Мактабгача тарбия ёшидаги болалар билан мусобақаларни ташкил қилиш ва ўтказиш методикси - Физическая культура - Рефераты

Мактабгача тарбия ёшидаги болалар билан мусобақаларни ташкил қилиш ва ўтказиш методикси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

93 KB

Мактабгача тарбия ёшидаги болалар билан мусобақаларни ташкил қилиш ва ўтказиш методикси Режа 1. Болларни тарбиялашда мусобақаларнинг урни. 2. Мусобақаларни ташкил қилиш методикаси. 3. Она Втаним – Гўзал юртим ўйинларини ўйнаш.

Мактабгача таълим муассасаларда мусобақалар ўтказишнинг мақсади, болаларда ҳаракат фаоллигини ошириш, уларда жисмоний тарбия ва спортга бўлган қизиқишни уйғотиш, ҳамда мустақилликни тарбиялаш. Мусобақалар болаларнинг мактабгача таълим муассасаларида жисмоний тарбия машғулотларида олган билим ва ҳаракат кўникма, малакаларни аниқлаш, уларнинг жисмоний тайёргарлигини ва қизиқишини аниқлашга қаратилган бўлиб, уларда ирода, тиришкоклик, юкори натижаларга эришишга интилиш, беллашувларда виждонан ва халоллик билан катнашиш, ракибга дустлик сифатда караш фазилатларини тарбиялайди. Мусобоқаларни ўтказилиши жисмоний тарбия машғулотларида ўрганилган, ҳаракат кўникма ва малакалар ҳосил бўлган машқлардан иборат бўлиши лозим, яъни тарбия жисмоний тарбия машғулотларида турли-туман югуриш турларини, сакраш усулларини, отиш ва илиш қоидаларини, рақс машқларини ва акробатик ҳаракатларини, мўлжалга ирғитишни, эстафета ўйинларини, мокисимон югуришлар, эмаклаб ва тўрт оёқлаб юришлар ва ҳ.к. ларни ўргатадилар. Шу ҳаракатлар асосида мусобақалар ўтказилади. Тарбиячи бу мусобақаларни ўтказиш учун қандай тайёргарлик кўришлари керак. Аввало мусобақа ўтказиш режасини тузиш, уни педагогик йиғилишида муҳокама қилиш ва тасдиқлаб олиш. Сўнг уни ўтказиш учун зарур бўлган усканаларни таъминлайди, ҳамда мусобақа ўтказиш жойини безатади – мусобақа байрам тарзда ўтилиши мақсадга мувофиқдир. Мусобоқага ота-оналар, маориф вакилларини ва бошқаларни таклиф қиладилар. Мусобақа ўтказиш учун биринчи навбатда ҳакамларни ёддан чиқарилиб қолмаслиги керак. Бошланғич синф ўқувчиларида (7-10 ёш) мушак кучлари ошиб боради ва бола скелети шиддатли ривожланади. Сутли тишлар доимийга алмашади. Бола уй шароит муҳитидан ёки боғча шароитидан, мактаб ҳаёт ҳаёт шароитига ўтади ва зарурий меҳнат малакаларини эгаллайди. Болалар ва катталар билан бўлган муносабатлари ошиб боради, ҳаётни, табиатни онглаш

қзиқиши ошади. Инфекция касалликлари камаяди ва енгил ўтади. Албатта, бу билан болалар кичик ёшда кўп касал бўлишлари шарт деган гап эмас. Бола саломатлиги ота-оналарнинг мана шу хусусиятларини тўғри тушуниши ва уларни назорат қилиб боришига боғлиқ. Умуман болаларнинг организми ривожланиши устидан назорат олиб бориш ва тасаввур қилиш учун ёш ота-оналарга фарзандининг дунёга келиш давридан назорат дафтарини тутишни тавсия қилинади. Унда ҳар ойда тана оғирлигининг ошиб бориши, бўйининг ўсиши, боланинг психомотор ривожланиши, эмлаш вақтларини ёзиб бориш ва бошқаларни мунтазам ёзиб бориш лозим. Бошланғич синф ўқувчилари тез ҳартомонлама гармоник ривожланадилар. Ҳартомонлама жисмоний ривожланаган, чиниққан ва иродали инсонларни тайёрлашда мусобақалар педагогик жараёнининг асосий таркиби бўлиб ҳисобланади. Ҳар бир мусобақа яхши, муваффақиятли ўтиш учун унга ташкилий ва амалий нуқтаи назардан чуқур ва жиддий тайёргарлик кўриш керак. Умуман олганда ҳар бир мусобақага ишлаб чиқилган низом ва спорт тақвими асосида ўтказилади. Мусобақаларни ўтказишдан мақсад, болаларда ҳаракат фаоллигини ошириш, уларда жисмоний тарбия ва спортга бўлган қизиқишни уйғотиш, ҳамда мустақилликни тарбиялаш. Мусобақаларни ўтказилиши жисмоний тарбия машғулотларида ўрганилган, ҳаракат кўникма ва малакалар ҳосил бўлган машқлардан иборат бўлиши лозим, яъни жисмоний тарбия машғулотларида турли-туман югуриш турлари, сакраш, отиш ва илиш қодаларини, рақс машқларини ва акробатик ҳаракатларини, мўлжалга ирғитишни,эстафета ўйинларини, сарф машқлари, тўпни олиб юришлар ва бошқа ҳаракатларни ўргатади. Мусобақалар жисмоний тарбия тизимида педагогик жараённинг ажралмас қисми бўлиб, чиниққан, иродали, ҳартомонлама жисмоний ривожланган инсонларни тарбиялашга қаратилган. Ҳар бир мусобақа чиройли, самарали ўтиши учун, уни жиддий ва билимга суянган ҳолда тайёрлаш керак. Бу тайёргарлик одатда бошланғич синф ўқувчилари билан

ўтказиладиган мусобақалар тўғрисида Низом-дастур ишлаб чиқилади ва педагогик кенгашда муҳокама қилинади, ҳамда тасдиқланади, сўнг синф раҳбарларига тарқатилади. Мусобақалар бошланишдан олдин спорт ҳакамлар гуруҳи тузилади. Уни бошқариб борувчи албатта спортни яхши биладиган, тушуунадиган ўқитувчилардан ёки шу мактабда кўзга кўринган юқори синф ўқувчи- спортчиларидан бўлиши мумкин. Кўпинча бундай мусобақаларни ўтказишни мактаб жисмоний тарбия ўқитувчиси бошқариб боради. Спорт ҳакамлар гуруҳида 2 та комиссия ташкил қилинади (мандат ва тиббий камиссиялари). Мандат комиссияси мусобақада иштирок этувчи ўқувчиларни мусобақага қўйиш-қўймаслик масалаларини ҳал қилади. Тиббий комиссия эса биринчи навбатда мусобақада ҳамма иштирок этувчи шахсларни тиббий кўригидан ўтишини талаб қилади, ҳамда у мусобақа жараёнида тиббий хизмат қилишни таъминлайди, ташкил қилади. Спорт мусобақалари ҳар доим байрамона ўтказилади. Шунинг учун ҳам ўтиш жойини плакатлар, байроқлар, чақирувлар деворий газеталар ва бошқалар билан безатилиши, ташқи кўриниши талабга беришини таъминланганлиги тарбиявий аҳамиятга эга. Бу спорт байрамини очилишидан олдин саф машқлари, юрик кўриклариўтказилади, шу жумладан ҳар хил кўрсатув беллашувлар ҳам. Катта мусобақаларда имкони бўлса, малакавий шарҳловчиларни ташкил қилиш мақсадга мувофиқдир. Бу албатта ҳамма келган меҳмонларга, ўқувчиларга натижалар тўғрисида аниқ маълумот бериб туриш имкониятини яратади. Тажрибали ташкилотчилар спорт мусобақалари чиройли ўтиши учун тўла сценарий ёзилади: қаерда ўтилиши; иштирок этувчилар сони (ҳар бир синф бўйича); жамоа таркиби (нечта ўғил, нечта қиз); билдиргиларни кимга топшириш; мусобақаларни бошқариб борувчи ва ҳ.к. Мусобақалар шахсий, жамоалараро ва аралаш бўлиши мумкин.

Шахсий мусобақаларда иштирок этувчилар ўртасида ғолиблик ўрин учун беллашадилар; аралаш мусобақаларда ҳам ғолиб чиққан шахс аниқланади, ҳам ғолиб синф жамоаси аниқланади. Маълумки, соғлом, жисмонан бақувват, ҳартомонлама жисмоний ривожланган инсонни тарбиялаш учун ҳафтада 2 соат ўтиладиган жисмоний тарбия дарслари етарли эмас. Дарсдан ташқари спорт тўгараклари, соғломлаштириш гуруҳларини ташкил қилиш, ҳар хил ўйинлар, беллашувлар, спорт байрамлари, конкурслар ва шу кабиларни ташкил қилиш ва ўтказиш юқорида қайд этилган вазифаларга нисбатан жавоб бера олади. Шундай бўлар экан, бошланғич синф ўқитувчиларинималарни қила олади, ишларни нимадан бошлаши лозим? Биринчи навбатда ҳар бир ўқувчи мусобақаларда иштирок этиш учун тиббий кўригидан ўтиши керак. Фақат тиббий кўригидан ўтган, соғлом бола мусобақаларга қўйилиши мумкин. Иккинчидан, ҳар бир ўқитувчи ўзига ёрдамчилар тайёрлашалари лозим. Улар ҳакамлар сифатида ва бошқа ташкилий ишларда ёрдам берадилар. Бундай ёрдамчиларни юқори синф ўқувчиларидан танлаш мумкин. Сўнг мусобақа ўтадиган жойни, баённома ва бошқа майда қуролларни (байроқчалар, арқочалар, секундомер, метр, ҳашкаш, лопата ва ҳ.к.) ни тайёрлаш керак. Мусобақа байрам тарзда ўтиши мақсадга мувофиқдир. Бошланғич синф ўқувчилари билан қандай мусобақаларни ташкил қилиш ва ўтказиш мумкин? Бошланғич синф ўқувчилари билан биринчи навбатда мактабда жисмоний тарбия дастурининг бўлимлари асосида енгил атлетика (30м югуриш; 4 10м моксимон югуриш; турган жойидан ва югириб келиб узунликка сакраш; тўгридан югуриб келиб баландликка сакраш/эҳтиётлик билан/; коптокни узоққа ирғитиш); гимнастика; тортилиш; умбалоқ отиш ва куракларда тик туриш ва бошқалар; спорт ўйини; футбол; тўпни дарвозага тепиш; оёқ ва бош билан ўйнаш: баскетбол (тўпни 1-2 метр наридан корзинага тушириш; сузиш; шу жумладан шу болалар ёшига тўғри келадиган шашка ва шахмат, стол тенниси, бадментон ўйинларидан

мусобақаларни ташкил қилиш мумкин. Булардан ташқари айрим элементларидан ҳам мусобақалар ташкил қилиш мумкин. Масалан, арқон билан сакраш; жойидан ким узоққа сакраш ва ҳ.к.лар. Бундай мусобақаларни ўтказишнинг тарбиявий аҳамияти жуда катта. Намуна сифатида қуйида бир мусобақани ташкил қилиш ва ўтказиш методикаси баён этилади. Энг аввало шахсий биринчиликда энг яхши натижаларни аниқлаб, спорт мусобақаларида иштирок этувчи жамоаларни тузиш лозим, сўнг синфлараро мусобақалар ўтказилади. Шуни ҳам айтиш керакки, агарда фақат синф биринчилиги ўтказилса Низом ва спорт тақвими ёзилиши шарт эмас. Оғзаки эълон қилинади ва ўтказилаверади. Мактаб биринчилигида Низом ёзилади. Мисол, теннис бўйича 1-синф ўқувчилари ичида биринчилик. Бу мусобақани ўтказишдан олдин оғзаки эълон қилинади, тушунтирилади ва ҳар бир синф ўқитувчиси иштирок этувчиларни рўйҳатини тузадилар. Сўнг баённомалар тайёрлайдилар:

1-синф бўйича Ф.И.Ш т/с натижалар Жам и Урин Хужаев Р. 1 3:1 2:3 3:1 2:3 3:2 3:1 3:1 3:2 6 I Махмудов С. 2 1: 3 3:2 3:1 1:3 2:3 3:1 2:3 3:1 4 III-V Каримов Э. 3 3: 2 2:3 1:3 1:3 3:2 1:3 2:3 3:1 3 VI-IX Халилов Э. 4 1: 3 1:3 3:1 3:2 3:1 2:3 3:1 2:3 4 III-V Жалолов Т. 5 3: 2 3:1 3:1 2:3 1:3 1:3 2:3 1:3 3 VI-IX Юсупов К. 6 2: 3 3:2 2:3 1:3 3:1 3:2 3:2 3:2 5 II Сафаев О. 7 1: 3 1:3 3:1 3:2 3:1 2:3 3:1 2:3 3 VI-IX Жумаев Т. 8 1: 3 3:2 3:2 1:3 3:2 2:3 1:3 1:3 3 VI-IX Орипов А. 9 2: 3 1:3 1:3 3:2 3:1 2:3 3:2 3:1 4 III-V Спорт байрамларида иштирок этувчилар сони Низомда аниқ кўрсатилган бўлиб, айниқса бошланғич синфларда имкони борича кўпроқ бўлиши керак. Спорт байрами жараёнида мусобақалрни ўтказиш учун ёрдамчилар тайёрланади. Уларнинг вазифалари: протоколлар, секундомер, метр ва бошқа зарур нарсаларни тайёрлаш. Шу жумладан шу мусобақаларни Ўтказиш йўллари, усуллари ишлаб чиқилади. Она Ватаним – Гўзал юртим 1. Занжир ясаш (5 ўғил + 5 қиз) 10 мли масофада чизилган чизиқнинг икки томонида биттадан сават қўйилган. Ўйин бошлаш жойидаги саватда 10 та 60 см ли пластмасс гардишлар қуйилган, иккинчи саватга 9 та кичик коптоклар ташланган ҳар

бир жамоанинг биринчи турга ўйинчининг қулида биттадан кичик копток. Сигнал бўйича биринчи турган ўйинчилар саватдан гардишни олиб, гардиш билан сакраб олд томон югурадилар. Иккинчи сават олдига етганда гардишни ерга қўйиб ва ичига тушиб коптокни ўз жамоаси томон юмалатади. Пойлаб турган кейинги ўйинчи коптокни илиб олиб олдидаги саватдан гардишни олиб олд томон сакраб югуради ва биринчи иштирокчини олдига етканда гардишни ерга қўйиб ичига тушиб коптокни ўз жамоаси томон юмалатади сўнг қўлларни ёнга узатиб ўртоғини қўлини ушлаб туради. Ўйин шу таризда давом этади. Ҳамма 10 киши машқни бажариб бўлгандан кейин, коптокли саватга яқин турган бола саватдан копток ва ўзининг гардишини қўлига олиб қарама- қарши турган сават томон югуради ва 2 м етмасдан чизиқни босмасдан туриб коптокни саватга отади ва гардишни сават олдига қўяди тушмаса такрор отади (коптокни тушириш шарт) сўнг ўйин бошлаш чизиғи олдида туради. Копток саватга тушгандан кейин, иккинчи иштирок этувчи шу таризда ўйинни давом этади. Қайси жамоа олдин бўлса ғолиб хисобланади. Тайёрлов машқлар: гардиш билан турли машқларни бажариш: белида айлантириш, гардиш билан сакраш, гардиш юмалатиш, гардиш билан қаданмма-қадам босиб ўтиш; саватга кичик коптокни 1-1.5 – 2.0 – 2.5 м масофадан отиб тушириш; кичик копток билан турлича машқларни бажариш: деворга отиб илиш, деворга отилган копток ерга тушиб сапчиган копток устидан сакраш, ердан сапчиган коптокни илиб олиш, коптокни тепага отиб илиш, коптокни ўз атрофида ерга уриб юриш ва х.к. 2. Ким чаққон (5 ўғил + 5 қиз) 10 м масофада чизилган чизиқнинг бир томонидан 6 та тушаклар узунасига ёнма-ён ва чизиқ олдида сават қўйилган. Ҳар бир тушак ўртасида баландлиги 40-50 см бўлган 6 та ёй қўйилган. Чизиқнинг иккинчи томонидан ҳам сават қўйилган, сават ичида 10 та пуфланган пуфаклар. Сигналга асосан ҳар бир жамоадан биринчилари биринчи ёйни тагидан эмаклаб, иккинчи ёйни устидан ошиб ўтиб, учинчисини тагидан ваш у

кабилар ўтиб сават томон югуриб, саватдан бита пуфакни олиб орқа томон югурадилар ва жамоа олдида турган саватга пуфакни ташлайди сўнг биринчи турган болани кафтига уради. Шу таризда ўйин давом. Қайси жамоа олдин якунласа ғолиб ва энг чаққон болалар хисобланади. Тайёрлов машқлар: пуфак пуфлаш машқлари; акробатик машқлар; ғужанак бўлиб олдинга, орқага тебраниш ён томонларга думалаш; эмаклаб юриш ва буюмлардан ошиб ўтиш; ёйлар тагидан эмаклаб ўтиш ва устидан ошиб ўтиш; тез югуришлар. 3. “Хаккей?” 8 м масофа бўйлаб 6 та буюмлар қўйилган (тўлдирма тўп, байроқча, кегли ва х.к) ва 8 м ли масофа чизиғининг охирида вартикал чизиқдан 1.5-2 м олд томонда дарвозалар қуйилган. Масофани бошланишдаги вартикал чизиқ олдида биттадан клюшка ва теннис коптоги. Сигналга асосан ҳар бир жамоасида биринчилари клюшка билан коптокни буюмлараро юмалатиб жарима чизиғидан дарвозага урадилар. Дарвозага тушмаса такрор уриш керак. Тушгандан сўнг аксинча ҳаракат билан орқага қайтадилар ва кейинги ўйинчига топширадилар. Ўйин шу тарзда давом этади. Биринчи тугатган жамоа ғолиб чиқади. Тайёрлов машқлар: кичик коптокни 2-3 м масофадан клюшка билан деворга уриш; жуфт-жуфт бўлиб бир-бирига ҳар хил (1-2-3 м) масофадан уриш ва илиш; кичик коптокни клюшка билан ҳар хил йўналишда олиб юриш; коптокни дарвозага ҳар хил масофаларда уриб тушириш. 4. “Ким олдин?” 10 м ли масофа бўйлаб чизилган чизиқнинг икки уч томонида вертикал чизиқ чизилган. Жамоа олдидаги чизиқда иккитадан тўп (футбол, волейбол) ҳам ўтирғичда харифлар қўйилган. Сигналга асосан ҳар бир жамоадан биринчи турган ўйинчилари ўтирғичдан битта харифни олиб (ўғил) футбол тўпини оёғи билан тепиб ёки (қиз) волейбол тўпини қуллари билан ерга уриб олд томон юрадилар ва масофа охирида турган илмоғларга харифни осадилар, сўнг орқага олдинга ҳаракат билан югурадилар ва кейинги турган ўз жамоа аъзосида узатади. Шу таризда ўйин давом этади. Ўйин охирида илмоқларда

“Она Ватаним – Гўзал юртим” сўзлар ёзилади. Биринчи тугатган жамоа ғолиб хисобланади. Тайёрлов машқлар: футбол тўпини оёқ билан бир-бирига узатиш; тўпни тўгри чизиқ бўйлаб тепиб юриш; тўпни буюмлараро тепиб юриш; тўпни бир-бирига узатиш; тўпни ерга чап ва ўнг қул билан уриб юриш; буюмлар аро тўпни олиб юриш. 5 “Қадамма-қадам” 10 м ли масофа бўйлаб чизилган чизиқнинг бошланиш томонида 2 та гардиш иккинчи томонида илғичлар. Ҳар бир жамоадан биринчи турган ўйинчилари гардишни ёнма-ён қуйиб қадамлаб масофа бўйлаб ўтадилар ва илғич олдида қўйилган харифлардан биринчи илмоққа осадилар ҳамда икала гардишни олиб орқага қайитадилар ва кейинги ўз жамоаси ўйинчисига топширади. У ўйинчи ҳам гардишларни олиб ёнма-ён қуйиб қадамма-қадам босиб илғичлар олдига ўтади ва иккинчи харифни олиб биринчи осилган харифни ёнига осиб иккала гардишни олиб ўз жамоа томон югуради ва кейинги ўйинчига топширади. Ўйин шу таризда давом этади. Охирги ўйинчи охирги харифни осганда “Олимпиада-Ўзбекистон” сўзлар ёзилади. Қайси жамоа олдин хатосиз ёзиб бўлса ғолиб хисобланади. Бу ўйинда хатолар ҳам хисобга олинади. Ҳар битта хато ёзилишига 1 очко жарима берилади. Тайёрлов машқлар: гардиш билан турли машқлар бажариш; югуриш, сакрашла, думалатиш; ҳар хил конкурслар ва эстафеталар; харифлардан сўзлар ясаш конкурси; тез югуришлар. 6. “сакровчилар” гардиш билан сакраб олдтомон югурадилар ва қарама-қарши чизиқ олдида қўйилган буюмлардан бирини олиб гардиш билан орқага қайитадилар. Гардишни кутиб турган ўйинчига берилади, буюм эса чизиқ олдида қўйилади. Шу тарзда ўйин давом этади. Қайси команда хатоларга йўл қўймасдан ўз жамоасига тегишли хамма буюмларни олиб ўтса шу жамоа ғолиб чиқади. Тайёрлов машқлар: гардиш билан бажариладиганҳар хил машқларни такрор бажариш.

7. “Расм чизиш”. Иштириок этувчилар 5 ўғил ва 5 қиз 10 м масофанинг бир томонида чизиқ олдида иккала жамоалар турадилар. Иккинчи томонидаги чизиқ орқасида эртак қахромонлари асосида расмли кублар қўйилган. Ҳар бир жамоадан иштирок этувчи югуриб бориб битта кубни қўяди, иккинчиси давом этади ва шу кабида ўйин давом этади, қайси жамоа расмни хатосиз биринчи бўлиб ясалса ғолиб чиқади. Тайёрлов машқлар: кублар билан ҳар хил эстафета, конкурслар, тез югуришлар ўтказиш. 8. Катта эстафета. Жамоа 10 кишидан иборат бўлиб 5 ўғил ва 5 қиз болалардир. Масофани бир томонида жамоалар, иккинчи томонида 5 та гардиш, 5-қўғирчоқ, 5-қўғирчоқ кийими, 5-стулчалар. Ҳар бир жамоадан биринчи турган иштирокчилар масофа бўйлаб югуради ва чизиққа еткандан сўнг бир гардишни олиб чизиқдан 1 м нарига қўяди ва ўз жамоа томон югуради. Қўлини узатиб турган ўйинчини қулига уриб эстафетани топширади. Иккинчи ўйинчи ўйинни давом этади. Чизиққача югуриб бориб, битта гардишни олиб олдинги ўйинчи қўйган гардишдан яна 1 м нарига гардишни қўяди ва орқага жамоа томон югуриб кейинги ўйинчига эстафетани топширади. Шу тарзда ўйин давом этади 5 гардишлар оралиғи 1 м ёнма-ён қўйилгандан кейин, шу усулда навбати билан гардиш ичларига биттадан стулчиклар қуйилиб чиқилади, сўнг ҳар бир стулга биттадан қўғирчоқлар ўтказилади. Қўғирчоқларни ўтказишдан олдин унинг кўйнагини кийинтириш лозим. Энди ўйин аксинча ҳаракатлар билан бошланади. Ҳар бир ўйинчи навбатма-навбат югуриб бориб стулчадан қўғирчоқни олиб кўйнагини ечиб чизиқ олдига (дастлабки жойига) қўяди ва эстафетани кейинги ўйинчига топширади. Шу тарзда стулчиклар, гардишлар дастлабки ўз жойига йиғиб қўйилади. Биринчи бўлиб йиғиштириб қўйган жамоа устин чиқади. 9. Ким узоққа сакрайди? Иштирок этувчилар 5 ўғил ва 5 қиз болалар. Жамоа аъзолари кетма-кет турган жойидан узунликка сакрайдилар. Лекин, иккинчи ўйинчи биринчи узунликка тушган чизиқдан бошлайди. Бу сакраб

тушган чизиқдан 3 ўйинчи сакрайди ваш у каби давом этилади. Жамоанинг ҳамма азолари сакраб бўлгандан сўнг умумий натижа ўлчанади. Узоққа сакраган жамоа ғолиб чиқади.

Похожие

Мусобақаларни ташкил этиш ва ўтказиш

Жисмоний тарбия байрамини ташкил қилиш ва ўтказиш методикаси

Жисмоний тарбия байрамларини ташкил қилиш ва ўтказиш хусусиятлари

Мусобақани ташкил қилиш, мусобақани ўтказиш ва ҳакамлар хайъати

Спорт мусобақаларини байрамларини ташкил қилиш ва ўтказиш қонун-қоидалари