Мусиқа тарбиясида ДТС ва педагогик технология талаблари - Музыка - Рефераты

Мусиқа тарбиясида ДТС ва педагогик технология талаблари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41.5 KB

Мусиқа тарбияси да ДТС ва педагогик технология талаблари Режа: 1. Мусиқа таълимидан давлат таълими стандартлари асосида 2. Мусиқа дарси ўтишнинг замонавий педагогик усуллари

Бизга маълумки, Давлат таълим стандартлари умумий ўрта, ўрта махсус, касб-хунар ва олий таълим мазмунига ҳамда сифатига қўйиладиган талабларни белгилайди. Шундай экан, мусиқа таълимида Давлат таълим стандартлари оммавий халқ мусиқа педагогикаси профессионал мусиқа ижодкорлари, мусиқа ижрочилари, катта ашулачилар, мақомчилар, достончилик асарларининг элементар асосларини меъёрлаштиради. Мусиқа таълимидан давлат таълими стандартлари асосида янги таълим мазмуни ўқувчиларнинг мусиқий билим ва малакалари билан бирга уларда асосан тарбияни бирга олиб бориш лозимлиги таъкидланади. Шу боис, мусиқа маданияти таълимнинг янги мазмуни, ёш авлодни миллий мусиқий меросимизга ворислик қила оладиган, умумбашарий мусиқа бойлигини идрок эта оладиган маданиятли инсон даражасида вояга етказишни назарда тутади. Бунда ўқувчилар мусиқа санъатини бутун нафосати билан ўрганишлари, оммавий мусиқа фаолиятлари: мусиқани бадиий идрок этиш, якка ва жамоа бўлиб қўшиқ куйлаш, рақсга тушиш ва ижодкорлик малакаларини шакллантириш асосий мақсад ҳисобланади. Янги педагогик технологияларга асосланган таълим-тарбия жараёни нима, у анъанавий дарс турларидан нимаси билан фарқланади деган масалага эътиборни қаратамиз. Маълумки, анъанавий дарс турларида таълим-тарбия жараёнида марказда ўқитувчи туради. У ўқув материалини тушунтиради, сўрайди ва баҳолайди. Ўқувчилар эса ўқитиш жараёнининг суст иштирокчиси бўлиб, улар ўқитувчи тушунтиришини эшитадилар ва унинг саволларига жавоб бериш билан кифояланадилар. Педагогик техналогияга асосланган ўқитишда эса ўқувчи мустақил равишда билим кўникма малака эгаллаш билан бирга ўз фаолиятларини баҳолаш даражасига кўтарадилар. Бундай ўқитишнинг эса ижрочиси ўқувчидир. Ўқитувчи бунда таълим олишнинг ташкилотчиси, ўқувчининг ёрдамчиси сифатида қатнашади.

Таълимнинг замонавий шароитларида анъанавий методларни такомиллаштиришга ва янги методларни излаб топишга тобора жиддий талаблар қўйилаётир. Ҳозирги кунда ўқув жараёнига илғор педагогик техналогиялар, дарс ўтишнинг ноанъанавий усуллари, хусусан , интерфаол усул кенг жорий этиляпти. Педагогик технология – бу таълим шаклларини оптималлаштириш мақсадида техник воситалар инсон салохияти ҳамда уларнинг ўзаро таъсирини инобатга олиб ўқитиш ва билим ўзлаштиришнинг барча жараёнларини аниқлаш, яратиш ва қўллашнинг тузилиш методидир . Мусиқа дарси ўтишнинг замонавий педагогик усулларига доир кўплаб қўлланмалар мавжуд, бундай услубларни илғор мусиқа муаллимларининг ўзлари кашф қилганлар ва улар яхши самара бермоқда. Хусусан, “мавзу қандай баён қилганда унинг неча фоизи ўқувчи ёдида сақланади, у томонидан ўзлаштирилади?” деган табиий саволга жавоб топиш мақсадида ўтказилган маърузаларнинг диалог шаклида олиб борилиши тажриба якунида бугунги талабаларнинг мустақил фикрлашлари ўсиб бораётганини кўрсатмоқда. Мусиқа таълими йўналиши талабаларига “Мусиқа ўқитишнинг инновацион технологиялари” фанини ўқитишда “Ақлий хужум”, “Жуфтликда ишлаймиз”, “Мусиқани топ”, “Рақамларни танла”, “Хотира чархи” ва бошқа усулларни қўллаш жараёнида юқори натижаларга эришмоқдамиз. Талабаларга дарс якунида келгуси дарсгача интеллектуал саволларни тузиб, унга ном қўйиш топшириғига жавоб олиниши ҳам самарали кечмоқда. Талаба мавзу юзасидан ўртоқлари, устози билан ўзи мулоқотга киришиши, амалий машғулотларда қатнашиши, дарсдан олган билимларини гапириб бера олиши, айниқса вақтнинг қадрига етиши, яъни берилган имкониятида кўпроқ манбалар ҳақида фикр юритиши ва ниҳоят баҳолаш ҳамда рағбатлантириш жараёнларида ҳам фаол бўлиши керак. Ана шунда олинган билим мустахкам бўлади . Турли услубларни ўрганиб, таққослаб, ҳамкасблар билан фикрлашиб , хар бир устоз ўз услубини ярата олади .

Республикамизда "Таълим тўғрисидаги қонуни, Кадрлар тайёрлаш миллий дастури ҳамда ДТС талаблари асосида иш олиб бориш касб таълимини ривожлантиришда асос бўлади. Тўққиз йиллик умумий ўрта таълим жорий этилгач, барча ўқув фанлар қатори мусиқа маданияти фанидан миллий ижро устиворлигида ва ҳозирги замон талаби асосида янги дастур яратилди. Дастур асосида дарсликлар, услубий қўлланмалар, тавсияномалар, таҳминий мавзули иш режалари яратилмоқда, чунки, мусиқа табиатига кўра инсон ҳиссиётига кучли таъсир эта олиш ҳусусияти билан бирга ўқувчиларни нафосат оламига олиб кириш, мусиқа идрокини шакллантириш, мусиқа саводхонлигини ошириш ва ахлоқий-ғоявий тарбиялашнинг муҳим воситасидир. Қўшиқ куйлаш, мусиқий идрокини кучайтириш ўқувчининг психологик ва физиологик туйғуларига таъсир этади, ижобий фаоллигини таъминлайди, товуш хосил қилиш, артикулясия ва нафас органларини фаоллаштиради. Хотираси, нутқи, диққатини мустаҳкамлаш билан бирга дунёқарашини кенгайтиради. Мусиқа идрокини шакллантиришда ифода воситаларининг муҳимлиги қўшиқни соф оҳангда куйлаш билан характерлидир. Қўшиқдаги унли товушларни чўзиброқ, ундош товушли бўғинларни эса тез ва бурро талаффуз этиш тавсия этилади. Бундай ифода воситалари бошланғич синф ўқувчилари билан дарс ва қўшимча машғулотлар ўтказиш жараёнида қўлланилса дарс самарадорлигига эришилади. Дарс жараёнида ўқитувчи мусиқа тинглашда жонли ижродан фойдаланса ўқувчига янада қизиқарлироқ бўлади. Мусиқа тинглаш фаолиятини техник воситалар орқали амалга ошириш билан ўқувчининг мусиқий дунёқараши кенгаяди. Мусиқа маданияти дарсларида ўқувчилар мусиқа тинглаш, қўшиқ куйлаш, чолғу асбобларига жўр бўлиш каби ҳаракатларни бажариш билан бирга албатта ритмик ҳаракатларни тўлақонли равишда бажаришлари шарт. Бу

билан ўқувчининг тинглаш, диққатни бир жойга тўплаш, мусиқа оҳангига мос ҳаракатлар бажариш, чапаклар асосида ритмга жўр бўлиш орқали қобилиятлари ривожланади. Дарснинг самарадорлигига эришиш, касб маҳоратини тўлиқ бажаришда ўқитувчи-педагоглар ДТС талаблари ҳамда янги педагогик технология асосида истаган фаолиятлар орқали кўзлаган мақсадига эришиши мумкин. Бизга маълумки, мусиқа тарбияси жамиятимиз тараққиётида муҳим аҳамият касб этади. Унда ўзбек мусиқа маданияти ва халқ мусиқасининг нодир намуналари орқали ёш авлодни тарбиялашдек масъулиятли вазифа амалга оширилади. Бугун шундай дарслар ташкил этилсинки, педагог фаол ва ташаббускор бўлсин, унинг шогирдлари эса мустақил ва эркин фикрлай оладиган ёшлар бўлиб етишсинлар. Тарбия жуда нозик масала. Болага, айниқса бошланғич синф ўқувчиларига фақат тўғри, замонимизга, жамиятимизга мос келувчи мисоллар билан, кўргазмалар билан миллий таълим- тарбия тизимини юзага келтириши керак. Агарда бирор марта англашилмовчилик бўлса, албатта келгусидаги дар ёки машғулотда тузатиш киритиш лозим. “Биз соғлом киши деганда, - деган эди муҳтарам юртбошимиз, фақат соғломгина эмас, балки шарқона ахлоқ-одоб ва умумбашарий ғоялар руҳида камол топган кишиларни тушунамиз”. 1 Интерфаол усулини қўллашдан мақсад-ўқувчилар томонидан тадбирни пухта ўзлаштиришга эришиш билан бирга уларни фаолликка ундаш, уларда ҳамкорликда ишлаш, маълум вазиятларни бошқариш ҳамда мантиқий тафаккур юритиш кўникмаларини шакллантиришдан иборат. “ Интерактив” сўзи инглизча “Interat” сўзидан олинган бўлиб, “Inter” – биргаликда, ўзаро, “akt” эса ҳаракат маъносини билдиради. Мусиқа дарси дастур асосида режалаштирилиб, кўргазмали қуроллар билан мусиқа ўқитишнинг оғзаки, амалий, таққослаш методларидан 1 1 . И. Каримов “Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари”. Т. “Ўзбекистон”. 1995 йил, 57-бет

фойдаланган ҳолда, дарсда ўқувчиларни эътиборини ўзига жалб қилиб, рақс элементлари, мусиқали болалар ўйнаб, мусиқага мос қадам ташлаш, чапак чалишни майин ифодали қилиб куйлаш билан методик талаблар асосида олиб борилади. Хулоса ўрнида,Давлат таълим стандартларида белгиланганидек, мусиқа идрокини шакллантиришда ижрочилик услубларининг долзарблиги маҳаллий-услубий қўшиқларидан фойдаланиш, маҳаллий бастакорларнинг асарларини ўрганиш мусиқа маданияти дарсларида қўл келади. Ҳар бир қўшиқни ўрганилар экан қўшиқ характеридан келиб чиқиб унниг ифода воситалари ҳам шунга мос бўлади. Шу билан бирга ўқувчи қўшиқдаги алтерасия ва динамик белгиларини ўрганиб, шулар асосида қўшиқнинг мазмунини очиб бериши ва соф куйлаши лозим.

Похожие

Мусиқа маданияти дарсларида болалар дунё қараши ва қизиқишларига эътибор

Мусиқа ўқитиш методикаси педагогик принциплар тизимида

Мусиқа саводи фаолияти

Инновацион технологияда интер фаол методлари

Мактабгача таълим муассасаларида мусиқа Тарбияси ва методикаси