Жисмоний тарбия машғулотларидаги асосий ҳаракат турлари (4-Амалий машғулот) - Дошкольное и начальное образование - Рефераты

Жисмоний тарбия машғулотларидаги асосий ҳаракат турлари (4-Амалий машғулот)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.7392578125 KB

Жисмоний тарбия машғулотларидаги асосий ҳаракат турлари (4-Амалий машғулот) Асосий ҳаракатлар эстетик ҳис-туйғуларни тарбиялашда муҳимдир: улар чиройли, тўғри кад-қоматнинг шаклланишига, ҳаракатларнинг аниқ, ифодали ва уюшган бўлишига, биргалашиб ҳаракат қила олишга ва фазода тўла фойдаланишга ёрдам беради. Асосий ҳаракатлар таълим ва тарбия жараёнида аста-секин юзага келадиган шартли рефлекслардир. Мактабгача бўлган давр ичида асосий ҳаракатлар ривожланади, такомиллашади, ҳаракат стереотиплари сифатида мустаҳкамланади. Ҳаракатларнинг муайян изчилликда кўп марталаб такрорланиши, масалан, юриш, югуриш, улоқтириш ва ҳаказо машқларда алоҳида элементларнинг ҳар бири ўртасида муваққат боғланишлар пайдо бўлади. Дастлабки ҳаракатни бажаришда бошланадиган бўғим мускул сигнализацияси бевосита кейинги системага мустаҳкамланадиган, автоматлашадиган барча сигналларни уйғотади. Болаларда шу туфайли ҳосил бўладиган динамик стереотиплар жуда барқарор бўлади. Болаларни асосий ҳаракатларга ўргатиш ва уларни ривожлантиришда чидамли динамик стереотипни шакллантириш, тезда қайта қура олиш, ташқи муҳитнинг ўзгарувчан шароитига мослашиш қобилиятига алоҳида эътибор беришни талаб этади. Машқлар шундай танлаш керакки, унда хар бир бола учун улар ўйини каби фараз қилиниши балки осонроқдир, агар “Қани болалар олдинга энгашинг ва ўтириб туринг” ва умуман бошқача айтганда ўйин таклиф қилинади: “Гул сайри ва гул териш”. Булардан ташқари болаларга тақлид шаклида бир неча машқларни, харакат ҳолатларни айтилса, улар дарров завқланиб бажарилиши мумкин. Масалан, “Қани баланд бўйли новча бўлиб юринг”, “Пакана бўлиб юринг”, “Қуён бўлиб юринг”, “Кучукча бўлиб юринг” ва х.к.

Шундай қилиб, кўрсатма методикага биноан шуғулланса, мактабгача ёшдаги боласи нафақат жисмоний ривожланади, балки тақлид қилиш, пантомим асосларини билиб табиий ўйин ва санъат чегараларини ҳам ўзлаштириб олади. Мадомики, энг муҳими, у ҳеч қачон эрталабки бадантарбия қандайдир зерикарли, мажбурий бир нарса деб тушунмаслиги лозим. Нафас олиш машқлари Тик турган холда. Тўғри туринг, қўлларни тепага кўтаринг, тортилинг, иложи борича бир неча марта ва чуқур нафас олинг. Кейин оёқларни тиззадан букиб, гавдани пастга тушуриб нафас чиқаринг. Тик туриб қўллар белга қўйилади. Оёқларни бир оз ён томонга ёзиб, қўллар белда чап томонга энгашинг. Ўнг томонга тортилиб энгашиб нафас олинг. Сўнг асосий холатда тик туриб нафас чиқаринг. Шундан сўнг ўнг томонга эгилинг. Шунда белни томони тортилади. Ростланинг ва чуқур нафас олинг. Чордона холатида ўтиринг. Оёқларни чалиштириб ўтиринг, қўлларни бош орқасига қўйинг, кўкракни рослаб олинг. Бошни орқага ташлаб чувур нафас олинг ва нафас чиқаринг Қўлларни ўтирган ҳолда бош орқасига қўйинг ва ўнг томонга энгашинг. Тиззаларда чўккайиб ўтириш. Оёқларни тиззадан букиб туриш ва товонларга чўқайиб ўтириш. Қўлларни елкага, тепага, белга ва бош орқасига қўйиб туришлар. Юриш турлари ва сакрашлар Баланд бўлиб юринг. Оёқ учларида туриб қўлларни чўзинг баландроқ. Тепага қараб, қўл учларидан кўз узмасдан чўзилинг – тортилинг. Олдинга юринг. Пакана бўлиб юринг. Ярим ўтириш қилиб, гўё пакана киши бўлинг. Шу ҳолатда ярим ўтирган ҳолда олдинга қўлларни чўзиб юринг, йиқилмасликка харакат қилинг! Юрганда бир кичкина, бир баланд, бир новча, бир пакана бўлиб хушчақчақ бўлинг.

Харбий аскар бўлиб юринг. Қўлларни ён томонга тўғри чўзиб юринг, қўллар ёнларга ёпишгандай харбий аскар гўё юринг. Оёқлар тўғри, товонларни тўғри босиб юринг. Лайлак каби юринг. Сиз кўргандирсиз лайлак қандай юришини? Олдинга оёғини тиззадан букиб, сўнг тўғирлаб оёғини ерга қўяди. Қани сиз ҳам лайлакка тақлид қилингчи. Қўлларни ён томонга ёзинг қанот каби ёзинг ва доира бўйлаб бошингизни кўтариб юринг. Эмаклаш, яъни “тўрт оёқлаб” кучукча бўлиб юринг. Қани тўрт оёқлаб кучукча бўлиб юриб кўрингчи. Бунинг учун эмаклаб юриш керак, яъни иккала қўл кафтларини полга қўйиб ҳамда иккала тиззага таяниб юриш. Ким қандай юради, бошқалардан тезроқми? Оёқ ва қорин мушакларини пухталовчи машқлар Тўла ва ингичка. Тизза чўкиб ўтиринг, товонга суянинг, қоринни чиқариб, белни қайиштиринг. Ушбу машқ сизни хипчароқ қилади. Кейин қоринни чиқаринг. Оёқларни олдинга чиқаринг. Тик туринг. Бир қўлингиз билан ён томонда тираниб бир оёғингизни кўтариб горизонтал холатида оёқ учини тўғирланг. Олдингизга ўнг оёқни, кейин чап оёқни. Шу машқни неча марта бажариш мумкин? Қанча Қўнғизвой билан Хакка. Болалар қарама-қарши иккита командаларга бўлинадилар. Бир томонда старт чизиғида қўнғизвойлар, финишда Хаккалар. Мураббийни руҳсатига кўра машқни бўлиб қўнғизвойлар бошлайди. Сигнал берилиши билан қўнғизлар эмаклаган ҳолда олдида ётган коптокни боши билан туртиб финишга олиб боради. У ердаги хаккалар коптокни оёқлари орасига қистириб старт томонга сакраб келишади. Шундай қилиб қайси команда (қўнғизвой ва хаккалар) олдин бажарса ўшалар ғолиб деб хисобланадилар. Дарахтдаги маймунча. Чалқанчасига ётинг ва бир оёғингизни тепага кўтаринг иккала қўлингиз билан оёғингиз сонидан ушлаб секин-аста тепага тирмашиб ушлаб оёқ панжасигача чиқаринг, гўё маймунча ёки мушук

дарахтга чиққандай. Оёқни худди дарахтни қучоқ очиб ушлаб олиб тепага чиққандай. Ушбу машқни бошқа оёқда, сўнг яна қайта машқ қилинг. Бел ва орқа мускулларни мустаҳкамловчи машқлар Самолет. Дастлабки ҳолат тик туринг, қўллар ёнга чўзилган, гўё самолетнинг қанотлари каби. Энди ҳар томонга энгашиб учинг ва овоз чиқариб учишни кўрсатинг. Боксер. Боксчиларни қандайлигини билган болалар, тик туриб бокс тушади, ойнага қараб боксерлик қилади, юмшоқроқ қопни ёки ёстиқни осиб қўйиб бокс тушади. Шунда болаларни гавда, қўл, елка камари мускуллари яхши ривожланади. Химоя ва хужумга тайёр бўлишни ўрганади. Организм мустаҳкамланади ва баққуват бўлади. Шамолли тегирмон. Тик турган ҳолатда, оёқлар елка кенглигида ёзилган, қўлингизни ўнг ёки чапи белингизда, иккинчиси эса тепага кўтарилган, уни айлантириб турасиз. Тегирмонни пирпираги шамолга қараб айланади, сиз секин-аста иккала қўл билан биринма кетин айлантиришга харакат қилинг. Ўтин ёрувчи. Тик турган ҳолатда, оёқларни ёзиб, қўлларни жуфтлаб, бирон нарса кўтаргандай ўтин ёришга тайёрсиз. Сўнг 1-2 деб қўлларни кўтариб “уф” 3-4 саноқ билан ўтин ёришни кўрсатиш керак. Шундай қилиб 5-6, 7-8 марта машқни бажариш керак. Ушбу машқ бел, елка, қўллар бўғини мускулларини мустахкамлайди. Оёқ панжалари ва мушукларини пухталовчи махсус машқлар Ўриндиққа ёки полга ўтириб олинг. Ўнг оёғингизни бармоқлари билан товонни “таништиринг” панжалар жойида қолади, товонни олдинга панжалар томон силжитинг. Панжалар солжийди. Яна қайта товонларни панжаларга суринг, панжалар яна қочади. Натижада оёқ панжалари тўлқинсимон бўлиб харакатланади. Шундай қилиб, яна қайта харакат олдинга, орқага силжитиб машқ қилинг.

Оёқ панжарини “мушт” қилинг. Полга ёки ўриндиққа ўтиринг, оёқ панжаларини қаббиқ товонга қаратиб сиқиб олинг ва яна қайта ростлаб олинг (худди шунга ўхшаш машқни қўл панжаларига ҳам беринг). Оёқ панжаларида таёқни айлантиринг. Полга ёки ўриндиққа ўтиринг ва тиккасига гимнастик таёқча ёки гантел қўйинг. Оёқ панжаларини бир оз кўтаринг, таёқчани сиқиб олиб айлантиринг. Таёққа тирнашиб чиқинг. Полга ёки ўриндиққа ўтириб гимнастик таёқчани қўлга олинг. Уни тиккасига қўйиб, гўё уни тепасига тирмашиб чиқишга харакат қилинг, бунинг учун таёқни ўнг ва чап томонидан оёқ панжалари ва қўллар билан ушлаб олиш шарт. Иложи борича тепага тирмашиб чиқинг, тиззаларни букинг ва яна қайтариб тушинг. Оёқ панжалари массажи. Ўриндиққа ўтириб оёқларни чўзинг, ўнг оёқ панжасини чап оёқ болдиридан юқорироқ қўйиб ишқала бошланг. Ўнг ва чап оёқларни алмашиб массаж қилаверинг. Балеринанинг машқи. Ўриндиққа ўтиринг ва оёқ панжа учлари билан полга таянинг. Майда қадамлар билан ўзингизни ишга тайёрланг. Олдинга шу қадар юрингки, токи оёқ товонлари полга тегмагунча, кейин орқага қайтинг, гўё балерина каби. Тиззалар ичкарига кирмасин, товонлар эса бир- биридан узоқлашмасин.

Тўпни оёқлар билан ушланг. Полга ўтириб оёқлар билан кичкина тўпни кўтариб, ташлаб, ушлаб, айлантириб туриш. Фақат уни қўллар билан ушламаслик керак. Тўпни думалатинг. Ўриндиққа ёки пол устига оёғингиз панжасини теннис тўпига қўйиб думалатинг. Кейин оёқ панжасини учидан токи товонгача, сўнг товондан оёқ учигача думалатинг. Шарик ва ҳалқачалар билан ўйин. Полга ўтириб олинг, олдингизга ўнта ҳалқачаларни териб қўйинг. Ҳалқачалар олдида кичик шариклар қўйинг. Ҳар бир шарикларни ҳалқалар ичига биттадан қўйиб чиқинг: бештасини ўнг оёқ панжаларида, бештаси чап оёқда. Кейин шарикларни қўлингиз билан олиб ҳалқалар олдига қўйиб чиқинг. Шундай қилиб яна шу машқларни қайтаринг. Оёқ билан ип боғланг. Полга оёқларни тиззадан букиб ўтиринг, тиззаларни ён томонларга ёзиб, оёқ панжаларини орасига қалам ёки чўпга ип боғланган бўлсин. Ипли чўпни оёқ бармоқлари ёрдамида қаламга боғлаб чиқинг. Яна қоғоз устига оёқ панжаларини қўйиб қалам билан қоғозга чизма ёзинг.

Адабиётлар рўйхати: 1. Т.С.Усмонхўжаев ва бошқ. “Мактабгача таълим муассасаларида жисмоний тарбия”.Т.: “Илм Зиё”, 2006 2. К.М.Маҳкамжонов ва бошқ. “Мактабгача ёшдаги болаларнинг умумий ва кенгайтирилган жисмоний тарбияси”. Т.: “Илм Зиё”, 2006 3. “Ота-оналарга мактабгача ёшдаги болаларнинг гигиеник тарбияси ҳақида”. Тузувчи: Д.Ж.Шарипова. Илм Зиё наш. Т.2007 4. М.Нуриддинова. Ёзги мавсумга методик тавсия. Тошкент, 2015

Похожие

МТМнинг ер майдончаси (4-Амалий машғулот)

Жисмоний тарбия машғулотларини мультимедиа воситалари орқали ташкил этиш (2-амалий машғулот)

Мактабгача таълим муассасаларига жисмоний тарбия машғулотларини режалаштириш ва ташкил этиш методикаси (5-амалий машғулот)

Мактабгача ёшдаги болаларни расм чизиш фаолиятига ўргатиш (4-амалий машғулот)

Болаларда хотиранинг ривожланиши (Амалий машғулот)