Маккажўхори уруғларини 1000 дон оғирлиги ва намлигини аниқлаш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Маккажўхори уруғларини 1000 дон оғирлиги ва намлигини аниқлаш

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

255 KB

Маккажўхори уруғларини 1000 дон оғирлиги ва намлигини аниқлаш Башқа донли экинлар сингари маккажўхорининг 1000 дона уруғи вазни ҳам фақат унинг кондицион уруғликлари учун аниқланади. Донининг намлиги қуйидаги стандарт биноан (расм 106) унинг барча селекцион шаклларида 14 % дан юқори бўлмаслиги талаб этилади. Уруғлик учун тайёрланган маккажўхори донининг 1000 донаси оғирлиги ва намлигини аниқлаш 7-машғулотда кўрсатилган ГОСТ 10467-76. Қишлоқ хўжалиги экинлари уруғлари. Навдорлик ва экинбоплик сифатлари. Техник шартлар (расм) услублари тартибида лаборатория шароитида амалга оширилади. расм. Қишлоқ хўжалиги экинлари уруғликлари сифати учун давлат ГОСТи

Машғулотнинг мақсади. Маккажўхори уруғлиги ўртача намунасидан 1000 донаси оғирлиги ва намлигини лаборатория шароитида аниқлаш услубиятини талабаларга ўргатиш машғулотнинг мақсади. Керакли ўқув премметлари ва лаборатория асбоб асбоблари . Амалий ва лаборатория машғулотлари учун ўқув ва услубий қўлланмалари, ҳар хил маккажўхори селекцион шакллари уруғликларидан ўртача намуналари, 0.01г., аниқлигидаги лаборатория электрон тарозилари, элаклар, диапозони 100о С дан 150оС гача + - 2о С бўлган қуритиш шкафлари, лаборатория тегирмони, металл бюкслар (расм 98), электрон совутгич ёки эксикаторлар (расм 107), қум соат, қаламлар, қисгич, ўчиргичлар, чизғич. Машғулот ўқитувчининг ёки лаборатория тажрибали мутахассиси маслаҳатида билан бошланади. 1-иш. Талабалар кичик гуруҳлар асосида маккажўхори бўйича 1000 дона уруғининг вазнини аниқлаш учун стандарт услубиятига асосан лабораторияда мавжуд каккажўхори нави ёки дурагайи уруғликларига тегишли ўртача намуналари ва тегишли ёрлиқ жойлаштирилган халтачаларидан танлаб ажратиб оладилар. Уруғлик ёрлиғи маълумотларининг дафтарга кўчирилиши, маълумотларнинг тўғрилигини текшириш ва лабораториянинг рўйхатга олиш дафтарига кўчирилиши 8 - машғулотда келтирилган тартибда амалга оширилади. Талабаларнинг ҳар бир кичик гуруҳидан бир киши ўзларининг уруғлик намунасидан электрон уруғ санаш қурилмасининг косачасига кераклигича уруғ солади. Электрон қурилма ёрдамида ишчи намунадан, 2 марта 500 донадан 2та субнамуналар олади. Улар алоҳида алоҳида, электрон қурилма ёнидаги 0,01 аниқлигидаги электрон тарозида тортилади. Олинган ўртача вазн кўрсатгичларини иккига кўпайтириб 1000 та уруғ вазни аниқланади. ГОСТ 12042-80 га биноан икки қайтарилиш бўйича алоҳида тортиб аниқланган маълумотлар бир - бирига қўшилиб, уни 2 га бўлиш орқали ўртача кўрсатгич ҳисоблаб чиқарилади. Шу билан бирга икки қайтарилиш

ўртасидаги фарқ аниқланади ва у рухсат этилган фарқ билан солиштирилади (жадвал). Солиштириш жадвал маълумотлари бўйича амалга оширилади. Жадвал. Рухсат этилган фарқлар катталиклари, г. O’nliklar Birlik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - 0,02 0,03 0,04 0,06 0,08 0,09 0,10 0,12 0,14 1 0,15 0,16 0,18 0,20 0,21 0,22 0,24 0,26 0,27 0,28 2 0,30 0,32 0,33 0,34 0,36 0,38 0,39 0,40 0,42 0,44 3 0,45 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,54 0,56 0,57 0,58 4 0,60 0,62 0,63 0,64 0,66 0,68 0,69 0,70 0,72 0,74 5 0,75 0,76 0,78 0,79 0,81 0,82 0,84 0,85 0,87 0,88 6 0,90 0,92 0,93 0,94 0,96 0,98 0,99 1,00 1,02 1,04 7 1,05 1,06 1,08 1,10 1,11 1,12 1,14 1,16 1,17 1,18 8 1,20 1,22 1,23 1,24 1,26 1,28 1,29 1,30 1,32 1,34 9 1,35 1,37 1,38 1,40 1,41 1,42 1,44 1,45 1,47 1,48 Мисол учун: Ўзбекистон 400 ДР дурагайи ишчи намунаси уруғлигидан олинган 1-субнамуна оғирлиги 122,0 г. 2-субнамуна оғирлиги 124,4 г бўлсин. Икки намуналарнинг умумий оғирлиги: 122,0 + 124,4 = 246.4 ёки 246 г. Бу йерда такидлаб ўтиш керакки, агарда 1000 дона уруғ вазни 100 г. ва ундан юқори бўлса юқоридаги стандартга биноан руҳсат этилган фарқ жадвал маълумотларидан қуйидагича ҳисоблаб топилади: Умумий оғирликдаги ўнлик ва бирликка тўғри келадиган сонларни жадвалдан танлаб олиб ўзгармас сонлар, яъни 100, 200, 300 ва ҳакозаларга қўшамиз. а) Гуруҳ мисолида умумий оғирлик 246 г га тенг бўлди. Руҳсат этилган фарқни топиш учун олдин 46 сонидан фойдаланиб жадвалдан натижа топилади, у 0,69. Кейин 200 сони учун топилади (2 ва 0 сонлари учун у

жадвалда 0,30 бўлиб уни ўнга кўпайтирилади) -0,30 х 10 = 3,0. Булардан рухсат этилган фарқ келиб чиқади, яъни: 0,69 + 3,0 = 3,69 бўлади. Икки қайтарилиш ўртасидаги ҳақиқий фарқ: 122,0 – 124,4 = 2,4 г. Агар икки субнамуналар орасидаги фарқ (2,4) руҳсат этилган фарқдан (3,69) катта бўлса, учунчи субнамуна олинади ва таҳлил давом эттирилади. Гуруҳ таҳлили натижасида субнамуналар орасидаги фарқ рухсат этилган фарқдан кичик. Гуруҳ натижаси (246 г.) тўғри деб қобул қилинади. Топшириқ 1. Маккажўхорининг ўзидан чанглантирилган тизмалари, ота-она шаклллари ва навлар ёки дурагайлари уруғлик намуналаридан 1000 дона уруғ вазнларини аниқланг, натижаларнинг тўғрилигини услубиятга биноан текширинг. 2-иш. Маккажўхори уруғликлари намлигини аниқлаш учун ҳам стандарт томонидан ўрнатилган услубиятга амал қилиш керак. Бунда талабалар дафтарларига таҳлилнинг дастлабки ва натижавий маълумотларини киритишлари учун ишчи жадвал (жадвал) чизишлари керак. Жадвал. Уруғ намини ҳисоблаш жадвали Namun a № Bo’sh byuks vazni, g. Subnamun a vazni, g. Byuks bilan birga subnamuna vazni, g. Yo’qotilgan namlik O’rtacha namlik, %.Quritilganic ha Quritilganid an so’ng Grammd a Foizd a 1 2 Таҳлил услуби янчилган ёки майдаланиб лаборатория қуритиш шкафларида қуритилган уруғларни тортишга асосланган. Буни бажариш учун ҳар бир кичик гуруҳ талабалари пластмасса ёки шиша идишга жойланган иккинчи уруғ намунасидан 50 г лик намуна уруғи ажратиб олади. Бу намуна уруғи бир хил икки қисмга ажратилади. Биринчи қисми таҳлил учун

ишлатилади. Иккинчи қисми қопқоқли шиша идишчага жойланиб таҳлил натижасигича сақланади. Бу таҳлил натижаси учунчи субнамунани талаб қилган вазиятда ишлатилади ҳолос. Уруғлар лаборатория тегирмонида 60 секунд мобайнида майдаланади. Электрон тарозилар ёрдамида майдаланган уруғлардан ҳар бири 5 г дан 2 та субнамуналар олинади. Уларни олдиндан тозаланиб қуритилган ва вазни ўлчанган рақамли алоҳида металл бюксларга (расм) солинади. Уруғ солинган бюксларни олдиндан қиздириб қўйилган (ҳарорати 150о С гача қиздирилган) қуритиш шкафига жойлаштирилади (жойлаштиришда қопқоқлари ёнларига ёки остига қўйилади). Шкафнинг эшиклари яхшилаб ёпилади, сўнгра 150о С ҳарорат кўрсатгандан кейин вақт белгиланади. Қуритиш 20 минут давомида 150оС ҳароратда амалга оширилади. Белгиланган вақт тугаши билан шкафдан бюкслар олинади ва қопқоқлари ёпилади. Бюксларни совутиш эксикаторларда (расм) амалга оширилади. Бунинг учун бюкслар совутгич ёки эксикаторга жойлаштирилади ва 15-20 минут давомида бутунлай совутилади. Совутилганидан сўнг бюкслар яна тортилади. Қуритилгунигача бўлган бюкслар оғирлигидан қуритилгандан кейинги бюкслар вазнлари фарқларини ҳисоблаш йўли билан йўқотилган намлик вазни аниқланади.

расм. Лаборатория совутгичлари Уруғлик намлик фоизи йўқотилган намликни 100 сонига кўпайтириб, олинган сонни дастлабки уруғ вазни 5.0 га бўлиш билан аниқланади. Мисол учун, №1- бюксдаги йўқотилган намлик 0,67 г ни ташкил этса, бу 0,67 г ни 100 сонига кўпайтириб, хосил бўлган 67 ни дастлабки 5 г субнамуна оғирлигига бўлинади ва чиққан кўрсатгич 13,4 % эканлиги аниқланади. Шу тарзда 2 чи субнамуна, яъни №2- бюксдаги йўқотилган 0,65 г ни 100 сонига кўпайтириб чиққан 65 ни дастлабки 5 г га бўлинади, ва 13,0 % эканлиги топилади. Энди иккала натижа қўшилиб: 13,4 + 13,0 = 26,4 аниқланади. Бу сон 2 га бўлинади ва ўртача намлик 13,2 % эканлиги топилади. Икки намуналар орасидаги намлик фарқи: 13,4-13,0 = 0,4. Икки намуналардан олинган намлик кўрсатгичлари фарқи 0,5% дан ошмаслиги керак. Бундай натижада намликни аниқлаш стандарт бўйича тугатилган ҳисобланади. Акс ҳолда намлик фарқи 0,5% дан юқори бўлса, шиша идишга ажратиб қўйилган намунанинг иккинчи қисмидан таҳлил

давом эттирилади. Таҳлиллардаги намлик фарқи 0,5% дан кам бўлганигача давом эттирилади. Таҳлил қилинган мисолдаги икки намуналар орасидан ҳисоблаб чиқарилган ишончли ўртача кўрсатгич катталиги жадвалнинг ўртача намлик устунига ишонч билан ёзилади. Топшириқ 2. Намликни аниқлаш услубиятини хотирада мустаҳкамлаш учун бошқа маккажўхори селекция шаклларида ҳам такрорий таҳлилни амалга оширинг.

Адабиётлар: 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Буғдой уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дона оғирлиги ва намлигини аниқлаш

Жўхори уруғларини 1000 дон оғирлиги, кўкариш кучи ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш

Тритикале уруғларини 1000 та дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш

Арпа уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш

Сули уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дона дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш