Qishloq xo‘jaligidagi islohotlar. Kecha va bugun - Основы культурологии - Рефераты

Qishloq xo‘jaligidagi islohotlar. Kecha va bugun

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1241.5 KB

Qishloq xo‘jaligidagi islohotlar. Kecha va bugun Reja: 1. Qishloq xo‘jaligida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning ustuvor yo‘nalishlari 2. Soliqqa tortish va soliq to‘lash mexanizmini soddalashtirish 3. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini modernizatsiyalash 4. Borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar 5. Qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 6. Istiqbolli yo‘nalishlari

Mamlakatimiz iqtisodiyotining muhim tarmoqlaridan biri bo‘lgan qishloq xo‘jaligi aholini oziq-ovqat mahsulotlariga, qayta ishlash sanoati tarmoqlarining esa xom-ashyoga bo‘lgan talabini qondiradi. Oziq-ovqat mahsulotlarining 90 foizga yaqini agrar tarmoqda tayyorlanadi. 2012 yilda mamlakatimiz yalpi ichki mahsulotining 17,5 foizi qishloq xo‘jaligi hissasiga to‘g‘ri keldi. Agrar tarmoq yurtimiz aholisining salmoqli qismini ish o‘rinlari bilan ta’minlab kelmoqda. Shu jihatdan qishloq xo‘jaligini rivojlantirish masalasi respublikamiz iqtisodiyotini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Mustaqillik yillarida Prezidentimiz tashabbusi va bevosita rahnamoligida qishloq xo‘jaligini isloh qilish bo‘yicha keng qamrovli ishlar amalga oshirildi. Ishlab chiqarishga fan-texnika yutuqlarini, yangi texnika va ilg‘or texnologiyalarni joriy etish ishlari yildan-yilga jadallashmoqda. Cheklangan yer va suv resurslaridan, kapital va mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligi yuksalmoqda. Agar 1990 yilda iste’mol uchun zarur bo‘lgan g‘allaning 82 foizi chetdan keltirilgan bo‘lsa, hozirgi vaqtda yurtimiz ishlab chiqarishni rivojlantirish, hisobidan aholining g‘allaga bo‘lgan ehtiyoji to‘liq ta’minlanishiga g‘alla maydonlarini kengaytirish va hosildorligini oshirish natijasida boshoqli don yetishtirish hajmi 1990 yilgi 2038,2 ming tonnadan 2013 yilda yetti yarim miliion tonnadan ziyod yetkazish natijasida erishildi. Mustaqillik yillari mobaynida qishloq xo‘jaligi sohasida bozor munosabatlarini joriy etish va xususiy mulkchilik shaklini rivojlantirishga yo‘naltirilgan iqtisodiy islohotlar bo‘yicha keng ko‘lamli chora-tadbirlar amalga oshirildi. Fermerlikni rivojlantirish, fermer xo‘jaliklarining iqtisodiy va moliyaviy mustaqilligi uchun mustahkam huquqiy asoslar va kafolatlarni yaratib beruvchi Yer kodeksi, “Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida”gi Qonun hamda boshqa normativ- huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Fermer xo‘jaliklarining yer, suv va moddiy-texnika resurslaridan oqilona foydalanish hisobiga ishlab chiqarish hajmi muttasil oshib borishi, fermer xo‘jaliklari samaradorligi va rentabelligi o‘sishini ta’minlash imkonini beradigan

moddiy-texnik bazasini mustahkamlash, ularning yer maydonlarini maqbullashtirish borasidagi kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi. Qishloqda fermer xo‘jaliklariga barcha zarur xizmatlarni ko‘rsatayotgan zamonaviy ishlab chiqarish va bozor infratuzilmasi shakllantirilmoqda. Qishloq xo‘jaligi yerlarining uzoq muddatli ijara mulki qilib berilishi va qishloqda bozor munosabatlarining joriy qilinishi fermer xo‘jaliklarini shakllantirish hamda rivojlantirishning eng muhim omili va asosi bo‘ldi. Buning natijasida yerga va ishlab chiqarilayotgan mahsulotga haqiqiy egalik tuyg‘usi mustahkamlandi. Mamlakatda fermerlik harakati qishloq xo‘jalik mahsulotlarining asosiy ishlab chiqaruvchisiga hamda agrar soha va u bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa tarmoqlar, ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish, shuningdek, aholining turmush darajasi va sifatini oshirish uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishga qodir bo‘lgan qudratli ijtimoiy-siyosiy kuchga aylanib bormoqda. Shu o‘rinda, dastlab fermerlik harakatini tashkil etish va boshqarish tizimida amal qilgan Fermer xo‘jaliklari uyushmasi va uning hududiy tuzilmalari qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishini isloh qilish va uning mahsuldorligini oshirish jarayoniga hamda fermerlik oldida turgan vazifalarni tezkorlik bilan hal qilishda sust faoliyat olib borganligini qayd etish o‘rinli. Shu sababli, 2012 yil 22 oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-4478 sonli Farmoni bilan O‘zbekiston Fermerlari kengashi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va tumanlarning fermerlar kengashlari tashkil etildi. Mamlakatimiz agrar tarmog‘ida amalga oshirilayotgan tub iqtisodiy islohotlar va tarkibiy o‘zgarishlar natijasida qishloq xo‘jaligining asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlari barqaror o‘sib bormoqda.

26,325,123,219,717,917,517,617,5 105,4106,7106,1104,5105,7 106,8106,6 107 0 20 40 60 80 100 120 1402005 й.2006 й.2007 й.2008 й.2009 й.2010 й.2011 й.2012 й. ЯИМда қишлоқ хўжалиги улуши Қишлоқ хўжалиги ялпи ички маҳсулотининг ўртача йиллик ўсиш суръатлари 1-rasm. Respublikada qishloq xo‘jaligi rivojlanishining asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari (foiz hisobida). O‘tgan 2005-2012 yillar davomida qishloq xo‘jaligi yalpi mahsulotining o‘rtacha yillik barqaror o‘sish sur’atlari dinamikasi ta’minlandi. Xususan, bu ko‘rsatkich 2005 yilda 105,4 %ni tashkil etgan bo‘lsa, 2012 yilda 107,0 %ga teng bo‘ldi. Mamlakat yalpi ichki mahsulotida qishloq xo‘jaligi yalpi mahsuloti salmog‘ining 2005 yildagi 26,3 %dan 2012 yilda 17,5 %ga pasayishi ijobiy holdir. Bu, avvalo, mamlakatimiz iqtisodiyotida industrial sanoat tarmoqlari va xizmatlarning jadal rivojlanib borayotgani bilan izohlanadi. Yurtimizda oziq-ovqat xavfsizligining asosiy tayanchi bo‘lgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini oshirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Xususan, ekin maydonlari tarkibini optimallashtirish, ishlab chiqarishga yangi va ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, ekin navlari va chorva mollari zotini, urug‘chilik-seleksiya ishlarini tubdan yaxshilash borasida keng qamrovli hamda puxta o‘ylangan ishlar amalga oshirildi. 2012 yilda O‘zbekistonda deyarli barcha qishloq xo‘jalik ekinlari – g‘alla, paxta, sabzavot, poliz ekinlari va uzumdan yuqori hosil olindi. Mamlakatimiz dehqonlari mo‘l hosil yetishtirdi – 3 million 460 ming tonnadan ortiq paxta, 7

million 500 ming tonna g‘alla, 2 million tonnadan ziyod kartoshka va 9 million tonnadan ortiq sabzavot hamda poliz mahsulotlari yig‘ib-terib olindi. Shuni alohida ta’kidlash joizki, mustaqillik yillarida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hajmining oshishi faqat ekin maydonlarini kengaytirish evaziga emas, balki asosan intensiv rivojlanish, ya’ni ekinlar hosildorligi va chorva mollari mahsuldorligini oshirish hisobidan ta’minlanmoqda. 20,2 28,2 44,2 47,8 47,3 80 129,3 194,9 202,6 212,7 192 183,8 252,5 282,8 322,3 20,4 31,6 43,9 46,5 50,2 050100150200250300350 Дон Картошка С абзавот Пол из 1990 й. 2000 й. 2010 й. 2011 й. 2012 й. 2-расм. O‘zbekistonda asosiy turdagi qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligining o‘zgarish dinamikasi (sentner hisobida). Keltirilgan 2-rasmdan ko‘rinib turibdiki, o‘tgan 20 yildan ortiq davr mobaynida asosiy turdagi ekinlarning hosildorligi muntazam o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lgan. Xususan, 2012 yilda 1990 yilga nisbatan paxta hosildorligi gektariga 25,3 sentnerdan 26,4 sentnerga yoki 104,3 %ga, donli ekinlar hosildorligi 20,2 sentnerdan 47,3 sentnerga yoki 234,1 %ga, kartoshka hosildorligi 80 sentnerdan 212,7 sentnerga yoki 265,8 %ga, sabzavot hosildorligi 192,0 sentnerdan 322,3 sentnerga yoki 167,8 %ga va poliz hosildorligi 20,4 sentnerdan 50,2 sentnerga yoki 246,0 %ga oshgan. Mamlakatimizda oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirishning barqarorligi hisobidan aholining asosiy iste’mol mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyoji deyarli yuz foiz o‘z ishlab chiqarishimiz hisobidan ta’minlanmoqda. 2012 yil yakunlariga

ko‘ra 2052,6 ming tonna meva va rezavorlar, 1204,6 ming tonna uzum, 1418,4 ming tonna poliz ekinlari, 2056,1 ming tonna kartoshka, 7766,5 ming tonna sabzavotlar, 7515,2 ming tonna donli va dukkakli ekinlar yetishtirildi. Mustaqillik yillarida agrar sohada bosqichma-bosqich olib borilgan izchil islohotlar tufayli respublikamizda asosiy turdagi oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish miqdori barqaror o‘sib bordi. Jumladan, 2012 yilda go‘sht mahsulotlari 1672,9 ming tonna, sut mahsulotlari 7310 ming tonna, tuxum esa 3873,7 mln.dona yetishtirildi. Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 1990 yilda mamlakatimiz aholisi iste’moli uchun zarur bo‘lgan g‘allaning 82 foizi, go‘sht mahsulotlarining 50 foizi, sut va sut mahsulotlarining 60 foizga yaqini, kartoshkaning 50 foizi, shakar va quruq sutning barchasi chetdan keltirilgan. Hozirda mamlakatimizda oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirishning barqarorligi hisobiga aholining asosiy iste’mol mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyoji deyarli to‘liq o‘z ishlab chiqarishimiz hisobidan ta’minlanmoqda. Jumladan, agar 1991 yilda aholi jon boshiga hisoblaganda me’yorga nisbatan yetishtirilgan mahsulot hajmi mevada 42,6 % ni, uzumda 93,8 %ni, kartoshkada 29,8 %ni tashkil etgan bo‘lsa, 2012 yilga kelib bu ko‘rsatkich mevada 119,7 %ni, uzumda 156,3 %ni, sabzavotda 229,2 % ni, kartoshkada 135,4 %ni va polizda 245,1 %ni tashkil etdi. 2012 yilda 1991 yilga nisbatan meva ishlab chiqarish hajmi 281,2 %ga, uzum 166,7 % ga, sabzavot 186,9 %ga va kartoshka 453,6 %ga oshganligi bu borada salmoqli ishlar amalga oshirilganini tasdiqlaydi (1-jadval). 1-jadval O‘zbekistonda aholi jon boshiga asosiy turdagi qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish dinamikasi Маҳсулотлар тури Меъёр бўйича, кг Ҳақиқатда, кг 1991 йилда меъёрга нисбатан, %да 2012 йилда 1991 йилда 2012 йилда меъёрга нисбатан, %да 1991 йилга нисбатан, %да Мева 56,4 24,0 67,5 42,6 119,7 281,2

Узум 25,6 24,0 40,0 93,8 156,3 166,7 Сабзавот 113,0 138,6 259,0 122,6 229,2 186,9 Картошка 50,6 15,1 68,5 29,8 135,4 453,6 Полиз 19,3 39,0 47,3 202,1 245,1 121,3 Manba: O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi. Mustaqillik yillarida agrar sohada bosqichma-bosqich olib borilgan izchil islohotlar tufayli mamlakatimizda asosiy turdagi chorvachilik mahsulotlarini iste’mol qilish miqdori ham barqaror o‘sib bormoqda. Jumladan, 2012 yilda aholi jon boshiga go‘sht ishlab chiqarish (so‘yilgan vaznda) 36,7 kg.ni (talabga nisbatan 91,8 %), sut 247,5 kg.ni (talabga nisbatan 176,8 %) va tuxum 131 donani (talabga nisbatan 108,4 %) tashkil etdi. Qishloq xo‘jaligida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning ustuvor yo‘nalishlari Mamlakatimiz qishloq xo‘jaligida bosqichma-bosqich amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning borishini tahlil etish asosida ularning quyidagi asosiy yo‘nalishlarini ajratib ko‘rsatish mumkin: – mulkiy va tarkibiy islohotlar; – yerdan foydalanish borasidagi islohotlar; – suv va suvdan foydalanish munosabatlaridagi islohotlar; – moliya-kredit, soliq va sug‘urta sohasidagi islohotlar; – narx-navo tizimidagi islohotlar. So‘nggi yillarda ahvol asta-sekin o‘nglanmoqda, paxta maydonlari qisqarmokda (1987 yilda 2 million 108 ming gektar yerga chigit ekilgan bo‘lsa, 1990 yilda 1 million 826 ming gektar yerda paxta yetishtirildi). Agrar sohada amalga oshirilayotgan mulkiy-tarkibiy islohotlarda, birinchi navbatda, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, turli mulk shakllariga, eng avvalo, xususiy mulkchilikka asoslangan xo‘jalik yuritish shakllarini joriy etishga muhim e’tibor qaratildi. Iqtisodiy islohotlarning dastlabki bosqichlarida zarar ko‘rib ishlayotgan shirkat xo‘jaliklarini bosqichma-bosqich

tugatib, fermer xo‘jaliklariga aylantirish borasida yirik tarkibiy islohotlar amalga oshirildi. Buning natijasida 1999 – 2007 yillarda jami 2102 ta istiqbolsiz shirkat xo‘jaligi bosqichma-bosqich tugatilib, ularning negizida 158738 ta fermer xo‘jaligi tashkil etilgani diqqatga sazovor. Puxta o‘ylangan dastur asosida 2008 – 2010 yillar davomida o‘tkazilgan islohotlar natijalariga ko‘ra, fermer xo‘jaliklarining yer maydonlari hajmi maqbullashtirildi. Bu jarayonda fermer xo‘jaliklarining iqtisodiy samaradorligi o‘sishida imkon yaratuvchi quyidagi omillar e’tiborga olindi: – fermer xo‘jaliklari ixtiyorida bo‘lgan yer maydonlaridan yaxlit konturlarda, yagona tartibda maqsadli va samarali foydalanishni ta’minlash; – fermer xo‘jaliklarining qaysi sohaga ixtisoslashgani va mamlakatimizning turli hududlaridagi aholi zichligini e’tiborga olish; – suv va boshqa moddiy resurslarni tejaydigan yangi agrotexnologiyalarni qo‘llashga qulay sharoit yaratish; – yiriklashtirilgan fermer xo‘jaliklarining kompleks mexanizatsiyalashuv borasidagi moliyaviy imkoniyatlarini kengaytirish; – zarar bilan ishlayotgan va o‘zini oqlamayotgan kichik fermer xo‘jaliklarining faoliyatiga barham berish. Amalga oshirilgan maqbullashtirish jarayoni natijasida 2012 yil yakuniga ko‘ra, mamlakatimizdagi fermer xo‘jaliklarining soni 215776 tadan 66134 taga yoki 69,4 %ga kamaytirildi, bunda bir fermer xo‘jaligiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yer maydoni hajmini 27,4 gektardan 80,1 gektargacha ko‘paytirishga erishildi. O‘rtacha bir fermer xo‘jaligiga to‘g‘ri keladigan yer maydonini tarmoqlar bo‘yicha olib qaraydigan bo‘lsak, bu ko‘rsatkich paxtachilik va g‘allachilikda 106,3 gektarga, sabzavotchilik va polizchilikda 23,5 gektarga, bog‘dorchilik va uzumchilikda 13,1 gektarga, chorvachilikda 205 gektarga teng bo‘lmoqda. Mamlakatimizda qishloq xo‘jaligi korxonalarining samarali faoliyat yuritishi va rivojlanib borishi ko‘p jihatdan ular uchun yaratilgan shart-sharoitlarga bog‘liqdir. Bu borada, ayniqsa, qulay moliya-kredit va soliq mexanizmlarini shakllantirish muhim o‘rin tutadi. Islohotlar davomida fermer xo‘jaliklarini

moliya-kredit va soliq mexanizmlari orqali qo‘llab-quvvatlashning samarali tizimiga asos solindi: 1) davlat ehtiyoji uchun xarid qilinadigan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklari uchun imtiyozli kreditlash tizimi yo‘lga qo‘yildi; 2) fermer xo‘jaliklari uchun yerlarning unumdorligiga bog‘liq bo‘lgan yagona yer solig‘i to‘lash bo‘yicha imtiyozlar joriy etildi; 3) fermerlarga texnika vositalarini imtiyozli shartlar bo‘yicha lizing asosida yetkazib berish tartibi joriy etildi; 4) fermer xo‘jaliklari uchun imtiyozli kreditlash tizimi yaratildi; 5) ball boniteti past bo‘lgan yerlarda paxta va g‘alla yetishtiradigan fermer xo‘jaliklarining zararini qoplash maqsadida ularga moliyaviy yordam berish tizimi joriy etildi; 6) irrigatsiya va melioratsiya tizimini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash amaliyotga tatbiq qilinishi islohotlar samaradorligini ta’minladi. Tijorat banklari va budjetdan tashqari jamg‘armalarning kredit siyosatida dehqon (yuridik shaxs maqomidagi) va fermer xo‘jaliklari uchun bir qator imtiyozlar belgilangan bo‘lib, ularni quyidagilarda ko‘rish mumkin: – tijorat banklarining imtiyozli kredit berish maxsus jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan berilgan kreditlardan foydalangani uchun imtiyozli foiz stavkasi miqdori O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki qayta moliyalash stavkasining 50 foizdan ortiq bo‘lmagan miqdorda belgilanadi; – “Mikrokreditbank”ning mablag‘lari hisobidan beriladigan, eng kam ish haqining 200 barobarigacha bo‘lgan boshlang‘ich sarmoya uchun mikrokreditlar yillik 5 foizli stavkada, biznesni kengaytirish va aylanma mablag‘larni to‘ldirish uchun eng kam ish haqining 500 barobarigacha mikrokreditlar Markaziy bank qayta moliyalash stavkasidan ortiq bo‘lmagan miqdorda belgilanadi; – yangi tashkil etilgan, yuridik shaxs maqomiga ega bo‘lgan dehqon xo‘jaliklariga eng kam ish haqining 150 barobari, fermer xo‘jaliklariga esa 300 barobari miqdorida boshlang‘ich sarmoya uchun yillik 5 foizli imtiyozli kreditlar berish yo‘lga qo‘yildi;

309,1 312,8 831,8 1212,6 1598,8 1630,7 0500100015002000 2003 2005 2007 2009 2011 2012– davlat ehtiyoji uchun don va paxta yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklariga beriladigan avans mablag‘larining oldindan 3 foizli imtiyozli stavka bilan kredit tarzida berilishi yo‘lga qo‘yildi. Keyingi yillarda fermer xo‘jaliklarini moliyaviy jihatdan qo‘llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirishga e’tibor berilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Davlat ehtiyojlari uchun yetishtirilayotgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari bilan hisob-kitob qilish jamg‘armasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2003-2011 yillarda respublikamizda davlat ehtiyojlari uchun paxta xom-ashyosi va g‘alla yetishtiruvchi qishloq xo‘jaligi korxonalariga ajratilayotgan imtiyozli kreditlar qiymati 2003 yildagi 309,1 mlrd. so‘mdan 2012 yilda 1 630,7 mlrd. so‘mgacha oshgani diqqatga sazovor. 3-rasm. O‘zbekistonda 2003-2012 yillarda davlat ehtiyojlari uchun paxta va g‘alla yetishtiruvchi qishloq xo‘jalik korxonalariga ajratilgan imtiyozli kreditlar (million so‘mda). Tijorat banklari tomonidan fermer xo‘jaliklariga ajratilayotgan imtiyozli kreditlarning yillik foiz stavkasi tijorat kreditlari foiz stavkasidan 2-3 barobar past bo‘lmoqda. Bu esa, o‘z navbatida, fermer xo‘jaliklari faoliyatini davlat tomonidan iqtisodiy rag‘batlantirish va qo‘llab-quvvatlash siyosatining natijasi bo‘lib, fermerlarning moliyaviy imkoniyatlarini kengaytiradi.

Soliqqa tortish va soliq to‘lash mexanizmini soddalashtirish maqsadida mamlakatimiz Prezidentining Farmoni asosida fermer xo‘jaliklari tomonidan to‘lanadigan 9 ta soliq turi o‘rniga 1999 yilning 1 yanvaridan boshlab qishloq xo‘jaligi korxonalari uchun yagona yer solig‘i joriy qilingan bo‘lib, u har tomonlama qulaylikka ega. O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida qishloq xo‘jaligi sohasida bir qator soliq va bojxona imtiyozlari qo‘llanadi: – yangidan tashkil etilgan, paxta, g‘alla, sabzavot, poliz, kartoshka va boshqa mahsulotlar yetishtiradigan fermer xo‘jaliklari 2 yil muddatga, bog‘dorchilik va uzumchilikka ixtisoslashgan fermer xo‘jaliklari 5 yil muddatga yagona yer solig‘i to‘lashdan; – fermer o‘z hisobidan o‘zlashtirgan yer uchun besh yil davomida yagona yer solig‘i to‘lashdan; – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 17 martdagi 304-sonli Qaroriga asosan xorijiy texnikalar olib kelishda qo‘shilgan qiymat solig‘i va bojxona to‘lovlari hamda chet el texnikalari uchun ehtiyot qismlar olib kelishda qo‘shilgan qiymat solig‘idan; – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 25 martdagi 308-sonli Qaroriga muvofiq, chet ellardan chorva mollari olib kelishda qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovlaridan ozod etildi. Fermer xo‘jaliklari texnika vositalarini imtiyozli shartlar bo‘yicha lizing asosida xarid qilishi uchun texnika boshlang‘ich narxining 15 foizini to‘lab, qolgan 85 foizini 10 yil muddat ichida to‘lash imkoniyatiga ega bo‘ldi. Bunda lizingdan foydalangani uchun yillik foiz to‘lovlari Markaziy bank qayta moliyalash stavkasining 50 foizidan oshmaydigan qilib belgilandi. Agrar sohada amalga oshirilayotgan narx islohoti qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga narx belgilashda erkin bozor munosabatlarini bosqichma-bosqich joriy etishga yo‘naltirildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 20 avgustdagi “Paxta narxini shakllantirish mexanizmi to‘g‘risida”gi Farmoniga

asosan davlat tomonidan sotib olinayotgan paxta xom-ashyosining narxini jahon bozoridagi narxlar darajasidan kelib chiqqan holda belgilash tizimi joriy etildi. Bugungi kunda jahon bozorida paxta tolasi narxlarining birmuncha yuqori ekanini inobatga olgan holda, narx bo‘yicha yuzaga kelgan ijobiy farqning 25 foizini fermer xo‘jaliklariga to‘lab berish bo‘yicha tegishli tadbirlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, 2012 yil davomida fermer xo‘jaliklariga yo‘naltirilgan ijobiy farq summasi 218627,0 mln. so‘mni tashkil etdi. Bu holat jahon bozorida qulay konyunktura vujudga kelgan yillarda fermer xo‘jaliklarining barqaror daromad olishlari uchun imkoniyatlar yaratmoqda. Davlat tomonidan sotib olinayotgan g‘alla narxlarini esa mintaqaviy bozorlardagi narxlardan kelib chiqqan holda belgilash tizimi joriy etildi. Boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining narxlari bozordagi talab va taklifdan kelib chiqqan holda shartnoma asosida belgilanmoqda. Keyingi yillarda fermer xo‘jaliklarini barqaror rivojlantirish uchun yanada qulay shart-sharoitlar yaratish maqsadida hosildorligi past bo‘lgan yerlarda davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklarini davlat tomonidan moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun mablag‘lar ajratish amaliyotda qo‘llanmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 5 noyabrdagi “Hosildorligi past yerlarda davlat ehtiyoji uchun qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirayotgan fermer xo‘jaliklarini qo‘llab-quvvatlash chora- tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarorida fermer xo‘jaliklarini barqaror rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, ularga samarali va amaliy davlat madadini ko‘rsatish maqsadida Davlat budjetida hosildorligi past bo‘lgan yerlarda davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklarini moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun maqsadli mablag‘lar ajratish, Moliya vazirligiga har yili Davlat budjeti loyihasini shakllantirishda mazkur maqsadlarga yer solig‘i bo‘yicha tushumlar hisobidan mablag‘lar ajratish vazifasi yuklatildi. Mazkur qarorga muvofiq, ball boniteti past yerlarda davlat ehtiyojlari uchun paxta xom-ashyosi yetishtirish bilan shug‘ullanayotgan fermer xo‘jaliklarini

moliyaviy qo‘llab-quvvatlashga davlat budjetidan ajratilayotgan mablag‘lar qiymati 2008 yildagi 60 milliard so‘mdan 2012 yilda 160 milliard so‘mga oshdi.60 120 130 140 160 0 50 100 150 200 2008 2009 2010 2011 2012 4-расм. Hosildorligi past yerlarda davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklariga davlat budjetidan ajratilayotgan subsidiyalar qiymati (milliard so‘mda). Ushbu mablag‘lar fermerlarning xizmat ko‘rsatuvchi va ta’minotchi tashkilotlar oldidagi qarzlarini qisqartirishda salmoqli manba bo‘lmoqda. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini modernizatsiyalash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar So‘nggi yillarda mamlakatimiz iqtisodiyotining real tarmoqlarida ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik yangilash tadbirlariga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, agrar ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va yangi bosqichga ko‘tarish masalalari shu kunning dolzarb vazifalaridan biriga aylanmoqda. Shu munosabat bilan, Prezidentimiz tomonidan chorvachilik, g‘allachilik, kartoshka yetishtirish kabi sohalarda ilg‘or mamlakatlar tajribasini o‘rganish va amalda qo‘llash, bizning iqlim sharoitimizda g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadigan zamonaviy sug‘orish tizimlari, energiyani tejaydigan zamonaviy agrotexnologiyalarni o‘rganish, urug‘chilik-seleksiya ishlarini yanada takomillashtirish va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining mahsuldorligini oshirish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar kompleksini ishlab chiqish vazifasi qo‘yildi.

Mamlakatimizda qishloq xo‘jaligini modernizatsiyalash orqali tarmoqni rivojlantirishning istiqbolli yo‘nalishlari Prezidentimiz tomonidan ishlab chiqilgan “Demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi”da aniq bayon etilgan. Ushbu Konsepsiyada belgilab berilgan ustuvor vazifalar asosida Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan dasturda 2011-2015 yillar mobaynida: 1) qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 1,3 marta oshirish, uning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushini 17,5 %dan 13,5 %ga pasaytirish; 2) qishloq xo‘jaligida ilg‘or agrotexnologiyalar, resurslarni tejaydigan usullarni joriy etish, seleksiya va urug‘chilik tizimini rivojlantirish hisobidan ekinlar hosildorligini oshirishga erishiladi. Bunda mineral o‘g‘itlardan foydalanish samaradorligini 15 %ga oshirish, suv sarfini 12 %ga kamaytirish; 3) meva-sabzavot tayyorlashni 1,5 barobar, kartoshka yetishtirishni 1,4 barobar, poliz va uzumni 1,3 barobar ko‘paytirish; 4) naslchilik ishlarini takomillashtirish, ozuqa bazasini mustahkamlash, zamonaviy texnologiyalar va modernizatsiya natijasida naslchilik xo‘jaliklari sonini 2,5 barobar, ozuqa ekinlari maydonini 1,3 barobar oshirish; 5) zooveterinariya punktlarini zamonaviy jihozlash, xizmatlar sifatini oshirish hisobidan chorva mollari sonini 1,3 barobar, go‘sht va sut mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 1,3 marta oshirish; 6) parrandachilik va baliqchilik tarmoqlari rivojiga alohida ahamiyat qaratib, parrandalar sonini 1,8 marta oshirib, 670 ta baliqchilik xo‘jaligi tashkil etish; 7) qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlash quvvatlari va qayta ishlash hajmini kengaytirish tadbirlari doirasida qishloqlarda zamonaviy minitexnologiyalar negizida qayta ishlash korxonalarini ishga tushirish orqali meva-sabzavot konservalari ishlab chiqarishni 1,7 barobar, go‘sht konservalarini 2,2 barobar, kolbasa mahsulotlarini 1,8 barobar, sut mahsulotlarini 1,9 barobar oshirish; 8) sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan meliorativ inshootlarni qurish, rekonstruksiya qilish va

ta’mirlash, tomchilatib sug‘orish tizimini yo‘lga qo‘yish va melioratsiya texnikalarini xarid qilish bo‘yicha qariyb 500 million dollarga teng bo‘lgan loyihalar hisobidan 1,4 million gektar yer maydonining meliorativ holatini yaxshilash; 9) qishloq xo‘jaligi texnikasi parklarini kengaytirish, ularni sifat jihatdan yangilash, fermerlarni unumli qishloq xo‘jalik texnikalari bilan ta’minlash, xizmat sifatini yaxshilash kabi strategik ahamiyatga ega bo‘lgan muhim prognoz vazifalari belgilangan. Respublikamizda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishni kengaytirish va agrar ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish yuzasidan jami 575 gektar yer maydonlarida intensiv bog‘lar barpo etildi. Bu bog‘larda yuqori iste’mol xususiyatiga ega va serhosil bo‘lgan mevali daraxt ko‘chatlari ekilmoqda. Bunday bog‘larning yaratilishi mamlakatimiz aholisini sifatli meva mahsulotlari bilan barqaror ta’minlash imkonini yaratadi. Birgina 2011 yilning kuzi va 2012 yilning bahorida jami 7661 gektar maydonda yangi mevali bog‘lar, shundan 2110 gektar yer maydoniga intensiv bog‘lar barpo etish, 8518,8 gektar maydondagi bog‘larni qayta ekish rekonstruksiya qilindi. Mamlakatimiz aholisini meva va sabzavotlar bilan yil davomida bir me’yorda ta’minlab borish uchun keng tarmoqli sovutish kameralariga ega bo‘lgan omborlar tizimini yaratish muhim ahamiyat kasb etadi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yil 7 apreldagi 105-sonli Qaroriga muvofiq, aholi va tashqi bozorlarga yil davomida muntazam meva-sabzavotlarni sof holda yetkazib berish maqsadida 2011 – 2015 yillarda 120,8 ming tonna sig‘imga ega yangi sovutish kameralarini qurish va 49,1 ming tonna sig‘imga ega mavjud sovutish kameralarini modernizatsiya qilish ko‘zda tutilgan. Qishloq xo‘jaligida ekinlar hosildorligini muttasil yuksaltirish vazifasi, birinchi navbatda, sug‘oriladigan yerlarning unumdorligi va irrigatsiya- melioratsiya holatiga bog‘liq. Ilmiy-tadqiqot institutlari tadqiqot natijalariga ko‘ra, o‘rtacha sho‘rlangan yerlarda ekinlarning hosildorligi sho‘rlanmagan yerlarga nisbatan 50-60 %ga, o‘ta sho‘rlangan yerlarda esa 90-100 %ga past bo‘lishi

aniqlangan. O‘tgan yillar davomida sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash tadbirlari hukumatimizning doimiy e’tiborida bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 29 oktabrdagi “Yerlarni meliorativ holatini yaxshilashning tizimlarini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoniga muvofiq, Sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini 2008 – 2012 yillarda yaxshilash bo‘yicha chora-tadbirlar dasturi ishlab chiqildi. Dasturda meliorativ tizimlarni rivojlantirish va takomillashtirish xamda yerlarning meliorativ holatini yaxshilashga yo‘naltirilgan quyidagi tadbirlar majmuasini amalga oshirish mo‘ljallangan: 1) magistral va xo‘jaliklararo zovurlar, meliorativ tik quduqlarni, meliorativ nasos stansiyalarini qurish va qayta tiklash, yopiq-yotiq drenajlarni tiklash; 2) meliorativ nasos stansiyalari, gidrotexnika va suv o‘tkazuvchi inshootlar va boshqa meliorativ obyektlarni ta’mirlash-tiklash ishlarini amalga oshirish; 3) suv xo‘jaligi qurilishi va suvdan foydalanish tashkilotlarining moddiy- texnik bazasini mustahkamlash. 2-jadval O‘zbekistonda meliorativ tadbirlarlarga ajratilgan mablag‘lar (mlrd.so‘m hisobida) Тадбирлар номи Жами 2008-2012 йилларда Шу жумладан: 2008 й. 2009 й. 2010 й. 2011 й. 2012 й. Мелиоратив объектларни реконструкция қилиш ва қуриш ишлари 316,8 22,4 57,3 63,8 81,6 91,7 Мелиоратив объектларни таъмирлаш ва тиклаш ишлари 315,8 38,6 48,1 59,2 77,0 92,9 Лизинг асосида мелиоратив 125,8 29,3 25,4 27,2 20,0 23,9

техникалар етказиб бериш Жами 758,5 90,3 130,8 150,2 178,6 208,5 Sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilashga qaratilgan irrigatsiya-melioratsiya tadbirlarini moliyalashtirishga davlat budjetidan mablag‘lar ajratish ishlari davom ettirilmoqda. Jumladan, 2008 yilda bu maqsadlar uchun jami 90,3 milliard so‘m ajratilgan bo‘lsa, 2012 yilga kelib bu ko‘rsatkich 208,5 milliard so‘mga yetdi. O‘tgan 2008 – 2012 yillarda jami ajratilgan mablag‘lar qiymati 758,5 milliard so‘mni tashkil etdi. Sug‘oriladigan yerlardan foydalanish samaradorligini oshirishda qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orishning ilg‘or, zamonaviy usullarini joriy etishning ahamiyati katta. Chunki respublikamizdagi suv tanqisligi sharoitida sug‘orishning zamonaviy usullarini qo‘llash orqaligina aholining qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga tobora o‘sib borayotgan tabiiy ehtiyojini qondirish mumkin. Keyingi yillarda mamlakatimizning bir qator hududlarida ekinlarni sug‘orishning yangi texnologiyalari sinovdan o‘tmoqda va qo‘llashga tavsiya etilmoqda. O‘zbekistonda 1571 gektar yerga tomchilatib sug‘orish texnologiyasi, 543 gektarga egatga polietilen plyonka to‘shab sug‘orish tizimi, 753 gektarga ko‘chma va egiluvchan quvurlar orqali sug‘orish tizimi joriy etildi. Sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash borasida olib borilgan ishlar natijasida: – sug‘oriladigan yerlarda yer osti suvlari sathi va sho‘rlanish darajasi pasayib, ekin maydonlarining meliorativ holati yaxshilanmoqda; xo‘jaliklarni suv bilan ta’minlash tizimi yaxshilanib bormoqda; – qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligi ortib, xo‘jaliklarning daromadlari yuksalmoqda. Pirovard natijada esa yerlarning unumdorligi, paxta, g‘alla va boshqa qishloq xo‘jaligi ekinlari hosildorligi sezilarli darajada oshmoqda.

Qishloq xo‘jaligini modernizatsiya qilishda tarmoqni yuqori unumli texnika va texnologiyalar bilan ta’minlashning ahamiyati beqiyosdir. Keyingi yillarda qishloq xo‘jaligida foydalanib kelinayotgan haydov va chopiq traktorlari hamda qishloq xo‘jaligi mashinalarining katta qismi eskirib, o‘z xizmat muddatini o‘tab bo‘lgani sir emas. Shuningdek, bunday texnikalarning ish unumi, yoqilg‘i sarflash me’yorlari zamonaviy talablarga to‘liq javob bermasligi oqibatida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining ishlab chiqarish tannarxi oshib ketmoqda. Shu munosabat bilan qishloq xo‘jaligiga yuqori unumli, zamonaviy va resurslarni tejaydigan texnikalarni jalb etish, bu borada, avvalo, chet elning ilg‘or kompaniyalari bilan hamkorlikni mustahkamlash talab etiladi. Qishloq xo‘jaligini modernizatsiya qilish dasturida dehqonchilik bilan bir qatorda chorvachilik tarmog‘ini modernizatsiya qilishga ham alohida e’tibor qaratilmoqda. Mamlakatimizning chorvachilik tarmog‘i jadal rivojlanib borayotgan tarmoqlardan biri bo‘lishiga qaramay, sohada o‘z yechimini kutayotgan ayrim muammolar ham mavjud. Jumladan, chorva mollarining mahsuldor va kasalliklarga chidamli zotlarining yetishmasligi, chorvachilikning mustahkam ozuqa bazasini yaratish borasidagi masalalar shular jumlasidandir. Respublikamiz hukumatining chorvachilik tarmog‘ini kompleks rivojlantirish dasturlarida asosiy e’tibor chorva mollarining naslini yaxshilash, mahsuldorligini oshirish, tarmoqda servis xizmatini rivojlantirish va chorvachilikning ozuqa bazasini yanada mustahkamlashga qaratilgan. Buning uchun: – chorvachilik tarmog‘ining moddiy-texnikaviy bazasini mustahkamlash; – naslchilik-seleksiya ishlarini tubdan yaxshilash; – tarmoqda servis xizmati, jumladan, zooveterinariya xizmatlari ko‘rsatish sifati va assortimentini oshirish; – parrandachilik, baliqchilik, asalarichilik va pillachilik sohalarini rivojlantirish; – chorva mollarini yuqumli kasalliklardan muhofaza qilish tizimini yanada takomillashtirish;

– ozuqa ekinlari maydonlarini kengaytirish va optimal joylashtirish, lalmi yerlarda chorva mollari uchun ozuqa yetishtirish ko‘lamini kengaytirish tadbirlari amalga oshirilmoqda. Keyingi yillarda yurtimizda chorvachilik taraqqiy etgan mamlakatlardan zotdor mollarni olib kelib, chorva mollarining naslini yaxshilashga jiddiy e’tibor berilyapti. Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining ma’lumotlariga qaraganda, ushbu maqsad uchun so‘nggi yillar davomida respublikamizga xorijdan jami 23286 bosh naslli qoramol keltirilgani diqqatga sazovor. Bundan tashqari, mamlakatimizda chorvachilikning parrandachilik, baliqchilik, asalarichilik kabi tarmoqlarini rivojlantirish borasida ham maqsadli dasturlar ishlab chiqilgan va ular bosqichma- bosqich amalga oshirilmoqda. Bularning barchasi xalqimizning chorvachilik mahsulotlariga bo‘lgan talabini barqaror qondirishga muhim hissa qo‘shishi shubhasiz. Qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning istiqbolli yo‘nalishlari Mamlakatimiz qishloq xo‘jaligini yanada taraqqiy ettirishda asosiy e’tibor agrar sohada islohotlarni chuqurlashtirish, ishlab chiqarish va boshqarish jarayonida bozor tamoyillarini to‘la qaror toptirish asosida qishloq aholisining turmush darajasini keskin oshirishga qaratilmoqda. Shu munosabat bilan Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan agrar tarmoqni rivojlantirishning istiqbolli dasturi quyidagi eng muhim yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi: Agrar sohada iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, mulkiy munosabatlar va xo‘jalik yuritish shakllarini takomillashtirish borasida barcha subyektlar o‘rtasidagi o‘zaro iqtisodiy munosabatlarni bozor tamoyillari asosida amalga oshirish, shartnomaviy majburiyatlarning bajarilishida tomonlar mas’uliyatini oshirish.

2. Qishloq xo‘jaligida yerdan foydalanish mexanizmini takomillashtirish va samarali foydalanishni rag‘batlantirish yo‘nalishi bo‘yicha tuproq unumdorligini yaxshilash va meliorativ holatini yaxshilash borasidagi chora-tadbirlarni amalga oshirish maqsadida barcha hududlarda qishloq xo‘jaligi yerlari unumdorligini oshirish, unumdorligi past yer maydonlari salmog‘ini kamaytirish. 3. Suv xo‘jaligi tizimini takomillashtirish, yerlarning meliorativ holatini yanada yaxshilash maqsadida suv xo‘jaligi tizimida moddiy va ma’naviy eskirgan irrigatsiya-melioratsiya tizimini yangilash, uning samaradorligini oshirish, yangi sug‘orish texnologiyalari va suvdan foydalanish mexanizmlarini joriy etish, yer maydonlari meliorativ holatini yaxshilash, drenaj tarmoqlarini qurish va ta’mirlash tadbirlarini amalga oshirish. 4. Qishloq xo‘jaligi ekinlari navlarini viloyat va tumanlarning tabiiy-iqlim sharoitini hisobga olgan holda joylashtirish, mahsulotlar sifati va ekinlar hosildorligini oshirishga alohida e’tibor qaratish. Qishloq xo‘jaligi ekinlarining yuqori hosilli, tezpishar, kasallik va zararkunandalarga chidamli, yangi va sifatli mahsulotlarning bozor talablariga javob beradigan navlarini joylashtirish. 5. Chorvachilik tarmog‘ini kompleks rivojlantirish, asosan chorva mollarining naslini yaxshilash hisobidan uning mahsuldorligini oshirish. 6. O‘rmon xo‘jaligini kompleks rivojlantirish borasida tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va atrof-muhit muhofazasi nuqtai nazaridan: qo‘riqlanadigan hududlar davlat kadastrini joriy etish; o‘rmon xo‘jaligida mevali, manzarali daraxt ko‘chatlarini yetishtirishni yanada rivojlantirish dasturini ishlab chiqish; hududlarning ekologik holati geografik-axborot tizimini ishlab chiqish. 7. Qishloq xo‘jaligi xom-ashyosini qayta ishlash tarmog‘ini rivojlantirish, agrar sohaning eksport salohiyatini oshirish. Qishloq xo‘jaligi, xususan, chorva va meva-sabzavot mahsulotlarini saqlash va qayta ishlashga ixtisoslashgan kichik xususiy korxonalarni zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlash, xom- ashyoni qayta ishlash quvvatlarini ishga tushirish, mavjud korxonalarni

modernizatsiya qilish, ho‘l meva-sabzavot va tayyor mahsulot eksport qiladigan subyektlar uchun imtiyozlar tizimini ishlab chiqish. 8. Qishloq joylarda servis xizmatlari ko‘rsatish tizimini takomillashtirish, agrar tarmoqda servis xizmatlari ko‘rsatish sohasini rivojlantirish, bozorga tez moslashuvchi subyektlar faoliyatini qo‘llab-quvvatlash. 9. Qishloq xo‘jaligida moliya-kredit, soliq va sug‘urta tizimini takomillashtirish:  davlat ehtiyojlari uchun paxta xom-ashyosi va g‘alla yetishtirishni asosan imtiyozli kreditlash orqali moliyalashtirib borish tizimini takomillashtirish;  paxta va g‘alladan boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtiruvchilarni kreditlash mexanizmini takomillashtirish;  qishloq xo‘jaligi uchun texnika, extiyot qismlar, nasldor chorva mollari, urug‘lik va ko‘chatlar, zamonaviy texnologiya va uskunalar, dori-darmon, kimyoviy preparatlar import qilishda soliq va bojxona imtiyozlari tizimini yanada kengaytirish;  qishloq joylarga kichik sanoatni jalb qilishda soliq imtiyozlari va moliyaviy qo‘llab-quvvatlash tadbirlarini amalga oshirish;  mahalliy ishlab chiqaruvchilarni iqtisodiy qo‘llab-quvvatlash maqsadida proteksionizm siyosatini doimiy ravishda amalga oshirish;  unumdorligi past bo‘lgan, shuningdek, nasoslar bilan sug‘oriladigan maydonlarda davlat ehtiyojlari uchun paxta va g‘alla yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmini takomillashtirib borish.  10. Agrotexnika fanini rivojlantirish va ilm-fan yutuqlarini ishlab chiqarishga joriy etish. Bu sohada:  atrof-muhitga ekologik zarar keltirmaydigan texnika va texnologiya hamda xom-ashyo resurslarini qayta ishlashda yangi uslublar ishlab chiqish va mavjudlarini takomillashtirish;  paxtachilik va boshqa qishloq xo‘jaligi ekinlarining istiqbolli navlari birlamchi urug‘chiligini tashkil qilish tizimini takomillashtirish;

 qishloq xo‘jaligining amaliy muammolarini hal etishda innovatsion loyihalardan keng foydalanish va bunda innovatsion loyihalarni moliyalashtirishning bank orqali kreditlash tizimini joriy etish;  qishloq xo‘jaligida gen muhandisligi borasida to‘plangan jahon tajribasidan keng foydalangan holda milliy tizimni yaratish;  ekologik toza qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yaratish ustida keng qamrovli ishlar olib borish;  xorijdan keltirilgan naslli urug‘lar asosida yuqori mahsuldor mahalliy chorva mollari, parranda va pilla qurti zotlarini yaratish. 11. Qishloq xo‘jaligida mehnat resurslaridan samarali foydalanish va aholi daromadlarini yanada oshirish. Bundan tashqari, O‘zbekistonda fermerlik harakatini yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, ushbu sohani davlat tomonidan qo‘llab- quvvatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov o‘rinli ta’kidlaganidek, “fermerlik harakatining Fermer xo‘jaliklari uyushmasi shaklidagi tashkiliy tuzilmasi qishloq xo‘jaligini isloh etish va sohada ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fermerlar oldida turgan vazifalarni hal etish jarayonlariga kuchli ta’sir ko‘rsata olmadi. Fermerlik o‘zining tarixiy ildizlariga ega bo‘lgan xorijiy mamlakatlar tajribasini o‘rganish asosida Fermer xo‘jaliklari uyushmasi O‘zbekiston Fermerlari kengashiga, viloyat va tumanlarda esa fermerlar kengashlariga aylantirildi, eng muhimi, ushbu tuzilmalarning huquq va vakolatlari jiddiy ravishda kengaytirildi”. Mamlakatimizda fermer xo‘jaliklarini yanada taraqqiy ettirishda asosiy e’tibor agrar sohada islohotlarni chuqurlashtirish, ishlab chiqarish va boshqarish jarayonlarida bozor tamoyillarini to‘liq qaror toptirish asosida qishloq aholisining farovonligini keskin oshirishga qaratilmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –T.: “O‘zbekiston”. 2008. 2. Karimov I.A. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1-jild. - T.: “O‘zbekiston”, 1996. 3. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 4. Karimov I.A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. 3-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 5. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo‘lidan. 4-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1996. 6. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. 5-jild. –T.: O‘zbekiston, 1997. 7. Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lidan. 6-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1998. 8. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. 7-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 1999. 9. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. 8-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2000. 10. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. 9-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2001.Karimov I.A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. 10-jild. –T.: “O‘zbekiston”, 2002

Похожие

Jadidchilik va jadidlarning ilm-ma'rifat yo'lidagi harakatlari

O‘zbek modelining o‘ziga xos jihatlari ta’lim-tarbiya, ilm-fan, sog‘liqni saqlash va sport

Obodlik ko‘ngildan boshlanadi

Obod turmush maskanlari

Ayolga e’tibor – millatga e’tibor