Maxsuldor qatlamlarni ochishni geologik asoslash, quduqlarni o’zlashtirish va sinash - Горное дело - Рефераты

Maxsuldor qatlamlarni ochishni geologik asoslash, quduqlarni o’zlashtirish va sinash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

283.5 KB

Maxsuldor qatlamlarni ochishni geologik asoslash, quduqlarni o’zlashtirish va sinash Reja: 1. Maxsuldor qatlamlarni ochish 2. Quduq tubi konstruktsiyasi 3. Quduqlarni o’zlashtirish 4. Quduqlarni sinash

Neft yoki gaz qatlamini ochish (uni burĝulab o’tish) quduqlarni o’zlashtirish va ishlatish uchun juda muxim ahamiyatga ega. Qatlamni ochish texnologiyasi uning geologik-fizik tavsifi va shu qatlam to’yingan flyuidlarning fizik-kimyoviy xossalariga qarab tanlanadi. Maxsuldor qatlamlar ikki marta ochiladi. Birinchi marta – quduqni burĝulash jarayonida burĝu bilan, ikkinchi marta - qatlamlarni himoya quviri bilan mustahkamlagandan so’ng perforatsiyalab. Neft va gaz quduqlarini burĝilash amaliyotida shu narsa aniqlanganki, qatlamni burĝu bilan ochish texnologiyasiga quyidagilar ta’sir ko’rsatadi: qatlam bosimining kattaligi; maxsuldor qatlamning yotish chuqurligi; kollektorning xarakteri; qatlam to’yingan flyuidning tabiati; jinslarning harorati va boshqalar. Maxsuldor qatlamning ochish texnologiyasini tanlashda qatlam bosimi muxim rol o’ynaydi. Qatlam bosimining kattaligiga qarab kollektorlar uch guruhga bo’linadi: 1. Anomal Yuqori Qatlam Bosimiga (AYB) ega bo’lgan P q >>P gidr . 2. Gidrostatik bosimga yaqin bosimli P q ≥P gidr . 3. Gidrostatik bosimdan past bosimli P q < P gidr Anomal Yuqori Qatlam Bosimli qatlamlar yuqori zichlikka ega bo’lgan burĝilash eritmasi bilan ochiladi. Bu shu bilan boĝliqki, quduqdagi eritma ustuni ochilayotgan qatlamga undagidan yuqoriroq bosim hosil qilishi lozim. Ikkinchi guruh kollektorlari gilli eritmalar,tarkibida qattiq fazalar kam bo’lgan eritmalar, neft asosidagi, texnik suv asosidagi, YAM bilan ishlangan eritmalardan foydalanib ochiladi. Uchinchi guruh kollektorlari NAE, aeratsiyalangan burĝulash eritmalari, yuvib, havo yoki gaz bilan shamollatib (produvka) ochiladi. Birinchi va ikkinchi guruh maxsuldor qatlamlarini ochish qatlamga repressiya bilan amalga oshiriladi, ya’ni qatlam bosimidan burĝulash eritmasining quduq tubidagi bosimi katta bo’ladi. Agar quduqdagi bosim qatlam bosimidan past bo’lsa, neft va gaz quduqka keladi. Bu boshqarib bo’lmaydigan favvoralanishga olib

kelishi mumkin. Repressiya mavjud bo’lganda qatlamga burĝilash eritmasining filtratlari va qattiq fazaning mayda zarrachalari kiradi, yutilish bo’lganda burĝulash eritmasi kiradi. Bularning hammasi quduq tubi atrofida qatlamning tabiiy o’tkazuvchanligini pasaytiradi. Shuning uchun maxsuldor qatlamni ochishning har qanday usulini asosiy vazifasi qatlamning tabiiy ko’rsatkichlarini saqlab qolish hisoblanadi. Buning uchun burĝulash eritmasining parametrlarini shunday tanlash kerakki, yutilish va neft va gaz hosil bo’lishi mumkinlik extimoli minimal bo’lsin (qatlam bosimidan 0,5-1,0 M П a yuqori). Quduq tubi konstruktsiyasi. Quduqlarning texnik holati ular tubining konstruktsiyasi, mustahkamlov tizmasining sementlash mustahkamligi va sifati, quduq oĝzi jixozlarining ishonchliligi va germetikligi - quduqlarni samarali o’zlashtirish, ularni uzoq muddat ishlatishning asosi hisoblanadi. Maxsuldor qatlamni mustahkamlash usullari o’zlashtirish samaradorligiga, qatlamni boshlanĝich debiti ko’rsatkichi hamda uning neftberuvchanligiga katta ta’sir ko’rsatadi. Ular qatlamni holati, xususiyatlari va quduq konstruktsiyasi bilan aniqlanadi. Agar maxsuldor qatlam qattiq jinslardan iborat bo’lsa, masalan oxaktoshlardan va qatlam kesimida suvli qatlamchalar mavjud bo’lmasa, u holda uni mustahkamlovchi tizma bilan berkitmasdan ochiq qoldirish mumkin. Bu holda ekspluatatsion tizma maxsuldor qatlamni ustki yuzasigacha tushiriladi va sementlanadi, so’ngra maxsuldor gorizont burĝulanadi (2a rasm). Boshqa variantni ham qo’llash mumkin: maxsuldor qatlam yuqoridagi qatlamlar bilan birga burĝulab ochiladi, so’ngra quduq devori qatlamni ustki yuzasigacha tushirilgan ekspluatatsion tizma bilan mustahkamlanadi (2b rasm). Birinchi holat nisbatan qulay, chunki uni bajarishda qatlamni sifatli ochish uchun zarur sharoitlarni taminlash mumkin, ikkinchisida buni har doim amalga oshirib bo’lmaydi. Agar qatlam yitarli darajada qattiq bo’lmagan jinslardan iborat bo’lsa, unda uni mustahkamlov tizmasi bilan berkitish lozim. Lekin suvli qatlamchalar mavjud

bo’lmasa qatlam oraliĝida mustahkamlov tizmasini sementlamaslik mumkin. Bu holda ham quduq tubi konstruktsiyasi ikkita variantga ega bo’ladi: 1-variant: Quduq tanasi mustahkamlov tizmasi bilan qatlamning ustki yuzasigacha mustahkamlanadi, so’ngra maxsuldor qatlam burĝulab ochilib xvostovik bilan berkitiladi. Xvostovikning quvurlari teshilgan yoki teshilmagan bo’lishi mumkin. Xvostovik burĝulash quvurlari tizimida tushiriladi (2v rasm). 2-variant: Maxsuldor qatlam yuqorida yotgan qatlamlar bilan birgalikda ochiladi, so’ngra quduqqa ekspluatatsion tizma tushiriladi va manjet usuli bilan sementlanadi. Bunda sement eritmasi tizmadagi qatlamning ustida joylashgan maxsus teshiklar orqali chiqadi. Tizmaning pastki qismi teshilgan yoki teshilmagan bo’lishi mumkin (2g rasm). Birok quduq tubining ushbu konstruktsiyasi keng tarqalgan hisoblandi. Bunda quduqning butun kesimi ekspluatatsion tizma bilan mustahkamlanadi va boshmoq orqali sementlanadi (2d rasm). Bu konstruktsiyaning ikkinchi modifikatsiyasida quduqqa xvostovik tushirilib tsementlanadi (2e rasm). Bu variant xorijda keng qo’llaniladi. 3 Rasm. Quduq tubi konstruktsiyasi sxemalari. 1- himoya tizmasi; 2- filtr; 3- sement toshi; 4- paker; 5- perforatsiya teshiklari; 6- maxsuldor qatlam; 7- xvostovik.

Quduqlarni o’zlashtirish . Ō zlashtirish - bu oqimni yuzaga keltirish yoki quduqlarning qabul qiluvchanligini taminlashdir. Ōzlashtirish usulini tanlash quyidagilarga boĝliq: quduqdan olinadigan maxsulot turi (neft, gaz, suv); quduqning vazifasi (qazib chiqarish, haydov); o’zlashtirish ob’ektining litologik- fizik tavsifi (qumtosh, alevrolit, karbonat jinslar, o’tkazuvchanligi, darzligi, zichligi va boshq); qatlam bosimi; qatlamni ochishda foydalaniladigan yuvuvchi suyuqlikning xossalari. Neft va gaz qatlamlarini o’zlashtirish quduq tubi va qatlam bosimi orasida bosimlar farqini yuzaga keltirishga asoslangan. Agar o’zlashtirish ob’ektlari yuqori qatlam bosimiga ega bo’lsa, perforatsiyadan so’ng quduq tubi bosimini pasaytirish bo’yicha hech qanday chora tadbirlarsiz favvoraviy oqim yuzaga keladi. Oqimni yuzaga keltirish uchun quduq tubi bosimini pasaytirish zarur. Bunga quduqdagi suyuqlikni zichligi past suyuqlik bilan almashtirib yoki aeratsiyalash yo’li bilan; quduqdagi suyuqlik ustunini pasaytirish yo’li bilan ; quduqqa siqilgan gaz yoki havo kompressor yordamida haydalib erishiladi. Toĝ jinslari kuchsiz sementlangan yoki ostki suvlar mavjud bo’lgan yuqori bosimli maxsuldor qatlamlarni o’zlashtirishda quduq tubi bosimi sekin pasayadigan usulni tanlash lozim. Aks holda toĝ jinslari zarrachalarini chiqishi va ostki suvlarni muddatidan oldin ko’tarilishi yuzaga keladi. Karbonat qatlamlar yoki karbonat sementli qatlamlarni o’zlashtirishda ko’pincha sanoat ahamiyatidagi oqimni yuzaga keltirish uchun ularning o’tkazuvchanligini oshirish zarurati tuĝiladi. Bunga quduq tubi atrofiga kislotali yoki issiq kislotali ishlov berish bilan erishiladi. Qovushqoqligi yuqori bulgan neftli ob’ektlarni uzlashtirishda quduq tubiga issiklik bilan ishlov berishning turli usullari kullaniladi. Suv quduqlarini uzlashtirish neft va gaz quduqlarini o’zlashtirishdan deyarli farq qilmaydi. Quduqlarni sinash . Sinash - bu quduqda o’zlashtrilgan ob’ektning maxsuldorligini baholash, ya’ni quduqning debitini, qabul qiluvchanligini aniqlashdir. Quduqlarning debiti, qabul qiluvchanligi va gaz omillari imkoni boricha turli qatlam va quduq tubi bosimlarida ulchanadi. Agar quduqlar o’zlashtirish jarayonida favvoralansa shtutserning diametri hisobga olinadi. Neft

(gaz) debitlari, gaz omillari, qabul qiluvchanlikni turli rejimlarda o’lchash maxsuldorlikni baholash va uning o’zgarish xarakterini aniqlash imkonini beradi. Neft va gaz debitlarini qayd qilish jarayonida qum, suv (% da), gazkondensatining miqdori aniqlanadi. Gaz quduqlari uchun kondensat miqdorini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Sinash jarayonida neft, gaz, suvning qatlam namunalarini olish va qatlam flyuidlarining asosiy fizik-kimyoviy xossalarini (harorati, zichligi, qovushqoqligi, gaz miqdori, minerallashganligi, kimyoviy tarkibi, gaz bilan to’yinish bosimi, gazdagi kondensat va suvning miqdori va boshq.) aniqlanishi zarur.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Vi sh a shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Mahsuldor qatlamlarni ochish va sinash

Neft va gazga geologik-qidiruv ishlarining qidirish-ishlatish davri

Burg’ilash jarayonini geologik hujjatlashtirish, geologik xizmatni tashkil etish

Neft va gaz konlarini ōzlashtirish jarayonida kon geologik ōrganish

Neft va gaz uyumlarini ōrganish usullari