Issiqlik almashinuv apparatlari xaqida umumiy ma’lumotlar - Тепловая инженерия - Рефераты

Issiqlik almashinuv apparatlari xaqida umumiy ma’lumotlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

233.5 KB

Issiqlik almashinuv apparatlari xaqida umumiy ma’lumotlar Reja: 1. Issiqlik almashinuv usuliga qarab. 2. Issiqlik almashinuv apparatlarini h isoblash. 3. О‘rtacha temperatura bosimini hisoblash

Issiqlik tashuvchini qizdirish yoki sovitish uchun m о‘ ljallangan qurilma issiqlik almashinuv apparati ( IAA ) deyiladi . Issiqlik tashuvchi sifatida suyuqlik yoki gaz ishlatiladi . Issiqlik tashuvchilar isituvchi va isitiladigan tashuvchilarga b о‘ linadi . Masalan , qozon ichida qizigan gaz isituvchi issiqlik tashuvchi , qozondagi suv esa isitiladigan issiqlik tashuvchi xisoblanadi . Isitish radiatoridagi suv isitgichi isiqlik tashuvi , xonaga issiqlikni tarqatadigan xavo esa , isitiladigan issiqlik tashuvchi xisoblanadi . IAA lariga bug ‘ qozonlari , kondensatorlar , bug ‘ qizdirgichlar , xavo isitgichlar , markaziy isitish asboblari , radiatorlar va shu kabilar misol b о‘ la oladi . IAA lari о‘ zining shakli va о‘ lchamlari bilan xamda ishlatilayotgan ishchi jismi bilan bir - biridan katta farq qiladi . IAA lari xilma - xil b о‘ lsada , issiqlik xisobining asosiy qoidalari ular uchun umumiy b о‘ lib qoladi . IAA lari texnikada nixoyatda keng tarqalgan , xozirgi vaqtda ularning aniq bir tasnifi y о‘ q . Quyida keltirilgan tasnif eng k о‘ p q о‘ llanilayotgan IAA lariga ta ’ luqlidir . IAA larini quyidagi belgilariga qarab tasniflash mumkin. Issiqlik almashinuv usuliga qarab Aralashtirgichli. Bunday IAA larida issiq va sovuq issiqlik tashuvchi bir-biriga bevosita tegadi va keyin aralashib ketadilar. Masalan, qozon agregatidan chiqadigan yuqori temperaturali bug‘ yo suv sovuq yoki iliq suv bilan aralashtiriladi, s о ‘ngra iste’molchilarga uzatiladi. Bunday IAA lariga gradirnyalar, deaeratorlar, skrubberlar va boshqa qurilmalar kiradi. Gradirnyada (1-rasm) minoradan yomg‘irdek tushayotgan suv xavo bilan aralashadi va natijada suv soviydi, xavo esa isib yuqoriga k о ‘tariladi. Rekuperativli bunday IAA larida issiqlik ajratuvchi devor ( odatda metall) orqali uzatiladi. Bunday apparatlarga bug‘ generatorlari, bug‘ qizdirgichlari, suv isitgichlari, xavo isitgichlari va turli xil b о ‘g‘latgich apparatlari kiradi. Xozirgi paytda rekuperativ apparatlar eng k о ‘p tarqalgan. Ular tuzilishi juda sodda, ixcham va issiqlik tashuvchilarning temperaturasini xar doim о ‘zgarmasligini ta’minlaydi.

Rekuperativ apparatlar asosan metaldan ishlangan. Temperaturasi 400-450 0 S b о ‘ladigan issiqlik tashuvchilar uchun esa quvurlar uglerodli p о ‘latdan, temperaturasi 500-700 0 S b о ‘ladigan issiqlik tashuvchilar uchun esa legirlangan p о ‘latdan tayyorlanadi. 1-rasm. 1-suvni keltirilishi; 2-suvni olib ketilishi; 3-taqsimlash tarnovi; 4- sug‘orish qurilmasi; 5- basseyn. Regenerativli. Bunday IAA larida isitish (yoki sovutish) sirtining о ‘zi vaqt- vaqti bilan gox issiq, gox sovuq issiqlik tashuvchi bilan yuvilib turiladi. 2-rasm. 1-ichki quvur; 2-tashqi quvur; 3- ulash patrubkasi; 4- egilgan joy; 5- 6- birinchi issiqlik tashuvchining kirishi va chiqishi; 7-8- ikkinchi issiqlik tashuvchini kirishi va chiqishi.

3-rasm.1-rotor vali; 2- pastki va yuqoridagi podshipniklar; 3- elektrodvigatel; 4- tiqilgan narsa; 5- tashqi qо‘zg‘almas g‘ilof; 6-7 zichlagichlar; 8- xavoning chiqib ketishi; 9- gaz patrubkalari. Dastlab regenerator panellaridan qizigan issiqlik tashuvchi domno va marten pechlari, vagrankalar va boshqalardagi yonish maxsulotlari yuboriladi. Regeneratorlarning isitish sirti qizigan gazlardan issiqlik olib isiydi, s о ‘ngra bu issiqlikni sovuq issiqlik tashuvchiga beradi. Bunday IAA lariga zamonaviy qozon agregatlarining xavo isitgichlari misol b о ‘la oladi ( 3-rasm). Texnologik vazifasiga qarab: Xavo isitgichlar (3-rasm); deaeratorlar; bug‘ qizdirgichlar; bug‘ generatorlari va sh.k. Issiqlik tashuvchilar xarakat y о ‘nalishiga qarab. T о ‘g‘ri oqimli (4-rasm, a); qarshi oqimli (4-rasm, b); k о ‘ndalang oqimli (4- rasm, v); aralash oqimli (4-rasm, g); k о ‘plab k о ‘ndalang oqimli (4-rasm, d);

4-rasm. IAA larida issiqlik tashuvchilarning xarakatlanish sxemasi. Issiqlik tashuvchilar turiga qarab: Suv-suvli (2-rasm); bug‘-suvli; suv-xavoli (1-rasm) gaz xavoli (3-rasm); yog‘-xavoli. Materialning turiga qarab: p о ‘latli IAAlari; ch о ‘yanli IAAlari, bular korroziyaga chidamli va nisbatan arzon, lekin mustaxkamligi p о ‘latdan past; grafitli IAAlari – bular kimyoviy agressiv muxitda ishlatiladi; shishali, sopolli, q о ‘rg‘oshinli, plastmassali IAA lari xam kimyoviy muxitlarda q о ‘llaniladi. Issiqlik almashinuv sirtiga qarab: Silliq (tekis) quvurli, bunday IAA lari eng k о ‘p tarqalgan. О ‘z navbatida tekis quvurlar t о ‘g‘ri (2-rasm), U-simon, spiralsimon, buramasimon (4-rasm) va boshqa shakllarda b о ‘lishi mumkin. Qovurg‘ali IAAlari, plastinkasimon IAA lari – bular isitish yuzasining ikkala tomonida issiqlik berish koeffitsiyenti bir xil b о ‘lganda q о ‘llaniladi. Issiqlik tashuvchilarning yurish soniga qarab: bir y о ‘lli va k о ‘p y о ‘lli IAA lari. Isitish sirtlarini joylashishiga qarab: Quvur ichida quvur (2-rasm), g‘ilof quvurli. Ishlash davriyligiga qarab: Muntazam ishlaydigan va vaqti-vaqti bilan ishlaydigan IAA lari. Asosiy texnologik jarayonlarni amalga oshirish q о ‘layligi tufayli muntazam ishlaydigan IAA lari keng q о ‘llaniladi.

Issiqlik almashinuv apparatlarini xisoblash. IAA larini xisoblashdan asosiy maqsad issiqlik almashinuv yuzasini, issiqlik tashuvchilarning parametrlarini, issiqlik tashuvchilarning eng muvofiq sarfini va ularning tezligini, xamda apparatning eng muvofiq о ‘lchamlarini aniqlashdan iboratdir. IAA larini xisoblashda issiqlik balansi tenglamasi va issiqlik uzatish tenglamasi asosiy xisoblanadi. Issiqlik uzatish tenglamasi:  1 2 Q kF t t   (1) Bunda Q - issiqlik oqimi, Vt; k- issiqlik uzatish koeffitsiyenti, Vt/(m 2 . K); F - issiqlik almashinuv yuzasi m 2 ; t 1 va t 2 – mos ravishda issiq va sovuq issiqlik tashuvchilar temperaturasi Issiqlik balansi tenglamasi: 1 1 2 2 Q m h m h     yoki     1 2 1 1 1 1 2 2 2 2 ( , p p Q V p c t t V p c t t         (2) bu yerda 1 1V p va 2 2V p - issiqlik tashuvchilarning massaviy sarfi kg/s; 1 pc va 2 pc va – suyuqlikning t  dan t  gacha temperatura oralig‘idagi о‘rtacha issiqlik sig‘imi; 1t va 2 t suyuqlikning apparatga kirishdagi temperaturasi: 1 t va 2t suyuqlikning apparatdan chiqishdagi temperaturasi. pVpc W  kattalikni suv ekvivalentni deb aytiladi. Oxirgi tenglamani e’tiborga olib (2) tenglamani quyidagicha yozish mumkin.     1 1 2 2 2 1 / /t t t t W W        (3) bunda 1 2W ва W issiq va sovuq suyuqliklarning suv ekvivalentlari. Demak, IAA da issiq va sovuq issiqlik tashuvchilar temperaturalarining о ‘zgarishi suv ekvivalentlariga teskari proporsional b о ‘lar ekan. 1 2 2 1 / /dt dt W W  Issiqlik uzatish tenglamasini (1) keltirib chiqarishda issiqlik tashuvchilarning temperaturasi apparatda о ‘zgarmaydi deb xisoblangan.

Xaqiqatda esa issiqlik tashuvchilarning tempearturasi apparatda о ‘zgarmaydi debhisoblangan. Haqiqatda esa issiqlik tashuvchilarning apparatdan о ‘tish vaqtida temperaturalari о ‘zgaradi, bundan tashqari temperatura о ‘zgarishiga suyuqlikning harakatlanish sxemasi va suv ekvivelantlari katta ta’sir qiladi. 5-rasm. Issiqlik tashuvchilarning t о ‘g‘ri oqimli harakatda temperaturalarining о ‘zgarishi. 6-rasm. Issiqlik tashuvchilarning teskari oqimli harakatda temperaturalarining о ‘zgarishi. 5-rasmdan k о ‘rinib turibdiki, t о ‘g‘ri oqimda sovuq issiqlik tashuvchining oxirgi temperaturasi xar doim qaynoq issiqlik tashuvchining oxirgi temperaturasidan past b о ‘ladi. Qarshi oqimda (6-rasm) sovuq issiqlik tashuvchining temperaturasi qaynoq issiqlik tashuvchining temperaturasidan ancha katta b о ‘lishi mumkin. Demak, qarshi oqimli apparatlarda sovuq issiqlik tashuvchining temperaturasini, t о ‘g‘ri oqimli apparatdagiga qaraganda yuqoriroq k о ‘tarish mumkin ekan. Bundan tashqari, rasmlardan k о ‘rinib turibdiki, temperatura о ‘zgarishlari bilan bir qatorda suyuqliklar temperaturalari farqi Dt ham о ‘zgaradi.

t va k kattaliklarni faqat elementar yuzi chegarasida о ‘zgarmas deb hisoblash mumkin. shuning uchun elementar dF yuza uchun issiqlik uzatish tenglamasi faqat differensial shaklda t о ‘g‘ri b о ‘ladi: dQ kdF t   (4) Butun F yuza b о ‘ylab uzatilgan issiqlik oqimi (4) tenglamani integrallashdan aniqlanadi:0 F ypm Q kdF t kF t      (5) Bunda ypmt -butun isitish buylab temperaturaning о ‘rtacha logarifmik bosimi. Agar issiqlik uzatish koeffitsiyenti issiqlik almashinuv yuzasi buylab ancha о ‘zgarsa, u holda uning о ‘rtacha qiymati olinadi: 1 1 2 2 1 2 .... ... n n ypm nF k F k F k k F F F      U holda k urt = const b о ‘lganda (5) tenglama quyidagi k о ‘rinishga keladi: 0 F ypm ypm ypm Q k tdF ёки Q k t F     О ‘rtacha temperatura bosimini hisoblash Agar issiqlik tashuvchilar temperaturalari t о ‘g‘ri chiziq b о ‘yicha о ‘zgarsa u holda о ‘rtacha temperatura bosimi temperaturalarning ortacha arifmetik qiymatlarining ayirmasiga teng b о ‘ladi: 1 1 2 2 ( ) / 2 ( ) / 2 ypmt t t t t          (6) Biroq ishchi suyuqliklar temperaturasi о ‘zgarishi t о ‘g‘ri chiziqli b о ‘lmaydi. Shuning uchun (6) tenglamani temperaturalar uncha katta о ‘zgarmagan hollarda q о ‘llash mumkin. Kattalikni t о ‘g‘ri oqim uchun, chiziqli b о ‘lmagan о ‘zgarishi uchun aniqlaymiz. Ihtiyoriy olingan A kesimda qaynoq issiqlik tashuvchining temperaturasi t  , sovuq issiqlik tashuvchining temperaturasi t  b о ‘lsin. Ularning farqi quyidagicha b о ‘ladi: t t t   (7)

dFelementar yuzadan uzatilayotgan issiqlik miqdorini quyidagi tenglamadan aniqlaymiz: dQ kdF   (8) dQ issiqlik uzatilganda qaynoq issiqlik tashuvchining temperaturasi dt ga pasayadi, sovuq issiqlik tashuvchining temperaturasi esa dt ga k о ‘payadi, u holda: 1 2 1 2p p dQ m c dt m c dt     yoki 1 1pdQ dt m c  va 2 1pdQ dt m c  (7) tenglamani differensiallab unga dt va dt larni qiymatini q о ‘yamiz va quyidagini hosil qilamiz? 1 2 1 2p p dQ dQ d m c m c   yoki 1 2 1 2 1 1p p d dQ m c m c   1 2 1 2 1 1p p n m c m c          deb о ‘ylaymiz, u holda /dQ d n   (9) dQ ning ifodasini (9) tenglamaga q о ‘yamiz: / d n kdF   yoki / d kdFn   (10) Agar p va k kattalik о ‘zgarmas b о ‘lsa, u holda (10) tenglamani 1 11 2 ( ) t t    dan 1 2 2 ( ) t t      gacha va 0 dan F gacha integrallab quyidagini topamiz: 1 2 0 / c F cd nk dF      yoki 1 2 1 / n nkF  

bundan   1 21 / /n n kF      (11) (9) tenglamani integrallaymiz: 1 2 ( ) /Q n    (12) va unga (11) tenglamadan p ning qiymatini q о ‘yamiz. 1 2 1 2( ) / (1 / ) Q n           (13) (13) tenglamadagi ypmt kattalikni temperaturaning о ‘rtacha logarifmik bosimi deb aytiladi. T о ‘g‘ri oqimli IAA lar uchun 1 2 1 2 1 2 1 2( ) ( ) / 2, 3 g[( ) ( )] ypmt t t t t l t t t t                 (14) Xuddi shunday y о ‘l bilan qarshi oqimli IAA lari uchun ypmt aniqlanadi. 1 2 1 2 1 2 1 2( ) ( ) / 2, 3 g[( ) ( )] ypmt t t t t l t t t t                 (15) Qarshi oqimli IAA larining ypmt qiymati t о ‘g‘ri oqimli IAA larining ypmt qiymatidan har doim katta b о ‘ladi. Shuning uchun qarshi oqimli IAA lari о ‘lchamli kichik b о ‘ladi. IAA larning tejamliligi uning foydali ish koeffitsiyenti (F.I.K) orqali aniqlanadi. F.I.K. sovuq issiqlik tashuvchini isitish uchun sarrflangan qaynoq issiqlik tashuvchining issiqlik ulushini k о ‘rsatadi. IAA larining issiqlik balansi odatda quyidagi k о ‘rinishda ifodalanadi: 1 2 3 xиc Q Q Q Q    va 1 2 3 100%q q q    Bu yerda Q xis – qaynoq issiqlik tashuvchi atrof muhit temperatruasigacha sovutilganda u berishi mumkin b о ‘lgan issiqlik miqdori; Q 1 -sovuq suyuqlikni isitish uchun sarflangan issiqlik miqdori; Q 2 – IAA dan chiqayotgan qaynoaq suyuqlik bilan isiqoik isrofi; Q 3 - atrof muhitga issiqlikni isrof bulishi. Quyidagi 1 1 100% , % xucQ q Q     Nisbatini IAA ni F.I.K. deyiladi.

Foydalanilgan adabiy о tlar : 1. Bkalastov A.M, Udo`ma P.G., Gorbеnko V.A., Proеktirovaniya, montaj i ekspluatatsiya tеplomassoobmеnno`x ustanovok- M. Enеrgiya. 1981 g. 329 str. 2. Solodov A.P. Printsipo` t е plo i massoobm е na. M. MEI 2002 g. 96 str. 3. Kuzma-kichta Yu. A. Mеtodo` intеnsifikatsii tеploobmеna. –M., MEI 2002 g. 112 str. 4. Tsvеtkov F.F., Soloxin V.I. Tеploobmеn izluchеniеm. Zadachi i uprajn е niya. - M., 2003 g. 64 str. 5. Popov S.K. Morozov I.P. Rasch е tno е issl е dovani е t е plot е xnologich е skix prots е ssov i ustanovok. –M, MEI 2001 g. 50 s.

Похожие

Issiqlik almashinuv apparatlari

Issiqlik almashish apparatlari

Issiqlik tashuvchilar

Moddalarda issiqlik massa almashinuvi

Tabiiy konveksiyada issiqlik berilishi