Ўсимликлар ўсув даври хар хил этапидаги озиқа шароитига бўлган муносабатлари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ўсимликлар ўсув даври хар хил этапидаги озиқа шароитига бўлган муносабатлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

64.5 KB

Ўсимликлар ўсув даври хар хил этапидаги озиқа шароитига бўлган муносабатлари Режа: 1. Ўсимликларни ўсув давридаги озиқага талаби. Ва озиқланиш қонуниятлари. 2. Элементларнинг ўсимлик хосилига ва ривожига та o сири. 3. Экин турларига қараб озиқа элементлар роли ва сарфи. 4.Асосий озиқа элементларини экин турлари ва ўсув фазалари бўйича ахамияти.

Таянч иборалари: Озиқага талаб, озиқланиш қонуниятлари, элементларнинг та o сири, озиқа элементларнинг роли, сарфи, элементларнинг ахамияти, умумий қонуниятларини , максимал озиқа сингдириш, бош фаза, ўсимликни озиқага бўлган талаби Ўсимликлар ўсув даврининг хар хил фазоларида ташқи ва озиқа шароитига талаби хар хил. Ўсимликлар томонидан ўзлаштириладиган (сингдирилган) азот, фосфор, калий ва бошқа озиқа элементлар ўсув даврининг турли фазоларида хар хил миқдорда ўзлаштирилади. Ўсув даврида ўсимликнинг озиқага бўлган критик даврларини фарқлаш ва тушинмоғ лозим. М: Ўсимликни озиқани сингдириш миқдори бир мунча чекланиб мўлжалдагидан камроқ олишимумкин, аммо бу озиқа етишмовчилиги ўсиш ва ривожланишини кескин сусайтириб юборади. Ўсимликни максимал озиқа сингдириш (қабул қилиш) даври қайсики озиқа элементларнинг ўсимлик томонидан интенсив фойдаланишни характерлайди. (Янги ўсимликлар тупроқдан хаводан қанча тез ва кўп ўзлаштирса шу даврда ўсимлик танасида озиқа тўпланиш кучаяди). Энди ўсув давридаги ўсимликларни озиқа элементлардан фойдаланишдаги умумий қонуниятларини кўриб чиқамиз. Ўсув даврининг бошида ўсимликка нисбатан хам озиқа талаб қилади, аммо мухим талабга жавоб беради. лекин шу абсолют мухим миқдордаги озиқа ўсимликка кам бўлса хам кўп бўлса хам ўсимлик фаолиятига зарар етказади. Ўсув даврининг бош фазаси - да ўсимликнинг критик талаби фосфор озиқасига кўп бўлади. Агар бу даврда ўсимликка фосфор элементи етишмаса ўсимлик нихоятда ривожлинишида орқада қолиб хосилдорлик эса жуда пасайиб кетади. Хатто кейинги этапларда ўрнини қоплаш учун миёридан кўп

солинганда хам қўйилган хато кейинчалик ўрнига келмайди. М:қилинган тажрибалардан битта намуна. Ўсув даврида тувакларда арпа хосил % билан ўтказилган тажриба умумий дони 1. Ўсимлик фосфор билан доимо озиқланганда 100 100 2.Ўсимлик биринчи 15 кун Р2О5 озиқланганда 17,4 0 3. - ‘’- 45-60 кунлигидан кейин Р2О5 берилмаса 102 104 Я o ни шу 45-60 кунга қадар бериб тугалланди. Демак фосфорни эртароқ тугатиш лозим экан. Ўсимликни озиқага бўлган талаби ўсимликда ер бетидаги массаси барг ва поя интенсив ривожланган даврда кучаяди. Лекин ўсимлик ичидаги озиқа миқдори олдинги этап ўсув даврларига нисбатан камайиб боради (қуруқ оғирлигига нисбатан) 2-4 баргда 3-4 %, шоналаганда 2-3%, гул 1,5 - 2,5 %, пишишида 1-2% . ўсимликни ўсиш ва ривожланишини асосан азот элементи та o минлайди. Ўсимликни юқори даражада азот билан та o минлаш уни ўсув органларини тез ўсиб кетишига ва кучли ассимляция барпо бўлишига олиб келади. Аммо ўсув даврида азот етишмаса ўсимлик кескин ўсиш ва ривожланишдан орқада қолади, хосил камаяди, сифати эса ёмонлашади. Гуллаш даврида мевалаш бошида ўсимликни азотга бўлган талаби пасайиб, фосфор ва калий элементларини роли ортади. Ўсимлик мевалаш даврида аста секин ўсишдан тўхтаб шу билан бирга озиқа элементларига бўлган талаби хам сусайиб боради ва кейинчалик тўхтайди. Бундан кейинги этапда хосил бўлган роцесс ва органик моддалар ўсимлик организмидаги запас озиқаларни қайтадан фойдаланиш (реутилизация) хисобига пайдо бўлади. Хар хил қишлоқ хўжалик экинларини ўсув даврида озиқа элементига бўлган талаби турлича. М:Макка жўхоридан ташқари барча бошоқли дон экинлари лён - зиғир, канопля - наша, эртаги картошка базибир сабзавот экинлари ўзларининг қисқа муддатда озиқага ўта талабчанлиги билан бошқа экинлардан фарқ қилади. Жавдар куз мобайнида 25-30 % озиқани олади лекин бор йўғи умумий хосилдан 10% қуруқ массасини ташкил қилади холос. Бахорги

буғдой эса қисқа муддат буқоғ бўлиш давридан бош чиқариб бўлгунга қалар йиллик талабини 3Ғ4 қисмини олишга эришади. Ўрта ва кеч пишар картошка навлари июл ойи 40% азот, 50% кўпроқ фосфор ва 60% калий элементини йиллик хосил таркибидаги миқдорини олиб бўлади. Лён - ўзининг озиқланиш характери билан бошқа ўсимликлардан кескин фарқ қилади. Уни максимал озиқага бўлган талаби шоналашда, гуллаш давригача тўғри келади. ғўза - ўсув даври асосан 6 та фазага бўлинади ва бу фазаларда озиқа элементларга бўлган талаби хам хар хил. Буни қуйидаги жадвалда кўриш мумкин Усув хисоб Бир фазада олган озикаси Уртача суткалик озик- фазалари вакти Азот Фосфор ланиш микдори, кгғга кг ғга % кг ғга % N P мас.всход 5-10 май 0, 2 0, 01 0, 01 0 2-3 чғбаргда 20-25 май 0, 5 0, 03 0, 06 0,1 0,017 0,002 шоналаш 25-30 июн 20 1 0 6, 5 8,6 0,5 0,2 ёппасига гуллаганда 25 июл 56 3 0 9, 5 13 2,2 0,4 пишиш бошида 15. 1Х. 92 4 9 44 60 1,8 0,8 вегет.охири 10. Х. 22 1 1 13 18, 5 0,9 - 1,0 0,63 жами: 19 5 1 00 73 ,6 10 0 - - Калий элементи хам азот элементига яқин хатто сал кўпроқ миқдорда сарф бўлади. Ўртача 1 т. пахта етиштириш учун кетган NPK кг.

(Е.А.Мали ма o лумоти) Хосилдор- N P K2O лик, цғга азот фосфор калий 15-20 45,5 19,0 48,0 20-25 37,0 14,5 40,0 30-35 49,0 15,5 51,0 35-40 43,0 15,0 47,0 40-45 44,7 14,7 52,0 уртача 45,5 15,1 50,0 ғўза ўзининг ўсув даврида NPK элементларига бўлган талаби хам турлича. Униб чиқишдан то 1-2 та чин барг чиқгунга қадар фосфорга. Шоналашда - N ва K элементларига. Гуллашда - фосфорга талабчанлиги ошади. Макка, кунга боқар, қантлавлаги ва бошқа экинлар ўсув даврининг бошидан охиригача аста секин талабчанлиги ва узоқ вақт деярли вегетациянинг охиригача озиқланиши билан ажралиб туради. Макка жўхори биринчи ўринда калийни кўпроқ тез олади кейин азотни ва нисбатан секинроқ фосфор элементини. Макка калий элементидан султон чиқаргунча, азотдан дон пайдо бўлгунча фойдаланади холос, фосфордан эса вегетация охиригача олади. Демак макка Р2О5 билан ўсув даври та o минланиши лозим экан. Наша - ўсимлиги ўсув даврининг 1 - ойида фойдаланади холос. М: N - 3 хафта, К2О - 5 хафтада, (ўсимлик ер бетига чиққандан сўнг) сингдириш тўхтайди, Р2О5 эса вегетация охиригача давом этади. қанд лавлаги - чиққандан сўнг биринчи 10кунда Р: N : К ўсимлик танасида 1:0:1,5:1,4 нисбатни ташкил қилса вегетация ўртасида 1,0:3.0:3.5 охирида 1.0:3.6:5.5 нисбатни ташкил қилади, бундан кўриниб турибдики кўпроқ К- элементига талабчан экан. Демак ўсимликлар томонидан озиқа элементларнинг сингдирилиши қанча, қайси формада ва қачон берилиши кўзда тутилиши керак. Айниқса вегетация бошида ва интенсив сингдириш даврида та o минлаш самаралидир. Бу эса минерал ўғитларни хар хил усул ва услублар

билан солиш асосий даврларда экишгача экиш билан хамда вегетация даврларида етарли озиқа билан та o минлаш билан мақсадга эришилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Боходиров М., Расулов А - «Тупроқшунослик» Таш- 1975 й. 2. Ковда В.А., Розанова Б.Г.«Почва и почвообразование»М-1988г. 3. Кимберг Е. - Почвоведения Таш. - 1992 г. 4. Александрова Л.Н. - Практикум по методике составления и исполғзования купномасштабнқх почвеннқх карт. М.- 1983 г. 5.Кауричев И.С. и др. - Почвоведение М. 1982 г. 6. Лобова Е.В., Хабарова А.В. - Почвқ . М. 1983 г. 7. Клечковский В.М., Петербурргский А.В. - Агрохимия . М.-1967 г. 8.Авдонин Н.С. - Агрохимия. М. 1982 г. 9. Петухов М.П. - Агрохимия и система удобрения. М - 1979 г. 10. Гулякин И.В. - Система применения удобрений. М.- 1997 г. 11. Анспок П.И. и др.- Справочник агрохимика . М.-1981 г. 12. Узбекистон кишлок хужалиги журнали - хар ойлик рус -узбекча изд. Фан Ташкент 13. Назаров М. - Пахта етиштириш жадал технологияси . Фаргона - 1991 й.

Похожие

Дала экинлари биологияси етиштириш технологиясининг назарий асоси

Аралаш ва кушиб экилган экинзордаги усимликларнинг мутоносиблиги

Шолини ўсиши ва ривожланиши

Мойли экинлар

Дала экинларининг оптимал намлик билан таъминланиши экинзорда ўсимликнинг фотосинтез фаолияти