Vodorod ishlab chqarishning boshqa usullari - Химия - Рефераты

Vodorod ishlab chqarishning boshqa usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

91 KB

Vodorod ishlab chikarishning bosh q a usullari Reja: 1.Metanni termooksidlash pirolizi. 2.Yekilgini gazlashtirish. 3.Koks gazini ajratish. 4.G-7500 tipidagi koks gazini ajratish agregati. 5.Elektroliz usuli bilan vodorod ishlab chikarish. 6.Osh tuzining suvdagi eritmasini elektrolizlab, vodorod olish. Tayanch iboralar: Piroliz, endotermik reaksiya, metanni termooksidlash, Piroliz gazlarini «chiniktirish», piroliz reaktorlari turlari, yoqilg‘ini havoli gazlashtirish, bug‘li gazlashtirish, generator gazi olish davriyligi, koks gazi, koks gazidagi xavfli aralashmalar, elektroliz, elektrolit.

0 METANNI TERMOOKSIDLASH PIROLIZI. Piroliz-bu moddalani yukori harorat natijasida parchalashdir. Vodorodni kimyoviy usulda olishga tabiy gazni pirolizi mahalida atsitelen bilan birga olinadigan vodorod xam kiradi. Atsitelen kimyo sanoatida kauchuk, plastmassa, spirtlar, kimyoviy tola va boshkalar igshlab chikarishda xamda metallarni kesish va payvandlashda ishlatiladi. Shu vaktga kadar atsitelenni kalsiy karbididan olishgan: C аС 2 Q2 Н 2 0= Са ( ОН ) 2 Q С 2 Н 2 QQ (1) Ammo bu usulda avvalgi kalsiy karbidini olish uchun elektr energiyasi ko‘p sarflanadi. Shuning uchun,hozirgi eng qulay-bu tabiiy gaz tarkibidagi metanni pirolizidir: 2СН 4 =С 2 Н 2 Q3Н 2 -376,45кж (2) Atsitelenni muvozanatdagi konsentratsiyasi 1970Kda eng ko‘p bulib,25% (xajmiy)ga tengdir. Bu vaktda ko‘plab vodorod chikadi, ya’ni atsitelenga karaganda uch marta ortik vodorod olinadi. Bu reaksiya endotermik bulgani uchun metanni 1670-1770K gacha (1400-1500 0 С) qizdirish lozim va bunga kerak bo‘ladigan issiqlikni reaksiyaga kirishayotgan tabiiy gazni bir qismini kislorodda yoqish hisobiga (ya’ni termooksidlash hisobiga)olinadi: CН 4 Q2О 2 =СО 2 Q2Н 2 0QQ (3) 1770K dan yuqorida atsetilen uglerod va vodorodga parchalana boshlaydi: C 2 Н 2 =2СQН 2 -Q (4) uchun xam, piroliz sanoati harorat 1670-1770K atrofida amalga oshiriladi. Metanni juda qisqa vaqt 0,01sek.-0,003sek.dan oshirmay qizdirish kerak, aks holda atsitelen intensiv holda uglerod «S»ga parchalanib ketadi:

С 2 Н 2 =2СQН 2 -Q (5) Bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun reaktordan chiqayotgan gaz aralashmani «chiniqtirish» kerakdir, ya’ni reaksion gaz aralashmasini 157 0 :177 0 К dan 350- 360К (80-90 0 C) gacha tezlikda sovutmoq kerakdir, bu esa reaktordan chiqayotgan gaz aralashmasiga suv purkash bilan amalga oshiriladi. Metanni atsitelenga o‘tish xajm kengayishi ya’ni 2 mol metan 4 mol atsitelen va vodorod aralashmasi hosil qilish bilan ketgani uchun bosimni kamaytirish yoki metanga inert gaz qo‘shib, atsitelen olishdir. Ammo, qurilmaning unumdorligini oshirish, apparatlar o‘lchamini qisqartirish uchun 4MPagacha bosim qo‘llaniladi, lekin bu holda reaksiya chapga ketib qolmasligi uchun harorat esa biroz qo‘tariladi. Piroliz mahalda ketadigan ushbu umumiy reaksiyada: 45СН 4 Q30,250 2 =8С 2 Н 2 Q3,5СО 2 Q25,5СОQ54Н 2 Q25Н 2 0 (буг) (5) Kislorod va metanni optimal nisbati (0,60-0,67-1)ga tengdir. Reaktorda portlash ro‘y bermasligi uchun reaktorga kelayotgan gaz aralashmasi tezligi reaksiya natijasida hosil bo‘layotgan alangani tarqalish tezligidan bir necha marta ortiq bo‘lishi kerak. Xozirgi vaqtda qo‘llaniyotgan reaktorlar ikki turga bo‘linadilar: 1) Bir kanalli 2) Ko‘p kanalli. Bir kanallida gazning tezligi 150-300mғsek.bulib,uning afzalliklari: Alangani orqaga tarqalishiga yo‘l qo‘ymaydi: Yonish xarakteri yuqori turbulent bo‘lgani uchun jarayon juda intengsiv ketadi. 3) Reaksion issiqlikni atrofga bexuda yo‘qolishi kamayadi. Uning kamchiliklari: 1) Yuqori haroratga chidamli qimmatbaholi g‘ishtlar kerakligi,

2) qo‘llanadigan kislorodni 0,4MPa gacha siqish uchun elektr energiyasi sarfi borligidir. Ko‘p panelli reaktorlarda nisbatan kichik tezlik (50-60mғsek.) qullanadi. Piroliz jarayonidan va reaktoridan so‘ng joylashgan «chiniqtirish» kamerasidan gazning gazning taxminan tarkibi (%,hajmiy); СН 4 С 2 Н 2 Н 2 СО 2 СО Н 2 О 2,3 7,4 47,4 2,5 20,2 20,2 Bu aralashma bilan birga uglerod qurilma (qorakuya) 2,5 гғм 3 quruq gazgacha boradi. Yuqoridagi gaz aralashmasidan atsitelenni dimetilformamid. N-metil pirrolidon eritmalarida selektiv absorbsiya yoki suyuq ammiakda past haroratda xamda atseton, metanolda absorbsiyalab ajratib olinadi Shunday keyin hosil bo‘lgan sintez-gaz quyidagi tarkibda bo‘lishi mumkin (% hajmiy): Н 2 СО СН 4 N 2 C 2 Н 2 С п Н м 61,9 28,3 6,8 2,3 0,1 0,6 Bunday gaz so‘ngra metan va uglerod monooksidi konversiyasiga N 2 Q Н 2 aralashmasi olish uchun yuboriladi. Odatda, bu vaqtda, quvursimon o‘choqli konvertor o‘rniga metanni qonli konvertorda bug‘-xavoli konversiyasi ishlatiladi: Uglerod monooksidi esa bug‘ ishtirokida 2 pog‘onali konvertorda konversiyalanadi. YOQILG‘INI GAZLASHTIRISH. Tabiiy gaz va neft xazinalari dunyoda kamaya borayotganligi va aksincha, tosh va qo‘ng‘ir ko‘mirlar xazinasi ko‘pligi uchun, kelajakda sun’iy suyuk motor yoqilg‘isi, xamda texnologik-gazlar ishlab chikarish, past navli qattiq yoqilg‘ilarni gazlashtirish va suyuqlantirish (gidrogenizatsiya yo‘li

bilan) hisobiga ta’minlanishi mumkin. Gazlashtirishda ko‘mirlardan tashqari koks , antratsit, slanets, torflar va boshqalar qo‘llana boshlandi. Ko‘mirlarni gazlashtirish natijasida asosan vodorod va suv bug‘i yordamida vodorodga aylantiriladigan uglerod monooksiddan iborat generator gazi (Н 2 QСО) olinadi. Yeqilg‘ini gazlashtirishda qo‘llanayotgan oksidlovchining turiga qarab, xavoli, bugli, bug‘-havoli, bug‘-kislorodli generator gazlari olinadi. Xavoli generator gazi olishda lagcha cho‘g‘ holigacha qizdirilgan yoqilg‘i-uglerod, ya’ni ko‘mir katlamida xavodagi kislorod bilan quyidagi reaksiyalar ketadi: C (к) QО 2(г) =СО 2(г) Q393,51 кж (6) СО 2(г) QС (к) =2СО (г) -172,51 кж (7) 2С (к) QО 2(г) =2СО (г) Q221,00 кж (8) Xavoli generator gazining muvozanatdagi tarkibida ikkinchi 26.7. reaksiya asosiy ahamiyatga egadir. Bu reaksiyaning muvozanat doimiysi Мд = Р 2 со ғР со 2 xarorat oshishi bilan oshib boradi (chunki reaksiya endotermikdir): Т , К =700 1000 1300 Мд .=2,669*10 -4 1,900 2,088*10 2 Reaksiya natijasida hosil bo‘layotgan gaz tarkibi harorat va puflanayotgan havodagi kislorodni miqdoriga bog‘liqdir. Xaroratni oshishi bilan uglerod dioksidini miqdori kamayib, uglerod monooksidiniki oshadi: Xavodagi kislorodni miqdori oshishi bilan olinayotgan gaz tarkibida uglerodni dioksidi va monooksidi oshib, azot kamayadi. Nazariy jixatdan xavoli yoki kislorod-xavoli generator gazi asosan uglerod monooksidi va azotdan iborat bo‘lishi kerak; ammo ishlatilayotgan yoqilg‘i tarkibida suv, uchuvchan va oltingugurtli birikmalar bo‘lgani uchun, generator gazi tarkibida vodorod, vodorod sulfid, metan va x.k. ham bo‘ladi. Toshko‘mirli koksni havo ishtirokida gazlashtirish natijasida quyidagi gaz aralashmasi olinadi: C О -33,5%; N 2 -64,3%; СО 2 -0,6%; Н 2 -1,0%; C Н 4 -0,3%; Н 2 S- 0,3%. Cuv bug‘ini generator gazini lag‘ga cho‘g‘ holdagi yoqilg‘i-ko‘mir, uglerod qatlamiga suv bug‘ini 120 0 К da ta’sir ettirib olinadi:

C (к) QН 2 О (буг) =СОQН 2 -131,34 кж (9) Bu reaksiya endotermik, geterogen, amaliy kaytardir. Endotermik bo‘lgani uchun generatordagi yoqilg‘i harorati borgani sari kamayadi. Bu esa uglerod monooksidi va vodorodni chiqishini xam, ularni xosil bo‘lish tezligini ham kamayishiga olib keladi. Shuning uchun generatordagi yo‘qolayotgan issiqlikni kayta tiklash maqsadida generatorga suv bug‘i berish to‘xtalib, uning o‘rniga havo puflanadi: bu vaqtda ekzotermik reaksiya: C (к) QО 2(газ) =СО 2(г) Q393,51 кж (10) ketadi va yokilg‘i qatlami yana qiziy boshlaydi. Shunday qilib, suv bug‘li generator gazi olish jarayoni davriydir va ikki hil davrni o‘z ichiga oladi: 1-davr-suv bug‘i berish (ya’ni gaz almashtirish) davri 2-davr-havo berish davri (ya’ni issiq puflash davri). Jarayonni davriyligi-bu usulning kamchiligidir. Generator ichida asosiy reaksiyadan: 1200 К С (К) QН 2 О (б) = СО (г) QН 2(г) - 131,34 кж (11) tashqari hosil bo‘layotgan SO bilan suv bug‘i va Н 2 o‘rnida quyidagi qo‘shimcha reaksiya ham ketishi mumkin: СО (г) Q Н 2 О (б) = СО 2(г) Q Н 2(г) Q 41,31 кж (12) СО (г) Q3Н 2(г) = СН 4(г) Q Н 2 О (б) Q Q (13) Shuning uchun, suv bug‘ini generator gazi tarkibida metan, СО 2 N 2 (havoni puflash davrida gaz tarkibiga o‘tadi.), Н 2 S (yoqilg‘idan chiqadi) qo‘shimcha ravishda bo‘ladi. Koksni 120 0 К da suv bug‘ida gazlashtirib olingan suv bug‘li generator gazining tarkibi: % (hajmiy) СО - 38,0 Н 2 - 50,0 СН 4 - 0,5; N 2 - 5,0; Н 2 S - 0,3. Hozirgi vaqtda sanoatimizda ishlatayotgan GIAP tomonidan yaratilgan generatorda maydalangan ko‘mirni suv bug‘i bilan uzluksiz qaynaydigan qatlam sharoitida suv bug‘li generator gazi olish mumkin.

0 KOKS GAZINI AJRATISH. Sintetik ammiak olish uchun kerak bo‘lgan azot-vodorod aralashmasini olishning arzon usullaridan biri koks gazi, yo‘ldosh neft gazlari, neftni past haroratda ajratib, vodorodga boy azot-vodorod aralashmasining yaratilishidir. Koks gazi ko‘mirni 1000-1100K xaroratda, havosiz kokslashda ajralib chikadigan gaz aralashmasidir. U gaz uch xil «A», «B», «V» markada chiqarilishi mumkin. «A» markalisi boshqalarga qaraganda tozaroq va siqilgan bo‘ladi. Koks gazining urtacha tarkibi % (hajmiyda) : Н 2 -55:62, СН 4 -24-28, N 2 -3-5, С П Нм -1,5-3, СО 2 -2-3, О 2 -0,4-0,8. Kokslash jarayoni kokslash uchoqlarida ketib, 1t. uchokqa solingan ko‘mirdan 350 м 3 gacha koks gazi olish mumkin. Koks kimyo zavodlarining kimyoviy sexlarida bir qator batareyalarida xar bir batareya 70 tacha kokslash uchog‘idan iborat koks gazi smola (katron), СО 2 , N Н 3 , Н 2 S va benzolli uglevodorodlardan maxsus tozalanib chiqadi. Eng xavfli aralashma- С 2 Н 2 lardir: NO koks gazidan О 2 bilan birikib, N О 2 , N 2 О , hosil qilib ular esa koks gazi tarkibidagi to‘yinmagan, uglevodorodlar bilan smolasimon nitrobirikmalar hosil qilishi mumkkin. Ular esa koks gazini ajratish qurilmasining apparatlari devorlarida pishib, portlash hosil qilish mumkin. С 2 Н 2 esa koks gazi tarkibidagi О 2 bilan qurilma remontga to‘xtatilganda, bironta kuchsiz mexanik zarba vujudga kelgudek bo‘lsa, portlab ketadi. Shuning uchun, NO portlash normasi (1,8 kg) v а С 2 Н 2 ruxsat etilgan normaga yetishi bilan, qurilmani tozalash uchun to‘xtatiladi. Koks gazini ajratishning nazariy asosi siqilgan (1,2-2MPa gacha) koks gazini sekin-asta past haroratlarda sovutib, koks gazi komponentlarini ketma-ket fraksion kondensatlar (suyuklikka aylantiri) ajratib olishdadir. Chunki vodorod bilan koks gazi suyuqlantirilgan komponentlarning qaynash haroratlari (0,1MPa bosimda vodorodniki 20,35K, azotniki 77,35K, uglerod monooksidiniki 81,68K, kislorodniki 90,18K, metanniki 111,57K, etilenniki 169,45K, propilenniki

225,40K) orasida katta farq bo‘lgani uchun sovutish natijasida bu komponentlar ketma-ket suyuqlikka o‘tib ajratib olinadilar; uglerod monooksidi, metan va vodorod esa gaz holatda koladi. Koks gazi uglerodmonooksidi va metanlardan batamom suyuq azotda 1,3MPa bosimda yuvish bilan tozalanadi. Bu ajratish jarayonlarni hisoblashda fazali muvozanatdan foydalaniladi: К = У ( б ) ғХ ( с ) (14) U va X-ajratilayotgan komponentni bug‘ va suyuq fazadagi muvozanat mikdorlaridir. Koks gazini ajratish agregatlari tasvirlari. Komponentlarni gaz aralashmasidan ajaratish uchun zarur bo‘lgan olish usullari bilan asosan farq qiladilar. Ko‘pgina qurilmalarda ajratish jarayoni uchun zarur bo‘lgan past haroratni bir qismini ammiakli sovutish siklida, bir qismini esa koks gazining komponentlarini suyultirib (kondensatsiyalab) olingan komponentlari fraksiyalarini drossellab, asosiy sovuqni esa 18-20 mPa gacha siqilgan azotni drossellash yoki detanderda kengaytirish xisobiga olinadi. 0 G-7500 TIPIDAGI KOKS GAZINI AJRATISH AGREGATI. Bu agregat soatiga 7500 м 3 koks gazini ajratish mo‘ljallangan bo‘lib, ikki xil blokdan tashkil topgandir. Dastlabki sovutish bloki. Kriogen bloki, ya’ni past xaroratgacha sovutish bloki. Dastlabki sovutish bloki, uglerod dioksididan tozalangan, 1,3 MPa bosimli koks gazini 303K dan 230K gacha sovutish uchun ishlatiladi. Bu vaqtda koks gazidan suv namligi va benzolni asosiy qismi ajratiladi va ular issiklik almashtirgichdan vaqti vaqtida chiqarib tashlanadi. Shuning bilan birga 22MPa li yuqori bosimli azot ham 230K gacha sovutiladi. Bu dastlabki sovutish bloki apparatlari oddiy po‘latdan yasalgandir va bu yerdagi issiqlik almashgichlarda kriogen blokdan chiqayotgan gazlar-koks gazini ajratishdan chiqayotgan azot va vodorod aralashmasi va har xil metan-etilen fraksiyalarning sovug‘idan

foydalaniladi. 23 0 К gacha sovutilgan koks gazi va yuqori bosimli azot kriogen blokka yuboriladi. Kriogen blok past haroratga chidamli misdan yasalgan «issiq tarmoq», «sovuq tarmoq» kabi issiqlik almashgich, qo‘shimcha va langarli issiqlik almashgich, yuvuvchi ustunsimon tarelkali minoralardan tarkib topish, ular xammasi po‘latdan yasalgan umumiy kutichaga joylashtirilib, ular orasi sovuqlikni bexuda yo‘qolishini kamaytirish uchun asbest yoki shishasimon tolalar bilan to‘ldirilgandir. Bu blokda koks gazi asta-sekin sovutilib, 17 0 К da undan «issiq tarmoq» issiqalmashgichda ozgina-0,3 % cha miqdorda propilen (ya’ni 5-60% propilen, kolgani butilen, benzol, toluol, atsitelen va hakozo), 125K da «sovuq tarmoq» issiqalmashgichda 3:4% miqdorda etilen ( С 2 Н 2 -3-40%, СН 4 -35-45%, С 3 Н 6 -3-6%, СО -2-3%, О 2 -0,5-1,0%, N 2 -1,5-4%, Н 2 -5% gacha), 100 К da qo‘shimcha issiqlikalmashgichda 28-32% mikdorida metan ( СН 4 -78-85%, С 2 Н 4 -0,8% gacha, N 2 -4-10%, Н 2 -2-4%, О 2 -1,0% gacha) to‘plamlari suyuqlikka aylanib, ajratib olinadi. Bu gazlar to‘plamlari ajratilib, chiqib ketgach, koks gazi quyidagi tartibda qoladi: Н 2 -80-92%, N 2 -2-7%, C О -3-5%, СН 4 -1-3%, О 2 -0,5% gacha va bu gaz aralashmasi yuvuvchi minorada 1,1MPa bosimda, 80-85K haroratda suyuq azot bilan yuvulib, 15-17% N 2 ва 85-83% Н 2 dan iborat gaz aralashmasi olinadi va u minoraning yuqorisidan chiqishi bilan stexiometrik tarkib (75% Н 2 ва 25% N 2 )gacha toza N 2 bilan boyitiladi. Minoraning pastki qismidan SO to‘plami olinadi; uning tarkibi: СО -16-23%, N 2 -65-75%, Н 2 -3-5%, C Н 4 -2-6%, О 2 -0,4-1,0%. Bu olingan to‘plamlarning sovug‘i kriogen va dastlabki sovutish bloklari apparatlarida ishlatiladi. Shunday qilib, olingan 75% N2 va 25% N2 aralashmasi sintetik ammiak ishlab chiqarish sexiga yuboriladi. ToshKTIning «Noorganik moddalar va elektrokimyoviy ishlab chiqarish texnologiyasi» kafedrasida bu SO qo‘yilmasini toza SO komponenti o‘rnida karbidsiz usul bilan kalsiy sianamid olishda ishlatish mumkinligi isbotlangan. ELEKTROLIZ USULI BILAN VODOROD ISHLAB CHIKARISH.

Dunyo bo‘yicha ishlab chiqarilayotgan Н 2 (30*10 6 тғ yil)ning 3% tashkil etadi. Bu usul asosan ikki turga:1) Cuvni elektroliz qilish. 2) Osh tuzi (NaSl) ning suvdagi eritmasini elektroliz qilish turlariga bo‘linadi. Bulardan suvni elektroliz qilib, Н 2 olish kengroq tarqalgandir, chunki 2-4 bo‘yicha olingan Н 2 da va 0,5% С l 2 va 1% gacha NSl bo‘lgani uchun ulardan Н 2 ni tozalash va uni quritish kerakdir. Suvni elektrolizi quyidagi reaksiyaga asoslangandir: 2 Н 2 О =2 Н 2 Q О 2 -574 кж (15) Toza suv juda kam darajada quyidagi ionlarga dissotsialanishi mumkin: Н 2 О = Н Q1 Q ОН -1 va bironta elektrolit orqali doimiy- o‘zgarmas elektr toki yuborilsa, bu ionlar har xil qutblarga qarab xarakatlanadilar: manfiy elektrlangan gidroksil (ON-)ionlar musbat qutb-anodga, musbat elektrlangan vodorod ( Н Қ )ionlari esa manfiy qutb-katodga boradilar va u yerda elektrsizlanib, anodda avval atomlar, undan keyin esa moyekulyar О 2 ajralib chiqadi. Katodda esa atomar N, undan esa molekulyar Н 2 ajralib chiqadi. Sanoatda suvning elektrolining bironta elektrolik ishtirokida olib boriladi, chunki toza suvning dissotsialanish darajasi juda xam kichikdir: 29 0 К da 0,56*10 -14 , 30 0 К да 1,1*10 -14 ga tengdir. Shu sababdan suv elektrolizini sulfat kislotasi yoki ishqorlardan iborat elektrolit ishtirokida olib boriladi. Sanoatda asosan KON-kaliy ishkorini 30%li eritmasi keng qo‘llaniladi. Xozirgi zamon nazariyalariga asosan, ishqoriy muxitda qo‘yidagicha dissotsialanish ketishi mumkin: КОН=К Q QОН - (16) К Q Q2Н 2 О=КОНQН 3 О Q (17) 2Н 2 О =ОН - QН 3 О Q (18) So‘ng katodda quyidagi degidratatsiya jarayoni ketishi mumkin va Н 2 ҳосил bo‘ladi: Н 3 О Q =Н 2 ОQН Q (19)

Н Q Qе=Н - (20) 2Н=Н 2 (21) Anodda esa quyidagicha reaksiya ketadi: 2 ОН - =2 е Q Н 2 О Q О (22) 2 О = О 2 (23) Suvni elektrozi jarayonida ishlatilayotgan ishqor ionlarni tashuvchi bo‘lib, uzoq vaqt xizmat qilsa, parchalanayotgan suv o‘rniga esa, toza distillangan suv qo‘shib turiladi. Ammo bu yerda suv ajralanavergani bilan miqdori 0,02%ga teng bo‘lgan og‘ir suv Д 3 О ( Мд 3 о =2 О ; Т к =168,58 К ) eritmada to‘planib boradi. So‘ng uni rektifikatsiya qilib, ajratib olish mumkin. 1mol suvni ajratish uchun 53,6 Amper soat va 1,25 volt kuchlanish kerakdir yoki bir Amper soatda 418ml Н 2 , 209ml О 2 olish mumkin. Elektrolitik chuzinchok tog‘ora vannaning Н 2 бўйича unumdorligi: W=418*J*  ml ғ soat bo‘lib, u tok kuchi J va uni o‘tish vaqti  ga to‘gri proporsionaldir. Bir mol suvni parchalash uchun 1,25v (29 0 К ) va 1,48 в (273 К )da qo‘llanish kerakdir. Amalda 1 м 3 Н 2 yoki 0,5 м 3 О 2 olish uchun 4,97 kvt ғ soat elektr energiyasi, 2,07 voltli kuchlanish sarflash kerakdir. OSH TUZINING SUVDAGI ERITMASINI ELEKTROLIZLAB, VODOROD OLISH. Buning uchun sanoatda konsentratsiyasi 310 g ғ l ga teng osh tuzi eritmasi ishlatiladi: bu yerda suv va natriy xloridi dissotsialangan bo‘ladi: Н 2 О = Н Q Q ОН - (24) N аС I=N а Q QCI - (25) va u orqali doimiy uzgurmas elektr toki yuborilganda manfiy zaryadlangan С I - va ОН - ionlari simobli anodga borib, u yerda С I - ioni elektrosizlanadi va xlor ajralib chiqadi: CI — е = С I (26)

С I=0,5 С I 2 (27) ОН - ioni esa elektrosizlanmaydi, chunki uning potensiali, SI-nikiga qaraganda kattadir. Shuning uchun, temir (po‘latli)katodda quyidagi reaksiyalar ketadi: Н Q Q е = Н ; (28) Н =0,5 Н 2 ; (29) eritmada esa N а Q Q ОН - =N аОН (30) hosil bo‘ladi. Elektroliz vaktidagi umumiy reaksiya: 2N а CIQ2 Н 2 О =2N аОН Q С I 2 Q Н 2 (31) 1t xlor ishlab chiqarish uchun 1642 kvt-soat nazariyotda kerak bo‘ladi, amaliyotda esa-2800 kvt.soat elektr energiyasi sarflanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI 1. Мухленов И . П . Практикум по обќей химической технологии . М:Вўсшая школа, 1973. 2. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 3. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 4. Позин М.Е. Руководство к практическим занятиям по технологии неоргонические вешеств. Л.: Химия 1980. 5. Позин М.Е. Технология минералнœх удобрений и солей. М.: Госхимиздат 1957. 6. Позин М.Е. Технология минералнœх солей. М.: Госхимиздат 1961. 7. Мухленов И.П. Практикум по общей химической технологии. М:Высшая школа, 1973. 8. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 9. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 10. Амелин А.Г. Производство серной кислотœ.М.Л. химия.1967. 11. Вольфкович С.И. Общая химическая технология М.Л.Госхимиздательство. 1963. 12. Фейхсфель В.О. Рубан В.Л. Лабораторный практикум по технологии основного органического синтеза М:Л. Химия. 1966. 13. Ю. М. Бутт, В.В. Тимашев и другие «Практикум по химической технологии вяжуќих материалов»

Похожие

Vodorod va uni olish usullari

Vodorod. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod

Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi

Vodorod. Olinishi va xosslari. Galogenlar va ularning birikmalari

Karbamidni sintez qilish sanoat tasvirlari. Vodorod sianidi sintezi haqida