Эстетик маданият тушунчаси - Культурология - Рефераты

Эстетик маданият тушунчаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

37 KB

Эстетик маданият тушунчаси Эстетик маданият эстетик фаолият билан боғланган муносабат ва қадриятлар тизимини ифода этади. Эстетик маданият жамият маданиятининг ихтисослаштирилган қисми бўлиб, унинг холатини санъат ва эстетик муносабатлар белгилайди. Эстетик маданият хусусиятлари, унинг негизини ташкил этувчи фаолиятнинг ўзига хослиги билан белгиланади. Маълумки, фаолият деганда инсонни оламга бўлган актив муносабати тушунилади. Фаолият асосида ижодкорлик ётади. Фаолият инсонни мавжудлиги усулидир, у маънавий ва моддий жараёнларни ўз ичига олади. Фаолиятнинг асосий вазифаси инсон жамияти мавжудлигини сақлаб қолиш ва унинг ривожланишига хизмат қилади. Санъатда эстетик мақсад мустақил бўлади. Санъатдаги гўзаллик ва мукаммаллик бирдан бир ягона мақсаддир. Санъат орқали намоён бўладиган фаолият ана шу туфайли инсонни тарбиялаши, курашга чорлаши, фикрини ўйғотиши, хис туйғуларига таъсир этиши, кулдириши ёки йиғлатиши мумкин. Шунга кўра қадриятларни яратиш, гўзал инсонни тарбиялашга қаратилган фаоллик эстетик фаоллик дейилади. Ж амиятда уруғдошлик алоқаларини қарор топиши, уруғдошлик тузумини ривожланиши, ижтимоий меъёрларни қарор топиши жамоа эстетик фаолиятини юзага келтиради. Аввал қарор топган афсоналар урф-одатлар сингари маънавий фаолиятга қўшимча ғоя ва образлар, янгича яшаш турмуш тарзлари қўшилади. Эстетик фаолият жамоада бир-бирлари билан бўлган воситалар замирида ривожланади. Халқ эстетик фаолиятини уч турга бўлиш мумкин: -моддий эстетик маданият (хунармандчилик, халқ санъати) -маиший муносабатларни акс эттирадиган ўйинлар маросимлар ва хоказо. -халқ дунёқарашини ўзига хос равишда ифодалайдиган оғзаки ижоди.

Санъатда эстетик фаолият профессионал ихтисослик сифатида намоён бўлади. Санъат асарлари инсон томонидан эстетик ўзлаштирилиши туфайли ижтимоий қадриятга айланиб боради. Санъат соҳасида эстетик фаолият аста- секинлик билан ажралиб чиқади. Бунда санъат асарларини яратишда санъаткорнинг ижодий қибилияти, хаёт ходисаларини бадиий ходисаларга айлантира олиш қобилияти, хотира қуввати инсон ички дунёсини тушуна олиши, истеъдод-талант алоҳида тушунча касб этади. Санъатда эзгулик, жасурлик каби аҳлоқий ғоялар бадиий ифодасини топиб, аҳлоқий маданият билан бирлашиб кетади. Хақиқий инсонпарвар санъат жамиятнинг ахлоқий муаммоларини ёритиб қолмайди, унинг маънавий эхтиёжларини ҳам қондиради. Чунончи, ҳарбий маршлар, давлат гимнлари, сиёсий қўшиқлар жамиятда асосий ташкилотчилик ролини ўйнайди. Эстетик маданиятнинг тузилиши кўп қатламли бўлиб, ўз ичига қуйидагиларни олади: 1. Кишиларни эстетик онги. Бу инсон эҳтиёжида, мақсадларда, дидларда, қарашларда, идеалларда, назарияларда ўз аксини топади. 2. Эстетик моментлар (меҳнатда, турмушда, мулоқотда, ижтимоий-сиёсий хаётда) 3. Эстетик тарбия. Бу авлоддан-авлодга, жамиятдан шахсга онгли ва мақсадга мувофиқ ўтказиладиган эстетик тажрибадир. У тарбияни хамма соҳалари оила, мактаб, амалий хаёт, кишилар мулоқоти, санъат воситалари орқали амал қилади. Эстетик маданиятда бадиий фаолият алоҳида соҳа сифатида қаралади. Бадиий маънавият эстетик маданиятнинг ўзаги хисобланади. Бироқ улар тенг маънода ишлатиладиган тушунчалар эмас. Агар эстетик омил моддий ва маънавий маданиятнинг бошқа турларида ахамияти жиҳатидан бошқаларга нисбатан иккинчи даражали бўлса, бадиий маданиятда у устиворлик қилади. Миллий мустақиллик шароитида маънавий маданиятнинг барча унсурлари сингари эстетик маданиятнинг ҳам аҳамияти ошиб боради.

Бозор муносабатларига ўтиш жараёнида кишиларнинг ижтимоий ва шахсий фаолиятлари, уларнинг онглилиги, ижодий фаоллигининг ижтимоий хаётнинг барча жабҳаларида эркин намоён бўлиши учун имкониятлар яратилади. Хуллас эстетик ва бадиий маданият ўзаро бир-бири билан боғланган, ана шу асосда жамият хаётида муҳим маънавий омил бўлиб хизмат қилади. Жамиятда ижтимоий ва маънавий вазифани ҳал этишда эстетик маданиятнинг ўрни каттадир. Эстетика умуман олганда маънавий ва маданий борлиқни бадиий жараёнлар ва эстетик онг даражасида олиб тахлил этади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й. 3. «Маънавият ва комиллик» Тошкент 1997 й. 4. И. Абдуллоҳ “Маънавият ва маърифат”, «Миллий тикланиш» газетасининг 1998 йил 12 ноябр сони.

Похожие

Маданият тушунчаси, мазмуни ва моҳияти

Милий истиқлол ғояси тамойилида маданият тушунчаси

Маданиятшунослик фанининг предмети. Маданият тушунчаси талкини

Диний маданият

Диний маданият