Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida QSAR QSPR tahlil uslublarining ishlatilishi. Doking. Vitual skrining tushunchasi - Химия - Рефераты

Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida QSAR QSPR tahlil uslublarining ishlatilishi. Doking. Vitual skrining tushunchasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida QSAR QSPR tahlil uslublarining ishlatilishi. Doking. Vitual skrining tushunchasi Reja: 1. Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida deskriptiv model haqida. 2. Qonuniyat tenglamalarini izlashning tipik QSAR QSPR tahlil uslublarining sxemasi. 3. Tenglama ko’rinishini tanlash. 4. Tenglama koeffitsientlarini xisoblash.

1. Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida deskriptiv model haqida. «Deskriptiv» so’zi inglizcha so’zdan olingan bulib tavsiflash ma‘nosini anglatadi. 2 . Doking qonuniyatlar tenglamalarini izlashning tipik sxemasi. y o’zgaruvchining х 1 , х 2 , х 3 , . . . o’zgaruvchilarga funktsional bog’liqligining matematik ifoda yoki formulasini topish masalasini qaraylik. Masalan, tajribalar yordamida x 1i , x 2i , x 3i , y i (i=1, 2, …, n) sonlar olingan bulsin. Bular asosida у ning х 1 , х 2 , х 3 larga funktsional bog’lanishini ifodalovchi biror ) ,..., , , , ( 1 3 2 1 ma a x x x f y (1) tenglamani tuzish masalasi bilan Shugullanamiz, bu yerda m a a ,...,1 - biror koeffitsientlar. (1)tenglamani aniqlash bo’yicha amallarning tipik sxemasini qo’yidagi sxema ko’rinishida bayon qqilish mumkin: 1 0 . Tenglamaning boshlangich ko’rinishini tanlash. 2 0 . Tenglamaning koeffitsientlarini xisoblash. 3 0 . Adekvaqtlikni baholash. 4 0 . Agar tenglama adekvaqt bulsa, u holda 6 0 - punktga utish, aks holda 5 0 - punktga utish. 5 0 . Tenglamaning ko’rinishini aniqlashtirish, 2 0 - punktga utish. 6 0 . Natijalarni chop etish. Dastlabki ma‘lumot у i , x ji , j=1, 2, i=1, 2, …, n (*) massivdan iborat. Qqandaydir muloxazalar bilan (1) tenglama ko’rinishi tavsiya etiladi. Bu tenglamadagi koeffitsientlar xisoblab topiladi. Maxsus usullar bilan tenglama adekvaqtligi (tenglamaning berilganlar massiviga mosligi) tekshiriladi. Agar moslik konikarli bulsa, u tenglama amaliyot uchun qqabul qilinadi. Agar moslik konikarli bulmasa, odatda tenglamaning ko’rinishi aniqlashtiriladi, bu jarayon to adekvaqtlikka erishilgo’nga kadar davom etadi. 3. Tenglama ko’rinishini tanlash. ха

Tenglama ko’rinishini tanlash uchun ko’pincha qo’yidagi ikkki hol tipik xisoblanadi: 1. Ob‘ektdagi uzaro bog’lanishlarning fizik, ximik yoki iqtisodiy tabiatini taxhlil qqilish asosida tenglama ko’rinishini belgilash mumkin. 2. Tenglama ko’rinishi haqida hech qqanday ma‘lumot yo’q va ob‘ekt bilan tanishilganda xam tenglama ko’rinishi haqida asosli gipotezalar qqilishning iloji yo’q . Ikkinchi holda o’rganiqlayotgan funktsional bog’lanishni uzluksiz va differentsiallanuvchi deb faraz qilinadi. Bu faraz amalda umumiylikka xalal yetkazmaydi; agar fizik ma‘nosi bo’yicha u ning qqiymatlari diskret bulsa, masalan, butun sonli bulsa, u holda xisoblashlardan keyin ularni eng yaqin butun songacha yaxlitlanadi. (1)ni Teylor qatoriga yoyish mumkin bulsin : ... . . . 2 1 12 2 2 22 2 1 11 2 2 1 1 0         x x a x a x a x a x a a y (2) Umumiy ko’rinishda (2) ni     ... ) ( 0        j k k j jk j j j x x a x a a y (3) ko’rinishda yozish mumkin. Agar erkli o’zgaruvchi х bitta bulsa, у holda Teylor qatori darajali ko’pxadga aylanadi. Ma‘lumki tenglama darajasi qancha katta bulsa, Teylor qatoriningkesmasi bog’lanishni Shuncha aniq beradi. Keltirilgan blok-sxema bo’yicha avvalo Teylor qatorining chiziqli xadlari olinadi, uning uchun koeffitsientlar xisoblanadi, tenglama adekvaqtligi baholanadi, adekvaqt bulmaganda navbatdagi darajadagi xadlarni kushib, tenglama aniqlashtiriladi, yangidan koeffitsentlar xisoblanadi va xokazo. Noma‘lum bog’lanishni qatorga yoyish – keng tarqalgan yo’l, Teylor qatori esa xususiy holdir. Ba‘zi masalalarda (radiotexnika, akustikada) Furg’e qatoriga (trigonometrik funksiyalar bo’yicha ) yoyish, boshqa masalalarda (axborotlar

nazariyasida) Shennon-Kotelnikov qatoriga (sinx/x tipidagi funksiyalar bo’yicha) yoyish va xokazolar maqsadga muvofik bo’ladi. Ammo xamma hollarda xam tenglamani izlash tartibi keltirilgan sxemaga mos bo’ladi. Shuning uchun biz Teylor qatorining muxokamasini davom ettiramiz. Aniqlik uchun erkli o’zgaruvchilar ikkita x 1 , x 2 bo’lsin. Izlanayotgan bog’lanishning tenglamasining boshlangich ko’rinishi y= a 0 +a 1 x 1 +a 2 x 2 (4) dan iborat bo’ladi. 2. Tenglama koeffitsientlarini xisoblash. y i, x ji , j=1, 2, i=1, 2, …, n (*) massivdan foydalanib, (4) tenglamaning koeffitsientlarini xisoblash kerak. Buning uchun fanda ko’p sonda usullar ma‘lum. Biz eng ko’p tarqalgan va universal bulgan eng kichik kvadratlar usuli (EKKU) dan foydalanamiz. (4) ga (*) massivni qo’ysak,  i = a 0 + a 1 x 1i + a 2 x 2i – y i , i=1, 2, …, n (5) ayirmalar xosil bo’ladi. (5) da a 0, a 1 , a 2 koeffitsientlar noma‘lum. EKKU da номаълум коэффициентлар z= min )( 2  i i  ` (6) shartdan topiladi. (6) dan 2,1,0 ,0 )( 2                j a a z i i j j  (7) sistemani tuzamiz. (5), (6) uchun (7) urniga murakkab bulmagan almashtirishlardan keyin

         i i i i i i i i i i i i ii i i i i i i i i i i i i xyxaxxaxa xyxxaxaxa yxaxana 2 )()( 22 22 )( 11 )( 20 1 )(2 )( 12 )( 12 1 )( 10 )()( 22 )( 110 ,, tenglamalar sistemasini olamiz. Bu sistemani yechib а 0 , а 1 , а 2 koeffitsientlarni topamiz. Nazorat uchun savollar. 1. Kimyoviy va farmasevtika tatqiqotlarida « deskriptiv » so ’ zining lug ’ aviy ma ’ nosi nimadan iborat ? 2. Doking modeli nima uchun mo’jallangan? 3. Funktsional bog’lanish nima? 4. Qonuniyat tenglamasini izlashning tipik sxemasini gapiring 5. Adekvaqtlik nima? 6. Teylor atorini yozing. 7. Eng kichik kvadratlar usuli g’oyasini ayting. 8. Kramer formulalarini yozing. 9. Gauss usulini tushuntiring. 10. Qonuniyat tenglamalarini izlanishning yana qqanday yo’llarini bilasiz? Tayanch iboralar. Funktsional bog’lanish, tenglama, Teylor qatori, eng kichik kvadratlar usuli, xususiy xosila, tenglamalar sistemasi, Furg’e qatori, Kramer formulalari, Gauss usuli.

Адабиётлар руйхати 1. Т.Кларк, Компьютерная химия, М., Мир, 1990. 2. В.И.Минкин, Б.Я.Симкин, Р.М.Миняев, Теория строения молекул, М., Вьюшая школа, 1979. 3. В.Ф.Травенъ, Электронная структура и свойства органических молекул, М., Химия, 1989. 4. С.И.Рахмонкулова, IВМ РС, шахсий компьютерида ишлаш, "Шарк" НМК- S.PRINT, Тошкент, 1998. 5. М.А. Турабекова, М.Г.Левкович, Математическое моделирование строения химических соединений и их реакционной способности, Т.,Университет, 2008, 136 с.

Похожие

Fizik – kimyoviy tahlil uslublari

Alkenlarning xossalari va ishlatilishi

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Qaytar va qaytmas kimyoviy reaktsiyalar. Kimyoviy muvozanat