Kimyoviy kinetika - Химия - Рефераты

Kimyoviy kinetika

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Kimyoviy kinetika Reja: 1. Kimyoviy reaksiyalar tezligi 2. Reaksiya tezligiga konsentratsiyaning ta’siri 3. Kimyoviy reaksiya tezligiga haroratning ta’siri 4. Kimyoviy reaksiya tezligiga erituvchilarning ta’siri

Kimyoviy kinetika kimyoviy reaksiyalarning tezliklari h aqidagi ta’limotlar. Kimyoviy jarayonlarni boshqaruvchi eng muhim faktorlar (modda tabiatidan tashqari) to’rtta. 1) Harorat; 2) bosim; 3) reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyalari; 4) katalizatorlar. Kimyoviy kinetika qonunlari ikki prinsipga asoslanadi. 1) Reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsional bo’ladi (massalar ta’siri qonuni). 2) Ketma-ket borayotgan bir necha jarayonning umumiy tezligi shular ichida eng sust boruvchi jarayon tezligi bilan o’lchanadi. Kimyoviy reaksiyalar tezligi Barcha reaksiyalar, avvalo ikki sinfga ya’ni gomogen va geterogen reaksiyalarga bo’linadi. Agar reaksiya birgina fazada (gaz muhitda yoki eritmada) sodir bo’lsa, uni gomogen reaksiya deyiladi. Agar reaksiya bir necha fazada borsa (masalan: gazlar bilan qattiq jismlar yoki suyuqliklar reaksiyaga kirishsa), bunga geterogen reaksiya deyiladi. Yana barcha reaksiyalarni ikki guruhga bo’lamiz: 1) qaytmas - oxirigacha boruvchi reaksiyalar; 2) qaytar - oxirigacha bormaydi, ma’lum kimyoviy muvozanatda bo’ladigan reaksiyalar. Qaytmas reaksiyaga misol 2KClO 3 - 2KCl + 3O 2 Ba’zi reaksiyalar juda tez boradi. BaCl 2 + Na 2 SO 4 = BaSO 4 ↓ +2NaCl Ba’zi reaksiyalar (yer bag’rida boruvchilari) million yillar davom etadi. Qaytar reaksiyalar esa, ma’lum holatga qadar davom etadi, so’ngra reaksiya olib borilayotgan idishda bir vaqtning o’zida aralashgan holatda bo’ladi. Masalan: yuqori haroratda (1200°Cda) 1 mol CO 2 bilan 1 mol H 2 ni aralashtirsak, 0,6 mol CO va 0,6 H 2 O hosil bo’lgandan keyin reaksiya kimyoviy muvozanat holiga keladi.

CO 2 + H 2 = H 2 O + CO Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi modda lar konsentratsiyalarining vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan o’lchanadi. Agar modda konsentratsiyasi cheksiz qisqa vaqt ichida d + o’zgargan kichik miqdori dc bo’lsa, reaksiyaning haqiqiy tezligi dt dc V   hosila bilan ifodalanadi. Agar moddaning konsentratsiyasi t 1 dan t 2 ga qadar o’tgan ma’lum vaqt ichida C 1 dan C 2 ga qadar o’zgarsa, reaksiyaning o’rtacha tezligi 1 2 1 2 t t C C V    bo’ladi. Reaksiya tezligiga konsentratsiyaning ta’siri Kimyoviy reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsionaldir. aA + bB = nC + qD reaksiyaning tezligi quyidagi kinetik tenglama bilan ifodalanadi. V=k[A] a * [B] b [A] - A moddaning konsentratsiyasi [B] - B moddaning konsentratsiyasi k - proporsionallik koeffitsienti bo’lib, tezlik konstantasi deb atalgan. Agar reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasi birga teng bo’lsa, V=k bo’ladi. Bunda k - solishtirma tezlik deb ataladi. k - moddalarning xiliga, haroratga, katalizatorga va reaksiya boradigan muhitga bog’liq.

Kimyoviy reaksiya tezligiga haroratning ta’siri Har qanday reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, konsentratsiyaga, bosimga, haroratga, yorug’likka, katalizatorga, erituvchining tabiatiga va boshqa sharoitlarga bog’liq bo’ladi. Vant-Goff tajriba asosida quyidagi qoidani topdi. Gomogen reaksiyaning tezligi harorat 10°Cga ko’tarilganda, 2-4 marta oshadi. Reaksiyaning tezligi geometrik progressiya tarzida ortib boradi. Reaksiyaning t+10 dagi tezlik konstantasining t dagi nisbati, reaksiya tezligining harorat koeffitsienti deb ataladi va γ bilan belgilanadi.t t K K 10   Vant-Goff qoidasiga binoan, gomogen reaksiya tezliklarining harorat koeffitsienti 2-4 ga barobardir. Arrenius 1889-yilda tezlik konstantasi bilan harorat o’rtasidagi bog’lanishning quyidagi empirik formula orqali ifodalanishini ko’rsatdi: T B C Lgk  Bu yerda: K reaksiyaning tezlik konstantasi, C va B ayni reaksiya uchun xos konstantalar. Reaksiyaning issiqlik effekti to’g’ri va teskari jarayonlarga oid ikki energetik miqdorlar ayirmasi deb q araylik. ΔU = E 1 - E 2 U holda, Vant-Goffning izoxorik tenglamasi quyidagi shaklda yoziladi. C RT E dT dLnk   21 1 va C RT E dT dLnk   22 2 C - integrallash konstantasi. Arrenius E 1 va E 2 lar haroratga bog’liq emas deb faraz qilib, C=O ekanligini hisobladi. Natijada to’g’ri va teskari reaksiyalar uchun 21 1 RT E dT dLnk  va 22 2 RT E dT dLnk  Bu tenglamalar umumiy tarzda;

2 RT E dT dLnk  bu tenglama integrallansa, B RT E k   ln tenglama hosil bo’ladi. Bu tenglamadagi E - reaksiyaning aktivlanish energiyasi deb ataladi. (B - integrallash konstantasi). Agar B=Ln R 0 deb faraz qilsak, yuqoridagi tenglamani quyidagicha yoza olamiz. RTE e k k   0 Tezlik konstantasining haroratga qarab o’zgarishini miqdoriy jihatdan ifodalaydigan bu tenglama Arrenius-Vant-Goff qonuni deb ataladi. Kimyoviy reaksiya tezligiga erituvchilarning ta’siri Kimyoviy reaksiya tezligiga erituvchining tabiati ham katta ta’sir ko’rsatadi. Ba’zi reaksiyalarning gaz fazasidagi va turli erituvchilardagi tezliklari o’zaro yaqin bo’ladi. Sanoatda, masalan, azot (v) okisdning dissotsiatsiyalanish reaksiyasining tezlik konstantasi gaz fazada ham CHCl 3 , CCl 4 va boshqa erituvchilarda ham bir xil kattalikka ega. Shunga ko’ra 2N 2 O 5 = 2N 2 O 4 + O 2 reaksiyaning eritmadagi mexanizmi uning gaz fazadagi mexanizmi kabidir degan xulosa chiqarish mumkin.

Adabiyotlar 1. Волцкий A .В., Сергеевская E .С. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 1996. - 380 с. 2. Филиппов С.И. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 2000. - 230 с. 3. E син O . A ., Гелд П.В. Физическая химия пирометаллур-гических процессов. I часть. - Свердловск, 1992. – 671 с. 4. Рахимов В.Р. Физикавий ва коллоид кимё. – Т.: Ўқитувчи, 1978. 5. www.misis.ru; 6. http://www.weimar.de; 7. info4ru.de 8. Ленник Г. A ., Пехсин П. O . Современная техника изотермического нанесения покрытий. - M .: Me таллургия, 2000.-123 с. 9. Ганин Н И. Диаграмма состояния металлургических систем. - M .: Me таллургия, 1998. -8 с.

Похожие

Kimyoviy kinetika

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Kimyoviy kinetika va muvozanat

Kimyoviy kinetika va kataliz