Alkenlar izomerlanishi nomlanishi olish usullari - Химия - Рефераты

Alkenlar izomerlanishi nomlanishi olish usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.41796875 KB

Alkenlar izomerlanishi nomlanishi olish usullari Alkenlarni izomerlanshi, nomlanishi. Qo‘sh bog‘ni hosil qilish usullari: alkanlardan degidrogenlash, alkinlarni qisman gidrogenlash, spirtlarni degidratlash, to‘rtlamchi ammoniy tuzlarini parchalash Molekulasida qo‘sh bog‘ tutgan uglevodorodlarga alkenlar (olefinlar) deyiladi. Gomologik qatorning umumiy formulasi C n H 2n . Gomologik qatorga quyidagilar misol bo‘ladi: C 2 H 4, C 3 H 6 , C 4 H 8 , C 5 H 10 , C 6 H 12 . Alkenlarning birinchi vakili etilen dir. Yetilenning vodorodlarini alkil guruhlarga almashtirilsa, uning gomologik qatori hosil bo‘ladi. M-n: etilen vodorodini metil radikaliga almashtirilsa metiletilen hosil bo‘ladi. Metiletilenda uch xil vodorodlar bo‘lib, ularni CH 3 ga almashtirilsa uchta alken hosil bo‘ladi: etiletilen CH 3 CH 2 CH=CH 2 , sim. dimetiletilen CH 3 CH=CHCH 3 , nosim. dimetiletilen (CH 3 ) 2 С =CH 2 . Bu alkenlar bir-biriga izomerdir. Alken birikmalarni ratsional nomenklaturada nomlash uchun etilen asos qilib olinadi va radikallarning nomi qo‘shib yoziladi. Alkenlarni sistematik nomenklaturada nomlash uchun tegishli alkanning - an qo‘shimchasi - en ga almashtiriladi. Alkenlarni nomlash uchun uzun zanjir tanlab olinadi va qo‘sh bog‘ yaqin tomondan nomerlanadi: CH 2 =CH 2 eten CH 3 CH=CH 2 propen Buten-1 Buten-2 2 , 3 , 3 -trimetilbuten-1 7-metil-3-uchlamchi-butilokten-2 Alkenil radikallar quyidagicha nomlanadi:

etenil, vinil propenil-2, allil 1-metiletenil, izopropenil propenil-1, Alkenlarda uch xil izomeriya mavjud: 1.Zanjirdagi qo‘sh bog‘ning holatini o‘zgarishi hisobiga izomerlar hosil bo‘ladi: CH 3 CH 2 CH=CH 2 , CH 3 CH=CHCH 3 2.Zanjirni tarmoqlanishi hisobiga izomerlar hosil bo‘ladi: CH 3 CH 2 CH=CH 2 , (CH 3 ) 2 C=CH 2 3.Qo‘sh bog‘ga nisbatan o‘rinbosarlarning joylashishi hisobiga fazoviy izomerlar hosil bo‘ladi: Tri- va tetra almashgan alkenlarni sis- va trans- izomerlarini belgilash uchun E, Z sistemadan foydalaniladi. Buning uchun qo‘sh bog‘li uglerod atomidagi o‘rinbosarlarning katta kichikligi aniqlanadi, kattasi 1, kichkinasi 2 bilan belgilanadi. Agar katta o‘rinbosarlar  -bog‘ tekisligining bir tomonida bo‘lsa Z (tsis-), ikki tomonida joylashgan bo‘lsa YE (trans-) deb belgilanadi. Alken molekulasidagi o‘rinbosarlarni katta kichikligi aniqlanadi. Radikallarning katta kichikligi quyidagi qatorda ortib boradi: -CH 3  -CH 2 CH 3  -CH 2 CH 2 CH 3  -CH 2 CH 2 CH 2 CH 3  -CH(CH 3 ) 2  -S(CH 3 ) 3 . Galogenlarning katta kichiklik qatori quyidagicha N  F  Cl  Br  I. Shu qoidalarni hisobga olib alkenni quyidagicha nomlash mumkin:

Olish usullari. 1.To‘yingan uglevodorodlardan degidrogenlash orqali olish:2 n+ H2 nС Pt, Pd, Ni + H2 n H2 nС Pt, Pd, Ni + H2 СН3-СН2-СН3 СН3СН=СН2 2.Spirtlarni degidratlash usuli bilan olish: + H2О СН3-СН2-ОН СН2=СН2 Н2SO4 170 Co Katalizator sifatida N 2 SO 4 , H 3 PO 4 va Al 2 O 3 ishlatish mumkin. Ikkilamchi butil spirtidan Al 2 O 3 yordamida buten-2 olinadi: o 300-350 C Al2O3 CH3СН=СНCH3 СН3-СН-CН2-CH3 OH + H2О Reaksiya Zaytsev A.M. qoidasi bo‘yicha ketib, vodorod vodorodi kam uglerod atomidan ketadi. 3.Molekulasida bitta uglerod atomi tutgan birikmalardan alkanlar, alkenlar va aromatik birikmalarni olish mumkin. Buning uchun seolit katalizatoridan foydalaniladi: Uglerod(II)- oksidini temir, kobalt, nikel katalizatorlari ishtirokida qaytarilsa alkanlar va alkenlarning aralashmasi hosil bo‘ladi: (50 % ) (50 % ) n2HnС + 2 n+ 2HnС Fe, Co, Ni nCO + (2n+1) H2 Agar katalizator sifatida kobalt olinsa alkenning unumi 80 % ga yetadi. 4.Alkenlarni mono- yoki digalogenli birikmalardan ishqorning konsentrlangan yoki spirtdagi eritmasi ta’sirida olish mumkin: CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 Br + NaOH  CH 3 CH 2 CH=CH 2 + NaBr + H 2 O

Digalogenli birikmalardan rux metali yordamida qizdirish orqali alken olinadi: R- CHX-CHX-R + Zn  R-CH=CH-R + ZnX 2 5.To‘rtlamchi ammoniy asoslaridan qizdirib alken olinadi: [(CH 3 CH 2 CH 2 ) 3 N + -CH 3 ]OH -  CH 3 CH=CH 2 + H 2 O + (CH 3 CH 2 CH 2 ) 2 N-CH 3 6.Diyen va alkinlarni selektiv katalizatorlar ishtirokida vodorod bilan qaytarib alken olinadi:CH3CH=CHCH3 Ni CH2=CH-CH=CH2 + H2 CH3CH=CHCH3 Pd/PbCO3 CH3-C C-CH3+ Н2 7.Neftni kreking qilishda hosil bo‘ladigan mahsulotlarni bosim ostida haydab alkenlar olinadi. 8.Ko‘mirni kokslash jarayonida hosil bo‘ladigan gazlardan haydab alkenlar olinadi.

Adabiyot:1. O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S. 102-106. 2. A.N.Nesmeyanov, N.A.Nesmeyanov Nachala organicheskoy ximii. Kniga 1. M.: 1969. S. 2 60-265. 3. Dj.Roberts, M.Kaserio Osnoviy organicheskoy ximii. Chast 1. M.: «Mir», 1978. S. 171-194. 4. A.Terney Sovremennaya organicheskaya ximiya. T. 1. M.: «Mir», 1991. S. 294- 300 . R.Morrison, R.Boyd Organicheskaya ximiya. M.: «Mir». 1974. S.143-210.

Похожие

Alkinlar nomlanishi va olish usullari

Aromatik uglevodorodlar benzol

Alkenlar va alkinlar

Uglevodorodlarning bir va ko’p galogenli hosilalari

Vodorod va uni olish usullari