Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифнинг таҳлили - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифнинг таҳлили

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88.5 KB

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифнинг таҳлили Режа: 1. Қишлоқ ҳўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифни ўрганишнинг аҳамияти, таҳлилнинг мақсади ва вазифалари 2. Талаб ва таклиф ҳажми ва уларнинг ўзгаришини ифодаловчи омилли кўрсаткичлар тизими 3. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклиф ҳажмининг омилли таҳлили

Қишлоқ ҳўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифни ўрганишнинг аҳамияти, таҳлилнинг мақсади ва вазифалари Бозор иқтисодиёти шароитида ҳар қандай хўжалик юритувчи субъект ўз тасарруфидаги ресурслардан самарали фойдаланган ҳолда ўз иқтисодиётини мустаҳкамлаши ва мамлакат миллий иқтисодиётининг тараққиётига ҳиссасини қўшиши зарур. Бу мақсадга бозорда намоён бўлаётган истеъмолчиларнинг талабларига мутаносиб равишда ишлаб чиқаришни ташкил этиш асосида эришиш мумкин. Ушбу қонуниятдан келиб чиққан ҳолда ҳар бир хўжалик юритувчи субъект бозор ҳолатидан ҳар доим хабардор бўлиб туриши зарур. Бунинг учун у сотувчи билан олувчи субъектлар орасидаги муносабатларни, бозордаги барча ўзгаришларни чуқур ўрганиши ва у асосида ўз фаолиятини юргизиши зарур. Бу вазифа фақат маркетинг хизмати ва унинг таҳлилини самарали ташкил қилиш асосида амалга оширилади. Демак, маркетинг таҳлили талаб ва таклиф муаммоларини ҳал қилишда ва ижобий қарорлар қабул қилишда муҳим роль ўйнайди. Ушбу жараённинг моҳиятини ўқувчи чуқур ўзлаштириб олиши ва бошқа фанлар билан боғлиқлигини англаши учун таҳлилга ўтишдан олдин бозор муносабатлари, бозор иқтисодиёти, маркетинг, талаб, таклиф каби тушунчаларнинг мазмунини ушбу бўлимда ёритдик. Бозор муносабатлари деганда сотувчи билан харидор ўртасидаги иқтисодий алоқалар тушунилади. Олди – сотди хусусида товар ва пул эгалари ўртасида шундай иқтисодий муносабатлар юзага келадики, уларнинг аниқ ижро этувчилари бўлиб корхона ва ташкилотлар ҳисобланади. Бозор иқтисодиёти деганда товар-пул муносабатларига асосланган ва уларга хос иқтисодий қонунлар асосида бошқариладиган иқтисод тушинилади. Шундай қонунлар таркибига «Талаб ва таклиф қонуни» ва «Пул муомиласи қонуни» киради. Бу қонунлар бозор муносабатлари жараёнида амал қилади. Бозорда талаб ошса, баҳони ҳам оширадилар, агар талаб

пасайса, баҳони ҳам туширадилар. Хуллас, бозор муносабатлари, бозор иқтисодиёти тушунчаси билан чамбарчас боғланган бўлиб,унинг бағрида ўз ифодасини топади. Маркетинг ҳизмати қанча яхши йўлга қўйилса, ишлаб чиқариш шунча самарали ташкил қилинади ва фойда шунча кўпаяди. Маркетинг деганда нима тушинилади? Маркетинг деганда бозор ҳолатини чуқур ўрганиш асосида товар ишлаб чиқаришни ва уни сотишни самарали ташкил этиш ҳамда фойда топишга қаратилган фаолият тушинилади. Маркетинг орқали моддий нематлар ва хизматларга бўлган талаб ва таклиф ўрганилади. Талаб деганда нима тушунилади? Талаб – тўловга қодир эҳтиёждир. Харидорларнинг моддий нематлар ва хизматларга бўлган эҳтиёжи бозорда намоён бўлади. Ушбу эҳтиёжни улар тўлиқ қондира олиши ҳам мумкин, қондира олмаслиги ҳам мумкин. Агар пули етарли бўлса, уларга бўлган эҳтиёжини тўлиқ қондира олади, агар пули кам бўлса, фақат бир қисмини қодира олади. Эҳтиёжнинг қондирилган қисмини, яъни эҳтиёжнинг пул билан таъминланган қисмини талаб деб тушуниш керак. Демак, талаб – бозорда моддий нематлар ва хизматларга нисбатан намоён бўлган эҳтиёжнинг пул билан таъминланган қисмидир. Таклиф деганда нима тушунилади? Таклиф деганда ишлаб чиқарувчининг бозорга сотиш учун таклиф этадиган неъматлари ва хизматлари ҳажми тушунилади. Талаб ва таклиф қонуни – бозор иқтисодиётининг объектив қонунидир. Талаб қонуни баҳо билан талаб ўртасидаги боғлиқликни ифодалайди. Баҳо пасайиши талаб ҳажмининг ўсишига, баҳонинг ошиши эса талаб ҳажмининг камайишига олиб келади. Ана шу боғлиқлик талаб қонунининг мазмунини ифодалайди. Баҳо билан таклиф орасидаги боғлиқликни таклиф қонуни ифодалайди. Нархнинг ўсиши таклиф ҳажмининг ўсишига, унинг пасайиши таклиф

ҳажмининг қисқаришига олиб келади. Ушбу боғлиқлик таклиф қонуни дейилади. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклифни маркетинг орқали ўрганиш катта аҳамиятга эга, чунки у орқали қандай маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва ҳар биридан қанча ишлаб чиқариш зарурлиги белгиланади, бу эса корхона иқтисодиётини мутадил ривожланиб боришига ва фойда билан фаолият кўрсатишига сабабчи бўлади. Талаб ва таклифни ўрганишнинг асосий мақсади бўлиб , қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган бозордаги эҳтиёжни пул маблағлари билан таъминлаш даражасини ошириш ҳамда харидоргир қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтириш ва уларнинг сифатини ошириш ҳамда мўмайгина фойда кўриш имкониятлар и ни кўрсатиш ҳисобланади. Ушбу мақсаддан келиб чиққан ҳолда талабни таҳлил этишнинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат: 1. Бозорнинг алоҳида товарлар бўйича т ў йинганлик даражасини ўрганиш; 2. Товарлар нархининг ўзгарувчанлик даражасининг холатини ўрганиш; 3. Бозорнинг товарлар билан таъминланганлик даражасининг яқин ва узоқ оралиқда ўзгарувчанлик эҳтимолини аниқлаш; 4. Мувозанатлашган баҳо ва мувозанатлашган миқдорлардаги товарлар динамикасини ўрганиш; 5. Бозор учун зарур бўлган маҳсулот ишлаб чиқариш ҳолатини белгилаш. Талаб ва таклиф ҳажми ва уларнинг ўзгаришини ифодаловчи омилли кўрсаткичлар тизими Иқтисодиётда содир бўлган ва бўлаётган ҳодисалар ва жараёнлар кўрсаткичларда ифодаланади. Ушбу жараёнларнинг натижалари кўрсаткичлар тариқасида ўз-ўзидан содир бўлмайди, улар қандайдир омиллар таъсири остида юзага келади, пайдо бўлади ва ўзгаради. Бозорда содир

бўлаётган қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва уларнинг таклифи ҳам қандайдир омиллар таъсири остида юзага келади. Маҳсулотларга бўлган талаб ҳажмининг шаклланиши ва ўзгариши тахминан қуйидаги омилли кўрсаткичлар таъсири остида вужудга келади: 1. Талаб этилаётган аниқ товар нархининг ўзгариши; 2. Ўринбосар товарлар нархининг ўзгариши; 3. Истеъмолчилар пул даромади миқдорининг ўзгариши; 4. Харидорлар сони, диди ва истагининг ўзгариши; 5. Талаб ҳажмини белгиловчи бошқа омиллар нинг ўзгариши . Ушбу омиллар орасида энг муҳимлари бўлиб, сотиб олинаётган товарлар баҳосининг ҳамда истеъмолчилар пул даромадлари ҳажмининг ўзгариши ҳисобланади. Сотиб олинаётган товарлар баҳоси билан талаб ўртасида билвосита боғлиқлиқ мавжуд. Товарлар баҳосининг пасайиши талаб ҳажмининг ўсишига, баҳонинг кўтарилиши эса талаб ҳажмининг пасайишига олиб келади. Масалан, мол гўштига баҳонинг пасайиши харидорнинг даромадини сотиб олиш қувватини тўлдиради ва у олдингига нисбатан кўп ҳажмда мол гўшти сотиб олади. Ана шу боғлиқликка талаб қонуни дейилади. Бир маҳсулот баҳоси ошса, унга талаб қисқариб, ушбу маҳсулот ўрнини босувчи бошқа маҳсулотга талаб ошади. Ушбу қоида бир хил эҳтиёжни қондирувчи неъматларга тегишлидир. Масалан, гўшт баҳосининг ошиши тухумга талабни оширади, чунки тухум гўшт каби оқсилли озуқа бўлиб, унинг ўрнини бемалол босувчи маҳсулотдир. Талаб билан истеъмолчилар пул даромадлари ҳажми ўртасида бевосита боғлиқлик мавжуд. Истеъмолчилар пул даромади ҳажмининг ошиши талаб ҳажмининг ошишига, камайиши эса - талаб ҳажмининг камайишига олиб келади. Талаб ҳажми деганда нима тушунилади? Талаб ҳажми деганда истеъмолчилар маълум баҳо бўйича вақт бирлиги ичида (кун, ой, йил) сотиб олиши мумкин бўлган товарлар миқдори

тушунилади, яъни маълум миқдордаги товарларни харид қилиш учун бўлган эҳтиёж тушунилади. Маҳсулотларга бўлган таклиф ҳажми ва унинг ўзгариши ҳам кўп омилли кўрсаткичлар таъсири остида ўзгаради. Буларга тахминан қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: 1. Таклиф этиладиган товарлар баҳосининг ўзгариши; 2. Товар ишлаб чиқарувчилар сонининг ўзгариши; 3. Ресурсларга баҳоларнинг (ишлаб чиқариш омиллари баҳоларининг) ўзгариши; 4. Ишлаб чиқариш ҳажмидаги ўзгаришлар; 5. Солиқ ва субсидиялар ҳажмининг ўзгариши; 6. Бошқа товарларга бўлган баҳонинг ўзгариши. Омилли кўрсаткичлар орасида таклиф ҳажмига кучли таъсир этувчи омил бўлиб, товарнинг бозордаги сотиш баҳоси ҳисобланади. Баҳонинг ўсиши таклиф ҳажмининг ортишига олиб келади, аксинча баҳонинг пасайиши таклиф ҳажмининг қисқаришига сабабчи бўлади.Таклиф ҳажми билан товар баҳоси орасидаги ушбу ўзига хос боғлиқлик таклиф қонун дейилади. Ишлаб чиқариш омиллари бўлмиш ресурслар нархи ошса, харажат ҳажми ошади, пасайса – камаяди. Тегишли ҳолатда ишлаб чиқарувчининг фойдаси камаяди ёки ошади. Фойда камайиши таклифни қисқаришига, унинг кўпайиши таклифни ошишига олиб келади. Солиқларнинг ошиши харажатларни ошишига, фойданинг камайишига, натижада таклифни камайишига олиб келади. Ишлаб чиқариш ҳажмининг ошиши таклифни ошишига сабабчи бўлади. Таклиф ҳажми деганда нима тушунилади? “Таклиф ҳажми” деганда сотувчи, гуруҳ сотувчилар маълум нарх бўйича ва вақт бирлиги ичида сотмоқчи бўлган маълум турдаги маҳсулотнинг миқдори тушунилади. Таклиф ҳажмининг ўзгариши деганда нима тушунилади?

Сотиладиган товар нархининг ўзгариши натижсида таклиф ҳажмининг ортиши ёки камайиши тушунилади. Масалан, картошка на р хининг кўтарилиши уни таклифини оширади, унинг баҳосининг пасайиши эса картошка таклифини қисқартиради. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларига бўлган талаб ва таклиф ҳажмининг омилли таҳлили Мамлакатимиз мустақилликка эришгандан кейин кўпгина қонунлар қабул қилинди. Ушбу қонунлар корхоналарнинг эркин ҳолда фаолият юритиши учун имконият яратиб берди, яъни маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва сотиш йўналишларини ўзлари белгилаши учун эркин шарт-шароит яратди. Хуллас, корхоналарнинг харидоргир сифатли маҳсулотлар ишлаб чиқариб ва сотиб, катта даромад олишлари асосида иқтисодиётини ривожлантириш ўз ҳаракатларига боғлиқ бўлиб қолди. Шунинг учун ҳам ҳар бир корхона маркетинг хизмати орқали бозордаги талаб ва таклиф ҳолатини чуқур ўрганиши ва маҳсулот ишлаб чиқаришни мўътадил йўлга қўйиши зарур. Бунинг учун талаб ва таклифни узлуксиз равишда омиллар таъсири остида таҳлил қилиб турмоғи зарур. Шундай қилинган тақдирда талаб ва таклифнинг ҳажмини ошириш имкониятлари аниқланади. Маҳсулотга бўлган талабни таҳлил этишнинг асосий мақсади бўлиб, маҳсулотга бўлган талаб ҳажмини аниқлаш ҳисобланади. Талаб ҳажми қандайдир омиллар ҳисобига ортиши ҳам мумкин, камайиши ҳам мумкин. Бу ҳолатларни чуқур таҳлил қилиш катта аҳамиятга эгадир. Бозор мувозанатининг муҳим элементи бўлган талаб ва таклифни кузатиш ҳамда унинг ўзгаришига омиллар таъсирини аниқлаш асосида корхонанинг ишлаб чиқариш сурьати ва унинг тузилишига баҳо берилади. Корхонанинг ишлаб чиқариш суръати талаб даражасига боғлиқ бўлади. Талаб ҳажми ошган сайин ишлаб чиқариш ҳам ўсиб боради. Шунинг учун бозордаги талабни чуқур ўрганиш зарур. Талаб – истеъмолчилар томонидан маълум баҳо бўйича сотиб олиниши мумкин бўлган товарлар миқдоридир,

яъни эҳтиёжини мавжуд пули ҳисобига сотиб олиниши мумкин бўлган товарлар билан қондирилган қисмидир. Талаб ҳажмига кўп омиллар таъсир этади, булар юқорида 2.2-параграфда омилли кўрсаткичлар тариқасида қайд қилинган эди, яъни буларга қуйидагилар киради: таклиф этилаётган товарлар баҳоси, харидорларнинг пул даромадлари, ўрнини босадиган товарлар баҳоси, бозорнинг товарлар билан тўйинганлиги ҳамда жамғармалар бўйича ставкаларининг ўзгариши каби омиллар. Аммо талаб ҳажми бевосита товар баҳоси билан харидорларнинг пул даромади ҳажмига боғлиқ бўлади. Шулардан товар баҳоси ўзгариши талаб ҳажмига билвосита, харидорлар пул даромади ҳажмининг ўзгариши бевосита таъсир қилади. Ушбу бўлимда шу омилларнинг талаб ҳажмининг ўзгаришига таъсирининг таҳлилини кўриб чиқамиз. Агар шу товарнинг баҳосидан ташқари талаб ҳажмини белгиловчи бошқа жами омилларнинг таъсирини ўзгармас деб олинса, талаб функцияси фақат баҳога боғлиқлик функциясига тенг бўлади: Q да =f (Р А ) Р А – шу товарнинг баҳоси. Агар бозорда сотилаётган товарлар баҳоси пасайса, талаб ҳажмининг ўсишига, аксинча, ошса, талаб ҳажмининг камайишига олиб келади. Ушбу ўзгаришни, яъни талабнинг баҳога боғлиқлигини қуйидаги мисолдан кўриш мумкин (1-жадвал). жадвал Талаб ҳажмининг товар баҳосига боғлиқлиги. РА (1ц картошканинг баҳоси), сўм Q д а (талаб ҳажми, ц ) 15000 100 20000 75 30000 55

1-жадвалдан кўриниб турибдики, 1ц картошканинг бозордаги баҳоси ошган сайин картошкага бўлган талаб миқдори камайиб борган. 1ц. картошканинг сотиб олиш баҳоси 15000 сўм бўлганда, 100 ц. картошка сотилган, унинг нархи 20000 сўмга чиққанда (33 % га ошганда) 75 ц сотилган, нархи 30000 сўмга чиққанда эса бор-йўғи 55 ц сотилган. Харидорларнинг пул даромадлари уларнинг харид қобилиятини белгилайди. Товар нархи ўзгармаган тақдирда пул даромади ошса, талаб ҳажми ортади (товар хариди ортади), агар пул даромади камайса, талаб ҳажми ҳам камаяди (товар хариди камаяди). Товар ҳажмининг ўзгаришига пул даромади билан баҳо ўзгариши таъсирининг таҳлилини қуйидаги маълумотлар асосида кўриб чиқамиз. Ҳаётда пул даромади ҳажми ҳам, баҳо ҳам ўзгариб туради. Буларнинг ўзгариши албатта талаб ҳажмининг ўзгаришига бевосита ва билвосита таъсир қилиб туради. Буларнинг таъсирининг таҳлилини кўриб чиқамиз. жадвал Талаб ҳажмининг омилли таҳлили Т. р Кўрсаткичла р Бази с давр и Шартли талаб миқдори кўрсаткич и Ҳисобо т даври Ўзгариш и (+,-) Шу жумладан талаб ҳажмининг ўзгариши Пул даромад и ўзгариш и ҳисобиг а Бозор баҳоси ўзгариш и ҳисобиг а 1. Харидорлар пул даромади, 1500 1650 1650 + 150 х х

минг сўм 2. 1 ц. картошкани нг бозор баҳоси, сўм 2000 0 20000 30000 +10000 х х 3. Картошкага бўлган талаб миқдори, ц. 75 82,5 55 -20 +7,5 -27,5 Ҳисобот даврида базис даврига нисбатан пул даромади ҳажми 10 фоизга ошган, баҳо эса 50 % га ошган. Пул даромадининг 10 %га ошиши натижасида талаб ҳажми 7,5 ц.га ёки 10,0 % га ошган, аммо баҳонинг 50 % га ошиши натижасида талаб ҳажми 27,5 ц.га ёки 33,3 % га камайган. Пул даромадининг ошиши бевосита, баҳонинг ошиши эса билвосита таъсир қилган. Агар пул даромади ҳажми ўзгармасдан баҳо даражаси 50 % ошганда эди, талаб ҳажми 75 ц. ўрнига 50 ц.ни ташкил қилиб, у 33,3 % камайган бўлар эди. Агар баҳо даражаси ўзгармасдан пул даромади 10 % га ошганда, талаб ҳажми 75 ц. ўрнига 82,5 ц.ни ташкил қилиб, унинг ҳажми 7,5 ц.га ёки 10 % га ошган бўлар эди. Ушбу маълумотлардан кўриниб турибдики, баҳонинг ўсиш суръати пул даромадининг ўсиш суръатига нисбатан юқори бўлса, талаб ҳажмининг камайишига сабабчи бўлади, аксинча бўлса, талаб ҳажмини ошишига олиб келади. Таклиф ҳажмининг ўзгариши ҳам кўп омиллар таъсири остида юзага келади. Омиллар таъсирини таклиф функцияси орқали ҳисоблаш мумкин. “Таклиф функцияси деганда нима тушунилади?” Таклиф ҳажмининг ўзгариши (ортиши ёки камайиши) омилларга боғлиқлиги тушунилади. Шу омиллар орасида таклиф ҳажмига кучли таъсир қилувчи омил бўлиб, товарнинг сотиш баҳоси ҳисобланади. Сотиш баҳоси

ошса, таклиф ҳажми ҳам ошади. Агар пасайса-таклиф ҳажми ҳам пасаяди. Ушбу товар баҳосидан ташқари барча омилларнинг таъсирини ўзгармас деб қабул қилинса, таклиф ҳажми фақат баҳо ўзгаришига боғлиқ бўлиб қолади. Шунда баҳо ошиши таклиф ҳажмининг ошишига олиб келади. Буни қуйидаги шартли мисолда кўриш мумкин (жадвал). жадвал Таклиф ҳажмининг баҳога боғлиқлиги РА товарнинг (1ц картошканинг) баҳоси, сўм Q S да таклиф миқдори(сотиладиган картошка миқдори), ц 15000 55 20000 75 30000 100 2а-жадвалдан кўриниб турибдики, 1 ц картошканинг бозор баҳоси ошган сайин , ишлаб чиқарилиб , сотиш учун мўлжалланган картошка миқдори ҳам ошиб боради. 1 ц картошка баҳоси 15000 сўм бўлганда, 55 ц картошка сотилган, баҳоси 20000 сўм бўлганда 75 ц, баҳоси 30000 сўм бўлганда эса 100ц картошка сотилган. Талаб ва таклифни таҳлил қилиш ҳам истеъмолчилар, ҳам ишлаб чиқарувчилар манфаати нуқтаи назардан катта аҳамият касб этади.

Хулосалар Ўкув дастурига мос ҳолда режалаштирилган саволлар: талаб ва таклифни ўрганишнинг аҳамияти, мақсади ва вазифалари, уларнинг ҳажми ва ўзгаришини ифодаловчи омилли кўрсаткичлар тизими ҳамда уларнинг омилли таҳлили ушбу бобда етарли даражада ёритилди. Мавзудаги масалаларни тўлиқ ўзлаштириб олиши учун, талабага дарслик бўйича уларни ўқиш ҳамда унда келтирилган саволларга жавоб тайёрлаш ва берилган машқни мустақил бажариш тавсия этилади.

Адабиётлар рўйхати : 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси . Тошкент- «Ўзбекистон», 1992 2. Ўзбекистон Республикасининг «Ўзбекистон Республикасида корхоналар тўғрисида»ги қонуни. Т.: «Ўзбекистон», 1992 3. Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Қонуни. - Қишлоқ хўжалигида ислоҳатларни чуқурлаштиришга доир қонун ва меъёрий ҳужжатлар тўплами (2-кисм). Тошкент-1998й. 4. Ўзбекистон Республикасининг «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Қонуни. 5. Ўзбекистон Республикасининг «Фермер хўжалиги тўғрисида» ги Қонуни (янги таҳрири). – Халқ сўзи газетаси, 2004 й. 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Фермер хўжаликларини ривожлантириш Консепцияси тўғрисида» ги 2003 йил 27-октябрдаги ПФ– 3342–сонли Фармони. 7. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «2005-2007 йилларда фермер хўжаликларини жадал ривожлантиришга қаратилган таклифлар тайёрлаш бўйича махсус камиссия тўзиш тўғрисида» ги Фармойиши. – Халқ сўзи, 2004йил 5 ноябр. 8. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2007 йил 4 – апрелдаги «Аудиторлик фаолиятини янада такомиллаштириш ҳамда улар кўрсатаётган хизматлар сифати учун жавобгарликни ошириш тўғрисида»ги қарори. 9. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Қишлоқ хўжалигида иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштиришнинг энг муҳим йўналишлари тўғрисида» ги 2003 йил 24 мартдаги фармони. «Ҳалк сўзи» 2003 йил март. 10. Каримов И.А. – Янгиланиш ва барқарор тараққиёт йўлидан янада изчил ҳаракат қилиш, халқимиз учун фаровон турмуш шароити яратиш – асосий вазифамиздир . “Халқ сўзи”, 2007 йил 14 фе в рал.

Похожие

Уруғликга бўлган талаб

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқариш аҳволининг таҳлили

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқариш таннархининг таҳлили

Қишлоқ хўжалик экинларини суғориш режими, ўсимликларнинг сувга бўлган талаби

Хўжалик молиявий ҳолатининг таҳлили