Педагогик фикр тарихи ва мактаб амалиётида ўқитувчи маҳорати масалалари - Педагогиka - Рефераты

Педагогик фикр тарихи ва мактаб амалиётида ўқитувчи маҳорати масалалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

106 KB

Педагогик фикр тарихи ва мактаб амалиётида ўқитувчи маҳорати масалалари Режа: 1. Шарқ мутафаккирларининг асарларида ўқитувчи маҳорати ҳақида. 2. Ғарб мутафаккирларининг ўқитувчининг касб-маҳоратини тарбиялаш ҳақидаги педагогик қарашлари. 3. Ўқитувчиларнинг касб-маҳоратини шакллантиришда педагогик амалиётнинг аҳамияти.

Бугунги кунда олимлар, мударислар олдида турган асосий вазифалардан бири-халққа, айниқса ёшларга миллий қадриятларимизни яхшироқ тушунтириш, уларга риоя қилиш ҳурматлари руҳида тарбиялашдир. Ота-боболаримиз азал-азалдан бизни одобли, меҳнатсевар, тўғрисўз, ҳалол, инсофли, диёнатли, яқинларига меҳр-муҳаббатли кишилар қилиб тарбиялашган. Халқ удумларида, ундан келиб чиқадиган одобномада ҳар қандай боланинг ёшлигиданоқ эл-юрт манфаати йўлида курашувчи, кишилар бахт- саодатни ўйловчи, авлодларнинг ушалмай қолган орзу-армонларини амалга оширувчи кишилар бўлиб камол топиши лозимлиги алоҳида таъкидланади. Мустақил республикамизнинг олдида турган асосий вазифаларидан бири- юқори малакали кадрлар тайёрлашдан иборат. Республикамизда тараққиёт ва ўзгаришларга бой ҳозирги пайтда ёшларнинг ҳар тамонлама камол топиши давр талаби ва эҳтиёжидир. Мактабларимиз маънавий бақувват, билимли, ўз мустақил Ватанимизда фахрланиш туйғусига бой кишиларни тарбиялаши керак. Бу эса таълим-тарбия олдидаги мураккаб, кенг кўламли муаммолардан биридир. Халқ таълими тизимида ҳал қилувчи инсон – ўқитувчидир. Агар ўқитувчи ижодкор ва изланувчан бўлса, ўқувчи билим даражаси ҳам баланд бўлади. Ўқитувчиларимиз бугунги замон талабларига мос билимлар соҳиби, янгиланган таълим мазмунини эгаллаган бўлишлари керак. Педагог ходимлар ўзларини касб кўникмалари ва муаллимлик маҳоратларини доимо такомиллаштириб боришлари шарт», - деб таъкидланади. «Таълим тўғрисидаги» қонунда. Ўқитувчи касбининг нозиклиги, масъулиятилиги ва мураккаблиги ҳамда шарафли эканлиги тўғрисида мулоҳазалар. Муаллимнинг маҳорати, уларга қўйиладиган талаблар, фазилатларига оид қашарлар, муносабатга киришиш маҳорати, муомала маданияти Шарқ мутафаккирларининг асарларида ифодасини топган. Шарқ маънавий-маданиятининг хилма-хил

жиҳатлари, айниқса Уйғониш даврида жуда ривожланган бўлиб, бу даврда яшаб ижод этган Абу Наср Фаробий. Ал-Хоразмий, абу Али Ибн Сино, Абу Райҳон Беруний, Абдураҳмон Жомий, Жалолиддин Давоний, Алишер Навоий ва бошқа кўплаб мутафаккирларнинг ижодлари педагогик тафаккур тараққиётида ёш мураббийларнинг маънавий-ахлоқий камолотида муҳим манбаа бўлиб хизмат қилади. Шарқнинг буюк алломаси, қомусий олим Фаробий (873-950) муаллимнинг ижтимоий ҳаётида тутган ўрни ва унинг хос хусусиятлари тўғрсида ибратли ғояларни илгари сурган. «Ўқитувчи, - дейди Фаробий, ақл-фаросатга, чиройли нутқга эга бўлиши ва ўқувчиларга айтмоқчи бўлган фикрларни тўла ва аниқ ифодалай олишни билмоғи зарур. Шу билан бирга ўз ор-номусини қадрлаши, адолатли бўлиши лозим. Ана шундагина у инсонийликнинг юксак даражасига эга бўлади ва бахт чўққисига эришади», деб таъкидлайди. Мутафаккир Фаробий ўқитувчи шахсига хос қатор фазилатларга холисона, одимона, оқилона шарҳ бериш имкониятига эришган буюк зоддир. Шунинг учун мазкур шарзлар, илмий иловалар, теран фикрлар, ибратли мулоҳазалар ҳам ўз долзарблигини йўқотмаган. Мазкур муаммо юзасидан мулоҳаза юритган атоқли олим Абу Али ибн Сино (980-1037) нинг фикрича. « . . . .Ўқитувчи матонатли, соф виждонли, ростгўй ва бола тарбиялаш услубларини ахлоқ қоидаларини яхши биладиган одам бўлмоғи лозим. Ўқитувчи ўкувчининг бутун ички ва ташқи дунёсини ўрганиб, унинг ақл қатламларига кира олмоғи лозим». Абу Али ибн Сино мулоҳазасинга кўра тарбиячи дастлаб болаларни яхши кўриш, ҳурмат қилиши, улар билан хушмуомала бўлиши шарт. Агар бола ишни яхши бажарса, уни ўз вақтида рағбатлантириш, гоҳида мақтаб қўйиш, аксинча бўлганда эса, унга танбеҳ бериш керак. Лекни деди Ибн Сино, танбеҳ иззат-нафсига тегадиган бўлмаслиги лозим, ўқувчига муросассозлик қилиш эса боланинг ўзбошимча бўлиб қолишга олиб боради», - дейдиибн Сино.

Насриддин Тусий ўзининг «Ўқитувчиларни тарбиялаш тўғрисида» деган асарида шундай дейди: «Ўқитувчи мунозараларни олиб бориши, рад этиб бўлмайдиган даражада исбот қилишни билиши, ўз фикрларининг тўғрилигига ишониши, нутқи эса мутлақо тоза, жумлалари мантиқий ифодаланадиган бўлиши лозим . . » Ўқитувчи нутқи ҳеч қачон ва ҳеч қаерда заҳархандали, қўпол ва қаттиқ бўлиши мумкин эмас. Дарс пайтида ўқтувчи ўзини тута олмаслиги ишини бузиши мумкин. Етук мутафаккир Абдураҳмон Жомий ўз асарларида бола дунёқарашининг камол топишида мактаб ва муаллимнинг ролига катта баҳо беради. Унинг фикрига қарганда, муаллим ақлли, адолатли, ўзида барча юксак фазилатларни мужассамлаштирган бўлиши керак. ўзини номуносиб тутган одам ҳеч вақт болаларга билим бера олмайди, деган фикрни билдиради. «Устоз, муаллимсиз қолганда замон, нодонликдан қора бўлурди жаҳон», - деб хитоб қилади у «Искандар Хироднамаси» асарида. Ўзбек адабиётини даҳоси А.Навоий ўз асарлари ва илмий қарашларида ўқитувчилик қобилияти ва унинг обрўси, одоби юзасидан мулоҳазалар юритган. Аллома ижодий ёндашувсиз ҳеч бир фаолиятни тасаввур қала олмайди. Ана шу боисдан унинг асарларида одоб, ахлоқ, зийраклик, иродавий куч, поклик, самимийлик хислатлари асосий ўринни эгаллайди. Ўқитувчининг ҳар жиҳатдан ибрат ва намунага эга бўлишлари таълим ва тарбия гарови эканлигига ишора қилган. Ўқитувчининг касб маҳоратини тарбиялашнинг моҳияти тўғрисидаги мулоҳазалар «Қобуснома», «Хотомнома», «Қутадғу билиг» каби буюк асарларда ҳам баён этиб берилган. Чунки бу асарларнинг барчаси одобноманинг худди ўзгинаси бўлганлиги сабабли тарбиячи-мураббийнинг ўзига хос хислатларини шаклланиши босқичлари ифодалаб берилган. XVIII - XIX асрда давом этган Туркистондаги жадидлар ҳаракатининг асосчиларидан бир, буюк маърифатпарвар ўқитувчи, моҳир тадқиқотчи

Абдулла Авлоний таълим тизими, ўқитишни такомиллаштириб, ўқитувчилар малакасини ошириш, бўлғуси ўқитувчини тайёрлаш муаммоларига мутлақо янгича ёндашган омилдир. Унинг фикрича ижодий изланиш, ўқиш ва ўқитишнинг янги шакли, услуб ҳамда воситаларини қидириш ўқитувчининг энг муҳим сифатларидан биридир деб таъкидлайди. Шундай қилиб, Ўрта Осиё мутафаккирлари ва ўзбек маърифатпарварлари ўқитувчи кучли хотирага, ирода ва тафаккурига ақл- заковатга, чиройли нутққа эга бўлиши, кўзлаган мақсадни амалга ошириш йўлида жонбозлик, қатъиятлик кўрсатиш, ўқувчиларнинг руҳий дунёсига тўғри йўл топа олиш, уларга таъсир ўтказиш имконияти, виждонлилик, самимийлик, одобли, назокатли ишчан, масъул шахс сифатида фаолият кўрсатиши зарур эканлигини ўз асарларида таъкидлаб ўтадилар. Ўқитувчи ва унинг профессионал сифатлари орасидаги муаммолар чет эллик олимлар С.А.Коменский, Джон Локк, И.Г.Песталоцци, А.Дистерверг кабиларнинг асарларида ўз ифодасини топди. Жумладан, улуғ чех олими, педагог Я.А.Коменский ўқитувчининг энг муҳим хусусиятлари қаторига болани севиши, юксак ахлоқи, билимдонлиги, иқтидори, қобилияти кабиларни киритиб, уларнинг моҳиятини атрофлича тавсифлаб беради. Ушбу масалага сал бошқачароқ ёндошган ИГ.Песталоцци ўқитувчининг профессионал сифатларига баҳо беришидан умуман четлашиб, унинг халқ таълими тармоғини такомиллаштиришдаги роли, фан асосларини эгаллашдаги аҳамияти ва вазифаларига тўхталиб ўтади. А.Дистерверг ўқитувчининг таълимдаги ролига баҳо бериб, у ўз фаолиятини билиши, уни севиши, ўқувчиларини ёқтириши деб уқтиради, ўқитувчи болаларнинг индивидуал хусусиятларга қобилияти, фаолияти услуби тўғрисида муайян даражада билимга эга бўлиш кераклигини ҳам таъкидлаб ўтади. Мутафаккир Джон Локк ўқитувчи психологиясининг энг муҳим жиҳатлари орасига мўътадиллик, ғайрат-шижоатлилик, эҳтиёткорлик каби

ҳислатларини киритиб, уларнинг таълимдаги роли юзасидан мулоҳаза юритади. Ђарб мутафаккирлари ғояларининг ворислари сифатида А.И.Герцен, Л.Н.Толстой, И.Г. Черкишевский, К.Д.Ушинский каби рус мутафаккирлари мазкур муаммоларга ўз мулоҳзаларини билдирганлар. А.И.Герцен мулоҳазасига кўра, ўқитувчининг асосий хислати – бу унинг болалар билан муносабатда бўлаётганлиги сезишда болалар руҳий дунёсини тушунча олишда, ахлоқий қобилиятининг мавжудлигида, чунки у шундай истеъдодга эриша олмайди, буни унутмаслик керак. Ўқитувчи касбига оид илмий, тажрибаларда синалган мулоҳазалар рус педагоги К.Д.Ушинский таълим-тарбия жараёнида ўқитувчининг роли ва шахсига юқори баҳо бериб, ҳеч бир устав ёки программа, ҳамда сунъий организм пухта ишлаб чиқарилганига қарамай, инсон шахсининг ўрнини боса олмайди деб ҳисоблайди. Инсонининг характери ва ҳис-туйғулари, унинг ўқувчилар билан мулоқотга киришиш усули, ўқитувчи қалби болаларга яқинлиги каби ахлоқий хислатларининг шахсига хос муҳим фазилатлар бўлиб ҳисобланиб, муаллимнинг тарбиявий кучини белгилайди ва ижтимоий қимматига эга бўлган, баркамол бола шахсини таркиб топтиради. К.Д.Ушинский таъкидлашича, педагогик фаолиятнинг муҳим таркибий қисми педагогик-психологик одоб (такт) ҳисобланади. Унинг фикрича психологик одоб (такт) ҳаётимизнинг барча жабҳаларида ғоятда кенг қўлланилади, шунинг учун усиз одамлар орасида ҳеч қандай мулоқот ва нутқ қобилиятининг ўзи ҳам бўлмаган бўлар эди, дейди. Шундай қилиб, чет эл мутафаккирлари ўз асарларида ўқитувчининг қатор муҳим фазилатлари мавжуд бўлишини баён қилганлар. Буларнинг қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин: ўқитувчининг ҳар томонлама баркамол бўлишиш, ўзининг юксак хислатлари ва ҳис туйғулари билан бошқа касбдаги кишилардан ажралиб туриши, даврларни ўзлаштиршда орқада қолганлар билан индивидуал ишлаш. ўқувчилар диққатини ўзига торта олиш сеҳри, мустақил ишлаш ва ўз маҳоратини, малакасини ошириш.

Педагогик қобилият ва одобга эга бўлиш кабилар. Шуни алоҳида таъкидлаб ўтиш жоизки, шарқ ва ғарб мутафаккирлари томонидан таҳлил қилинган кўпгина ўқитувчи касби ҳақидаги мулоҳзалари то ҳозирги аждодлар ғоясини такомиллаштириш эвазига таълимни юксак босқичга кўтариш мумкиндир. Фаол педагогик амалиётнинг мақсади, моҳияти ва вазифалари. Жонажон Ватанимиз ўз мустақиллигини қўлга киритганидан буён сиёсий, ижтимоий иқтисодий соҳаларда туб бузилишлар бўлаяпди. Жумладан, таълим-тарбия соҳасида ҳам, Давлатимизнинг «Таълим тўғрисида»ги қонуни, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» ва бошқа меъёрий ҳужжатлар талаб ва кўрсатмалари асосида умумтаълим мактаблари, касб-ҳунар коллежлари ва лицейларда барча фанлар бўйича давлат таълим стандартлари ишлаб чиқилди ва амалда қўлланилаяпди. Ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малаклари рейтинг тизими орқали назорат қилинаяпди, ҳар бир ўқитувчи ихтисослиги қанақа бўлишлигидан қаттий назар ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малакалари талаб қилинган стандарт асосида шаклланиши учун янги педагогик технология элементларини таълим жараёни учун лойиҳалаш, яратиш, танлаш ва бу жараёнларда қўллаш устида ишламоқдалар, ҳамда танланган элементларни амалда қўлламоқдалар. Сиз азиз талабалар айнан мана шундай масъулиятли вақтда педагогик амалиётни ўташга чиқасизлар. Бутун Республикасиз ўқитувчи-тарбиячилари зиммасига шу кунларда тушган ниҳоятда оғир, кўп меҳнат ва вақт талаб қиладиган юқорида қайд қилинган ишлар сизларнинг ҳам зиммангизга тушади, ўйлаймизки, сизлар институтдаги ўз ўқитувчиларингиз юзини ерга қаратмайсиз. Олган барча билимларингизни, кўникма ва малакаларингизни ишга соласизлар. Ўқитувчига хос фазилат ва талаблар асосида пед.амалиётда иштирок этасиз. Ушбу пед. амалиётнинг биринчи ҳафтаси ўрганиш хафтаси дейилади. Бу пайтда сизлар фан ўқитувчиларнинг дарсларини, синф раҳбарининг тарбиявий соатини таҳлил қиласизлар. Зарур ҳужжатларни тайёр ҳолга келтирасизлар. Иккинчи ҳафтадан фаол равишда ўқитувчи-тарбиячи

сифатида фаолият кўрсатасизлар. Сизлар учун тайинланган методистлар доимо сизлар билан бирга бўлиб услубий тавсиялар бериб боришади, назорат қилишади. Ахлоқ-одобга эътибор бериш, ўқитувчи-тарбиячилар ва ўқувчилар билан муносабат юқори даражада бўлиши керак. ПЕДАГОГИК АМАЛИЁТНИНГ МАҚСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ. Педагогик амалиёт қуйидаги мақсадларни: 1. Талабларни: - олий ўқув юртларидан олган назарий билимларни педагогик амалиёт жараёнида қўллашни; - таълим-тарбия ишларини мустақил олиб бориш ва пайдо бўладиган муаммоларни ҳал қилишда ижобий ёндошишни; - ўқув тарбия жараёнида «Таълим тўғрисидаги» қонун ва «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» да кўрсатилган асосий талабларни жорий қилиш йўлларини; - синф раҳбарлиги вазифасини бажариш ишлари, мактаб ўқитувчилари жамоаси ёшлар ташкилоти билан ишлашни, ҳамда талабалар билан тарбиявий тадбирларни олиб боришни ўрганишни; 2. Амалиётчи – талабаларга: - педагогик касбига муҳаббат; - илмий-тадқиқот ишларига қизиқиш; - миллий қадриятларимиз ва ўтмишимиздаги бой меросимизга асосланган таълим-тарбияга оид педагогик қарашлар ва усуллардан ижодкорона фойдаланишга қизиқиш уйғотишни; 3. Амалиётчи талабаларни: - турли метод ва услублардан фойдалана олган ҳолда дарсларни ўтишга;

- талабаларни билиш фаолиятини фаоллаштиришга тайёрлашни кўзда тутади; Педагогик амалиёт жараёнида ҳар бир амалиётчи талаба қуйидаги вазифани бажаришни кўзда тутилади. - мактаб маъмурияти ва жамоаси фаолияти, ташкилий структураси ҳамда тизими билан танишиш; - мактаб фаолиятида фаол иштирок этиб, илғор педагоглар ва тарбиячи мураббийларнинг иш тажрибаларини таҳлил қилиш, тарбиявий ишларни режалаштиришга оид талаб ва йўлларни ўрганиш; - мактаб фан кабинетларини, лаборатория хоналарини жиҳозлашни, ҳамда улардан фойдаланишни ўрганиш; - ўз мутахассислиги бўйича энг камида 10-12 та дарсни кўриб таҳлил қилиш ва 6-8 соатдан намунавий (синов) дарсларини ўрганиш; - педагогик амалиёт даврида мактаб педагогик кенгаши, метод бирлашмаси, синф раҳбарлари йиғилишида қатнашиши ва ҳоказо. Педагогик амалиётнинг асосий мақсади ва вазифалари талабаларнинг институтда ва мустақил олган билим, кўникма ҳамда малакаларини такомиллаштириш, уларда мустақил ишлаш, яъни мустақил равишда дарс ўтиши, тарбиявий соатларни ташкил қилиш, синфдан ва мактабдан ташқари ишларга раҳбарлик қилиш каби маҳоратларини шакллантиришдир. - амалиётчи талаба мактаб раҳбари, илмий бўлим мудири, синф раҳбари, болалар ва ёшлар қўмитасининг раислари ишлари билан тизимли танишиш, улар билан ҳамкорликда иш олиб бориш; - ўқувчилар билан олиб бориладиган таълим-тарбия ишларини ва уларни таҳлил қилиш йўлларини ўрганиш;

- амалиёт даври учун ўқув ва тарбиявий ишларни режалаштириш; - мактабдаги фан хоналарнинг ишини ўрганиш; - ўқувчиларнинг ўзлаштириш қобилиятларини яхшилайдиган методларни қўллаб ҳар хил турдаги дарсларга мустақил тайёрланиб, уларни ўтказиш; - мактабдан ва синфдан ташқари машғулотларни ташкил қилиш ва ўтказиш; - дарс жараёнлари учун кўргазмали қуроллар тайёрлаш; - қолоқ ва илғор ўқувчилар билан алоҳида-алоҳида ишлашни ташкил қилиш; - ўзлари синф раҳбарлиги қиладиган синфларда тарбиявий ишларни олиб бориши, ота-оналар мажлиси ўтказиш; - ўқувчиларнинг саёҳатларига раҳбарлик қилиш; - ўқувчиларга психологик тавсифномалар ёзиш; - хоналарни жиҳозлашга ёрдам бериш; - ўз мутахассислиги бўйича дарслар ўтиш; - услуб бирлашма, синф раҳбарлари, педагогик кенгаш йиғилишларида қатнашиш. ўқитувчининг педагогик махорати кўп қирралидир. Маҳорат касбий тайёргарликдан, назарий билим ва иш тажрибаси доимо ошириб боришдан, болаларга бўлган муҳаббатдан келиб чиқади. Педагогик маҳорати – бу ёш авлодга таълим-тарбия беришни юксак даражада ва доимий равишда такомиллаштириб бориш санъатидир. Педагогик маҳорати айрим педагогларнинг мулки эмас. Бу интилган ҳар бир педагог эгаллаши мумкин бўлган санъатдир. Педагогик-техника ва технологиясини эгаллаш педагогик қобилиятларни ривожлантириш ва педагогик маҳоратини муваффақиятли эгаллашга ёрдам беради. Шунингдек «Педагогик технология»ни эгаллаш ўз фанини замонавий фанлар даражасида яхши билишни ва педагогининг методик қуролланганлигини, педагог табиатини шакллантиришни ва унда

тарбияланувчилари билан мулоқотда зарур бўладиган хулқ-атвор кўникма ва малакаларининг эгалланишини назарда тутади. Педагоглик маҳоратини шакллантиришга мактаб педагоглар жамоаси кадрларни тайёрлашни мақсадга мувофиқ оширса, педагогнинг мустақил фаолиятига ҳам ёрдам беради. Шаклланган педагоглар жамоасида ёш ҳамкасбга талабчан бўлишади. ўз билими ва фаолиятини танқидий баҳолаш, муваффақият ва хатоларини кўра олишга ўргатилади. У хатоликларини бартарф этишда ёрдам беришади, катта ёшли ҳамкасблар иши билан таништиришади. Умумий йўналиш ва истиқболни кўра олишни ўргатади. Педагоглар жамоаси моҳир педагогнинг шахс хусусиятларини шакллантиради. Улардан асосийлари қуйидагилар: - маҳоратни эгаллашга жон-дилдан интилиш; - ўз меҳнати натижалари, болага ўз таъсири учун маъсулият ўз ишига содиқлик; - мустақил ижодий интилишга қизиқиш, манманлик, бамайлихотирликни йўқлиги; - хайрихоҳлик ва ишда ўртоқларча ёрдам беришга ҳозирлик, бу педагогнинг ўз муассасаси, шаҳри методик ишларида фаол қатнашишида намоён бўлади. «Педагогик маҳорат» бир категория сифатида ўзининг илмий асосларига эга. 1987-1997 йиллардаги илмий ёндашувлар бу фавқулодда ҳодисага нисбатан қуйдагича хулоса қилишга имкон беради: Педагогик маҳорат касбий фаолиятидаги индивидуалликнинг ёрқин кўриниши сифатида тушунилади. Педагогик маҳорат категорияси касбий фаолият нуқтаи назардан кишининг индивидуаллигини характерлайди. Ҳозирги тадқиқотларда педагогик маҳоратнинг ўзига хослиги қуйдаги категорияларда жамланади:

Педагогик маҳорат (А.С.Белкин, В.И.Загвязинский, Н.П.Лебедник, И.А.Зазюн, Т.Ф.Кузина, Н.В.Кухарев, С.Б.Елканов, А.К.Макарова); Педагогик ижод (В.В.Белич, В.И.Загвязлинский, В.А.Кан-Калик, Н.Д.Никадров, А.К.Маркова, Т.В.Фролова, Т.Калошина, Г.Ф.Похмелкина, С.Ю.Степанов); Новаторлик (В. И.Загвязлинский, А.К.Маркова); Касбий билимдонлик (И.А.Зазюн, Н.П.Лебедник, А.К.Маркова.); Фанининг услуби (А.К.Маркова); Инновацион фаолият (Е.П.Марозов, П.И.Пидкасиский, Н.ВЮсуфбекова); Маҳорат талабалар томонидан уларнинг социал етукликка эришиши даражасига қараб босқичма-босқич эгалланади. Социал етуклик компанентлари педагогик маҳорат компаненти билан қуйидагига нисбатан бўлади. Бўлғўси педагогнинг социал етуклик компанентларига услублар киради: - социал ўз-ўзини белгилаш-ўзининг педагогик қобилиятлари ва эътиқодини намоён қилиш; - социал фаоллик – одамлар билан ишлай олиши ва бошқаларни тинглаш тажрибасини такомиллаштириш; - социал масъулият – ўкитувчининг билимдонлигига айланадиган билимлар. Махоратнинг шаклланиш босқичларига репродуктивлик (бошланғич), ижодийлик, ижодий – новаторлик киради. Педагогик маҳорат даражалари ўқитувчи иш даражасининг давоми ҳисобланади: - репродуктив (ўта паст); - мослашувчан (паст); - локал (чегараланган) – моделлаштириш (ўртача қониқарли).

Бу даража талабалар билан бўладиган ўқув-тарбия ишларининг айрим йўналишларида юқори сифати билан характерланади: - изчил моделлаштириш (юқори). Бу босқичда, педагог фаолиятининг барча турларида юқори сифатга эришилади; - изчил моделлаштириш ( ҚҚҚ ). Бунда, фаолиятнинг барча турларида ижодий муносабат намоён бўлади, ўқув-тарбия жараёнининг самарадорлигини ошириш йўллари изланади. Педагогик маҳорат кампонетларини ҳосил қиладиган қуйидаги малака гуруҳлари фарқланади: - лойиҳалаш; - конструкциялаш; - ташкилотчилик; - мулоқат; - билиш ва рефлективлик. Таянч тушунчалар: Мутафаккир, касбий фазилатлар, муомала, педагогик маҳорат, амалиёт мақсади, вазифалари.

Адабиётлар: 1. К.Ҳошимов «Педагогика тарихи». Т., 2004 й. 2. М.Т.Давлетшин «Замонавий мактаб ўқитувчисининг психологияси». Т., 1999 й. 3. Ражабов С. Мутахассисликка кириш. Т., 1991 й. 4. Ражабов С. Педагогика фанининг алломалари. Т., 1991 й. 5. www.ziyonet.uz

Похожие

Педагогик фикр тарихи ва мактаб ва амалиётида ўқитувчи маҳорати масалалари

Педагогик фикр ва мактаб амалиётида укитувчи махорати масалалари

Педагогик маҳорат ҳақида тушунча, унинг ўқитувчи фаолиятидаги ўрни ва аҳамияти. Педагогик фикр тарихи

XIV-XVI асрларда тарбия, мактаб ва педагогик фикр тараққиёт

Ўқитувчи фаолиятида педагогик қобилият