Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi - Химия - Рефераты

Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

188.5 KB

. Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi Reja 1.Suvning elektrolitik dissosilanishi. 2.Vodorod ko'rsatkich (pH). 3.Tuzlar gidrolizi.

Suvning elektrolitik dissosilanishi. Toza suv kuchsiz elektrolit sifatida oz bo'lsada ionlarga dissosilanadi:   OH O H H 2 Bir molekula suvdan bitta H  va bitta  OH ionlari hosil bo'lsa, 1 l suvda 10 -7 mol O H 2 dissosilanganda 10 -7 g-ion H  va 10 -7 g-ion  OH hosil bo'ladi. Massalar ta'siri qonuniga muvofiq suvning dissosilanish konstantasi:      16 2 10 8,1 H       O H OH k Suvda dissosilanmagan molekulalar soni [ H  ] va [ OH - ] ga nisbatan g'oyat ko'p bo'lgani uchun [ H 2 O ] ni o'zgarmas miqdor deyish mumkin, 1 l suvda mol 56, 55 18 1000  suv bor. 56,55108,1][]][{ 162OHkOHH Shuning uchun bu konstanta suvning ion ko'paytmasi deyiladi va K H2O holida yoziladi.    14 16 10 56, 55 10 8,1 2          OHk OH H     7 14 10 101         OH H Shunday qilib, 1l suvda [H  ] ham [OH - ] ham 10 -7 ga teng bo'ladi. Demak 22 0 C da suvning ion ko'paytmasi 10 14 ga teng bo'lib, shu haroratda o'zgarmas miqdordir. Toza suvda [H  ]*[OH - ]  10 -14 va [H  ] ionlarning konsentrasiyalari esa teng shuning uchun suv neytral moddadir. Suvdagi har qanday eritmalarda [H  ] va [OH - ] konsengtrasiyasi o'zgarishi mumkin, shuning uchun suv neytral moddadair. Suvdagi har qanday eritmalarda [H  ] va

[OH - ] konsentrasiyasi o'zgarishi mumkin, lekin ularning ko'paytmasi o'zgarmaydi. Agar suvda biror modda eritilganda [H  ] va [OH - ] ionlarning konsentrasiyasi teng bo'lsa eritma neytral bo'ladi. Suvga kislota qo'yilsa, unda [H  ] konsentrasiyasi oshib ketadi. Lekin [H  ] va [OH - ] konsentrasiyalarining ko'paytmasi o'zgarmas bo'lgani uchun [H  ] konsentrasiyasi ko'payganda [OH - ] konsentrasiyasi kamayadi. Bunda [H  ] ning konsentrasiyasi 10 -7 dan katta bo'ladi. Bunday eritmaning muhiti kislotali bo'ladi. [H  ]  [OH - ] – Neytral muhit [H  ]  [OH - ] – Kislotali muhit [H  ]  [OH - ] – Ishqoriy muhit Har qanday eritmada [H  ]*[OH - ]  10 -14 bo'lganidan, uning muhitini aniqlash uchun [H  ] ning yoki [OH - ] konsentrasiyasini bilish kifoya. Eritma muhitini odatda [H  ] ning konsentrasiyasi bilan ifodalash qabul qilingan. [H  ]  10 -7 - neytral muhit [H  ]  10 -7 - ishqoriy muhit [H  ]  10 -7 - kislotali muhit Agar eritma [H  ]  10 -5 bo'lsa, [OH - ] ni hisoblash mumkin: [OH - ]  10 -9 , bunda muhit kislotali bo'ladi. Agar eritmada [H  ] - ]  10 -9 bo'lsa [OH - ]  10 -5 bo'ladi, bunda muhit ishqoriy bo'ladi. Vodorod ko'rsatkich (pH). Yuqoridagi kichiq sonlarni ishlatish noqulay bo'lganligi uchun, [H  ] ionlar konsentrasiyalari o'nlik

logarifmining teskari manfiy qiymati ishlatiladi va pH bilan belgilanadi, pH ko'pincha vodorod ko'rsatgich deb ataladi . pH  -Lg[H  ] Masalan: [H  ]  10 -7 bo'lsa, u holda pH  -Lg[10 -7 ]  -(-7)  7 bo'ladi, bu muhit ishqoriy bo'ladi. Neytral muhit [H  ]  10 -3 bo'lsa pH  -Lg[10 -3 ]  -(-3)  3 bo'ladi, bu eritmaning muhiti kislotalidir. [H  ]  10 -9 bo'lsa pH  -Lg[10 -9 ]  -(-9)  9 bo'ladi, bu muhit ishqoriy bo'ladi. Biror eritmada pH  5 bo'lsa pOH  9 bo'ladi. Eritmalarni, umuman kimyoviy reaksiyalarni o'rganishda reaksiya muhiti, ya'ni pH katta ahamiyatga ega. Eruvchanlik ko’paytmasi . Ma’lumki, kattik moddalarning erish jarayonida tuyingan eritma xosil bo’lishida eruvchi modda bilan uning eritmadagi molekulalari urtasida muvozanat vujudga keladi. Elektrolitlar eriganda eritmaga molekulalar emas, balki ionlar utadi. Masalan, tuzning tuyingan eritmasida tuz kristallari bilan eritmaga utgan ionlar urtasida muvozanat vujudga keladi. Kam eriydigan bariy sulfat BaSO 4 ning tuyingan eritmasida kuyidagi muvozanat xolati vujudga keladi: BaSO 4  Ba 2+ + SO 4 2- Bu jarayonning muvozanat konstantasi kuyidagi kurinishga ega bo’ladi: yoki K muv. *[BaSO 4 ]  [Ba 2+ ][SO 4 2- ]

Т uyingan eritmada [BaSO 4 ] ayni xaroratda uzgarmas kiymatga egaligini e’tiborga olinsa, Kmuv.*[BaSO 4 ] ifodani eruvchanlik ko’paytmasi (EK) deb ataladi. BaSO 4 ning tuyingan eritmasi uchun EK quyidagicha yoziladi: EK(BaSO 4 )  [ Ba 2+ ] [ SO 4 2- ]  1,1 * 10 -10 (t  25 o C) Yomon eriydigan elektrolitning tuyingan eritmasidagi ionlar konsentratsiyalari kupaytmasiga eruvchanlik kupaytmasi deyiladi. Eruvchanlik ko’paytmasi qiymatidan foydalanib, ayni elektrolitning umumiy eruvchanligini xisoblab topish mumkin : C ( mol/ l) = EK Kimyoviy reaksiyada ishtirok etuvchi ionlar konsentratsiyalari kupaytmasi eruvchanlik kupaytmasi kiymatidan katta bulsa , yomon eruvchi modda chukmasi xosil bo’ladi. Т oza suvda vodorod va gidroksid ionlarining konsentratsiyalari teng bo’lib, pH = 7 ga teng. Agar suvda tuz eritilsa, suvning dissotsilanish muvozanati vodorod va gidroksid ionlarining konsentratsiyalari uzgarishi xisobiga buzilishi mumkin va pH = 7 dan uzgaradi. pH ning uzgarishi tuz molekulalarining gidrolizga uchraganligini bildiradi. Eritmalarning vodorod ko'rsatgichi (pH) odatda indikator yordami bilan aniqlanadi.

Tuzlar gidrolizi. Agar erituvchi suv bo'lsa, erigan moddalar bilan suv orasida almashinuv reaksiyalari sodir bo'ladi va moddalar parchalanadi. Bu jarayon gidroliz deb ataladi. Bunda erigan modda molekulasi parchalanib, suv ionlari bilan, ya'ni [H  ] yo [OH - ] bilan yoki ham H  ] bilan, ham [OH - ] bilan reaksiyaga kirishadi, buning natijasida molekulalar bilan suv ionlari orasidagi muvozanat buzilib, suvning dissosilanishi ancha davom etadi. Tuzning ionlari suvning H  ] ionlari bilan biriksa, eritma suvning  OH ionlari konsentrasiyasidan oshib ketadi. Eritma ishqoriy muhitga ega bo'ladi. Agar, aksincha bo'lsa, eritmaning muhiti kislotali bo'lib qoladi. Ba'zi tuzlar borki, umuman gidrolizlanmaydi va suv bilan reaksiyaga kirishmaydi. Tuz ionlari bilan suv orasida bo'ladigan, odatda kuchsiz elektrolit (kuchsiz kislota, kuchsiz asos va asosli yoki kislotali tuz) hosil bo'lishiga olib keladigan o'zaro ta'sir tuzlar gidrolizi deb ataladi. Gidroliz natijasida suvning dissosilanish muvozanati o'ng tomonga siljiydi:    OH O H O H 2 3 2 Tuzlarning qanday tipda gidrolizlanishi ularni hosil qilgan kislota bilan asosning kuchiga bog'liq bo'ladi. 1. Kuchsiz kislota va kuchli asosdan hosil bo'lgan tuz suvda gidrolizlanadi, eritma ishqoriy xossaga ega bo'ladi    Na COO CH COONa CH 3 3    OH O H H 2 bu yerda Na  suvning [OH - ] ionlari bilan birikmaydi. NBuH kuchli elektrolit hosil bo'lishi kerak edi, lekin u eritmada hamisha

ionlar holida bo'ladi. Ammo tuzning asetat  COO CH 3 ioni suvning [H  ] ionlari bilan birikadi. COOH CH COO CH H 3 3     bu kuchsiz kislotadir u oz dissosilanadi. Natijada eritmadagi [OH - ] ionlari   H  ionlaridan ortiq bo'lgani uchun eritma muhiti ishqoriy bo'ladi: CH 3 COONa gidrolizining molekulyar tenglamasi : NaOH COOH CH O H COONa CH    3 2 3 ionli tenglamasi   OHNaCOOHCHOHNaCOOCH 323      OH COOH CH O H COO CH 3 2 3 bu tenglamalardan ortiqcha   OH borligi, muhitning esa ishqoriy bo'lishi ko'rinib turibdi. 2. Kuchli kislota va kuchsiz asos dan hosil bo'lgan tuz gidrolizlanadi, eritma muhiti kislotali bo'ladi. 3 23 2 33 ) ( ) ( HNO NO BiOH O H NO Bi    3 3 2 2 23 ) ( ) ( HNO NO OH Bi O H NO BiOH    ionli tenglamasi       H OH Bi O H Bi 2 2 3 ) (         H OH Bi O H BiOH 2 2 2 ) ( 1. Kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan hosil bo'lgan tuzlar gidrolizlanadi. Bunda eritma muhiti kislotaning yoki asosning bir oz kuchliligiga qarab kuchsiz kislotali yoki kuchsiz ishqoriy bo'ladi. Agar kislota va asosli dissosilanish darajasi teng bo'lsa eritma muhiti neytral bo'ladi. COOH CH OH NH O H COONH CH 3 4 2 4 3   

ionli tenglamasiCOOH CH OH NH O H NH COO СH 3 4 2 4 3       4. Kuchli kislota va kuchli asosdan hosil bo'lgan tuzlar gidrolizga uchramaydi. Gidrolizlanish darajasi. Gidroliz qaytar jarayon bo'lganligi sababli uni massalar ta'siri qonuni asosida talqin qilish mumkin. Uni miqdoriy jihatdan Harakterlash uchun gidrolizlanish darajasi degan tushuncha kiritilgan. idrolizlangan tuz molekulalari sonining eritilgan tuz molekulalar soniga bo'lgan nisbati, tuzning gidrolizlanish darajasi deb ataladi va h bilan belgilanadi. Tuzlarning gidroliz darajasi tuzning tabiatiga, eritma konsentrasiyasiga va haroratga bog'liq. Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo'lgan tuzlarning gidrolizlanish darajasi ayniqsa katta bo'ladi. Harorat ko'tarilganda gidroliz darajasi ortadi, chunki suvning    OH O H H 2 muvozanati o'ngga siljiydi. Ba'zan tuzlarning odatdagi sharoitda bormaydigan gidroliz bosqichlari yuqori haroratda sodir bo'ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. YU.T.Toshpo'latov, SH.YE.Ishoqov. Anorganik kimyo. Toshkent. «O'qituvchi». 1992 y. 2. N.A.Parpiyev, H.R.Rahimov, A.G.Muftaxov. Anorganik kimyo nazariy asoslari. Toshkent. «O'zbekiston». 2000 y. 3. Q.Ahmerov, A.Jalilov, R.Sayfutdinov Umumiy va anorganik kimyo. Toshkent. «O'zbekiston» 2003 y. www.ziyonet.uz

Похожие

Tuzlar gidrolizi. Gidroliz mexanizmi

Tuzlar gidrolizi. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari

Saxarozaning gidrolizi

Vodorod. Vodorodning umumiy tavsifi. Tabiatda vodorod

Kaliyli tuzlar xomashyosi