Арпа уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Арпа уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

186.5 KB

Арпа уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш Қишлоқ хўжалиги экинларининг уруғликлари экиш сифатлар бўйича уруғликнинг тозалиги, 1000 дона уруғнинг вазни, ўсиш қуввати, унувчанлиги ва бошқа кўрсаткичлари билан баҳоланади. Машғулот мақсади . Машғулотда кўзда тутилган мақсад талабаларга арпа донининг 1000 та уруғ вазни, ўсиш қуввати ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш усулларини лаборатория шароитида ўрганишдан иборат. Керакли ўқув предметлари ва лаборатория асбоб ускуналари . Амалий ва лаборатория машғулотлари учун ўқув ва услубий қўлланмалари, ҳар хил арпа навлари уруғликларидан ўртача намуналари, 0.01 аниқлигидаги лаборатория электрон тарозиси ва махсус уруғ санаш электрон қурилма (расм), элаклар, олдиндан зарарсизлантирилган совутувчи ва иситувчи термостат, петри косача, механик сув сепгич, ростилни, фильтр қоғозлари, пинсет, куракча ва зичлагич, дафтар, қалам, ўчиргич, чизғич. расм. Лаборатория электрон тарозиси ва махсус уруғ санаш электрон қурилма.

1-иш . Талабаларнинг кичик гуруҳлари алоҳида арпа навлари бўйича 1000 дона уруғининг вазнини аниқлашлари учун стандарт услубиятига асосан арпа уруғликлари ўртача намуналар ва тегишли ёрлиқ жойлаштирилган халтачалардан бирини танлаб ажратиб оладилар. Навбатда қишлоқ хўжалиги экинлари уруғликлари сифат кўрсатгичларини лабораторияда таҳлил қилиш учун аккредитацияланган марказий синов лабораториясидан бирининг иш тартибига ўхшаш ҳолатда ўз дафтарларига уруғлик маълумотлари кўчирилади. Синов лабораторияларида бириктирилган намуналар ҳужжатларини тўғрилиги ўрганилади ва рўйхатга олиш дафтарига хўжалик номини, нави, авлоди, хосил йили, келиб чиқиши, уруғлик партия рақами ва вазни, жой сони ва бошқа стандарт талабидаги маълумотлар қайд этилади. Талабаларнинг ҳар бир кичик гуруҳидан бир киши ўзларининг уруғлик тозалиги таҳлилидан ўтган уруғлик намунасидан электрон уруғ санаш қурилмасининг косачасига кераклигича уруғ солади. Электрон қурилма (расм 96) ёрдамида ишчи намунадан, 2 марта 500 донадан 2та субнамуналар олинади. Улар алоҳида алоҳида, электрон қурилма ёнидаги 0,01 аниқлигидаги электрон тарозида тортилади. Олинган ўртача вазн кўрсатгичларини иккига кўпайтириб 1000 та уруғ вазни аниқланади. ГОСТ 12042-80 га биноан икки қайтарилиш бўйича алоҳида тортиб аниқланган маълумотлар бир - бирига қўшилиб, уни 2 га бўлиш орқали ўртачаси чиқарилади. Шу билан бирга икки қайтарилиш ўртасидаги фарқ аниқланади ва у рухсат этилган фарқ билан солиштирилади (жадвал 26). Солиштириш 28-жадвал маълумотлари бўйича амалга оширилади. Мисол учун: Қизилқўрғон нави ишчи намунаси уруғлигидан олинган 1субнамуна оғирлиги 23,50 г. 2-субнамуна оғирлиги 24,05 г бўлсин. Икки намуналарнинг умумий оғирлиги: 23,50 + 24,05 = 47.55 ёки 48 г. Икки қайтарилиш ўртасидаги ҳақиқий фарқ: 23,50 – 24,05 = 0,55 г.

Икки қайтарилишни қўшгандаги оғирлиги (48 г) ни 26 -жадвалдаги “Ўнлик” бўйича устунидан 4 ни, жадвалнинг “Бирлик” устунларидан эса 8 топилади. Бу ҳар иккала сонларнинг жадвал бўйича кесишган катагидаги рухсат этилган фарқ 0,72 эканлиги аниқланади. Жадвал. Рухсат этилган фарқлар катталиклари, г. Desyatina Birlik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - 0,02 0,03 0,04 0,06 0,08 0,09 0,10 0,12 0,14 1 0,15 0,16 0,18 0,20 0,21 0,22 0,24 0,26 0,27 0,28 2 0,30 0,32 0,33 0,34 0,36 0,38 0,39 0,40 0,42 0,44 3 0,45 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,54 0,56 0,57 0,58 4 0,60 0,62 0,63 0,64 0,66 0,68 0,69 0,70 0,72 0,74 5 0,75 0,76 0,78 0,79 0,81 0,82 0,84 0,85 0,87 0,88 6 0,90 0,92 0,93 0,94 0,96 0,98 0,99 1,00 1,02 1,04 7 1,05 1,06 1,08 1,10 1,11 1,12 1,14 1,16 1,17 1,18 8 1,20 1,22 1,23 1,24 1,26 1,28 1,29 1,30 1,32 1,34 9 1,35 1,37 1,38 1,40 1,41 1,42 1,44 1,45 1,47 1,48 Шундай қилиб, икки параллел таҳлиллар ўртасидаги фарқ (0,55) рухсат этилган фарқдан (0,72 дан) кичик бўлгани учун таҳлил тўғри ўтказилган деб ҳисобланади. Агар таҳлиллар ўртасидаги фарқ рухсат этилган фарқдан ортиқ чиқса, таҳлил учун учинчи субнамуна олинади ва натижа маълумоти юқоридаги икки субнамуналар натижалари билан ҳисобланиб ўртачалар фарқи рухсат этилган фарқ билан солиштирилади. Топшириқ. Лаборатория заҳирасидаги арпа навларининг ўртача намуналаридан 1000 дона уруғликлари вазнларини аниқланг, натижаларини қуйидаги адабиёт маълумотлари билан таққосланг: Абу Ғофур -57 – 58 г., Саврук -58 – 60 г., Болғали 40-42.8 г, Гулноз 43.045.0 г, Зафар 42.6 г, Унумли арпа 48.6-60.0 г, Новосадский – 565 49 г.,

Лалмикор 59.5-61.8 г, Мавлано 40.9-48.8 г, Нутанс 799 59.2-61.4 г, Темур 43.9 г, Хонакох 42.0-47.1 г. ва Водка 35.5 г. 2-иш. Лаборатория шароитида қишлоқ хўжалиги экинлари уруғларининг унувчанлигини таҳлил қилиш ишлаб чиқарилган давлат андозаси (ГОСТ 12038-84) бўйича, махсус термостатлар (расм) оптимал ҳароратли ва қуйидаги талаб қилинган шароитларда амалга оширилади (жадвал). Жадвал. Арпа уруғларининг ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш № Navlar nomi Undirishda qo’llaniladi Undirish tempyeraturasi, 20 o S. Yorug’lik yoki qorong’ul ik Aniqlash muddati, kunlar Tahlil natijasi, o’rtacha % da. O’sish quvati Unuvch anlik O’sish quvati. Unuvchan lik. 1 . Filtr qog’oz, qum ., ., ., Qorong’u 3 7 2 . Filtr qog’oz, qum ., ., ., Qorong’u 3 7 3 . Filtr qog’oz, qum ., ., ., Qorong’u 3 7 4 . Filtr qog’oz, qum ., ., ., Qorong’u 3 7 Лаборатория таҳлили ўқитувчининг лабораторияда уруғликлар таҳлилларини бажариш тартиби ҳақидаги кўрсатмаси билан бошланади. Лаборатория таҳлиллари тажрибаларига асосан талабалар лабораторида жойларда етиштирилган ва ҳар хил навларга таъллуқли арпа уруғликлари ўртача намуналаридан қанчалик борлигига ва билимларни ўзлаштиришни қулайроқ қилиш учун 3, 6 кишилик кичик гуруҳларга бўлинишади. Навбатда қишлоқ хўжалиги экинлари уруғликлари сифат кўрсаткичларини лабораторияда таҳлил қилиш учун аккредитацияланган марказий синов лабораториясидан бирининг иш тартибига ўхшаш ҳолатда (8- лаборатория машғулоти ва расмга қаранг) ўз дафтарларига уруғлик маълумотлари кўчирилади.

Ундан ташқари дафтарга ўз таҳлил натижаларини ёзиб бориши учун жадвал 28 ҳам кўчириб чизилади. Уруғларнинг унувчанлиги термостат ёрдамида аниқланади. Унувчанликни аниқлаш учун таҳлил бошлаш олдидан фойдаланиладиган барча асбоб-ускуналар зарарсизлантиришлари шарт. Бунинг учун термостат, 2 қисм сувга 1 қисм 40% ли формалин аралашмаси тайёрланиб ёки техник этил спирти (96% ли) билан термостат ички юзаси ва бошқа барча идиш ва асбоблар артиб чиқилади. Идиш ва асбоблар термостат ичига жойланиб эшиги ёпиб қўйилади. Лаборатория ишчи шароитида асбоб ускуналарнинг зарарсизлантирилиши ҳар 10 кунда бир марта такрорланади. Талабаларнинг ҳар бир кичик гуруҳидан бир киши уруғлик тозалиги таҳлилидан ўтган қопчадаги уруғлик намунасини таҳлил учун стол устига тўкади. Бошқа гуруҳлар талабалари ҳам бу талабанинг ишларини кузатиб боради ва параллел ҳолатда ўз таҳлилларини давом эттирадилар. Таҳлил, ўқитувчи кузатувида тўрт такрорда амалга оширилиши кўзда тутилади. Шунинг учун талаба тўрт марта алоҳида - алоҳида 100 донадан уруғ (тўртта кичик намуналарини) олади. Уларнинг ўсиш қуввати ва унувчанлиги алохида аниқланиши керак. Натижалари ўртача фоиз ҳисобида дафтардаги жадвалга кўчириб ёзилади. Уруғни ундириш учун пластмасса ёки металл ростилни идишларидан (расм) фойдаланилади. Ҳар бир идишга этикетка ёпиштирилиб, унга кичик намунанинг рақами, шунингдек уруғнинг бошланғич ва асосий унувчанлиги аниқланадиган кунлари ёзиб қўйилади. Бундан сўнг фильтр қоғоз ростилнига мослаб қирқилади, унга жойлаштирилади ва ўртаси тўсиқ ёки фильтр қоғозини ўзи билан деворча қилиб идиш иккига ажратилади. Фильтр қоғоз сувга тўйинтирилади ва ростилнининг ҳар бир бўлинган қисмига 100 донадан уруғ жойланади (расм). Жами иккита ростилни ҳар бири икки такрорли, яъни тўртта такрор, битта арпа нави уруғлиги учун етарли ҳолатида тайёр бўлади. Ростилнилар ишлаб турган термостатга жойланади ва экилган куннинг қайси вақтида экилган

бўлса, ҳар суткада бир марта шу вақтда термостатдан олиниб сув сепгич билан намланиб, яна термостатга жойланади. Термостатнинг ҳарорати (20оС), ҳар куни уч муддатда-ерталаб, тушлик вақтида ва кечқурун текширилиб, дафтардаги жадвалга ёзиб борилади. Ҳарорат фарқи уруғлик учун белгиланган (20оС) ҳароратдан +- 2оС дан ортиб ёки камайиб кетмаслиги керак. Термостат тагидаги идишга сув қуйилади. Идишдаги сув сатҳи 1.5-2.0 см бўлиш ва ундаги сув ҳар 3-5 кунда янгиланиб турилади. Ростилнилардаги уруғлар ўсиш қуввати ва унувчанлиги жадвалда кўрсатилган шароит ва муддатларда таҳлил қилиниб, уруғларнинг ўсиш қуввати ва унувчанлиги аниқланади. Таҳлил натижалари 4- иловадаги уруғ намунаси унувчанлигини аниқлаш варақасига (дафтарга кўчириб чизилиши керак) ёзилади. Жадвал Уруғликларни унувчанлигини таҳлил натижалари Унувчанликни ўртача арифметик фоизи Мумкин бўлган фарқ, %. (4х100 учун) 99 ёки 1 +- 2 97 дан -98 гача ёки 2 дан -3 гача +- 3 95 дан -96 гача ёки 4 дан -5 гача +- 4 92 дан -94 гача ёки 6 дан -8 гача +- 5 88 дан -91 гача ёки 9 дан -12 гача +- 6 83 дан -87 гача ёки 13 дан -17 гача +- 7 75 дан -82 гача ёки 18 дан -25 гача +- 8 62 дан -74 гача ёки 26 дан -38 гача +- 9 39 дан -61 гача +- 10 Уруғнинг бошланғич унувчанлиги (ўсиш қуввати) ва асосий унувчанлиги ҳар бир кичик намуна бўйича алоҳида аниқланади. Бунда бошланғич унувчанликни аниқлашда нормал ҳолда униб чиққан уруғ (расм)

ва бўккан уруғ алоҳида-алоҳида саналиб, униб чиққан уруғ олиб ташланади. Қолган униб чиқмаган уруғлар унувчанлик олинадиган кунгача термостатда ундиришга қўйилади. Уруғнинг асосий унувчанлигини аниқлашда униб чиққан ва унмаган ҳамма уруғни санаб, гуруҳларга (нормал унган, нормал унмаган, бўккан, ва чириган) ажратилади. Ҳар тўрттала кичик намуналардаги уруғларнинг униши ўртачаси ҳисоблаб чиқилади. Такрорлаш натижалари орасидаги фарқи белгиланган ГОСТ талаби меъёридан ошмагандагина таҳлил натижаси тўғри ҳисобланади (жадвал). Акс ҳолда, таҳлил такрорланади. расм. Соғлом ҳолда унган арпа уруғликлари ўсимталари Топшириқлар: 1.Арпа уруғи ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш усулини ўрганиш бўйича амалга оширган таҳлиллари натижасида ўзлаштирилган билим ва кўникмаларини мустаҳкамлаш мақсадида бошқа нав ва репродукциялар уруғликларининг ўсиш қуввати ва унувчанлигини ўрганиш таҳлилини амалга ошириш керак. 2.Таҳлил натижалари руҳсат этилган ГОСТ талаби меъёридан ошган кичик гуруҳ талабалари ўз таҳлилини такрорий амалга оширадилар.

Адабиётлар: 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Сули уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дона дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш

Буғдой уруғларини қабул қилинган услуб асосида 1000 дона оғирлиги ва намлигини аниқлаш

Тритикале уруғларини 1000 та дон оғирлиги, ўсиш қуввати ва унувчанлик қобилиятини аниқлаш

Маккажўхори уруғларини 1000 дон оғирлиги ва намлигини аниқлаш

Буғдой уруғлари ўсиш қуввати ва унувчанлигини аниқлаш