Qaytar va qaytmas kimyoviy reaktsiyalar. Kimyoviy muvozanat - Химия - Рефераты

Qaytar va qaytmas kimyoviy reaktsiyalar. Kimyoviy muvozanat

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38.5 KB

Qaytar va qaytmas kimyoviy reaktsiyalar. Kimyoviy muvozanat REJA: 1. Ximiyaviy muvozanat konstantasi. 2. Le-Shatele printsipi.

Kimyoviy muvozanat. Qaytar va qatmas reaktsiyalar. Kimyoviy muvozanat konstantasi. Kimyoviy muvozanatning siljishi. Le-Shatele printsipi. Ko’pchilik ximiyaviy protsesslar ikki qarama-qarshi yo’nalishda boradi, ya‘ni reaktsiya morbatsnida yangi mahsulotlar hosil bo’ladi, so’ngra t, p ta‘sirida dastlabki moddalarga aylanadi. Qaytmas bir tomonlama reaktsiyalarga metallarni kislotada erishi misol bo’la oladi. Masalan: Zn+4HNO 3 =Zn(NO 3 ) 2 +2NO+2H 2 O Qaytar reaktsiyalarga HJ, hosil bo’lishi NH 3 sintez reaktsiyalar misol bo’ladi. Masalan: A+B↔C+D Qaytar protsess ikki qarama-qarshi strelka qoyiladi. Masalan: H 2 +J 2 ↔2HJ Qaytar protsesslarni birinchi marta norvegiyalik ikkita olim Guldberg va Vaage tomonidan taklif etilgan bo’lib Massalar ta‘siri qonuni deb atadi. Qancha miqdor HJ reaktsiyaga kirishgan bo’lsa shuncha miqdor HJ hosil bo’ladi, natijada reaktsiyada ximiyaviy muvozanat qaror topadi. Shuning uchun muvozanat dinamik muvozanat hisoblanadi. U quyidagi uch belgiga ega: 1. Ximiyaviy muvozanat vaqtidagi reaktsiyadagi holat vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi. 2. Muvozanatdagi sistema tashqi ta‘sir tufayli mevozanat holatidan chiqarilsa, tashqi ta‘sir yo’qotilgandan keyin u yana o’sha muvozanat holatiga qaytadi. 3. Qaytar reaktsiya mahsulotlarini o’zaro reaktsiyaga kirishish dastlabki moddalarni bir-biriga ta‘sir ettirish bilan mvozanat holatiga erishish mumkin. Ximiyaviy muvozanat konstantasi. Muvozanat konstantani topishga HJ ni hosil bo’lish reaktsiyasini misol qilib olamiz.

H 2 +J 2 ↔2HJ reaktsiyada muvozanat qaror topganda to’g’ri va teskari reaktsiyalarning tezligi quyidagig teng. V 1 +R 1 [H 2 ] · [J 2 ] · V 2 +R 2 [HJ] 2 Vaqtlar o’tishi bilan muvozanat vaqtida to’g’ri va teskari reaktsiyalar tenglashadi, ya‘ni V=V bunday holatda. R 1 [HJ] [J]=R 2 [HJ] 2 Yoki K R R J H HJ R R   2 1 2 2 2 ] [] [ ] [ U holda formula quyidagi ko’rinishni oladi: ] [] [ ] [ 2 2 J H HJ K  ifodalanadi. Bu tenglama massalar ta‘siri qonuni aks ettiradi. Agar reaktsiyada koeffitsientlar quyilgan bo’lsa u holda aA + bB cC + dD b d a c B D A C K ] [ ] [ ] [ ] [   Bu tenglama massalar ta‘siri qonunining umumiy ko’rinishini bildiradi. Le-Shatele printsipi. Temperatura o’zgarganda muvozanatning siljish tomoni Vant-Gaff qonuni bilan topiladi. Bu qonun har qanday muvozanat sistemalariga ham oiddir: Agar muvozanatda turgan sistemaning temperaturasi o’zgarsa, temperatura qurilganda sistemaning muvozanati issiqlik yutilii bilan boradigan protsess tomoniga, temperatura pasayganda esa teskari tomonga siljiydi. Bu qonun qaytar reaktsiyalarga nisbatan olinganda, temperaturaning ko’tarilishi muvozanatni endotermik reaktsiya tomoniga, temperaturaning pasayishi esa muvozanatni teskari tomonga siljitadi, demakdir. 2 HJ ↔ H 2 + J 2 – 12 kkal

Temperatura ko’tarilishi bilan muvozanat o’ngga tomon siljiydi, aralashmada vodorod bilan yod kontsentratsiyasi ortadi, HJ kontsentratsiyasi esa kamayadi. Sulfit angidrid va kisloroddan sulfit angidrid hosil bo’lish reaktsiyasi issiqlik chiqishi bilan boradigan reaktsiyaga misol bo’ladi. 2 SO 2 + O 2 = 2SO 3 + 46 kkal Bu reaktsiyada muvozanat chap tomonga siljiydi, chunki teskari reaktsiya issiqlik yutilishi bilan boradi. Muvozanatni o’ng tomonga siljitish uchun, ya‘ni reaktsion aralashmada SO miqdorini oshirish uchun temperaturani pasaytirish kerak. Vant-Gaff qonuni muvozanatda turgan sistemaga har xil faktorlarni ta‘sirini aniqlab beruvchi va Le-Shatele printsipi deb ataluvchi umumiy qonunning xususiy holigadir. Bu printsipni ximiyaviy muvozanatga tatbiq etilganda quyidagicha ta‘riflash mumkin: Sistema ximiyaviy muvozanat holatida turgan sharoitlardan biri. Masalan, temperatura va bosim yoki kontsentratsiya o’zgartirilsa, muvozanat qilingan o’zgarishga qarshilik ko’rsatuvchi reaktsiya tomoniga siljiydi.

Адабиётлар 1. Парпиев Н.А., Рахимов Ҳ.Р., Муфтахов А.Г. Анорганик кимё (назарий асослари).-Тошкент, “Ўзбекистон”, 2000.-479 б. 2. Н.С.Ахметов. Общая и неорганическая химия. Учебник для Вузов 4-е изд., Москва, “Высшая школа”, 2002. 743 с. 3. Угай Я.А. Общая и неорганическая химия.- Москва: «Высшая школа», 2002. 527 с. 4. Парпиев Н.А., Муфтахов А.Г., Рахимов Х.Р. Анорганик кимё.-Тошкент: «Ўзбекистон» 2003. 504 б. 5. Парпиев Н.А., Решетникова Р.В., Ходжаев О.Ф., Ҳамидов Х.А., Кадирова Ш.А. Ноорганик кимёдан лаборатория машғулотлари – Тошкент 2005й 195 б. 6. Парпиев Н.А., Решетникова Р.В., Ходжаев О.Ф., Ҳамидов Х.А., Кадирова Ш.А. Лабораторный практикум по неорганической химии. – Ташкент,  Университет  , 2008 – 247 с.

Похожие

Kimyoviy reaktsiyalar

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy muvozanat

Kimyoviy reaksiyalarning tezligi. Kimyoviy muvozanat