Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari - Горное дело - Рефераты

Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75.5 KB

Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari Reja: 1. Uyumlarni ōrganishning maqsadi va vazifalari 2. Maxsuldor qatlamlar hamda neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari

Uyumdagi neft va gaz zaxiralarini baholashning ob’ektivligi, ishlatishni loyihalash bōyicha tuzilgan hujjatlarning tōĝriligi, qazib chiqarish jadalligi, uyumlarni ishlatishni tōlikligi va oxirgi neftberuvchanlikning kattaligi, olinadigan kon geologik ma’lumotlarning sifati va tōlikligiga bōĝlik. Maxsuldor qatlamlar va neft va gaz uyumlari xaqida kon geologik ma’lumotlar olishning hozirgi vaqtdagi mavjud usullarini tuqqizta asosiy guruhga ajratish mumkin. Maxsuldor qatlamlarni quduqlardan olingan toĝ jinslari namunalari va neft, gaz, suv namunalari bōyicha ōrganish usullari. Bu usullarni neft va gaz qazib chiqarish amaliyotida bevosita (tōgridan-tōgri) deb atash qabul qilingan. Ular yordamida qatlamlarning litologik tarkibi, kollektorlik xossalari, neftga tuyinganligi, neft, gaz va suvning fizik-kimyoviy xossalari haqida bevosita xulosa chiqarish mumkin. Maxsuldor qatlamlar burgilash jarayonida olingan toĝ jinslari namunalari-kyern va shlamlar bōyicha ōrganiladi. Bundan tashqari, quduqlardan yonlama tuproq oluvchilar bilan toĝ jinsi namunasi olinadi. Maxsuldor qatlamdan olingan toĝ jinsi namunalari tajribaxonalarga junatiladi. U yyerda jinslarning donadorlik tarkibi, ĝovakligi, ōtkazuvchanligi, darzliligi, faunalarning mavjudligi, yoshi va boshqalar aniqlanadi. Namunalar bōyicha samarali va nisbiy ōtkazuvchanlik, suv, neft, gazga tōyinganlik, qoldik neftga tōyinganlik, siqib chiqarish koeffitsienti va boshqa kōrsatkichlar aniqlanadi. Quduqlarni burĝilash va konlarni ishlatish jarayonida ham neft va qatlam suvlarining namunalari olinadi va neftning dala sharoitidagi va qatlam sharoitidagi zichligi hamda qovushqoqligi, hajmiy va qayta hisoblash koeffitsientlarini, sirt tarangligini aniqlash uchun tajribaxonaga yuboriladi. Qatlam suvlarining namunalari bōyicha ularning kimyoviy tarkibi, zichligi, solishtirma hajmi, hajmiy koeffitsienti, siqiluvchanlik koeffitsienti, qovushqoqligi, sirt tarangligi, gaz tarkibi, tōyinish bosimi va boshqalar aniqlanadi.

Quduqlarni tadqiq qilishning bevosita usullari maxsuldor qatlamlar va neft uyumlariga tōlik va ob’ektiv baho beradi. Quduqlar kesimini geofizik usullarda ōrganish Hozirgi kunda tadqiqotlarning bu turisiz birorta ham quduq burĝilanmaydi. Geofizik tadqiqotlarni geologik solishtirish (interpritatsiya) jarayonida maxsuldor qatlamlarning umumiy va samarali qalinligi, kollektorlik xossalari, gilliligi, neftgazga tōyinganligi, gazsuv, suvneft, gazneft chegaralari aniqlanadi. Bundan tashqari uyumlarni ishlatish nazorat qilinadi. Geofizik usullar bilan qatlamlanish ketma-ketligi ōrganilganda quyidagi holatlar kuzatiladi: 1. Qatlamlarni meyorida (normal) yotishi. 2. Tushilmaning mavjudligi. Bu holatda quduq bōyicha karotaj diagram- mada bir q ator qatlamlarni tushilma yuzasi bōylab siljib ketishi natijasida tushib olishi kuzatiladi. 3. Kōtarilma mavjudligi. Quduq bōyicha karotaj diagrammada bir nechta qatlam k ōtarilma yuzasi bōylab kōtarilishi sababli qaytariladi. 4. Tōntarilma burma mavjudligi. Bunday burmalarning yadrosida nisbatan qari jinslar, atrofida yosh jinslar yotadi. Shuning uchun karotaj diagrammalarda nisbatan yosh qatlamlarni qarisidan yoshiga tomon qaytarilishi kuzatiladi. 5. Maxsuldor qatlamlarning fatsial aralashuvi. Kompleks kon-geofizikasi materiallarini solishtirish asosida quduqlar kesimini mufassal korrelyatsiya qilish jarayonida maxsuldor qatlamlarni gilli qattik jinslar bilan aralashganlik darajasi aniqlanadi. Olingan natijlarni tahlil qilish asosida qatlamning makro xilma-xilligi tōĝrisida xulosa chiqariladi. Bunda maxsuldor qatlam bōlishi mumkin: a) ōtkazuvchan qatlamlar bilan bir qatorda gilli jinslar qatlamlashgan; b) ustki yoki ostki yuza qismida qattiq (zich) jinslar bilan qisman aralashgan; v) lokal (kichiq) uchastkalarda zichlashgan jinslar bilan tōlik aralashgan. Uyumga nisbatan holatiga kōra xilma-xillik: a) chekka; b) markaziy; v) maydon bōylab;

6. Yuvilishlar va chōkindi tōplanishdagi tanaffuslar. Neft va gaz konlarini ishlatish amaliyotida bu jarayonni nazorat qilish va boshqarishning geofizik usullari katta ahamiyatga ega. Ular ichida quyidagilarni qayd etish mumkin: 1) quduq tanasi bōylab suyuqlikni tarkalishini ōrganish; 2) joriy neftlilik konturlarini siljishi va ishlatish ob’ektlarini suvlanishini tahlil qilish. Quduqlarni gidrodinamik tadqiq qilish usullari Gidrodinamik tadqiqot usullari qatlamlarni bevosita va geofizik usullarga nisbatan juda tōlik ōrganish imkonini beradi. Quduqlarni gidrodinamik tadqiq qilish usullari orasida barqaror va beqaror olish hamda quduqlarni gidro eshitish usullari ajratiladi. Barqaror olish usuli quyidagicha: quduqni ishlatishning har bir tarzida (rejimda) quduq tubi bosimi R k.t va neft debitining Q doimiy kursatkichiga yetkaziladi. Har bir tarz uchun depressiya hisoblanadi Δ P = R qat -R q.t sōngra Δ P va Q koordinatalarda indiqator chiziĝi tuziladi. Uning tuĝri chiziqli uchastkasi bōyicha maxsuldorlik va ōtkazuvchanlik koeffitsienti hisoblanadi. Keyin qatlamning quduqqa yaqin zonadagi filtratsion (sizilish) tavsifi aniqlanadi: bir turli suyuqlikning barqaror radial okimi uchun Dyupyui formulasi asosida – utkazuvchanlik R ōt , gidroōtkazuvchanlik Kh/ μ , ōtuvchanlik P ōt h, harakatchanlik P ōt / μ aniqlanadi: (lnR/r+C) R ōt = K μ ---------------- (2πh) bu yyerda, R ut - kollektorning ōtkazuvchanligi, m 2 ; K -maxsuldorlik koeffitsienti, t/(sut·0,1Mpa); μ - neftni qatlam sharoitidagi qovushqoqligi, MPa·s; R -quduqni ta’minot zonasi radiusi, sm: r -quduqni keltirilgan radiusi, sm; S - quduqni ochilish darajasi va xarakteri bhyicha nomukammalligini hisobga oluvchi koeffitsient; h -qatlamni qalinligi.

Quduqlarning maxsuldorlik koeffitsienti-quduqqa suyuqlikning sizilishini miqdoriy tavsiflovchi muxim kon geologik kattalikdir. Quduqlarni tadqiq qilishning ikkichni guruh usullari uyumda suyuqlikning beqaror sizilish nazariyasiga asoslangan bōlib, qatlamning kattaliklarini quduqning radiusi, quduqni ta’minot radiusi va qōshimcha sizilish qarshiligi koeffitsientlarining birlamchi hisobisiz aniqlashga imkon beradi. Bu usullar bosimning tiklanish chiziqlarini qurishga asoslangan va turli tadqiqotchilar tomonidan taklif qilingan usullarda ishlov beriladi. Bosimning tiklanish (pasayish) chiziqlariga ishlov berish qatlamning olis zonalarida ōtkazuvchanlik, gidro ōtkazuvchanlik, pyezo ōtkazuvchanlik, harakatchanlikni aniqlashga imkon yaratadi. Gidro eshitish usulida ikkita quduq tanlanadi - uzatuvchi va qayd qiluvchi. Qayd qiluvchi quduqqa chuqurlik diffyerensial manometri DGM-4 tushuriladi. Uning yordamida uzatuvchi quduqdan bosim impulsi tutiladi. Bosimning yōqori impulsini qayd etish natijasida ekspremental egri chiziq tuziladi va nazariy egri chiziqdan foydalanib qatlamning olis uchastkalaridagi sizilish kattaliklari aniqlanadi. Qayd qiluvchi quduqda impulsning bōlmasligi maxsuldor qatlamning zich gilli jinslar bilan aralashuvidan yoki litologik ekran mavjudligidan dalolat beradi. Bu gidro eshitish usulini gidrodinamik aloqani aniqlash uchun qullashga imkon yaratadi: a) uyumning neftli va kontur orti qismi orasida; b) uyumning alohida uchastkalari orasida; v) yirik neftli qatlamlar va gorizontlarning alohida qatlamchalari orasida. Quduqlar kesimini debitomyerlar va rasxodomyerlar yordamida ōrganish usullari . Ishlatish ob’ektining xaqiqiy ishchi qalinligini aniqlash neft qazib chiqarishni belgilash, qatlam bosimini ushlab turish tizimini loyihalash uchun, ya’ni har bir ishlatish ob’ekti chegarasida ishlatish jarayonini boshqarish usullarini bashoratlash

uchun katta ahamiyatga ega. Debitogrammalar va rasxodogrammalarni kompleks qayta ishlash bosimni ushlab turish maqsadida qatlamga suv haydaganda qamrab olish koeffitsienti kattaligini aniqlashga imkon yaratadi. Bu masalani yechish uchun ikki turdagi debitomyerlardan foydalaniladi: termoelektrik STD-2; gidrodinamik RGD-1, RGD-2. STD-2 tadqiqotlarining natijalari interpritatsiya qilinganda qatlamning qalinligi 0.4 metrgacha bōlgan ishchi oraliqlari aniq ajratiladi, lekin qatlamchalar bōyicha debitning tarqalish xarakterini aniqlab bōlmaydi. RGD-1 turidagi priborlar qatlamlardan oqim profilining miqdoriy tavsifini olish imkonini beradi. Bundan tashqari ular qatlamning yōqori neft debitli kichiq qalinlikdagi uchastkalarini aniqlashga yordam beradi. Shunday qilib neft konlarida oqim va bera olish profillarini ōrganish neft uyumlarining xilma-xilligini ōrganish, qatlamlarning ishchi qalinligini baholash hamda ishlatishni nazorat qilish va boshqarish bōyicha alohida masalalarni echish imkoniyatlari haqida xulosa qilishga imkoniyat yaratadi. Quduqlar kesimini geoximik usullarda ōrganish Uchta asosiy usuli ajratiladi: 1) gaz karotaj; 2) namunalarni lyuminestsent- bituminologik tahlili 3) yyer osti suvlarini gidroximik tahlili. Ikkita usul neft va gaz konlarini izlash va qidirish jarayonida yyer qobiĝining neftgazliligini baholash masalalarini yechishga xizmat qiladi. Yyer osti suvlarining gidroximik tahlili quyidagidan iborat. Har bir suvli qatlam va maxsuldor qatlamning suvli qismida olingan suv namunalari kimyoviy tajribaxonaga junatiladi va quyidagi tavsiflari aniqlanadi: 1) har bir namunaning tuz-ion tarkibi; 2) suv namunalaridagi mikrokomponentlarning miqdori (iod, bor, brom, ammoniy); 3) suvda yeruvchi organik moddalarning turi va miqdori;

4) muxitlarning reaktsiyasi, ya’ni suvning vodorod ionlarini pN tavsiflovchi hamda oksidlanish-qaytarilish potentsialini Eh tavsiflovchi xossalari. Tahlil natijalarini geologik interpritatsiya qilish maqsadida namunaviy gidrogeologik kesimlar tuziladi va turli gorizont suvlarini tuz-ion va gaz tarkibi tushiriladi. Bu materiallardan neft va gaz konlarining qatlamlarini solishtirishda foydalanish mumkin. Bundan tashqari bu ma’lumotlar asosida uzilmali buzilishlarni, qatlamga haydalayotgan suvlarning yunalish holati va suvlanish «tillarini» aniqlash va qatlam bosimini ushlab turish maqsadida suv ta’minoti manbalarini tōgri tanlashda katta ahamiyatga ega. Quduqlar kesimini tog jinslarining burĝilanuvchanligiga kōra ōrganish Bu usul burĝu ishlaganligining quduq kesimini 1 metr ōtishga sarflangan vaqtga boĝlikligiga asoslangan. Bu materiallarning solishtirma tahlili kesimda turli zichlik va qattiqlikdagi qatlamlarni ajratish imkonini beradi. Bu usuldan odatda qidiruv ishlari jarayonida jinslarning litologik tarkibini aniqlashda foydalaniladi. Shu bilan birga neft va gaz zaxiralarini hisoblash jarayonida va ayniqsa ishlatishni loyihalash va nazorat qilish jarayonida qattiq, zich qatlamlar va qatlamchalar, ularning tarqalish qonuniyatlari haqida ma’lumotga ega bōlish zarur. Bu savollarning hammasiga ushbu usul neft va gaz konlarini ōrganishning boshqa usullari bilan kompleksda javob beradi. Termometrik usullar. Bu usullar neft konlarida maxsuldor qalamlarning kon geologik va sizilish tavsiflari haqida ma’lumotlar olishda kōllaniladi. Termometrik usullarni tōrtta guruhga bōlish mumkin: 1) qatlam haroratini ōlchash; 2) qatlam va quduqlarni termodinamik tadqiq qilish usullari; 3) quduqlarni termografik tadqiq qilish; 4) neft

uyumlarini ularga sovuq suv haydalganda, issiklik bilan ta’sir etishda termometrik nazorat qilish. Qazib chiqarish va haydovchi quduqlarni ishlatish ma’lumotlari bōyicha axborot olish usullari Qazib chiqarish quduqlarining neft debitlarini nisbati bōyicha ma’lumotlarni tahlil qilish jarayonida kollektorning xarakteri, uyumning maydoni bōylab kollektorlik xossalarining ōzgarishi, darzliklarning mavjudligi, uyum maydoni chegarasida darzliklarning yōnalishi haqida xulosa chiqarish mumkin. Qumning miqdorini ōzgarishiga qarab kollektorning tavsifi va sementlanganlik darajasi haqida ma’lumotga ega bōlinadi, har bir qazib chiqarish quduĝidan neft olish asosida suvning miqdori aniqlanadi va neftlilik konturlarini harakati xarakteri, suvlanish «til» lari mavjudligi haqida xulosa qilinadi. Neft uyumlarining maydoni va kesimi bōylab qatlam bosimini vaqt mobaynida ōzgarishini qayd qilish va tahlil qilish kollektorning xarakteri va kollektorlik xossalarini baholashga, uyumda u yoki bu rejimning (tarzning) ustunligi tōĝrisida xulosa qilish imkoniyati bōladi. Har bir qazib chiqarish va haydov quduqlaridagi qatlam bosimining ōzgarishi bōyicha izobar xaritasi tuziladi. Izobar xaritasini tahlil qilish ishlatishni nazorat qilish va boshqarish, qatlamga haydalayotgan suv hajmini oshirish yoki kamaytirish bōyicha chora tadbirlar qabul qilish, har bir ishlatish ob’ektini ishlash holatini yaxshilash bōyicha ma’lum bir qarorlar qabul qilish imkoniyatini yaratadi. Kon geologik usullari . Maxsuldor qatlamlarning uyumlari haqida olingan kon geologik ma’lumotlarning barcha usullarini mufassal tahlil qilish asosida uyumning tuzilishi, umumiy, samarali va neftga tōyingan qalinliklarni tarqalishi, uyumning chegaralari haqida kompleks kon geologik tasavvur beriladi, kollektorlik xossalari

aniqlanadi, qatlamning sizish kōrsatkichlari , xilma-xilligi baholanadi, neft, gaz, suv debitlari , boshlangich qatlam bosimi, uning vaqt mobaynida uzgarishi, gaz omillari, quduqlarning maxsuldorligi, haydov quduqlarining qabul qiluvchanligi, uyumning ish tarzi, qatlam bosimini ushlab turish usuli aniqlanadi. Uyumlarning kon geologik xususiyatlari geologik kesimlar, xaritalar, sxemalar yordamida ōrganiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Vi sh a shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Neft va gaz konlarini ōzlashtirish jarayonida kon geologik ōrganish

Neft va gaz zahiralarini hisoblash

Neft va gaz konlarini qidirish

Neft va gaz uyumlarining energetik tavsifi