Kimyoviy kinetika va termodinamika asoslari - Химия - Рефераты

Kimyoviy kinetika va termodinamika asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39 KB

Kimyoviy kinetika va termodinamika asoslari Termodinamikaning birinchi qonuni issiqlik, ish va kimyoviy reaktsiyalar vaqtida energiyaning o’zgarishi holat funktsiyasi entalpiya, uning reaktsiya vaqtida o’zgarishi, Gess qonuni va uning reaktsiya issiqligining o’zgarishini hisoblashda ishlatilishi, standart holat haqida tushuncha va uning hosil bo’lish standart issiqligi. reagentlarning yonish issiqligi va hosil bo’lish issiqligidan foydalanib reaktsiyaning hosil bo’lish issiqligini aniqlash. Bryusov V. “Govorit prosto i govorit ponyatno ne sinonim, chtob napisannoe blo prosto, eto doljen sdelat pisatel, chtob napisannaya blo ponyatno, etogo doljen dostich chitatel”. “Razvitie nauki – eto drama, drama idey. Ona doljen zaxvatit i interesovat kajdogo, kto lyubit nauku” (A.Enshteyn). “Prejde chem vchislyat, chelovek doljen imet v svoem ume xod rassujden (formul)”. “Nauka-eto iskustvo razreshimogo”. Termodinamikaning asosiy qonunlari – ish, issiqlik, temperatura. Shular asosida termodinamika vujudga kelib, u issiqlikning ishga, ishning esa issiqlikka o’tish jarayonini o’rganadi. Bu aylanma jarayonga temperatura ta‘sir qiladi shuning uchun teoriya teplovx mashin yaratmoqchi bo’ladi, bunda teplota - - issiqlikgacha aylanishi kerak. grekcha terme – issiqlik, dynamis – ish. oldin mashinaga tadbiq qilingan termodinamika keyin kimyoviy reaktsiyalarda ham kuzatila boshladi. Masalan: qantning suvdagi eritmasini suv bilan suyultirganda. Shuning uchun kimyoviy termodinamika vujudga keldi, ana shu o’tish qonunlari termodinamika qonunlari hisoblanib, ulr taraqqiyot rivojlanishini va muvozanatini o’rganadi (soxranenie razvitiya i ravnovesiya). Termodinamika – gazlar, suyuqliklar, qattiq moddalar, magnit va elektrik hodisalarda, ammiak sintez qilishda, grafitdan olmos olishda ishlatiladi. 1. Ish – bajarish – ma‘lum bir qarshilikni yengib o’tishdir. Frantsuz matematigi Ponsele 1826 yilda fanga shu terminni kiritdi. Karshilikni harakat bilan yengadi shuning uchun ish deb tartibli harakatni bir-biridan ikkinchisiga ma‘lum bir qarshilikni yengib o’tkazishga aytiladi. Shu bajarishda biri – termodinamik (yopiq sistema) sistema bo’lib, unga tashqaridan ham boshqa modda kiritmay va undan ham chiqmaydi. 2. Ish manbai. 3. Ishning o’lchovi – kuchi. 4. Har bir termodinamik sistemada sistemaning xossalari bo’ladi. Masalan: N ni olsak unda bosim, temperatura, zichlik, sindirish ko’rsatkichi, qovishqoqlik, issiqlik o’tkazuvchanlik, elektr o’tkazuvchanlik va x.k. lar ta‘sir qiladi.

Temperatura – intensivnaya svoystva. Termoskok Galeleya – napryajenny steklyanny shar i pripayannoy k nemu uzkoy steklyannoy trubki. Uni qizdirganda suvning satxi yuqoriga ko’tariladi, bunda temperatura o’zgaradi bu termodinamikaning boshlanishi edi. Termoskokning yaratilishi termodinamikaning to’rtinchi qonunidan biri – termodinamik muvozanat qonunidir. Termometrning yaratilishi shu qonunga asoslanadi. Agar ha xil issiqlikdagi moddalarni bir xonaga qoysak ularning temperaturasi tenglashadi. Plank-ikki modda bir-biri bilan termik muvozanatda bo’lsa uchinchisi bilan ham albatta termik muvozanatda bo’ladi. Termometr o’zining temperaturasini ko’rsatadi komnata bez okna termostat. Suyuqlik termotetri – spirt, simob, havoli. Torichelli 1689 yilda barometr yaratdi. Dastlab suvning suyuqlanish temperaturasidan – qaynash temperaturasigacha termometrik shkala qilib oldi. Buni Tselsiya taklifi boyicha 1000S deyiladi. tkip = 1000S suv uchun. Hozirgi vaqtda temperatura farqi emas balki troynaya tochka vod olinadi. Shu nuqtada: muz, suv va suv bug’i muvozanatda bo’ladi u 273, 16 K Kelvin deb yuritiladi. Teplota (issiqlik). Sistemani qizdirsa temperatura oshadi, sovitsa kamayadi buni issiqlik deyiladi. birinchi bo’lib Galeley – issiqlik bu modda u birig kirib, ikkinchisiga o’tadi. Birinchi bo’lib ingliz filosofi Bekon temirni qattiq o’rsa sovuq temirdon olov va issiq chiqadi demak jismning ichki harakatida issiqlik chiqadi bu gepoteza issiqlikning mexanik nazariyasidir. Bu 2 la gipteza ham issiqlik sistemaning xossasi deyiladi va issiqlik sistemaning boshlang’ich va oxirgi holatiga bog’liq bo’ladi, uning bosib o’tgan yo’liga bog’liq emas deyiladi. XIX – asrga kelib bu nazariya noto’g’ri deb topildi. Issiqlik va ish bir-biriga bog’liq agar bir moddaga issiqlik bersak unda temperatura oshadi. Suvni temperaturasini 10S ga oshirsak kaloriya deyiladi. 1 kal * grad – birinchi – 1 suvning issiqlik sig’imidir. Shuni amalga oshirish chun qancha ish bajarish kerak. ularning ekvivalentini Djoul aniqlab: 1 kal = 4,1840 Dj. 1 Djoul = / volt * kulon = 1 volt * sekund. Ish shunga teng. TERMODINAMIKANING BIRINCHI QONUNI. Sistemadagi energiya – Ye uning holati, tarkibi, bosimi, temperaturasi, kuchlanishning elektr maydoni bilan xarakterlanadi. Energiyaning o’zgarishi Ye sistemaning bir holatdan ikkinchi holatga o’tishini, uning boshlang’ich va oxirgi holatlariga bog’liq bo’lib birida ikkinchisiga o’tish vaqtidagi yo’lga bog’liq emas. Bu energiyaning saqlanish qonuni va termodinamikaning birinchi qonunidir. Biridan ikkinchisiga o’tganda ma‘lum bir issiqlik sarf qilinadi u yo’lga bog’liq bo’ladi.

2 NCI (c) = N (g) + 3 CI (g) E = - 452, 9 kDj ikki mol NCI uchun 250S bosim 1 atm. ga teng bo’lganda 2 mol NCI - 0, 148 l hajmni egallaydi. N+3CI=97,900 l ni bu reaktsiyani amalga oshirish uchun shisha ampula qilib uning hajmini 97,900 l qilib 250S da termostatirovanie qilib uni dastlabki holatga olib kelamiz unda 2 elektrod orqali NCI torib muhitga (okrujayushey sredaga) 451,9 kDj energiya beradi va R =1 atm bilan ichidagi bu yo’lga bog’liq emas ekan. Ana xuddi shu boshqa yo’l bilan qilsak ham Ye shuncha bo’ladi. Standart sharoitda har bir kimyoviy modda uchun H – ning miqdorini yozish mumkinki shuning yordamida kimyoviy reaktsiyalarda (P = const) yutilgan issiqlik miqdorini umumiy summa reaktsiya mahsulotidan ayirib topish mumkin. buni H – ning issiqlik saqlami yoki entalpiya (greksa-nagrevat) deb ataydi. Entalpiya aniqlanadi. H = E + PV Bu yerda: Ye – moddaning ichki energiyasi. H – sistema kimyoviy reaktsiya natijasida entalpiya qanday o’zgarishini ko’rsatadi. Demak, sistema bir holatdan oxirgi holatga o’tishi uchun agar R = const bo’lsa H = issiqlik bo’lishi uchun bajarilayotgan ish undagi V – ning o’zgarishiga bog’liq bo’ladi. Energiya o’rniga entalpiyani ishlatish uchun Gibbs ko’p nazariy ishlar olib borgan. Bularda issiqliq sig’imi –deb (g yoki 1 mol) moddani boshqa fazoviy holatlarga o’tmagan paytdagi qizdirilishiga aytiladi. Bu past bosimda aniqlanadi. A * S = 26 (bu atom og’irligi 35 g dan katta bo’lgan elektr uchun). A = 26/s = 26/0, 128 = 211 Bi 2D Dj * grad-1 * mol-1 molny teployomkost = s.m. Bu Djlong Pti qoidasi. Issiqlik o’tkazish qattiq moddalar uchun ular atomlarining issiqlik o’tkazuvchanligining yig’indisiga teng bo’ladi (Kappa qoidasi). Bu ko’pgina moddalar uchun 28 ga teng issiqligi bug’ hosil bo’lishi bu qaynash temperaturasiga teng bo’lgan paytda bug’ hosil bo’lishi uchun ketgan issiqlikka aytiladi. Suv uchun 40,6 kDj. mol. Buni aniqlashda Traton qoidasidan foydalaniladi. Chastnoe otdeleniya molnoy teplot paraobrazovaniyana absalyutnuyu t kip yavlyaetsya postayannuyu velichin = 84 Dj. Grad-1 * mol-1. Kristallar bir-biriga o’tishida issiqlik yutiladi. R qizil - - - > R oq = 15,5 Dj * mol-1 Qizil HgI - - - > sariq HgI = 12,6 Dj * mol-1 Demak termodinamika energiya formalarining bir-biriga o’tishini o’rganadi.

Termodinamika qonuni energiyaning saqlanish qonundan kelib chiqqan bo’lib xizmat qiladi. Bu qonun “Biror-bir miqdor energiya sarf qilmay turib ish bajarishning biron-bir usuli yo’qdir”. Abadiy dvigatel xali ochilgan yo’q. Hamma jarayonlarda: U = U2 – U1 = Q –A ish energiya o’lchash issiqlik Berilgan energiya entalpiyani oshiradi H = H2 - H1 agar ish bajarilganda P = const bo’lsa hajm o’zgaradi. A = P * V U + H – H * V H = U + P H Termodinamikaning ikkinchi qonunini quyidagicha ta‘riflash mumkin «Issiqlik o’z- o’zidan ham isitilgan moddadn, ko’p isitilganiga o’tmaydi, o’z-o’zidan faqat qaytar protsess bo’ladi». Demak, issiqlik bir yo’nalishda bo’ladi. U entropiya bilan xarakterlanadi. Entropiya – sistemaning holatini xarakterlaydi. Sistema agar Q issiqlikni yutsa T – temperaturada, unda entropiya: S = Q / T; Klazius 1865 yil. bu tenglama qaytmas jarayonlar uchun: Q = T *S ko’rinishda bo’ladi. Sistemaning umumiy ichki energiyasi H va bog’langan energiya – TS farqiga izobar – izotermik potentsial deyiladi. G = H – TS yoki bu Gibbsning erkin energiyasi deyiladi. A = E – TS Tenglama Gelmgoltsning erkin energiyasi tenglamasi bo’lib u ham V = const bo’lganda ishlatiladi. Demak, (entropiya yest mera besporyadka sistem) entropiya sistemaning tartibsizlik holatini bildiradi. Agar temperatura kamaysa issiqlik (teplayomkost) kamayadi, kristall panjaralarda atomlarning harakati susayib entropiya kamayishiga olib keladi. Bundn entropiya qaysi temperaturada eng kam bo’ladi. S = R ln W bu sistema holati ehtimoliyati entropiya bilan bog’liqligini ko’rsatadi. Agar t Oo K ga teng kelsa energiya eng kam bo’ladi, bunda atom va molekulalarning harakatining qiymati nolga teng bo’ladi bu holat faqat 1 ta bo’ladi.

Адабиётлар руйхати 1. Парпиев Н.А., Рахимов Ҳ.Р., Муфтахов А.Г. Анорганик кимё (назарий асослари).-Тошкент, “Ўзбекистон”, 2000.-479 б. 2. Н.С.Ахметов. Общая и неорганическая химия. Учебник для Вузов 4-е изд., Москва, “Высшая школа”, 2002. 743 с. 3. Угай Я.А. Общая и неорганическая химия.- Москва: «Высшая школа», 2002. 527 с. 4. Парпиев Н.А., Муфтахов А.Г., Рахимов Х.Р. Анорганик кимё.- Тошкент: «Ўзбекистон» 2003. 504 б. 5. Парпиев Н.А., Решетникова Р.В., Ходжаев О.Ф., Ҳамидов Х.А., Кадирова Ш.А. Ноорганик кимёдан лаборатория машғулотлари – Тошкент 2005й 195 б. 6. Парпиев Н.А., Решетникова Р.В., Ходжаев О.Ф., Ҳамидов Х.А., Кадирова Ш.А. Лабораторный практикум по неорганической химии. – Ташкент,  Университет  , 2008 – 247 с.

Похожие

Kimyoviy termodinamika va termokimyo asoslari

Kimyoviy termodinamika va termokimyo asoslari

Kimyoviy kinetika

Kimyoviy kinetika

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat