Neft va gaz uyumlarining energetik tavsifi - Горное дело - Рефераты

Neft va gaz uyumlarining energetik tavsifi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49.5 KB

Neft va gaz uyumlarining energetik tavsifi Reja: 1. Maxsuldor qatlamlarning energetik resurslari 2. Qatlam bosimi 3. Qatlam harorati.

Maxsuldor qatlamlarning energetik resurslari chekka suvlar, ostki suvlar, gaz shapkasidagi gazning bosimi, neftda erigan gazlarning eritmadan ajralish vaqtidagi bosimi, qatlamning qayishqoqlik kuchlaridan yuzaga keladi. Bu kuchlar juda kam hollarda mustaqil ta’sir kōrsatadi, odatda bir-biri bilan turli kombinatsiyalarda yuzaga keladi. Maxsuldor qatlamlarning energetik resurslari haqida unda qatlam bosimini ōzgarishi bōyicha xulosa qilinadi. Bosim qancha yōqori bōlsa qatlamning energetik resurslari shuncha katta bōladi va neft va gaz uyumlarini ishlatish shuncha samarali bōlishi mumkin. Qatlamdagi bosimlar farqi neft va gazni qatlam bōylab quduqlarga harakatlantiruvchi kuch hisoblanadi. Respublikamizdagi va chet ellardagi konlarning boshlanĝich qatlam bosimi kattaliklari shuni kōrsatadiki, u chuqurlik oshishi bilan har 10 metrga 0,08-0,12 M П a ga oshadi, ōrtacha 10 metrga 0,1 M П a ni tashqil etadi. Bu gidrostatik bosimga ya’ni urganilayotgan qatlamdan quduq ustigacha (oĝzigacha) balandlikdagi zichligi 1 g/sm 3 chuchuk suv ustuni bosimiga muvofiq keladi. Lekin Ozorbayjon, Ōrta Osiyo va hamdōstlik mumlakatlarining boshqa xududlaridagi bir qator konlardagi bosim gidrostatik bosimdan ahamiyatli darajada yuqori. Bu yuqorilik toĝ bosimini yuzaga kelishi, tektonik harakatlar natijasida birlamchi qatlam bosimini saqlab qolgan neft va gaz uyumlarining chuqurligini kamayishi, hamda qatlamni quyida yotgan katta bosimli qatlamlar bilan tektonik yoriqlar orqali aloqada bōlishi bilan boĝliq bōlishi mumkin. Bundan tashqari gidrostatik bosimdan yuqori qatlam bosimi katta balandlikka ega bōlgan gaz uyumlarida suv va gazning zichligi orasidagi katta farqning hisobiga kuzatiladi. Toĝ bosimi katta chuqurliklarda (3,5-4 km. dan ortiq) juda katta ta’sir qiladi. Qatlam bosimi kattaligi u gidrostatik bosimdan yuqori bōlgan hollarda quduqlarni meyorida ōtishni amalga oshirish uchun juda muxim ahamiyatga ega. Burgilashning texnologik rejimi kōp tomonlama qatlam bosimining kattaligiga boĝlik. Hozirgi vaqtda quduqlarni burĝulash jarayonida bosim kōrsatkichlarini bashoratlashning turli usullari ishlab chiqilgan. Bu usullarning ayrimlari kon

geofizikasi tadqiqotlariga asoslanib maxsuldor qatlam burĝulash asbobi bilan ochilgunga qadar qatlam bosimi aniqlanadi. Neft va gaz quduqlarini burĝilash bōyicha mutaxassislar shuni bilishi kerakki, toĝ bosimi vyertikal quduq tanasini kesib ōtadigan yōnalishda ham yuzaga keladi. Bunday hollarda gorizantalga yaqin bōlgan yōnalishda toĝ jinslarini siljishiga olib keladigan yonlama toĝ bosimini ōrganish lozim. Bunday siqilish murakkab burĝulash sharoitlariga olib kelishi mumkin. Kon amaliyotida qatlam bosimining kattaligini aniqlash uchun bosim quduq tubida turli sharoitlarda ōlchanadi. Quyidagilar farqlanadi: boshlangich qatlam bosimi – maxsuldor qatlamni ahamiyatli miqdorda flyuidlar olingunga qadar birinchi ochgan ishlamayotgan quduq tubida ōlchangan bosim ; joriy dinamik qatlam bosimi – qatlamdan flyuidlar oqimi tōxtatilgandan sōng ishlamayotgan quduq tubidagi statik bosim; quduq tubi bosimi – ishlayotgan quduq tubida ōlchangan bosim. Uyum maydonining turli qismlarida maxsuldor oraliqni ochgan quduqlarda chuqurliklar farqi sababli qatlam bosimi xatto ishga tushirishga qadar turlicha bōladi. Shuning uchun zaxiralarni hisoblash, ishlatishni loyihalash va tahlil qilishda, hamda turli gidrodinamik hisoblarda shartli yuzaga nisbatan olingan keltirilgan qatlam bosimidan foydalaniladi. Kōpincha bunday yuza sifatida SNCh ning boshlanĝich holati qabul qilinadi. Neft quduqlari uchun keltirilgan bosim quyidagi formula bōyicha hisoblanadi: (h SNCh - h n ) ρ n P kel. = P n + ------------------- 100 bu yerda, P n – neft qudugidagi qatlam bosimi, M П a ; h SNCh – suv neft chegarasi yuzasining mutloq chuqurligi, m; h n – quduqda qatlam bosimi ōlchangan nuqtaning mutlok kōrsatgichi, m; ρ n – neftning zichligi, kg/m 3 .

Alohida quduqlar bōyicha qatlam bosimi (SNChga keltirilgan) haqidagi ma’lumotlar qatlam bosimi xaritasini tuzish uchun foydalaniladi. Bu xarita izobar xarita deb yuritiladi. Bu xaritalar bōyicha butun uyum va uni alohida qismlarining ōrtacha qatlam bosimi kattaligi hisoblanadi. Izobar xaritasining tahlili uyumning yangi quduqlar burgilash kōzda tutilgan qismlarida bosim kattaligini baholash imkoniyatini yaratadi. Qatlam harorati. Qatlam haroratini ōrganish qatlam flyuidlarining xossalarini aniqlash, neft va gaz zaxiralarini hisoblash, maxsuldor qatlamni ishlatishni loyihalash va amalga oshirish, uning ish tarzini, qatlam suvlari dinamikasini ōrganish uchun, yyer qobigining issiqlik maydonini tadqiq qilish uchun hamda quduqlarni sementlash va pyerforatsiya qilish bilan boĝlik bōlgan turli texnik vazifalarni yechish uchun zarur. Chuqurlik oshib borgan sari yyer qobiĝini harorati ōsadi. Shu bilan birga yer sharining turli xududlarida chuqurlashgan sari haroratning ōsishi turlicha. Yer qobiĝining yuqori qatlamlari (10-20 km) uchun harorat ōrtacha har 33 metrga 1 0 C ga oshadi. Haroratning ōsishi geosinklinal viloyatlarda platformalarga nisbatan tezroq, yosh platformalarda qarilariga nisbatan tezroq bōladi. Yer qobiĝida chuqurlik oshgan sari haroratning ōzgarishini tavsiflash uchun geotermik poĝona va geotermik gradient kabi tushunchalardan foydalaniladi. Geotermik poĝona deb chuqurlik oshgan sari toĝ jinslarining harorati 1 0 C ga oshadigan masofaga aytiladi va quyidagi formula bilan aniqlanadi:

G = (H-h) / (T-t) Bu yerda, G- geotermik poĝona, m/ 0 C; N-harorat ōlchangan joyning chuqurligi, m; h – doimiy haroratli qatlamning yotish chuqurligi, m; T - N chuqurlikdagi harorat, 0 S; t – havoning ōrtacha yillik harorati, 0 C. Geotermik gradient deb, har 100 metr chuqurlikda haroratning ōsishiga aytiladi va quyidagi formula bilan aniqlanadi. (T-t) 100 G = ———— N-h Shunga muvofiq geotermik poĝona va geotermik gradient orasidagi boĝliqlik G=100/G munosabat bilan ifodalanadi. Haroratni mustahkamlangan yoki mustahkamlanmagan quduqda ōlchash mumkin. Ōlchashdan avval quduq burĝulash yoki ishlatish natijasida unda buzilgan harorat rejimi tiklanishi uchun 20-25 kun maboynida yopiladi. Lekin kōpincha harorat quduq tōxtatilgandan sōng 4-6 soat ōtib ōlchanadi. Burĝulashda harorat odatda texnik sabablarga kōra tōxtatilgan quduqlarda aniqlanadi. Nasosli qazib chiqarish quduqlarida harorat nasos quduqdan olinib ōlchanadi, bu ōlchovlar faqat ishlatilayotgan qatlam oraliĝi uchun ishonchli. Quduqning boshqa oraliqlari bōyicha ishonchli ma’lumotlar olish uchun gilli eritma bilan tōldirish va uzoq yoki qisqa muddatga qoldirish zarur (20 kun). Bu maqsad uchun harakatsiz yoki vaqtincha konsyervatsiyalangan qazib chiqarish quduqlaridan foydalaniladi. Haroratni ōlchashda gaz hosil bōlishini va u bilan boĝliq holda tabiiy haroratning pasayishi mumkinligini hisobga olish zarur.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Vi sh a shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Neft va gaz uyumlarining tabiiy tarzlari

Neft va gaz zahiralarini hisoblash

Neft va gaz konlarini qidirish

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari