Меҳнат таълими дарсларида иқтисодиёт ва тадбиркорлик асосларини ўргатиш - Педагогиka - Рефераты

Меҳнат таълими дарсларида иқтисодиёт ва тадбиркорлик асосларини ўргатиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Меҳнат таълими дарсларида иқтисодиёт ва тадбиркорлик асосларини ўргатиш Режа: 1. Ўзбекистон Республикасидаги иқтисодий ислоҳотлар, узлуксиз иқтисодий таълим-тарбия концепцияси. 2. Ўқувчиларга иқтисодий ва тдбиркорлик билимларини беришнинг зарурлиги. 3. ДТС асосидаги меҳнат таълими ўқув дастурида иқтисодий билим бериш масалалари. 4. Бозор иқтисодиёти шароитида меҳнат таълими дарсларида ўқувчиларни тадбиркорликда ўргатиш масалалари.

Ўзбекистон Республикасидаги иқтисодий ислоҳотлар, узлуксиз таълим-тарбия концепцияси. Ўзбекистон Республикасида амалга оширилаётган ижтимоий сиёсат аҳоли яшаш шароитини тубдан яхшилашга қаратилиши ҳар бир шахснинг шакллани-шида унинг қобилиятига, имкониятига яраша ижодкор бўлишига замин яратяпти. Шу боис ижтимоий фаол ва ижодкор шахснингўзгариб бораётган шароитни, яъни бозор муносабатларини ҳисобга олган ҳолда мустақил фаолиятга тайёрлаш ҳаётий заруратдир. Ватанимиз тарихига назар ташласак, аждодларимиз ўз замонасига мос иқтисодий фикр юритишда алоҳида ажралиб турганлар. Буборада "Буюк ипак йўли" ни кашф этиб, савдо- сотиқ, моллар алмаштириш, ишлаб чиқаришни талаб даражасига қараб ўстириш, ҳуллас бозор иқтисодини ривожлантиришга асос солганларини билиш мумкин. Президентимиз И.Каримов дунёнинг бошқа мамла-катларидаги бозор иқтисодиётини ривожланиш андоза-лрини кучли иқтисодчи сифатда тахлил қилиши натижасида республикамизда бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўлини ишлаб чиқди. Мамлакатимизда иқтисодий ислоҳотлар дастурининг ўзаги сифатида беш тамойил асосида амалга оширилиши И.Каримовнинг "Ўзбекистон бозор иқтисодиётига ўтиш-нинг ўзига хос йўли" китобида баён қилинган, яъни 1. Иқтисодиётнинг сиёсатдан устунлиги. 2. Давлат иқтисодий ўзгаришларнинг ташаббускори ва бош ислоҳотчиси. 3. Қонунлар ўстиворлиги. 4. Кучли ижтимоий сиёсат. 5. Бозор иқтисодиётига босқичма-босқич ўтиш. Бу қоидалар ўтиш даври дастурининг негизини ташкил этади. Республикамиздаги ижтимоий муносабатлар, иқтисодий сиёсатдаги ўзгаришлар иқтисодий таълим-трбиянинг барчага барорбар тааллуқли ва узлуксиз бўлишини талаб этмоқда. Ўзбекистон Республикаси ХТВ нинг 1996 йил 8 июндаги 221-буйруғи билан "Ўзбекистон республика-сида узлуксиз иқтисодий таълим-тарбия консепцияси" тасдиқланди. Унда узлуксиз иқтисодий таълим-тарбиянинг босқичлари, илмий методик таъминоти кўрсатиб берилган. Шахнинг иқтисод фанини (илмини) мустаҳкам ўрганиб камолотга етиши қуйидаги босқичларда амалга оширилади. 1-босқич Оила ва мактабдан ташқари таълим. 2-босқич Мактабгача таълим-тарбия. 3-босқич Бошланғич таълим.

4-босқич Асосий мактаб таълими (тўлиқсиз ўрта таълим) 5-босқич Ўрта ва ҳунар техника таълими. 6-босқич Олий ва ўрта махсус таълим. 7-босқич Малака ошириш тизими. 8-босқич Ўзбекистон Фанлар Академияси, тармоқ академиялар, илмий марказлар. Умумий ўрта таълим давлат таълим стандартларига асосан умумий ўрта таълим мактабларида меҳнат таълимининг самарадорлигини янада ошириш мақсадида ўқувчиларга иқтисодиёт ва тадбиркорлик асосларини ўргатиш мақсадга мувофиқ деб топилиб, барча туман ва шахар мактабларида амалга оширилмоқда. Иқтисодиёт ва тадбиркорлик асослари мавзусини ўтишдан мақсад ўқувчиларга ҳозирги кунги иқтисодий масалаларни ғоявий, сиёсий жихатдан талқин эта олишлари кўзда тутилмоқда. Меҳнат таълими билан узвий равишда боғланган ҳолда ўқувчиларни иқтисодий тарбияси таъминланади. Улар ишлаб чиқариш муносабатларига амалий равишда қўшилишлари, давлат мулки, режа, меҳнат ва ишлаб чиқариш интизоми иш ҳақи тўғрисида ҳаётий тасаввурга эга бўлишлари, меҳнат билан топилган бир сўмни қадрлашни ўрганишлари муҳимдир. Мактабнинг тежамкор ҳодими бўлиш, жамоат бойлигига ва она табиатга, дарсликларга, мактаб мулкига, электр энергиясига, шахсий буюмларга, ўқув қуролларига тежамкорлк билан муносабатда бўлиш ва уларни эъзозлаш фазилатларини тарбиялаш шарт. Ўқувчиларни иқтисодий тежаш, меҳнат унумдорлиги, махсулот таннархи, сифати, хўжалик хисоби ва бошқа шу каби тушунчалар билан амалда таништириш мақсадга мувофиқдир. Ўқувчиларни ғоясий, сиёсий, ахлоқи, эстетик, жисмоний жихатдан тўлиқ шаклланган кишилар қилиб тарбиялаш дарс жараёнида бошланади. Ўқувчилар бундай кўп қиррали қизиқишларни дарсдан, синфдан ташқари тарбиявий ишлар билан узвий боғлаш асосидагина қониқиш хосил қилиши мумкин. Элементар билимларни шакллантира бориб ўқувчилар онгида фанларни ўрганишга ва уларни чуқур тахлил қилишга кўпроқ қаратилмоғи лозим. Ясалаётган буюмнинг сифатини ошириши ва ташқи кўринишини талаб даражасига етказиш биринчи ўринга қўйилган бўлиши керак. Бу ҳил топшириқларни бажариш ўқувчиларнинг диққатини ва фикрлаш қобилиятлари аниқликка, саранжом ва тежамкорликка интилишларини ўстиради. Ўқувчилар бажарадиган ишни кўз олдига келтириб фазовий тасаввур хосил қилиш асосида топшириқлар бажарилади. Хозирги ёш авлод табиат қўйнида ишлайди, меҳнат қилади ва ўқийди. уларга экологик ва иқтисодий вазият ҳақида тушунча бериб бориш, табиатга нисбатан онгли муносабатда бўлишни тарбиялаш бизнинг асосий вазифа бўлиб келмоқда.

Хозирда давлатимизда бозор иқтисодиётига босқичма-босқич ўтилмоқда. Бундай шароитда ҳалқ хўжалигининг барча сохаларида янгиликка интилиш, янгича ишлаш, ташаббускор, тежамкор, бунёдкор, тадбиркор бўлиши тақазо этилмоқда. Юртбошимиз И.Каримов табири билан айтганда "Мустақил давлатимизнинг келажаги хозирги ёшларимиз қўлидадир" демак биз хозрдан бошлаб ёшларимизаг жахон стандартлари даражасида билим беришимиз, миллий рухда тарбиялашимиз лозим экан. Юртбошимиз Ислом Абдуғаниевич Каримов сесияда сўзлаган нутқларида "Бизга битирувчилар эмас, балки таълим-тарбия олганлар зарур" деб бежиз айтмаганлар. Демак ёш авлодни хар томонлама етук, баркамол, маънавиятли, билимли, ватанга, халқимизга содиқ чинакам меҳнаткаш қилиб тарбиялаш педагогларни биринчи галдаги вазифамиз эканлигини юракдан ҳис қилмоғимиз лозим. Ҳар бир дарсда, жумладан меҳнат таълими дарсларида ўқувчиларни иқтисодий тежамкорликка ўргатиб борилади. Ўқувчилар меҳнат таълими дарсларида бошқа фанлардан олган билимларига таяниб меҳнат қиладилар. дастлабки ҳаётий кўникма ва малакаларини оладилар. Улар буюмлар ясайдилар, бунёдкорлик, яратувчанлик энг муҳими меҳнат қилиш, меҳнат инсонларни яшаш манбаи эканлигини ҳис қиладилар. Ўқувчилар меҳнат воситаларисиз меҳнат қилиб бўлмаслиги, бу асбоб-ускуна, дастгоҳларни ишга созлаш, улардан оқилона фойдаланиш, материалларни тежаш, камчиқим ва чиройли буюм ясаш, чиқиндилардан ҳам турли кичик ҳажмдаги буюмлар ясаш малакаларига эга бўладилар. Бундан ташқари ўз қўли билан меҳнат қилиб тер тўкиб бирор буюмни ясаш орқали ҳар бир нарсани қадрлаш исрофгарчиликка йўл қўймаслик ҳамда ўзгалар меҳнатини тушуниш ва қадрига етишдек инсонийлик фазилатларига эга бўладилар. Ҳалқимизда "Тежамкорлик яхши одат", "Исрофгар-чилик уволидан қўрқ" деган мақоллар бўлиб, бу сўзлар замирида кўп маъно бордир. Меҳнат таълими ДТС да ўқувчилар қуйидаги билим кўникма ва малакаларни эгаллашлари таъкидланган: оила иқтисодиёти (оила бюджети кирими-чиқими, оилада меҳнат тақсимоти, оилавий ишлаб чиқаришни ташкил этиш) кўникмаларига эга бўлиши. Меҳнат таълимининг мақсадида: - ўқувчиларни бозор иқтисодиёти қонуниятлари талаблари асосида сифатли, рақобат бардош истеъмол моллари, меҳнат махсулотлари етиштиришга ва етиштирилган махсулотларни истеъмолчиларга етказиш воситаларини ўргатиш, иш бошқарувчи - (менеджерлик) унсурларини, ҳомийлик, ишбилармонлик сифат-ларини шакллантириб бориш ва ривожлантириш лозимлиги таъкидланган. юқоридаги вазифалар ҳар бир дарс мазмунига боғлиқ ҳолда ўргатиб борилади.

Маълумки бозор иқтисодиёти даврида ҳар бир корхона, ташкилот ва муассаса ўз фаолиятида шу қонуний талабдан келиб чиқмоғи зарур. Ўқувчиларга иқтисод таълими бериш уларни ҳозирги замонга хос кишилар қилиб тарбиялаш демакдир. Мамлакатимиз Президенти И.А.Каримов эълон қилган бешта тамойилга суянган ҳолда бошқариладиган бозор муносабатларига босқичма-босқич ўтиш зарурлигини барча тушунмоғи ва бу соҳада маълум ишларни амалга оширмоғи зарур. Бозор муносабатлари иқтисодий ва ижтимоий ривожланиши тезлаштириш ва мулкни ҳусусийлаштириш масалаларини келтириб чиқаради. Бу масалалар ўз навбатида ҳалқ хўжалдигини юқори малакали мутахассислар билан таъминлаш зарурлигини олдимизга долзарб қилиб қўйди. Таълим тўғрисидаги қонунда ўсиб бораётган ёшларга таълим-тарбия бериш ишларининг марказида респуб-ликамизнинг ҳар бир шахсий амалий ёки жисмоний меҳнат қилишдан қатъий назар виждонан меҳнат қилишга ўргатиш зарур. Бундай ижтимоий- иқтисодий энг зарур масалаларни амалаг ошириш ёшларга таълим-тарбия бериш системасини такомиллаштириш учун умумтаълим мактабларини янгича типдаги узлуксиз таълим баъзасига айлантириш таъкидланган. Ҳунармандчиликда уста ва муаллимлар бошчи-лигида ўқувчларни амалий меҳнат ва касб-корлик билимларини ҳаётга тадбиқ этиш таълим мақсадини белгилайди. Мазкур йўналишда таълим бериш жараёнида ўқувчиларга ахборотларни қабул қилиш, мутахассисликка бўлган қизиқиш, тежамкорлик, иш учун жавобгарлик сифатларини шакллантириш, бозор муносабатлари асослари ўргатилади.

Адабиётлар : 1. И . Каримов . « Ўзбекистон – бозор муносабатларига ўтишнинг ўзига хос йўли ». Тошкент 1993 йил. 2. И. Каримов. «Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболиниг асосий тамойиллари». Тошкент «Ўзбекистон» 1995 йил. 3. И.А.Каримов «Ўзбекистон иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштириш йўлида». Тошкент «Ўзбекистон» 1995 йил. 4. Ўзбекистон Республикасида узлуксиз иқтисодий таълим-тарбия концнпцияси» «Ўз Ре ХТВнинг 1996 йил. 8 июн 221 – буйруғи. 5. У. Парпиев, Исоломов, Бозор иқтисодиёти асослари ва ишлаб чиқаришни ташкил этиш. Тошкент 1996 йил. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Меҳнат таълими дарсларида ўқувчиларга тадбиркорликни ўргатиш

Меҳнат таълими дарсларида электротехник ишлар ҳамда таъмирлаш асосларини ўтиш методикаси

Меҳнат ва касб таълими дарсларида ўқитишнинг фаол усулларидан фойдаланиш

Меҳнат таълими дарсларида машинашунослик элементларини йғунлаштириб ўтиш методикаси

Чет тили дарсларида грамматикани ўрганиш ва ўргатиш