаммал суғориш тизими бир-бири билан узвий боғлиқ суғориш, КЗ , сув ташлаш тармоқлари куринишидаги , битта ягона бошқарув тизимига эга ва тупроқдаги сув режимини ростлаш масалаларини ҳал қилишига йўналтирилган гидротехникавий ва бошқа муҳандислик иншоотлари мажмуасидан иборат. Суғориш тизими элементлари таркиби суғориладиган массив улчамлари , хўжалик ихтисослиги , табиий ва бошқа шарт- шароитларга кўра ўзгариб туриши мумкин. Суғориш тизимида сув тақсимлаш учун асосий ташкил этувчи (аппарат) бўлиб, суғориш тармоғи ҳисобланади. Суғориш тармоғи бажараетган вазифасига қараб ўтказувчи ва ростловчи тармоқларга бўлинади. ўтказувчи тармоқлар йирик доимий каналларни уз ичига олади : Бош ( БК ) еки асосий канал , қувур еки нов. У сув манбаидан сув олиб суғориладиган худудгача етқазиб беради. Канал еки қувур кўпроқ майдонни суғора олиш учун, уни худуднинг баландрок нукталаридан утказилади. Хўжалилараро тақсимлаш канали(ХАТ) БК дан сув олади ва уни бир неча

хўжалик худудига етқазиб беради. Хўжалик тақсимлагичи (ХТ ) ХАТ дан сув олади ва уни битта хўжалика худудига етқазиб беради. Хўжалик ичидаги тақсимлагич (ХИТ) бир нечта алмашлаб эқиш еки бригада участкаларига сув тақсимлайди. Участка тақсимлагичи (УТ) еки шох ариқ (ША) факат битта алмашлаб эқиш еки бригада учуасткасига сув беради. Шунингдек, гуруҳ сув тақсимлагич еки қувури ҳам бўлиши мумкин, у УТ дан сув олиб бир нечта звенога сув беради. Гуруҳ сув тақсимлагич ўтказувчи тармоқнинг сунги элементи ҳисобланади. Ростловчи тармоқларига муваққат кичик каналлар киради : 1) Муваққат ариқлар, одатда 4... 10 га ерга сув беради. Улар баҳорда канал казувчи механизмлар билан казилади, кўзда эса текисланади. Агар 20 га дан катта майдонни суғорса уни доимий қилиш мумкин. Уқариқлар, полиэтилен еки бошқа суғориш қувурларини муваққат ариқдан еки суғориш қувурлари гидрантларидан сув олиб эгатларга таркатади.(кундаланг схема бўлса, бу ариқлар булмиайди ва туғридан – туғри эгатларга сув берилади. ) Дала суғориш тармоғи - унга суғориш эгатлар, чеклар, пахталар, тупроқ ичидан намлаш қувурлари киради ва улар орқали сув дала буйлаб таркатилади. Ростловчи тармоқ очиқ еки епик куринишдаги тез йигилувчан қувурлардан иборат бўлиши мумкин. Муваққат ариқ икки хил схемада: буйлама ва кундаланг схемада лойиҳаланиши мумкин. Буйлама схемада муваққат ариқ йўналиши суғориш йўналиши билан параллел , яъни мос келади ва муваққат оралиги уқариқ узунлигига тенг ва ўртача 70...200 м ва ундан ортиқни ташкил этади. Муваққат ариқ узунлигини 500...1000 м деб қабул қилиш тавсия этилади. Нишаблик 0,002 дан кичик бўлганда кундаланг схемада муваққат ариқ суғориш

йўналишига перпендикуляр, яъни кундаланг бўлади ва уқариқлар булмайди. Муваққат ариқ узунлиги 400...700 метргача. Муваққат ариқ кундаланг киркими қишлоқ хўжалик техникасини утишига тускинлик қилмаслиги керак. (агар улар оралиги дала узунлигидан кичик бўлса.)

Асосий адабиетлар: Ахмедов Х.А. Зах қочириш мелиорацияси . Тошкент., “Ўқитувчи”., 1975.-25 бет. Ахмедов Х.А. Суғориш мелиорацияси. Тошкент., “Ўқитувчи ”., 1977.-340 бет. Костяков А.Н. Основы мелиорация. М., “Селдьхоздат”, 1960.-624 бет. Мирзаев А. “Суғориш ва зах қочириш мелиорацияси”. Тошкент, “Ўқитувчи”., 1974. Нерозин А.Б. “Қишлоқ хўжалик меплиорацияси” ., Тошкент., “ Ўқитувчи ”., 1966 .- 252 бет. Мелиорация и водное хозайство. Справочник, 1-6 том. М.Агропромиздат, 1990. Марков Е.С. “Сельскохозяственные гидротехнические мелиорации” ., М., “Колос”., 1981.-375 бет. Рахимбаев Ф.М. “Практиқум по сельскохозяственным гидротехническим мелиорациям ”., Ташкент., “Меҳнат”., 1988. – 363 бет. Рахимбаев Ф.М. “Практиқум по сельскохозяственным гидротехническим мелиорациям ”., Ташкент., “Меҳнат”., 1991. – 391 бет. Рахимбаев Ф.М. Муҳаммедов А.К. ва бошқалар. “Қишлоқ хўжалигида суғориш мелиорацияси”., Ташкент ., “Меҳнат”., 1994.-327 бет. Рахимбаев Ф.М. Шукурлаев Х.И. “Зах қочириш мелиорацияси” ., Тошкент., “Меҳнат”., 19996 .- 201 бет. Рахимбоев Ф.М. Ҳамидов М.Х. “Қишлоқ хўжалик мелиорацияси”., Тошкент., “Меҳнат” ., 1996 .-364 бет. РахимбаевР

Похожие

Суғориш тармоғининг ўтказувчи қисми ва унинг конструкцияси

Зах қочириш мелиорациясининг ривожланиш тарихи ва унинг асосий вазифалари

Қишлоқ хўжалиги мелиорацияси ва унинг турлари. Суғориш мелиорацияси

Суғориш турлари ва усуллари. Ер устидан суғориш

Суғориш машиналари суғориш усуллари