Диний маданият - Культурология - Рефераты

Диний маданият

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

37.5 KB

Диний маданият Инсон ўз тараққиёти даврида турли динларга эътиқод қилиб келган. Илоҳий кучлар орқали табиатдан кўмак сўраганлар. Жаҳонда энг кўп тарқалган динлар учта бўлиб, христианлик, ислом дини, буддавийлик динларидир. 2 миллиард одам христиан динига, 1,3 миллиард киши ислом динига, 700 миллион одам Буддавийлик динига эътиқод қиладилар. Дунёдаги барча динларнинг ўзига хос маданияти, одоби мавжуд бўлиб, ўз нуқтаи назарларидан, миллий, этник, тил, ирқ, туғилган жой, яшаш шароитларидан келиб чиқиб ўзларининг диний маданиятига эътиқод қиладилар. Барча динлар орасида ўзининг алоҳида одобига, маданиятига эга дин бу ислом динидир. Ислом дини жаҳон динлари орасида энг ёш дин бўлиб эътиқод қилувчилар сони жиҳатидан христианликдан кейин иккинчи ўринда туради. Ислом VII-асрда Арабистон Ярим оролида хозирги Саудия Арабистонида пайдо бўлган. Ислом сўзи “итоат”, “ихлос”, “омонлик” маъноларини англатади. Ислом дини таълимоти унинг муқаддас китоби Қуръони Каримда баён этилган. Ислом динида икки йўналиш суннийлик ва шиалик мавжуд бўлиб, 92,5%ни суннийлар, 7,5%ни шиалар ташкил этади. Суннийлар йўналиши қуйидаги мазҳабларга бўлинади: ханафийлар 47%, шофийлар 27%, моликийлар 17%, ханбалийлар 1,5%. Суннийлик йўналишига мансуб бўлган ханафий мазҳаби қонунлари нисбатан юмшоқроқ ва мўтадиллиги, халқларнинг миллий анъаналарини маданиятини эътиборга олганлиги сабабли, дунёда кенг тарқалган. Ер юзидаги мусулмонларнинг деярли ярмиси шу мазҳабдадир. Диёримиз мусулмонлари ҳам XIV-асрдан буён ханафийлик мазҳабига эътиқод қилиб келадилар. Ислом дини маънавиятимизнинг бир бўлаги бўлиб, маданияти ва одоби билан бошқалардан ажралиб туради. Ота-онага ҳурмат, мулойим бўлиш, бировни кўнглини ранжитмаслик, инсофли бўлиш, гўзал ахлоққа, одобга эга бўлиш сингари қатор инсонийлик фазилатлар диний маданият тарзида турмушимизга, маданиятимизга кириб

келди. Ислом одоби ва маданиятининг қатор бажариладиган аъмоллари мавжуд бўлиб диний маданиятининг негизи хисобланади. Буларнинг баpзи бирларига тўхталиб ўтамиз. Саломлашиш тинчликка, омонликка даъват этади. Қўл бериб кўришиш одоби саломлашишнинг энг мукаммал турларидан саналади. мусулмонлар икки қўллаб кўришадилар. узрли холларда бир қўллаб кўришишлари мумкин. Хозир ўпишиб кўришиш одатга айланмоқда. Бу мумкин эмас. Киши дўстини узоқ вақт кўрмаса, очиқ чеҳра билан саломлашиб, аввал ўнг кўкрагига, сўнгра чап кўкрагига босади. Ёши катталар ёш болаларни пешонасидан ўпиб кўришишади. Умуман кўришишнинг жуда кўп шартлари мавжуд бўлиб одоб доирасида ижро этилади. Муомала одоби ҳам асосий маданият саналади. Одамларнинг бир- бирларига муомалалари ширин ва мулойим бўлиши шарт. Барча ширин сўзли кишини севади, қўпол одамни хеч ким ёқтирмайди. Ислом дини барчани кўркам бўлишликка чақиради. Яхши хулқ, одоб, ширин муомала асосий мезон саналади. Ғазаб инсонга кўп зарарлар келтиради. Овқатланиш одоблари хақида гап кетганда кундалик хаётимизда энг кўп учрайдиган маданият тури намоён бўлади. Овқатланиш барча инсонларга берилган неъмат сифатида ардоқланади. Исломда поклик бўлгани учун овқатдан олдин ҳам, кейин ҳам қўлни ювмоқ суннат хисобланади. “Бисмиллохир рахмонир рахим” деб овқатдан олдин айтиш зарур хисобланади. Таомни еб бўлгандан кейин “Алхамдуллилоҳ” дейилади. Бу Оллоҳ берган неъматларга шукр қилишни билдиради. Овқатни исрофига йўл қўймаслик керак. Халол пок овқатларни ейиш тавсия этилади. Кўчада юриш одоби ҳар кунлик эҳтиёжимиз бўлиб, киши кўчада юрганда ҳар ёнга алангламасдан, босиқлик билан тўғри йўлдан юради. Зарурат туғилганда тез юриш мумкин. Кетаётганда ўзидан каттага салом

бериш одобдан саналади. Кўчага тупуриш, ифлос қилиш мумкин эмас. Кўчада ёрдам қўлини чўзган қариялар ва беморларга ёрдам бериш зарур. Ҳулоса қилиб айтганда ислом одоби маданиятимизнинг ажралмас қисми бўлиб, барчани инсонийлик фазилатларини ардоқлашга чақиради ва йўллайди.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й. 3. «Маънавият ва комиллик» Тошкент 1997 й. 4. И. Абдуллоҳ “Маънавият ва маърифат”, «Миллий тикланиш» газетасининг 1998 йил 12 ноябр сони. 5. С.Мирвалиев “Маънавият уфқлари”, “Мулоқот” журнали, 1997-йил 6-сон . 6. М.Хайруллаев, Д.Шорахмедов “Маданият ва мерос”. Тошкент «Санъат» нашриёти, 1973 й. 7. Н.Жўраев, Т.Файзуллаев, Қ Усмонов “Ўзбекистон тарихи” Тошкент-1998 йил.

Похожие

Диний маданият

Маданиятшунослик ва диний маданият. Техноген маданият

Анъанавий маданият

Эстетик маданият тушунчаси

Маънавий маданият асослари