Uyumlarini ishlatish tizimlarini kon geologik asoslash - Горное дело - Рефераты

Uyumlarini ishlatish tizimlarini kon geologik asoslash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

121 KB

Uyumlarini ishlatish tizimlarini kon geologik asoslash Reja: 1. Neft uyumlarini tabiiy tarzlarda va suv haydab ishlatish 2. Neftgaz uyumlarini ishlatish 3. Gaz va gazkondensat uyumlarini ishlatish xususiyatlari

Neft uyumlari. Neft uyumlarini suv siquvi tarzida ishlatishda chekka va ostki suvlarning tabiiy bosimidan foydalaniladi. Suv siquvi yuzaga keladigan geologik sharoitlar ōtgan ma’ruzalarda bayon etilgan. Qatlam bir turli bōlganda harakatlanayotgan chekka suvlar fronti tashqi neftlilik konturiga parallel siljiydi. Bunday paytda qazib chiqarish quduqlarini tashqi neftlilik konturiga parallel qatorlar bilan joylashtirish rejalashtiriladi. Ishlatish jarayonida qazib chiqarish quduqlari va uyumning alohida qismlarini muddatidan avval suvlanishini bartaraf qilish maqsadida qazib chiqarish quduqlarining birinchi qatori ichki neftlilik konturi chegarasida joylashtirilgan. Lekin bunday hollarda suvlanish «til»larini hosil bōlishi hisobiga neft suvneftli zonalardan kam hajmda olinadi, neftberuvchanlik koeffitsienti kamayadi, bu ishlatish tizimi bilan uning rejalashtirilgan kattaligi taminlanmaydi. Shuning uchun keyingi paytlarda qazib chiqarish quduqlarini uyumning suvneftli zonasida ham joylashtirish kōzda tutiladi. Rejalashtirilgan ishlatish tizimlarida ishlatish nazorat qilinsa maksimal neft beruvchanlik koeffitsientiga erishiladi. Bunda qazib chiqarish quduqlari maxsulotining suvlanganlik darajasi va jadalligiga katta e’tibor beriladi. Birinchi qator quduqlari suvlanganda ular tōxtatiladi va qōshimcha ichki qator ishga tushiriladi. Qatlam suvlarining faol siquvi bilan massiv neft uyumlarini ishlatishda ularni qatlamning kesimi bōylab suvlanishi kuzatiladi, SNCh tez siljiydi. Qazib chiqarish quduqlarini suvlanish tezligini kamaytirish uchun qatlamning neftga tōyingan oraliĝini yuqori qismigina perforatsiyalanadi (ochiladi). Bunda avval uyum oraliĝining quyi qismi, sōngra tobora yuqori qismlari ishlatiladi. Quduqlar ham tobora pastdan yuqoriga suvlanib boradi. Neft va neftgaz konlarini ishlatish jarayonida qatlam bosimini ushlab turish maqsadida qatlamning geologik sharoitlaridan kelib chiqib turli usullarda suv haydaladi. Kontur ortidan suv haydash kengligi 4-5 km uyumlarni ishlatishda tavsiya etiladi. Uyum chegarasida ichki va tashqi neftlilik konturlari aniq belgilangan bōlishi kerak. Uyumlar bir turli tuzilishi, kollektorlik xossalarining yuqoriligi, neftning qatlam

sharoitidagi qovushqoqligi past, qatlamlarda fatsial aralashuvlar bōlmasligi, uyumning neftli va kontur orti qismi orasidagi gidrodinamik aloqa juda yaxshi bōlishi bilan tavsiflanishi lozim. Qazib chiqarish quduqlari tashqi neftlilik konturiga parallel qatorlar bilan joylashtiriladi, bunda burĝulash asosan ichki neftlilik konturi chegarasida amalga oshirish tavsiya etiladi. Kontur ortidan suv haydashda haydovchi quduqlar tashqi neftlilik konturiga maksimal yaqinlashtirilgan bōlishi kerak, lekin bu masofa haydovchi quduqlar orasidagi masofaning yarmidan kam bōlmasligi lozim. Neftlilik konturidan haydovchi quduqlargacha bōlgan masofa oshganda maxsuldor qatlamda suyuqlikning harakatiga qarshilik ortadi (7 rasm). Kontur bōylab suv haydash kengligi 4-5 km, bir xil tuzilishli, qatlamning kollektorlik tavsifi yuqori bōlgan uyumlar uchun, turli tusiqlar hosil bōlganligi sababli uyumning neftli qismi va kontur ortining gidrodinamik aloqasi bōlmaganda qōllaniladi. Bu holda haydovchi quduqlar uyumning neftli qismi chegarasida ichki neftlilik konturidan minimal masofada joylashtiriladi. Qazib chiqarish quduqlari esa kontur ortidan suv haydashdagi kabi neftlilik konturiga parallel joylashtiriladi. (8 rasm) Kontur ichidan suv haydash kengligi yoki 5 km dan katta, yoki 4 km kichik uyumlar uchun tavsiya etiladi, lekin keyingi holda – uyumning kollektorlik tavsifi yomonlashganda va neftning qovushqoqligi oshganda. Kontur ichidan suv haydashda quyidagi ishlatish tizimlari ajratiladi. Ōq bōylab suv haydash kengligi 5 km dan katta, jinslarning kollektorlik xossalari yuqori bōlmagan, qatlamdagi neftning qovushqoqligi ahamiyatli oraliqda ōzgaradigan, chegarasida kollektorlik xossalari gumbaz qismidan atrofga tomon yomonlashib boradigan uyumlar uchun tavsiya etiladi. (9 rasm). Uyumning neftli qismi bilan kontur orti orasidagi gidrodinamik aloqa faol bōlganda, neftning va haydaladigan suvning qovushqoqligi nisbati takriban bir xil bōlsa ōq bōylab suv haydash kontur ortidan suv haydash bilan kompleksda qōllanilishi mumkin (10 rasm).

7 Rasm . Kontur ortidan suv haydab ishlatish tizimi. Uyumlar: a) simmetrik gumbazli, b) asimmetrik gumbazli, v) litologik ekranlangan. 1- qatlam izogipslari; 2- ichki neftlilik konturi; 3- litologik chegaralanish chiziĝi; quduqlar: 4- qazib chiqarish, 5- haydovchi. Markazdan suv haydash uyumning gumbaz qismidan atrofga fizik-litologik va sizdirish tavsifi yomonlashib boradigan ishlatish ob’ektlari uchun rejalashtiriladi. Uyumlarning ōlchamlari odatda katta emas, 1 dan 3 km gacha, uyumning shakli izometrik. Ōlchamlari katta, bir turli tuzilishli, kollektorlik xossalari va sizdirish tavsifi nisbatan yuqori uyumlar uchun markazdan suv haydash kontur ortidan suv haydash bilan birgalikda qōllaniladi. Ushbu ishlatish tizimini amalga oshirishda uyumning markaziy qismidan haydovchi quduqlar 250-300 metr aylana bōylab burĝulanadi. Qazib chiqarish quduqlari neftli va suvneftli zonalar chegarasida tashqi neftlilik konturiga parallel kontsentrik qatorlar bilan joylashtiriladi (11 rasm).

8 Rasm . Kontur bōylab suv haydash. Neftlilik konturlari: 1- tashqi, 2- ichki; quduqlar: 3- qazib chiqarish, 4- haydovchi. 9 Rasm. Ōq bōylab suv haydash. 1- tashqi neftlilik konturi; quduqlar: 2- qazib chiqarish, 3- haydovchi 10 Rasm. Ōq bōylab va kontur ortidan birgalikda suv haydash. Shartli belgilar 6 rasmda 11 Rasm. Markazdan suv haydash. Shartli belgilar 6 rasmda Xalqa bōylab suv haydash odatda izometrik, oval shaklidagi, litologik - fizik va sizdirish xossalari tuzilmaning gumbazdan atrof qismiga tomon ma’lum yōnalishda ōzgarishi bilan tavsiflanadigan uyumlarda qōllaniladi. Qatlam bosimini ushlab turish uchun haydovchi quduqlar uyumning ōrta qismida xalqa bōylab joylashtiriladi, kontur ortida esa tashqi neftlilik konturiga parallel joylashtiriladi. Buning natijasida ikkita teng

bōlmagan maydon hosil bōladi: kichigi-markaziy qismda va kattasi- haydovchi quduqlarning ikkita qatori orasida (12 rasm). Uyumlarni (ishlatish ob’ektlarini) haydovchi quduqlar qatorlari bilan alohida bloklarga ajratib suv haydab ishlatish tizimi kengligi 5 km dan katta bōlgan, chegarasidagi uchastkalar turli fizik-litologik va sizdirish xususiyatlariga ega bōlishi mumkin bōlgan uyumlar uchun qōllaniladi. Odatda bunday uyumlar katta neft zaxiralariga ega bōladi. Bundan tashqari bu ishlatish tizimini ōlchamlari kichik, lekin jinslari ahamiyatli fatsial ōzgaruvchan, past sizdirish xususiyatlari bilan, qatlam neftining qovushqoqligi yuqori, uyum chegaralarida sizilish sharoitlari keskin yomonlashishi bilan tavsiflanadigan uyumlar uchun qōllash mumkin. Bunda ishlatish ob’ektining maydoni haydovchi quduqlar qatorlari bilan 4-5 km kenglikdagi alohida bloklarga ajratiladi. Ajratish yōnalishlari ishlatish ob’ektlarining litologik va fatsial tuzilishini umumiy qonuniyatlari hisobga olib tanlanadi ( 13 rasm). 12 Rasm. Xalqa bōylab suv haydash. S h artli belgilar 6 rasmda 13 Rasm. Uyumlarni bloklarga ajratib suv haydash. S h artli belgilar 6 rasmda

Maydon bōylab suv haydab ishlatish tizimi qumtoshlar gilli jinslar bilan ahamiyatli darajada aralashgan va neftning qovushqoqlik kōrsat k ichi, ōtkazuvchanligi, gidroōtkazuvchanligi va harakatchanligi kōrsatkichi past, qatlamning qalinligi katta bōlgan uyumlar (ishlatish ob’ektlari) uchun q ōllaniladi. Bir turli tuzilishga ega bōlmagan uyumlarda haydalgan suv nisbatan ōtkazuvchan qatlamchalar or q ali ketib qolishi mumkin, bu qazib chiqarish quduqlarini muddatidan oldin suvlanish i ga olib keladi. Maydon bōylab suv haydash tizimlarida haydovchi quduqlar va qazib chiqarish quduqlari navbatlanadi va ular orasida ma’lum masofa sa q lanadi. Qazib chiqarish va haydovchi quduqlarni joylashtirishning quyidagi variantlari mavjud: 1. Quduqlarni chizi q li joylashtirish sxemasi, bunda haydovchi quduqlar qazib chiqarish quduqlari qatorlari bilan navbatlanadi. Qazib chiqarish va haydovchi quduqlar albatta shoxmot tartibida joylashtiriladi. Qatorlardagi quduqlar orasidagi masofa bir vazifani bajaruvchi quduqlar qatori orasidagi masofadan farq qilishi mumkin; 2. Tōrt nuqtali sxema, bunda haydovchi quduqlar uchburchakning uchlarida, qazib chiqarish quduqlari esa uning markazida joylashtiriladi; 3. Yi tti nuqtali sxema neftning harakatchanligiga qarab tanlanadi, haydovchi quduqlar tōĝri oltiburchakning uchlarida, qazib chiqarish quduqlari esa markazda joylashtiriladi; 4. Besh nuqtali sxema, bunda haydovchi quduqlar kvadratning uchlarida, qazib chiqarish quduqlari esa markazda joylashtiriladi; 5. Tōq q iz nuqtali sxema uyumning bir turligiga qarab tanlanadi, haydovchi quduqlar kvadratning uchlari va uning tomonlari ōrtasida joylashtiriladi, qazib chiqarish quduqlari esa markazida. Saylab suv haydash tizimi ahamiyatli har turli, linza kōrinishidagi tuzilishga ega bōlgan, hamda qatlamning kollektorlik xossalari va qalinligi birdan ōzgaradigan ishlatish ob’ektlari uchun q ōllaniladi. Suv haydashning bu turi

maydon bōylab suv haydash turlaridan biri hisoblanadi. Bu tizimda ishlatish ob’ekti teng ōlchamli uchburchak yoki tōrtburchak tōr bōyicha burĝulanadi. Butun kon geologik materiallarni kompleks ishlash asosida burĝulangan quduqlardan suvni yaxshi qabul qiladiganlari tanlanadi. Haydovchi quduqlar joyini tanlashga asosiy talablar quyidagilar hisoblanadi: qamrab olish maksimal bōlishi uchun qatlamning qalinligi katta bōlmasligi kerak; qatlamning sizdirish xususiyati juda yaxshi bōlishi lozim; ōtkazuvchan qatlamchalarning soni maksimal va qōshni quduqlarda shunday qatlamchalar bilan aloqasi aniqlangan bōlishi kerak. Bu holda haydovchi quduqlarning soni maydon bōylab suv haydashdagiga nisbatan ancha kam bōladi. Neftgaz uyumlari . Neftgaz uyumlari quyidagicha ishlatiladi: 1) qatlamning tabiiy energiyasi hisobiga; 2) kontur ortidan suv haydab; 3) baryerli suv haydab. Neftgaz uyumlarini qatlamning tabiiy energiyasi hisobiga ishlatish tizimi asosiy harakatlantiruvchi kuchlar gaz shapkasidagi kengayadigan gaz energiyasi va ostki yoki chekka suvlar energiyasi hisoblangan ishlatish ob’ektlarida qōllaniladi. Bu holda qazib chiqariladigan neft miqdori va neftberuvchanlik uyumning neftli va gazli qismi ob’ektlarining nisbatiga, kollektorlik xossalariga, uyumning sizdirish tavsifi, qatlamning turliligi, neftni va uyumga kiradigan qatlam suvi qovushqoqligining nisbati, qatlamning yotish burchagiga boĝliq. Neftgaz uyumlarini kontur ortidan suv haydab ishlatish tizimi qatlamning gazli qismining ōlchamlari neftli qismining ōlchamlariga nisbatan juda kichik, qatlam suvlari tizimi energiyasi ahamiyatsiz, qatlamning kollektorlik va sizdirish xususiyatlari past, neftning qovushqoqligi yuqori bōlishi mumkin bōlgan ishlatish ob’ektlarida qōllaniladi. Bunda haydovchi quduqlar qatori tashqi neftlilik konturi ortida joylashtiriladi.

Neftgaz uyumlarini baryerli suv haydab ishlatish tizimi jinslarida darzliklar mavjud bōlmagan, ōtkazuvchanlik qatlamlanishga kōndalang yōnalishda qatlamlanish yōnalishiga nisbatan ancha past bōlgan hollarda qōllaniladi. Bayon qilinayotgan tizimda GNCh oraliĝida mustahkam qatlamchalar bōlganda hamda jinslarning yotish burchagi katta bōlmaganda yaxshi samaradorlikka erishiladi. Haydovchi quduqlar bevosita ichki gazlilik konturi yonida yoki ba’zi hollarda bevosita unga yaqin burĝulanadi. Haydaladigan suv uyumni gazga tōyingan qismini neftli qismidan ajratuvchi baryerni hosil qiladi. Bu bir vaqtni ōzida ham neft, ham gaz qazib chiqarish imkonini beradi. Ishlatishni nazorat qilishda suvni qazib chiqarish quduqlariga ketishi mumkinligini baholashga imkon beradigan tadqiqotlarga katta e’tibor beriladi. Gaz uyumlari. Gaz uyumlarini ishlatish sharoitlari neft uyumlarini ishlatish sharoitlaridan katta farq qiladi. chunki neft va gazning fizik-kimyoviy xossalari bir biridan farq qiladi. Gaz qovushqoqligi past bōlganligi sababli neftdan harakatchanroq, va shuning uchun uni yer qobiĝidan olish nisbatan yingil bōlishi mumkin. Bu gaz olishni boshqarish jarayonini osonlashtiradi. Gaz uyumlarini ishlatish uchun quduqlar tōri neft uyumlarini ishlatishdagiga nisbatan siyrak bōladi. Shu bilan birga gaz qatlamlarining har turliligi, qazib chiqarish quduqlarini qarshi bosim bilan ishlatish zarurligi loyiha darajasida gaz qazib chiqarish va yuqori gaz beruvchanlikka erishish uchun kōp miqdorda quduqlar burĝulash zaruriyatiga olib keladi. Odatda qōllaniladigan ishlatish usullarida suvni uyumga kirishi gaz uyumlarini ishlatish sharoitlarini neft uyumlarinikidan ham mushkullashtiradi. Yirik ōlchamlardagi neft xoshiyasi mavjud bōlganda uyumning gazli qismini ishlatish sharoiti yanada mushkullashadi, chunki ham gazni ham neftni samarali va zamonaviy usulda qazib chiqarish muammolari tuĝiladi. Yirik gaz konlarini ishlatish amaliyoti shuni kōrsatadiki, bu yerda ham neft uyumlari singari ishlatish

bilan qamrab olinmagan maxsuldor kesimning oraliqlari va maydonning qismlari, uyum hajmida qatlam bosimining bir xilda tarqalmagan joylari mavjud bōladi. Shunday qilib gaz uyumlarini ishlatish sharoitlari qator geologik omillarga qarab aniqlanadi. Ular orasida eng muximlari: a) tabiiy ish tarzi; b) maxsuldor qatlamlarning geologik-fizik har turliligi; v) neft xoshiyasining mavjud yoki yōqligi, uning ōlchamlari; g) quduqlarning maxsuldorligi; d) uyumning turi. Gaz uyumlarini ishlatishga (qazib chiqarish jadalligiga) gazni tashish, saqlash, uning mavsumiy istimol xususiyatlari katta ta’sir kōrsatadi. Gazkondensat uyumlari . Gazkondensat uyumlarini ishlatishning neft va gaz uyumlarini ishlatishdan farqlanuvchi kon geologik xususiyatlari ishlatish jarayonida uglevodorodli aralashmani xossalari bilan boĝliq. Gazkondensat uyumidan gaz olishda qatlam bisimi pasayishi bilan uglevodorod aralashmasi tuyingan holatga ōtishi mumkin, sōngra kondensatsiyalanadi va kondensatni qatlamda yōqotilishiga olib keladi. Gazkondensat uyumlarini ishlatish sharoitlarini tavsiflovchi asosiy omillar; a) uyumning tabiiy ish tarzi; b) kondensat miqdori; v) ishlatish ob’ektlarining litologik-fizik har turligi; g) uyumning turi. Gazkondensat uyumlari asosan yuqori qatlam bosimi va haroratiga ega bōlgan nisbatan katta chuqurliklarda (1500-2000m) joylashgan. Bu yerda qatlam flyuidlari bir fazali holatda bōladi va spetsifik xossalariga ega bōladi. Gaz olishda qatlam bosimi va haroratining istalgan ōzgarishi fazoviy holatni buzilishiga olib keladi. Gazkondensat uyumlari qatlamga qazib chiqarilgan gazni qaytarib haydash yōli bilan ta’sir kōrsatib ishlatiladi. Gazni qaytarib haydash yoki saykling-jarayon hozirgi kunda gazkondensat uyumlarini ishlatishda qatlamga ta’sir kōrsatishning asosiy usuli hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Vi sh a shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Neft konlarini ishlatish texnologiyalari

Neft va gazga geologik-qidiruv ishlarining qidirish-ishlatish davri

Maxsuldor qatlamlarni ochishni geologik asoslash, quduqlarni o’zlashtirish va sinash

Neft va gazga geologik-qidiruv ishlarining metodik asoslari