logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Химия
  4. Vodorod. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod

Vodorod. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

417.5 KB
Скачать
Vodorod. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod Reja: 1. Tabiatda vodorod. 2. Vodorodning laboratoriyada va sanoatda olinishi. 3. Vodorodning fizik va kimyoviy xossalari, ishlatilishi. 4. Vodorodning ishlatilishi. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod Vodorod elementlar davriy sistemasida birinchi tartib raqamida joylashgan element. Uning lotincha nomi Hydrogenium. Kimyoviy belgisi H (ash). Nisbiy atom massasi 1,008. Sof holdagi vodorod birinchi marta ingliz olimi Genri Kavendish tomonidan kislotalarga metallar ta&#39;sir etib ajratib olingan bo&#39;lib, olim unga «yonuvchan havo» deb nom bergan edi. 1887-yili fransuz olimi A. Lavuazye «yonuvchan havo» xossalarini o&#39;rganib kimyoviy element sifatida ta&#39;riflab, uni yuqoridagi nom bilan atashni taklif etgan. Tabiatda vodorod. Vodorod koinotda eng keng tarqalgan element. U quyosh va boshqa juda ko&#39;p yulduzlarning asosiy qismini tashkil etadi. Quyoshning sirtida temperatura 6000°C atrofida bo&#39;ladi. Uning ichki qismida temperatura millionlab gradusni tashkil etadi. Quyoshdagi bu temperatura vodorod elementini boshqa elementga — geliyga aylanishidan hosil bo&#39;lib turadi. Vodorodni tabiatda 2 xil barqaror izotopi 1 H — protiy (99, 985%) va 2 H yoki D — deyteriy (0,015%) hamda juda kam uchraydigan radioaktiv izotopi 3 H yoki Т — tritiy uchraydi. Vodorodni yer yuzida eng keng tarqalgan birikmasi suv. Undagi vodorodning miqdori 11%. Vodorod barcha tirik organizmlar, ko&#39;mir, neft, tabiiy gazlar va ayrim minerallar tarkibida ham uchraydi. Vodorodni biologik ahamiyati shundaki, u eng awalo barcha hayotiy jarayonlar asosini tashkil etuvchi moddalar — nnsiHar va nuklein kislotalar tarkibida uchrashidir. Bundan tashqari tirik organizmlarda muhim hayot ahamiyatiga ega bo&#39;lgan yog&#39;lar, qand moddalar va boshqalar tarkibida ham uchraydi. Yer miqyosida vodorod elementisiz hayot bo&#39;lishi mumkin emas. Vodorod oddiy modda sifatida havoda juda kam miqdorda uchrashi mumkin. Uning molekulyar formulasi —H 2 . Nisbiy molekulyar massasi — 2,018. Molyar massasi — 2,018 g/ mol. Vodorod elementining atomlari boshqa element atomlari bilan birikkanda 1 valentlikni namoyon qiladi. Vodorod oddiy moddasi laboratoriyada va sanoatda maxsus usullar bilan olinadi. Vodorodning fizik va kimyoviy xossalari va ishlatilishi deyilganda molekulalari H 2 dan iborat bo&#39;lgan oddiy modda tushuniladi. Kimyoviy birikmalar tarkibidagi vodorod deyilganda vodorod elementini tushunmoq kerak. Vodorodning fizik va kimyoviy xossalari, ishlatilishi Fizik xossalari. Vodorod hidsiz, rangsiz, eng yengil gaz. U havodan 14,5 marta yengil. Bunga ishonch hosil qilish uchun laboratoriyada vodorod olishda vodorod ajralib chiqayotgan shisha nay uchini sovun bo&#39;tqasiga tushirilsa pufak hosil bo&#39;lib havoga ko&#39;tariladi. Vodorod suvda kam eriydi (1 litr suvda 18°C da 18 ml vodorod eriydi). Vodorod ayrim metallarga yaxshi yutiladi. Vodorod eng qiyin suyuqlanadigan gazlardan biridir. U 252,8°C rangsiz suyuqlikka aylanadi. Sovitish davom ettirilsa, qattiq vodorod hosil bo&#39;ladi. Kimyoviy xossalari. 1. Vodorod kislorod bilan reaksiyaga kirishadi. Ushbu reaksiyaning bosManisH uchun dastlab ozgina energiya sarflash kerak bo&#39;ladi. Vodorod kislorod muhitida yonadi. Bu reaksiya kuchli ekzotermik reaksiya bo&#39;lib, ko&#39;p miqdorda energiya chiqadi: 2H 2 +O 2 =2H 2 0+2•241,8 kJ suv bug&#39;i Vodorodning shu kimyoviy xossalariga asoslanib amaliyotda vodorod-kislorod gorelkasida gazlar aralashmasi yoqiladi, bunda temperaturasi 2800 <> C gacha boradigan alanga hosil bo&#39;ladi. Bunday gorelkadan metallami qirqish va payvandlashda foydalaniladi. Vodorodning yonish xossasini o&#39;rganganda dastlab uning to2aligini sinab ko&#39;rish kerak. Toza vodorod yonganda kuchsizgina «p-pax» degan tovush chiqadi, keyin tovushsiz yonadi. Ikki hajm vodorod bilan bir hajm kislorod aralashmasi «qaldiroq, gaz» deyilib, alanga yoki uchqun ta&#39;sirida portlaydi. Bunday portlash havoning vodorod bilan aralashmasida ham sodir bo&#39;ladi. Shuning uchun vodorod bilan isЫaganda xavfsizlik qoidalariga rioya qilish zamr. 2. Vodorod ba &#39;y metallaming oksidlari bilan reaksiyaga kirishadi. Masalan, mis (II)-oksid (CuO)ni qizdirib, ustidan vodorod oqimi o&#39;tkazilsa (39-rasm) vodorod oksid molekulasidagi kislorodni biriktirib, misni metall holigacha qaytaradi, vodorodning o&#39;zi esa oksidlanadi: CuO+H 2 — > Cu+H 2 O qora tolqonsimon qizil tolqon-modda simon modda Metallami oksidlaridan vodorod yordamida qaytarish sanoatda metall olish usullaridan biri hisoblanadi. 3. Vodorod aktiv metallar bilan oddiy sharoitda birikib, gidridlar deb nomlangan birikmalarni hosil qiladi. Ca+H 2 =CaH 2 Kalsiy Kalsiy Metali gidrid 4. ammiak r kat alizato bosim t sul fidvo dorod t x loridv od orod SIRIDA TAISSIQLIK floridv odorod sharoit daoddiy NH N H S H S H HCl Cl H F H HF 3 , 2 2 2 2 &#39; 2 2 2 2 2 3 2 2                       Vodorodning ishlatilishi. Vodorodning ishlatilishi uning kimyoviy xossalariga asoslangan. Masalan, uning kislorod bilan birikish reaksiyasi paytida ko&#39;p issiqlik chiqishi tufayli undan motor yonilg&#39;isi sifatida, metallami qirqish va payvandlashda foydalaniladi. Vodorodning metallmas moddalar — xlor va azot bilan birikish reaksiyasidan foydalanib, sanoatda xlorid kislota va ammiak ishlab chiqariladi (ammiakdan o&#39;z navbatida nitrat kislota va azotii o&#39;g&#39;itlar olinadi). Vodorod metallami oksidlaridan qaytarishda, metallmaslarning oksidlari (masalan CO) bilan reaksiyaga kirishishidan metil spirt (metanol) CH 3 OH ishlab chiqarishda, suyuq moylardan qattiq yog&#39; olishda va boshqa sohalarda ishlatiladi (4-sxema). Vodorodning ayrim metallarga yaxshi yutilish xossasidan foydalanib, yuqori samarali va metallgidridii vodorod akkumulyatorlari tayyorlash ustida ish olib borilmoqda. 1. Vodorod laboratoriyada qanday olinadi? 2. Vodorod sanoatda nimadan olinadi? 3. Vodorodning fizik xossalarini aytib bering. 4. Ikkita silindrning biriga kislorod, ikkinchisiga esa vodorod to&#39;ldiring. Qaysi idishda qaysi gaz borligini qanday isbotlab berasiz ? 5. Vodorodning kislorod, aktiv metallar, metallmaslar, mis oksidi bilan o&#39;zaro ta&#39;sir etish reaksiyalari tenglamalarini yozing. 6. Vodorodning quyidagi metallaming oksidlari bilan o&#39;zaro ta&#39;sir etish reaksiyalari tenglamalarini yozing: simob (II)-oksid, temir kuyundisi – Fe 3 О 4 volfram (VI)- oksidi WO 3 1. Vodorod va kislorodning kimyoviy xossalarini solishtiring. O&#39;xshashlik va farqi haqidagi fikriaringizni daftaringizga yozib qo&#39;ying. 2. Vodorodning ishlatilish sohalarini aytib bering.

Похожие

Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi
Vodorod ishlab chqarishning boshqa usullari
Vodorod va uni olish usullari
Vodorod. Olinishi va xosslari. Galogenlar va ularning birikmalari
Karbamidni sintez qilish sanoat tasvirlari. Vodorod sianidi sintezi haqida