Tuzlar gidrolizi. Gidroliz mexanizmi - Химия - Рефераты

Tuzlar gidrolizi. Gidroliz mexanizmi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56 KB

Tuzlar gidrolizi. Gidroliz mexanizmi. Suvning ionlanishi. Vodorod ko’rsatgichlar Suvning dissotsiyalanishi. Dissotsiyalanish konstantasi. Ion kupaytmasi. Bufer eritmalar haqida tushuncha. Tuzlar gidrolizi. Tuzlarning kationi va anioni boyicha gidrolizlanishi. Gidroliz mexanizmi. Gidroliz darajasi. Gidroliz konstantasi. Kimyo fanida qo’llaniladigan ko’pchilik reaktsiyalar., suvdagi eritmalarda boradi. Suv kuchsiz elektrolit bo’lsada juda oz darajada bo’lsa ham quyidagi tenglamaga ko’ra ionlanadi. FORMULA Suvning ionlanishi darajasi juda kichik 25 1 l suvning 1: 10000000 yoki 10 moligina ionlarga ajraladi [H + ]=[OH - ]=10 -7 mon/l 25 0 . Demak toza suvdagi kontsentratsiya ] [ ] [ ] [ 2 2 O H muv K O H OH J H    Suv ionlanmagan molekulalar xolida bo’lgani uchun ionlanish darajasining har qanday uzgarishi ham suv molekulalarining konstantasiga juda kam ta‘sir etadi. Shuning uchun suvning miqdorini amalda o’zgarmas deb hisoblash mumkin. Shu bilan birga K muvning mikdori ham o’zgarmasdir. Shunday qilib [N 2 ] = [ON]KN 2 O 25S da toza suvda [N + ] = [ON - ]=10 -7 demak shu temperaturada KH 2 O=10 -7 10 -7 =10 H + ionlarining kontsentratsiyasi o’rnida bu qiymatning manfiy lagorifimidan foydalanish qulay RN=1g[N] PH =- lg [H + ] Tuzlar gidrolizi. Ximiyada tuzlar gidrolizi muhim ahamiyatga eta. Chunki ko’p eritmalarning rN qiymati ularning gidrolizi bilan belgilanadi. Bunday tuzlarning chuktiruvchi

sifatida foydalanish: to’g’ri kelganda, ularning keragidan ortiqcha qo’shilgan miqdori eritmaning rN iga va chukishning oxiriga borish bormasligiga ta‘sir ko’rsatadi. Gidroliz deb erigan tuz ionlarining suv ionlari N va ON bilan o’zaro ta‘sirida aytiladi. Gidroliz uch xil buladi: 1) Kuchli asos va kuchsiz kislotadan xosil bulgan tuzlar gidrolizi. K SN ga o’tish tuzlar suvda eriganda K + va CN - ionlari suvning N + va ON - ionlari bilan tuqnashib juda oz dissotsiyalanuvchi tsianid kislotasini HCN (K=7,2 10 -10 ) hosil qiladi. FORMULA Gidrolizning ikkinchi mahsuloti, ya‘ni KON kuchli elektrolit, shuning uchun K ionlari ON ionlari bilan bog’lanmaydi va ular asta-sekin eritmada yig’ila boradi. Bu ionlarning hamda NCN molekulalarining eritmada yig’ila borishi gidrolizga teskari pro tsess HCN ning ishqor bilan neytrallash reaktsiyasining boriyiga imkon beradi: NSN + KON - - > K 2 O + KCN Buning natijasida muvozanat qaror topadi, lekin bunda ON ionlari kontsentratsiyasi N ionlari kontsentratsiyadan ancha ortiq bo’ladi, ya‘ni KCN ning 1n eritmasida rN = 11,6 ga teng bo’ladi. Gidroliz tenglamasi quyidagicha bo’ladi. KSN+H 2 O ↔ KOH + HCN (molekulyar xolda) K + +SN - + N 2 O↔ K + +OH - + NCN (ionlari xolda) SN - +N 2 NSN+OH - (qisqartirilgan holda) SN 3 SOONa tuzining eritmasi ham KCN ga uxshash ishqoriy mu xitga ega bo’ladi. SN 3 COONa + H 2 O ↔ NaOH + CH 3 COOH (molekulyar) SN 3 COONa + H 2 O ↔ Na + + OH - + CH 3 COOH (ionli) SN 3 COO - + H 2 O ↔ CN 3 COOH + OH - (qisqartirilgan holda)

Bu ikkala holatning farqi shudaki SN3COOH ning dissotsiatsiya konstantasi (K=1,86 10 -5 ) NSN nikiga qaraganda ancha katta. Shu sababli N ionlarini bog’lanish protsessi NSN dagidek uzoqda chuzilmaydi va muvozanat vaqtida tuzning ozgina qismi tegishli kislota va asosga aylangan bo’ladi, ya‘ni tuzningg gidroliz darajasi ham bo’ladi. SN SOONa ning gidroliz darajasi kam bo’lgani uchun uning 1n. eritmasi muhitining ishkorligi (rN=9,4) KSN ning shunday kontsentratsiyasidagi eritmasi muhitining ishqoriyligiga (rN=11,6) qaraganda kuchsiz bo’ladi. 2) Kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidro- lizi. Bunday tuzlarning suvdagi eritmalarida suvning ON ionla- rining bog’lanishi va eritmalarida N ionlarining ko’payishi roy beradi, masalan: NH 4 Cl+H 2 O↔NH 4 OH HCl yoki NH + 4 + Cl - + H 2 O ↔ NH 4 OH + H + Cl - Shunday qilib, NH 4 Cl eritmasi gidroliz natijasida kislotali muhitga ega bo’ladi. Xaqiqatdan ham uning 1n. eritmasida rN=4,6 bo’ladi. : 3) Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlarning gidrolizi. Bu holda suvning N ioni xam, ON ioni ham bog’lanadi: FORMULA NN ON (K=1, 79 10 -5 ) va SN 3 SOON ning dissotsiatsiya konstantasi (k=1,86 10 - 5 ) deyarli baravar bo’lganligi sababli N va ON ionla rining bog’lanishi ham bir xilda bo’ladi va shuning uchun eritma amaliy jihatdan neytral muhit (rN 7) ga ega bo’ladi. Ammo 6u yerda bir emas birdaniga ikki protsess suvning dissotsialanish muvozanatini buzganligi sababli ancha kuchli gidroliz boradi. Buni SN SOONH eritmasida ayni bir vaqtda ham sirka kislota, ham ammiyak xidi kelishidan bilsa bo’ladi.

Ravshanki, 6u tuzlarning eritmalari gidroliz natixasida hosil bo’ladigan asos va kislota dissotsiatsiya konstantalarining qiymatlari bir-biriga yaqin bo’lgandagina, ya‘ni ularning kuchlari amalda teng bo’lgandagina neytral muhitga ega bo’ladi. Kuchsiz kislota va unga nisbatan kuchliroq asosdan hosil bo’lgan (NN 4 ) 2 S yoki (NH 4 ) 2 SO 3 ga o’xshash tuzlarning eritmasi esa kuch siz ishqoriy muhit (rN 9,2) ga ega bo’ladi. 4) Kuchli asos va kuchli kislotadan hosil bo’lgan tuzlar. Bunday tuzlar gidrolizlanmaydi. Ular suvda eriganda suvning dissotsialanidan hosil bo’ladigan N + ionlari ham ON - ionlari ham, asos ham kuchli bo’ladi, eritmada to’la dissotsiyalanadi. Suv ionlari bog’lanmaganligi uchun eritmaning rN i ham o’zgarmaydi. Yuqorida aytganlardan ko’rinadiki, oz dissotsialanuvchi birikmalar hosil bo’lishi natijasida suvning dissotsiatsiya muvozanati buzilishi gidrolizga sabab bo’ladi. Agar bunday birikmalar hosil bo’lmasa, ya‘ni tuz hosil qiluvchi kislota ham, asos ham kuchli bo’lsa, u holda gidroliz ham bo’lmaydi. Aksincha ular naqadar kuchsiz bo’lsa, suvning dissotsia tsiya muvozanati ham shu qadar ko’proq buziladi, binobarin, tuzning gidroliz darajasi shuncha yuqori bo’ladi. Gidroliz darajasi Tuzning umumiy miqdoridan qancha qismi gidrolizlanmagani, ya‘ni uning qancha qismi N 0 ta‘sirida tegishli kislota asosga aylanganini kursatuvchi son gidroliz darajasi deyiladi. Gidro liz djarajasi tegishli kuchsiz kislota (yoki asos) ning dissotsia tsiya konstantasi teglamasidan va suvning ionli kupaytmasidan foydalanib hisoblanadi. Bunday hisobalshni quyidagi tenglama bilan gidrolizlanadigan KON misolida ko’rib chiqamiz: CN - + H 2 O ↔ HCN + OH - Avvalo, bu reaktsiyaning muvozanat konstantasi tenglamasini yozamiz:K O H CN HCN OH ] [] [ ] [] [ 2

Suyultirilgan eritmalarda suv xaddan tashqari ortiqcha miqdorda bo’ladi va gidroliz muvozanatini qaysi tomonga siljimasin, suvning kontsentratsiyasi deyarli o’zgarmaydi. Shuning uchun N 0 ning miqdorini doimiy deb hisoblab, uning tenglamasining ung tomoniga o’tkazib, ikki kontantani bir konstantaga [K gidr] bilan almashtirish mumkin:gidr K O H K CN HCN OH   ] [ ] [ ] [] [ 2 K gidr qiymati gidroliz konstantasi deyiladi. Tenglama (3) dan tuzning gidroliz darajasini hisoblab chiqarish mumkin. Tuzning kontsentratsiyasini S mol/l deb olamiz. Agar gidroliz darajasi h bo’lsa, u holda sh mol tuz gidrolizlanib, sh mol NSN hamda sh garm-mol ON hosil bo’ladi. Buni hisobga olsak, tenglama (3) da kislK O KH ch C h c 2 2 2   (4) kelib chiqadi (K kisl gidroliz natijasida hosil bo’ladigan kuchsiz kislotaning dissotsiatsiya konstantasini umumiy kurishda ifodalaydi. Xozirgi misolda u K ning dissotsiatsiya konstantasidir). Tenglama (4) dan kislK O KH h ch 2 2 1   Agar h ning qiymati 1 ga nisbatan kichik u holda kisl kisl K C O KH h K O KH ch 2 2 2 ; (5) Tenglama (5) dan ko’rinadiki : a) Kn o qancha katta bo’lsa, ya‘ni temperatura qancha yuqori bo’lsa; h shuncha katta bo’ladi. b) Kkisl qancha kichik bo’lsa, ya‘ni tuz gidrolizi uchraydigan kislota kancha kuchsiz bo’lsa; h katta bo’ladi.

v) S ning miqdori qancha kichik bo’lsa, ya‘ni eritma qanchalik ko’p suyultirilgan bo’lsa, gidroliz darajasi shunchalik katta bo’la - di. Xuddi shunday yo’l bilan kuchli kislota kuchsiz asos tuzlarining gidroliz darajasini chiqarish mumkin. Masalan: NN S1 uchunasosK C O KH h 2 Kuchsiz kislota va kuchsiz asos tuzlarining gidroliz dara jasi quyidagicha ifodalanadi. asos kisl K K C O KH h h 2 1  

Похожие

Vodorod ko'rsatkich. Tuzlar gidrolizi

Tuzlar gidrolizi. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari

Saxarozaning gidrolizi

O’rta maktab kimyo kursida elektrolitik dissosiasiya nazariyasi elektrolitik dissosiasiya nazariyasi

Kaliyli tuzlar xomashyosi