Суғориш турлари ва усуллари. Ер устидан суғориш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Суғориш турлари ва усуллари. Ер устидан суғориш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41 KB

Суғориш турлари ва усуллари. Ер устидан суғориш Режа: 1. Суғоришнинг асосий турлари ва уларнинг қўлланиш шартлари. 2. Суғориш усуллари ва уларга қўйиладиган талаблар 3. Суғориш тури ва унга мос бўлган суғориш усулини танлаш шартлари 4. Ер устидан суғориш усули ва унинг турлари 5. Экинларни эгатлаб суғориш

Суғориш - сув манбаидан келувчи сув билан тупроқни сунъий равишда намлашдан иборатдир. Суғориладиган майдонда боғланаетган сувни тақсимлаш усулларига суғориш усуллари дейилади. Суғориш усулларига қуйидаги талаблар қуйилади: - суғориш сувини тупроқ унумдорлик элементи - тупроқ намлигига айлантиришни таъминлаш; - тупроқни қумоқ (кузилама) структурасини сақлаш ; сувни ташламай ва чуқур горизонталларга шимилиб кетишига йўл қўймай ундан мумкин қадар кўпроқ фойдаланишни таъминлаш; экинни парваришлаш ва уни йиғиштириб олишда механизмлар иш унумдорлигини ошириш. Бешта асосий суғориш усули: ер устидан суғориш , емғирлатиб суғориш ва тупроқ ичидан,томчилатиб суғориш ва субирригация усуллари бор. Ер устидан суғоришда сув суғориладиган майдон юзига оқиб тарқалади ва оғирлик кучи таъсири ҳамда капилярлар орқали тупроққа сингийди. Бу усулни қўллаш учун суғориладиган дала юзини текислаш, эгатлар еки поллар олиш талаб этилади. Кўпчилик холларда ернинг бирмунча нишаб бўлиши ҳам кифоя қилади. Емғирлатиб суғоришда сув махсус емғирлатувчи қурилмалар воситасида далага емғир қилиб сочилади. Тупроқ ичидан суғоришда ернинг хайдаладиган қатлами остига қувурлар воситасида сув берилади. Бостириб, тахталар олиб ва эгатлар бўйича суғориш, ер устидан суғориш усулларига киради. Бостириб суғоришда чеклар сувлар тўлғизилади. Бу усул тупроқнинг ғоятда зичлашиб юборади. У одатда чекларни хозирлашга, ерни яхшилаб текислашга ва бирқанча холларда зовур тармоқларини қуришга катта дастлабки харажатлар талаб қилади. Тахталар олиб суғоришда сув дала бетида қатлам бўлиб оқади. Сувни ўртага сингдирадиган тупроқда , қатқалоқ ҳосил қилишга унда мойил

бўлмаган тупроқда ҳамда жойнинг нишаблиги 0,01-0,1 гача борадиган ерларда тахталар олиб суғориш мумкин. Одатда суғориладиган полоса эни сеялканинг қамраш энига баравар келади. У рельеф шароитларига кўра ўзгариши мумкин. Баъзан шўрланган тупроқларда , пиез етиштиришда тахталар олиб суғориш ишлатилади. Эгатлар буйлаб суғориш сабзавот экинлари ва картошкани ер устидан суғоришнинг асосий усулидир. Сабзавотчилиқда қўлланувчи кенг қаторлар эқиш ва кўчат ўтқазишда эгатлар экиндан ортиқча фойдали майдонни олмайди. Эгат буйлаб суғориш икки хил : этаги берк эгаклар ва очиқ эгатлар буйлаб амалга оширилади. Суғориш сифати ва қўйиладиган сув сарфи суғорилаетган эгатнинг чуқурлиги, кесими ва узунлиги ҳамда қуйилаетган сув оқимининг миқдорига кўп жихатдан боғлиқ бўлади. Этаги берк эгатга сувни жилдиратиб бериб эгат тўлдирилади еки эгатга такрор сув берилади. Оқава эгат буйлаб суғоришда қуйилаетган сувнинг миқдори 0,2 дан 1 л/с гача ўзгариб туради ҳамда участка тупроғи ва рельефининг сув сингдириш қобилиятига боғлиқ бўлади. Ер сиртидан суғоришни механизациялаш ва автоматлаштириш учун суғориш агрегатларидан фойдаланилади. Улар каналлар еки сув манбаларидаги сув сатҳидан юқорида жойлашган ерларни, шунигдек нишаблиги кичик майдонларни суғоришга имкон беради. Суғориш агрегатлари экин суғоришда меҳнат унумдорлигини анча оширади, эгатларга сувни текис тарайди. Ер устидан эгат буйлаб суғоришда ва тахталарга сув қуйиб суғоришда муваққат суғориш тармоғи ва уқариқлар бўлади. Улар икки принципиал схемага асосан буйлама ва кундаланг жойлашиши мумкин. Буйлама схемаларда суғориладиган эгатлар ва полосалар муваққат ариқ буйлаб олинади, кундаланг схемада эса муваққат ариққа тик олинади.

Биринчи схемада муваққат суви уқариқ орқали суғориш элементларига ўтади, иккинчи схемада эса бевосита муваққат ариқдан , ехуд рельеф нотекис бўлса, ростловчи эгатлардан ўтади. Нишаблиги кичик (0,006) участкаларда буйлама схема , нишаблиги 0,006 дан юқори участкаларда эса кундаланг схема қабул қилинади.

Асосий адабиетлар: 1. Ахмедов Х.А. Зах қочириш мелиорацияси . Тошкент., “Ўқитувчи”., 1975.-25 бет. 2. Ахмедов Х.А. Суғориш мелиорацияси. Тошкент., “Ўқитувчи ”., 1977.- 340 бет. 3. Костяков А.Н. Основы мелиорация. М., “Селдьхоздат”, 1960.-624 бет. 4. Мирзаев А. “Суғориш ва зах қочириш мелиорацияси”. Тошкент, “Ўқитувчи”., 1974. 5. Нерозин А.Б. “Қишлоқ хўжалик меплиорацияси” ., Тошкент., “ Ўқитувчи ”., 1966 .- 252 бет. 6. Мелиорация и водное хозайство. Справочник, 1-6 том. М.Агропромиздат, 1990. 7. Марков Е.С. “Сельскохозяственные гидротехнические мелиорации” ., М., “Колос”., 1981.-375 бет. 8. Рахимбаев Ф.М. “Практиқум по сельскохозяственным гидротехническим мелиорациям ”., Ташкент., “Меҳнат”., 1988. – 363 бет. 9. Рахимбаев Ф.М. “Практиқум по сельскохозяственным гидротехническим мелиорациям ”., Ташкент., “Меҳнат”., 1991. – 391 бет. 10. Рахимбаев Ф.М. Муҳаммедов А.К. ва бошқалар. “Қишлоқ хўжалигида суғориш мелиорацияси”., Ташкент ., “Меҳнат”., 1994.-327 бет. 11. Рахимбаев Ф.М. Шукурлаев Х.И. “Зах қочириш мелиорацияси” ., Тошкент., “Меҳнат”., 19996 .- 201 бет. 12. Рахимбоев Ф.М. Ҳамидов М.Х. “Қишлоқ хўжалик мелиорацияси”., Тошкент., “Меҳнат” ., 1996 .-364 бет. 13. РахимбаевР

Похожие

Суғориш машиналари суғориш усуллари

Суғориш манбалари ва уларнинг турлари. Манбанинг суғориш қобилияти

Емғирлатиб суғориш

Ғўзани суғориш

Қишлоқ хўжалиги мелиорацияси ва унинг турлари. Суғориш мелиорацияси