Ichki gaz ta’minoti tizimlari - Горное дело - Рефераты

Ichki gaz ta’minoti tizimlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

126 KB

www.arxiv.uz Ichki gaz ta’minoti tizimlari Bino ichidagi gaz quvurlarining tuzilishi Gaz quvurlari gazni binoning ichidagi gaz jihozlariga yetkazib beradi. Uyga kelayotgan gaz quvuriga bino devoridan 2 m dan ko‘proq masofada gaz yopish uskunasi qo‘yilishi kerak. Lekin ko‘pincha kran chiqish gaz quvuriga yerdan 1,8 m balandlikda o‘rnatiladi. Binoga kiritiladigan gaz uvurlari, asosan, odam yashamaydigan xonalardan,ya’ni zinapoya xonasi, yo‘lak hamda oshxona orqali kiritilishi mumkin. Suyultirilgan gaz quvurlarini yerto‘la, texnik qavatlardan o‘tkazish mumkin emas.Bino ichida gaz quvurlari kapital devorlarni hamda qavatlar orasidagi yopmani teshib o‘tganda, gaz quvurlari po‘lat quvurdan tayyorlangan g‘ilof ichidan o‘tkaziladi. G‘ilofning uchi devordan hamda poldan ikki tarafga 5 sm chiqib turishi kerak. G‘ilof ichidagi gaz quvurida payvand choki bo‘lmasligi lozim. Uy ichi gaz quvurining minimal balandligi poldan 2 m bo‘lishi kerak. Gaz quvurining har bir xonadonga kirish joyida berkituvchi kran bo‘lishi zarur. Kran, asosan, zinapoya xonasiga o‘rnatiladi. Har bir gaz jihozining oldida poldan 1,5 m balandlikda berkituvchi kran qo‘yilishi kerak.Uy ichi gaz quvuri bilan

www.arxiv.uz elektr simi orasidagi masofa kamida 25 sm bo‘lishi kerak (agarda sim ochiq bo‘lsa). Devor ichidan o‘tgan sim bilan gaz quvuri kesishgan joyda oralig‘i kamida 1 sm bo‘lishi kerak. Agarda bino qavatlar soni to‘rtdan kam bo‘lsa, gaz tik quvurining asosiga kran qo‘yilmaydi, undan ko‘p bo‘lsa, qo‘yiladi. Uy ichi gaz quvurlari temir qoziq yordamida devorga mahkamlanadi. Qoziqlar orasidagi masofa gaz quvuri diametriga bog‘liq bo‘lib,u d sh =25 mm bo‘lsa, masofa – kamida 3,5 m, d sh =20 mm bo‘lsa – 3 m, d sh =15 mm bo‘lsa – 2,5 m, d sh =50 mm da 5 m bo‘ladi. Uy ichi gaz quvurlarini yotoqxona, mehmonxona va boshqa yashash xonalarida gaz jihozlari bo‘lmasa, ular orqali o‘tkazish mumkin emas.Turar joy gaz quvuri loyihasi quyidagi asosiy elementlardan iborat:– uchastka rejasi (3. 1- a rasm) 1:200 yoki 1:500 masshtabda chiziladi; unda binolarning joylashishi, uchastka chegaralari, shahar va hovli gaz tarmoqlarining joylashishi, binoga kirish quvurlarining o‘rni ko‘rsatiladi; – birinchi qavat rejasi (3. 1- b rasm) 1:100 yoki 1:200 masshtabda chiziladi; unda binoga kirish quvurining o‘rni va diametri, ichki tarmoq- ning joylashishi va diametrlari, gaz jihozlari yoki gaz

www.arxiv.uz o‘lchagichlarning o‘rni ko‘rsatiladi; – yuqori qavat rejasi (3. 1- d rasm) xuddi birinchi qavat rejasidagidek masshtabda chiziladi; unda ichki tarmoqlar, jihozlar va gaz o‘lchagichlarning o‘rni ko‘rsatiladi; – gaz quvur sxemalari (3. 1- e rasm) quvurlar va ularning diametri ko‘rsatilgan masshtabda chiziladi. 3. 1- rasm. Turar joy gaz quvur loyihasi: a – uchastka rejasi; b – birinchi qavat rejasi; d – yuqori qavat rejasi; e – gaz quvuri sxemasi.

www.arxiv.uz Loyihada shartli belgilar, ekspluatatsiya beriladi.Gaz quvur tarmoqlari industrial usulda yig‘iladi. Gaz quvurlar SZMda o‘lchov eskizlari yoki o‘lchov-montaj kartalari (3. 2- rasm)bo‘yicha qora rangli suv-gaz quvurlaridan tayyorlanadi.Gaz quvurlar ruxlanmagan po‘lat quvurlardan yig‘iladi va armatura hamda jihozlarga rezba yordamida yoki payvandlab ulanadi. Ustunlarning orayopmalardan o‘tadigan joylariga quvur bo‘laklaridan gilzalar qo‘yiladi. Gilza sof pol belgisidan 50 mm va ship sirtidan 5 mm chiqib turishi kerak. Rezbali birikmalarda zichlash materiali sifatida qo‘rg‘oshin surik zamazkaning tabiiy alif moyga yoki ruxli belilarga aralashtirib tayyorlangan moddaga shimdirilgan zig‘ir tolalari yoki «FUM» lentasi ishlatiladi. Quvur va armaturaning birikish joylari ko‘zdan kechirish uchun qulay bo‘lishi kerak, shuning uchun birikmalarni qavatlararo ora- yopmalar, devorlar va pardevorlarga joylashtirishga ruxsat berilmaydi. Har bir qavat yoki qavat oralitib, shuningdek, magistralda ketgan har bir tarmoqdagi ustunlar asosiga sgonlar o‘rnatish lozim.

www.arxiv.uz Odatda, ichki gaz quvurlar ustun tomonga 0,003 m qiyalikda ochiq o‘tkazilishi lozim. Gaz quvurlar suv tarmog‘i, kanalizatsiyasi va boshqa tarmoq bilan tutashgan joylarda quvurlar orasida kamida 20 mm, elektr simlari yoki kabel bilan tutashgan joylarda 100 mm masofa bo‘lishi lozim.Tarmoqning ayrim uchastkalarini va gaz jihozlarini uzib qo‘yish uchun gaz quvur tarmog‘iga tiqinli gaz kranlari o‘rnatiladi.

www.arxiv.uz Ustunlardan xonadonlarga ketadigan tarmoqlarga va ustunlarga tiqinli cho‘yan kranlar o‘rnatishga ruxsat beriladi. Agar bitta kirish quvuridan ikki va undan ortiq ustun qilish ko‘zda tutilsa va har bir ikkidan ortiq qavatdagi iste’molchilarni gaz bilan ta’minlashi lozim bo‘lsa, gaz quvurlari va jihozlarni uzib qo‘yish uchun quyidagi joylarga berkitish qurilmalari o‘rnatish ko‘zda tutiladi: – har bir ustunga; – gaz o‘lchagichlar oldiga; – har bir gaz jihozi, isitish pechi yoki gaz bilan yoqishga o‘tkaziladigan boshqa agregatlar oldiga; – pechlar yoki jihozlarga boradigan tarmoqlarga. Gaz kranlarida kran tiqini- ning 90 darajali burchak chega- rasida burilishini cheklaydigan 3. 2- rasm. Gaz quvur bo‘yichao‘lchash montaj kartasi: a – sxema; b – reja.

cheklagich bo‘lishi, tiqinning kvadrat kallagida chiziqcha bo‘lishi lozim. Chiziqcha quvur o‘qi yo‘nalishida tursa, kran ochiq, quvur o‘qiga ko‘ndalang tursa, kran berk bo‘ladi. Kran va zadvijkalar gorizontal tarmoqlarga vertikal yo‘nalgan shpin dellar bilan, vertikal yo‘nalgan tarmoqlarga esa devorga 45 darajali burchak ostida yoki devorga parallel o‘rnatiladi. Yig‘ishdan oldin kran va zadvijkalarning germetikligini tekshirish, ularni qismlarga ajratish, artish va mireral moy yoki tavot bilan moylash kerak. Past bosimli gaz quvurlarning zadvijkalari bosimi 1 kgk/sm2 bo‘lgan suv yoki havo bilan mustahkamlikka, zatvor esa zatvorning qarama-qarshi tomoniga bo‘r surkalib, kerosin qo‘yish yo‘li bilan zichlikka sinaladi. Agar 10 min mobaynida krosin silqimasa, zadvijkalar gaz quvur tarmoqlariga o‘rnatish uchun yaroqli hisoblanadi. Past bosimli gaz quvurlarga o‘rnatiladigan kranlar 1 kgk/sm2 bo- simli suv bilan mustahkamlikka, kopus, zatvor va boshqa elementlar esa bosimi 2000 mm suv ust.li havo bilan zichlikka sinaladi. Kranlarni

zichlikka sinash paytida zichlash sirtlari yaxshilab ishqalab moslangan bo‘lishi, 5 min mobaynida bosim pasayishi, 10 mm suv ust. dan oshmasligi lozim. Normal moylangan zichlash sirtlarida bosim pasayishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Gaz jihozlarini o‘rnatishda quyidagi asosiy shartlar bajarilishi kerak: plita korpusining orqa devori bilan xonaning yonmaydigan devori orasidagi masofa kamida 50 mm bo‘lishi lozim. Suvalgan yog‘och devorli oshxonalarda bu masofa 100 mm bo‘lishi kerak. Agar plita orqasidagidevorga asbestli tunuka qoplangan bo‘lsa, bu masofa qisqartirilishi mumkin.Oqova gaz suv isitgichlarini yonmaydigan materialdan qilingan devorlarga o‘rnatish kerak. Suv isitgichlar o‘rnatiladigan xonalarga havo kirib turishi uchun eshikning tagiga yoki devorning pastki qismiga panjara o‘rnatish ko‘zda tutilishi yoki eshik bilan pol orasida tirqish qoldirilishi lozim. Havo kiradigan teshikning yuzasi kamida 0,02 m2 bo‘lishi kerak. Yig‘ilgan gaz quvur quyidagi talablarga javob berishi shart: – ustunlar vertikal o‘tkazilishi, gorizontal uchastkalar esa zarur qiyalikda bo‘lishi kerak; – quvur ilgaklar, xomutlar va hokazolar bilan puxta biriktirilishi lozim;

– rezbali birikmalar yaxshi qotirilgan bo‘lishi va ulardan zig‘ir tolalar chiqib qolmasligi kerak; – yig‘ilgan tarmoq va o‘rnatilgan jihozlarning tashqi ko‘rinishi ko‘rkam bo‘lishi lozim. Gaz quvurni yig‘ishda ham xuddi sanitariya texnikasi tizimlarini yig‘ishda, boshqa ishlarni bajarishda rioya qilingan xavfsizlik texnikasi qoidalarini bajarish kerak.

MAISHIY GAZ ASBOBLARI Gaz uskunalari. Binolarni gaz bilan ta’minlovchi asosiy uskunalarga: gaz plitalari, issiq suv tayyorlovchi suv isitgichlar, qozonlar va boshqalar kiradi. Gaz uskunalarini xarakterlovchi asosiy ko‘rsatkichlar quyidagilardir: 1. Issikliq ishlab chiqaruvchi quvvati. 2. Foydali ish qiymati (FIK), ya’ni ishlab chiqarish quvvatining issiqlik ishlab chiqarish quvvatiga nisbati. 3. Ishlab chiqarish yoki foydali issiqlik miqdorining jismni isitish uchun berilishi.

Gaz uskunalarning kommunal quvvati deb shunday quvvatga aytiladiki, bunda gaz uskunasi eng foydali ishlaydi. FIK yuqori bo‘ladi,gazning chala yonishi esa kam bo‘ladi. Yuqori ishlab chiqarish quvvati deb shunday quvvatga aytiladiki, kommunal quvvatidan 20% ko‘p bo‘ladi. Gaz uskunasi bunday quvvatda ishlaganda uning ko‘rsatgichi kamaymasligi kerak. Turar joy binolarida, umumiy foydalanish binolarida past bosimdagi gaz quvurlari qo‘llaniladi, shuning uchun bunday holatda gaz uskunalari, asosan, ejeksiyali atmosfera ko‘rinishdagi gorelkalarga o‘rnatiladi. Xonadonlarda ishlatiladigan gaz plitalari ikki, uch va to‘rt konforkali qilib tayyorlanadi. Isitgich shkaflari bilan va ularsiz bo‘lishi mumkin. Ular quyidagi qismlardan iborat bo‘lishi mumkin: qopqoq, konforka o‘rnatilgan ishchi stol, duxovka qutichasi, gaz gorelkasi, gaz taqsim lovchi qurilma va kran. Aholi turmushida ishlatiladigan gaz italari

o‘tga, korroziyaga (zanglashga) chidamli va mustahkam materiallardan tayyorlanadi. Bu gaz plitalarida atmosfera gorelkasi ishlatiladi, tutun gazlari oshxonaning o‘zidan shamollatgich shaxtalar orqali chiqariladi. Bu gorelkalarda havoning bir qismi (birinchi havo) yonish uchun kerak bo‘lgan havo elektor yordami bilan suriladi. Qolgan qismi (ikkinchi havo) alangalanishda to‘g‘ridan-to‘g‘ri atrof-muhitdan keladi. Konforkali gorelkalarda gazning to‘liq yonmasligiga asosiy sabablar quyidagilar:a) idish yuzasining harorai pastligi ta’sirida gazning to‘liq yonishiga erishilmaydi, natijada SO (uglerod oksidi) va qurum paydo bo‘ladi; b) ejektorning bo‘ylama qismida birlamchi havo bilan gazning qoniqarsiz aralashuvi natijasida; d) atrof-muhitdan havoning yaxshi yetarli darajada berilmasligi va tutun gazining to‘liq olib chiqib ketmasligi natijasida. Bunday kamchiliklarni tuzatish uchun gaz plitalaridagi gaz gorelkasi qurilmalarini (GTS) shunday loyihalash kerakki, buning uchunquyidagi shartlar bajarilishi zarur: a) gorelka yuqori qiymatdagi birlamchi havo bilan ishlasin. Havo har

qanday ishlab chiqarish quvvatida alanganing ishonchli (mustahkam) ishlashi ta’minlansin; b) gorelka o‘rnatilgan qism bilan idishning pastki (mustahkam) qismi orasidagi masofa shunday bo‘lishi kerakki, tutun gazi to‘liq o‘z issiqligini bersin va erkin harakatlansin, ichki yonuvchi alanga bilan idishning pastki qismi orasida alanganing ishonchliligi ta’minlansin; d) gorelka bilan idishning past qismi orasidagi optimal masofa saqlanishi kerak, masofaning kattalashuvi ortiqcha havoning chiqishiga va FIK kamayishiga olib keladi, masofaning qisqarishi esa gazning to‘liq yonmasligiga sabab bo‘ladi; e) ejektor bo‘ylama qismining optimal konstruksiyasi (tuzilishi) saqlanishi kerak; f) tutun gaz chiqib ketishi uchun ishchi stol bilan (gaz plitasida) idishning past qismi orasidagi masofa 8 mm dan kam bo‘lmasligi kerak. Gaz plitalarining tuzilishi va ularni o‘rnatish. Gaz plitalarini o‘rnatish uchun oshxonalarning ichki hajmi quyidagi miqdordan kam bo‘lmasligi lozim:– ikki konforkali gaz plitalarini o‘rnatishda 8 m3;

– uch konforkali gaz plitalarini o‘rnatishda 12 m3; – to‘rt konforkali gaz plitalarini o‘rnatishda 15 m3. Gaz plitasi o‘rnatiladigan oshxonaning balandligi kamida 2,2 m bo‘lishi lozim, oshxonada fortochkali deraza va so‘rma ventilatsiya kanali bo‘lishi shart. Barcha gaz-gorelka qurilmalari uchun asosiy talab gazning to‘liq yonishi, ya’ni yonish mahsulotlarida yonuvchan yoki zaharli gazlarning bo‘lmasligi hisoblanadi. Gaz-gorelka qurilmalari uchun karbonat angidrid (SO) miqdori hajm bo‘yicha 0,02 % dan oshmasligi (agar gazplitalarida yonish mahsulotlari dudburonga chiqib ketmasa) va agar yonish mahsulotlari dudburonga chiqib ketsa, ya’ni vanna kolonkalari, suv isitgich va hokazolarda 0,1% dan yuqori bo‘lmasligi lozim. PG – 4, P – 4/1 kabi to‘rt konforkali hamda PG – 2 va P – 2/1 – 1 kabi ikki konforkali gaz plitalari eng keng tarqalgan. PG – 4 to‘rt konforkali gaz plitasining korpusi (3. 3- rasm) yupqa list po‘latdan tayyorlangan va ustiga emal qoplangan. Plitaning yuqori qismida cho‘yan rama (4) bo‘lib, unda cho‘yan konforkalar (6) uchun teshiklar bo‘ladi. Plitaning

yuqori qismida gorelkalar tagida so‘rish poddoni (3) bor. Ramaga yon tokchalar (5) mahkamlanadi, ular plita yuzasini kengaytiradi. Uning pastki qismida eshikcha (1) bilan berkitiladigan dimlash shkafi (9) bor. Plitaning old qismida taqsimlash quvuri – ramkasi (8) bor. Undan gorelkalarga gaz keladi. Ramkada rezbali beshta teshik bo‘lib, ularga tiqinli kranlar buraladi: to‘rttasi konforka gorelkalari (7)ga, bittasi dimlash shkafi gorelkasi (10)ga tegishli. RaMPa taqsimlash shiti bilan berkitilgan. Dimlash shkafi gorelkasini yoqish uchun tuynuk (11) bor.Dimlash shkafi gorelkasini GOSTi (12) bilan burish mumkin. Gaz plitasining barcha oyoqlari polda turishi lozim. Gaz plitasi korpusining orqa devori bilan plita o‘rnatiladigan xona devori orasidagi masofa kamida 75 mm bo‘lishi kerak. Suvalmaganyog‘och devorli oshxonalarda plitani devordan izolatsiyalash ko‘zda tutilishi lozim, ya’ni devor suvalishi, asbofaner yoki qalinligi 3 mm li asbest listi ustidan tunuka qoplanishi kerak. Gaz plitasini o‘rnatishda devor poldan boshlab izolatsiyalanishi va plita chetlaridan har tomonga 100 mm va yuqoriga kamida 800 mm chiqib turishi kerak.

3. 3- rasm. PG – 4 gaz plitasi: 1 – dimlash shkafining eshigi; 2 – plita kojuxi; 3 – poddon; 4 – cho‘yan rama; 5 – yon tokcha- lar; 6 – olinadigan konforkalar; 7 – konforka gorelkalari; 8 – taqsimlash quvuri ramkasi; 9 – dimlash shkafi; 10 – dimlash shkafining gorelkalari; 11 – gorelkani yoqish uchun teshik; 12 – gorelkalar GOSTi; 13 – termometr.

Plita dimlash shkafining izo- latsiyalanmagan yon devoridan ichki mebelning yog‘och ele- mentlarigacha kamida 150 mm masofa bo‘lishi lozim. Dimlash shkafli ikki, uch va to‘rt konforkali plitalarga gaz 20 mm diametrli quvurlarda, dimlash shkafisiz ikki konforali plitalarga va taganlarga diametri 15 mm li quvurlarda keltiriladi. Quvur plitaga burchakli va sgon yordamida ulanadi. Tiqinli kran plitkaga gaz kela- digan quvurning vertikal qismi poldan 1100 mm balandlikka o‘rnatiladi. P – 4 – 1 plita gorelkasi (3.4- rasm) quyidagicha ishlaydi. Gorelka so‘radigan havo teshik (1) orqali kiradi. Bu teshik bu- riladigan disk bilan berkitiladi. Gaz kran (4) korpusidagi kanal teshigi orqali kiradi va gorelka ara- lashtirgichi (2) da havoga aralashadi. Gorelkaning usti qalpoqcha (3)

bilan berkitilgan. Unda pastdan havo keladigan teshik bor. Suyuq gazli qurilmalarda ballondan gaz plitasigacha kamida 1,5 m,isitish radiatorigacha yoki boshqa isitish jihozlarigacha kamida 1 m masofa bo‘lishi lozim. Ballonni qizishdan saqlaydigan ekran o‘rnatib, bu masofani qisqartirish mumkin. Ekrandan ballongacha kamida 100 mm masofa bo‘lishi kerak. Ballonlar devorga maxsus xomutlar yoki tasmalar bilan mahkamlanishi lozim. Bo‘ylama harakatlanuvchi va hajimli suv isitgichlar. Bu suv isitgichlarning ko‘rinishi issiqlik almashinuvchi qurilmalarga o‘xshash bo‘lib, mahalliy sharoitda issiq suv bilan ta’minlash uchun xizmat qiladi. Bo‘ylama issiq suv ta’minlovchi uskunalarning ish tartibi suvning sarflanish ish tartibiga mos kelishi kerak. Ularda suvning harorati

50 – 60°C bo‘lib, bu haroratni uskuna ishga tushgandan so‘ng 1 – 2 daqiqadan keyin tayyorlab beradi. Bu uskuna ko‘pincha tez harakatlanuvchi (ishlov- chi) suv tayyorlagich deb ham aytiladi. Suv isitgichlar quyidagi ta- lablarga javob berishi kerak: 1. FIK 82% dan kam bo‘l- 3. 4- rasm. P – 4/1 va P – 2/1 plitalarining gorelkalari: 1 – havo so‘rish uchun teshik, 2 – aralashtirgich, 3 – qopqoqcha, 4 – gorelka krani masligi, suv isitgich suv tarmog‘ining bosimi 0,05 dan 0,6 MPA gacha oraliqda ishlashi kerak. 2. Suv isitgich asosiy va yondiruvchi (uchqunli) gorelkalar bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Gorelka gazning ishonchli yonishini ta’minlashi kerak va issiqlik miqdorining 0,2 dan 1,25

oraliqdagi o‘zgarishida alanganing o‘chishi va uzilishi bo‘lmasligi lozim. 3. Har bir suv isitgich saqlovchi va blokirovkali (qo‘riqlovchi) quril- malar bilan jihozlangan bo‘lishi zarur, bu esa kerakli miqdordagi gaz bilan ta’minlaydi. Bo‘ylama suv isitgichlar quyidagi asosiy qismlardan tashkil topgan: Gaz uskunalarining o‘rnatilishi. Gaz uskunalarini o‘rnatishda QMQ 2.04.08 – 96 va gazdan foydalanish qoidalariga rioya qilinishi kerak. Gaz plitalarning o‘rnatilishi ulardagi konforkalar soniga qarab quyidagicha bo‘ladi:

1. To‘rt konforkali gaz plitalari uchun oshxonaning hajmi 15m3 dan kam bo‘lmasligi kerak. 2. Uch konforkali gaz plitalari uchun – 12 m3. 3. Ikki konforkali gaz plitalari uchun – 8 m3. 4. Gaz plitalarni oshxonalarda o‘rnatishda ko‘rsatilgan yong‘in va texnika xavfsizliklariga rioya qilinishi shart. Gaz bilan isitish. Isitish pechlari va gaz bilan isitiluvchi uskunalar. Gaz bilan isitiluvchi qurilmalarga quyidagilar kiradi: 1. Gaz bilan isitish pechlari. 2. Gaz bilan isitiluvchi mahaliy uskunalar.

Похожие

Shahar gaz ta’minoti tizimlari.Gaz quvurlarining tasnifi

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Sanoat gaz ta’minoti sistemalari qurilmalari va ularning sinflari

Gaz kom’onentlaridan foydalanish

Gaz tarmoqlaridan foydalanishda xavfsizlik qoidalari