Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari - Горное дело - Рефераты

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

167.5 KB

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari Reja: 1. Ishlatish va ishlatish tizimi haqida tushuncha 2. Loyiha hujjatlarining tarkibi va mazmuni 3. Kōp qatlamli konlarni ishlatish tizimi

Qidiruv ishlari va zaxiralarni hisoblash tugatilgandan sōng ishlatishni loyihalashga kirishiladi. Loyiha hujjatlari uyumning kon geologik xususiyatlarini kompleks ōrganish, ularning sinov uchun ishlatish jarayonida olingan energetik tavsifini ōrganish asosida tuziladi. Bunda konni oqilona ishlatish bōyicha tadbirlar hamda qazib chiqarish va haydovchi quduqlarni ma’lum sxema bōyicha joylashtirish belgilanadi. Neft (gaz) uyumini ishlatish deb, qatlamning tabiiy energiyasidan foydalanib yoki unga sun’iy ta’sir kōrsatib qatlamdan samarali neft (gaz) qazib chiqarish uchun muljallangan texnologik jarayonlar majmuasiga aytiladi. Neft uyumini ishlatish tizimi deb, uyumni ma’lum sxema va qatlamga ta’sir kōrsatish tadbirlarini hisobga olgan holda qabul qilingan sxema va reja bōyicha ekspluatatsion va haydovchi quduqlar bilan burĝulashga aytiladi. Loyiha hujjatlarida (texnologik sxema yoki ishlatish loyihasi) quyidagilar aniqlangan bōlishi zarur: qazib chiqarish, haydovchi, rezyerv va nazorat quduqlarining soni va ularni geologik sharoitlardan kelib chiqib uyum chegarasida joylashtirish. Bundan tashqari, yillik neft (gaz), suyuqlik olish, qatlam bosimini ushlab turish usuli, haydaladigan suv, gaz (havo) ning miqdori hamda quduqlarni favvoralanish muddati, ularni chuqurlik nasoslari bilan ishlatishga ōtkazilishi belgilangan bōlishi kerak. Loyihalangan ishlatish tizimi konni jihozlashga minimal kapital xarajat qilgan holda maksimal neft qazib chiqarishni ta’minlashi lozim. Ishlatish tizimi va qatlamga ta’sir etish bōyicha rejalashtirilgan tadbirlar rejalashtirilgan neftberuvchanlik koeffitsientini ta’minlashi kerak. Neft konlarini ishlatishni loyihalashda kōp qatlamli konlarni va maxsuldor qatlamning alohida uyumlarini ishlatish tizimini alohida kōrib chiqish zarur. Kōp qatlamli konlarning ishlatish tizimlarini asoslashda ularning kesimida ishlatish ob’ektlarini ajratish, bir nechta maxsuldor qatlamlarni birgalikda ishlatish imkoniyatlariga katta e’tibor beriladi. Kōp qatlamli neft konlarini ishlatish tizimlari. Neft va gaz konlari kōp qatlamli va bir qatlamli turlarga bōlinadi. Kōp qatlamli deb, kesimda alohida uyumlari mustaqil ōringa ega bōlgan qatlamlar bilan boĝliq, ōzining geologik –

fizik xususiyatlari, neftning fizik – kimyoviy xossalari va uyumning ōlchamlari bilan tavsiflanuvchi hamda ōzaro ōtkazmas jinslar qatlamlari bilan ajralgan konlarga aytiladi. Bir qatlamli konlarni ishlatishni loyihalashda bitta uyumni ishga tushirish haqidagi masala yichiladi. Kōp qatlamli konlarni ishga tushirishda maxsuldor qatlamlarning qidirilgan uyumlarini qanday tartibda ishga tushirish masalasini yichish lozim. Kōp qatlamli konlarni ishlatishni loyihalashda maxsuldor kesim va uning alohida qatlamlarini oldindan ōrganish muhim masala hisoblandi. Buning uchun gidrodinamika, kon geofizikasi, kon geologiyasi tadqiqotlari yordamida maxsuldor kesim oraliqlarini mufassal ōrganib, izlanishlar ōtkazib, olingan natijalarni kompleks qayta ishlab chiqish lozim. Bu ma’lumotlar ishlatish qavatlari, ekspluatatsion ob’ektlar va butun konni ishlatish tizimini tanlashga imkon yaratadi. Kōp qatlamli konlarni ishlatish tizimlarining uchta varianti mavjud: 1) yuqoridan pastga; 2) pastdan yuqoriga; 3) murakkablashtirilgan. Yuqoridan pastga ishlatish tizimi. Yuqoridan-pastga ishlatish tizimi deb shunday tizimga aytiladiki. Bunda pastda yotgan maxsuldor qatlamlar, yuqorida yotgan qatlamlar ekspluatatsion quduqlar bilan tōlik burĝulab bōlingandan sōng ishga tushiriladi. Kōp qatlamli konlar uchun yuqoridan pastga ishlatish tizimini qōllash bir qator mavjud qiyinchilik va kamchiliklar hisobiga chegaralanadi: 1. Konning istiqbollarini aniqlash chuziladi va quyi gorizontlarni burĝulash tōxtab qoladi. 2. Ekspluatatsion quduqlar burĝulash hajmi, ximoya quvurlariga metall sarfi oshadi, bu quduqlarni burĝulashga materiallar va jixozlarning katta xarajatiga olib keladi. 3. Quyi yotgan qatlamlarni burĝulayotganda ishlatilayotgan yuqoridagi qatlamlarning gillanish xavfi tuĝiladi. 4. Quduq kesimida yangi qatlamlar ochilganda geologik orienterlash mushkullashadi.

Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi. Bu tizimni qōllashga quduq tanasini gilli eritma bilan yuvib aylanmi mukammal burĝulash usuli va bosim ostida sementlash texnikasi tadbiq etilishi natijasida imkon yaratildi. Bu yuqori gorizontlarni ishlatish tugagunga qadar ularni suvlanishiga yōl quymay quyi gorizontlarni ishga tushirishga imkon yaratdi. Burĝulashda texnikaviy rivojlanish quyi gorizontlardan u yoki bu sabablarga kōra qoldirilgan yuqoridagilariga qaytish masalasini yichishga yordam berdi. Bularning hammasi yuqoridan pastga tizimidan kōp qatlamli konlarni ishlatishning zamonaviy tizimiga ōtishga tayyorladi. Konda pastdan yuqoriga ishlatish tizimini qōllash uchun oldindan konning barcha neftli svitalarini ōrganishni ta’minlaydigan qidiruv ishlarini bajarish talab qilinadi. 4 Rasm . Kōp qatlamli neft konlarini yuqoridan pastga ishlatish tizimi 5 Rasm . Kōp qatlamli neft konlarini pastdan yuqoriga ishlatish tizimi Lekin, kōp qatlamli konlar uchun pastdan yuqoriga ishlatish tizimi ham quyidagi mavjud kamchiliklarga ega: 1. agar quyi gorizont katta chuqurlikda yotgan bōlsa, ishlatishning boshlangich bosqichidayoq burĝulash hajmi oshib ketadi; 2. yuqoridagi gorizontlarni ishlatish tōxtab qoladi; 3. yuqoridagi gorizontlarga muddatidan oldin qaytish quyi gorizontlarga neft qolib ketishiga olib keladi;

Yuqoridagi kamchiliklarini hisobga olib, pastdan yuqoriga ishlatish tizimini uch-tōrtta maxsuldor gorizontga ega bōlgan konlar uchun qōllash lozim. Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi quyidagi sharoitlarda qōllanilishi mumkin: 1. quyi (bazis) gorizont shunday chuqurlikda bōlishi kerakki, ekspluatatsion quduqlarni kōp miqdorda burĝulash uchun texnik sharoit bōlsin. 2. bazis gorizontdagi neftni miqdori va sifati neft qazib chiqarish reja topshiriklariga mos kelishi shart. 3. bazis gorizont yitarli darajada ōrganilgan va konturlangan bōlishi lozim. Pastdan yuqoriga ishlatish tizimi quyidagi qulayliklarga ega: 1. quyi gorizontlardan yuqoridagi gorizontlarga qaytish hisobiga ekspluatatsion burĝulashning umumiy hajmi qisqaradi; 2. neft konlarini ōzlashtirish va ularni sanoat bahosini aniqlash tezlashadi; 3. quduq kesimida geologik orientirlash yingillashadi; 4. neftli qatlamlarning gillanish xavfi kamayadi. Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi. Konda bittadan ortiq ishlatish qavati mavjud bōlsa, pastdan yuqoriga ishlatish tizimini qōllash maqsadga muvofiq emas. Bunday hollarda murakkablashtirilgan ishlatish tizimini loyihalash lozim. Bu tizimining maĝzida shu narsa yotadiki, har bir ishlatish qavati alohida quduqlar seriyasi bilan burĝulanadi, har bir qavat ichidagi qatlamlar albatta pastdan yuqoriga tizimi bōyicha ishlatiladi, qavatlarni burōulash tartibi sharoitga qarab pastdan yuqoriga, yuqoridan pastga yoki bir vaqtning ōzida yuqoridan pastga va pastdan yuqoriga amalga oshirilishi mumkin. Ishlatish qavati deb, bitta quduqlar seriyasi bilan ishlatiladigan bir yoki bir nechta maxsuldor qatlamga aytiladi. Ishlatish ob’ekti deb, ishlatishni boshqarish imkoniyati taminlanganda bitta quduqlar seriyasi bilan bir vaqtni ōzida alohida ishlatishga muljallangan bir yoki bir nechta maxsuldor qatlamga aytiladi. Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi yuqori texnik-iqtsodiy kōrsatkichlar bilan xarakterlanadi va quyidagilarni ta’minlaydi:

1. yuqori yoki quyi gorizont- larni ishlatishni maqsadsiz tōxtatmasdan butun konni tez va samarali ishlatish; 2. ishlatish qavati va bazis gorizontlarni nisbatan kam qazib olinadigan gorizontlarni ishlatishni tōxtatmasdan burĝulash uchun tanlashda katta imkon yaratish; 3. konni ishlatishni umumiy- geologik nazorat qilish va yer osti muxofazasi tadbirlarini amalga oshirish; 6 Rasm. Murakkablashtirilgan ishlatish tizimi. I, II, III – ishlatish qavatlari; a- bazis gorizont; b- kaytish gorizonti. 4. ekspluatatsion quduqlarni burĝulashda kapital mablaĝlar samaradorgini oshishi va kapital xarajatlar hajmining qiskarishi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Vi sh a shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari

Gaz do’ppili yoki qatlam suvli neft konlarining ishlatish

Uyumlarini ishlatish tizimlarini kon geologik asoslash

Neft konlarini ishlatish texnologiyalari

Neft va gaz zahiralarini hisoblash