Issiqlik tashuvchilar - Тепловая инженерия - Рефераты

Issiqlik tashuvchilar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

116.5 KB

Issiqlik tashuvchilar Reja: 1. Asosiy tushunchalar 2. Rekuperativ (sirtiy) issiqlik almashinish qurilmalari 3. Issiqlik almashinish qurilmalarini tanlashdagi aniqlovchi omillar

Issiqlik tashuvchilarni belgilangan maqsadi, agregat xolati va xarorat va bosimlarning kо‘lam chegaralari bо‘yicha tavsiflanadilar. Issiqlik tashuvchilarni maqsadi bо‘yicha isituvchi issiqlik tashuvchi, sovituvchi issiqlik tashuvchi yoki sovuqlik tashuvchi, oraliq issiqlik va sovuqlik tashuvchilar, xlodoagent (sovitkich sikllarida ishchi jism), quritish agenti va hok. deb ataladi. Issiqlik almashinish qurilmalari issiqlik texnologik va energetik qurilmalarda qо‘llaniladigan issiqlik tashuvchilar qattiq, suyuq va gazsimonlarga bо‘linadi. Qattiq issiqlik tashuvchilar 8-12 mm diametrli sharik shaklida va undan kichik pо‘lat, chо‘yan, keramzit, karboun, kaolin, alyumin oksidi, magniylarning mayda bо‘laklarida bо‘lib ular yuqori haroratli neftni qayta ishlash jarayonida, metallurgiya va boshqa sanoat soxalarida gazlarni qizdirish, suv bug‘ini va harorati 1000-2000 0 S gacha bо‘lgan organik suyuqliklar bug‘ini qizdirish uchun qо‘llaniladi. Qattiq issiqlikbardosh issiqlik tashuvchilar qо‘zg‘almas, uzatuvchi issiqlik almashgichlarda yoki mavhum qaynash qatlamida foydalaniladi. Suyuq isiqlik tashuvchilar juda xilma xildir. Ularga oddiy va og‘ir suv, mineral moylar, definil, defenil efir, defenil aralashmasi, kremniy organik birikmalari, metal eritmalari, qotishmalar va tuzlar (simob, litiy, kaliy, natriy va boshqalar). Suyuq issiqlik tashuvchilarning harorati issiqlik almashinuv qurilmalarida gazsimon muhitlarga qaraganda kam о‘zgaradi, chunki suyuqliklarning yuqoriroq solishtirma issiqlik sig‘imiga egaligi sabablidir. Suyuqliklarning qaynashida va toza bug‘larning kondensatsiyalanishida ularning harorati о‘zgarmaydi. Bu holat issiqlik jarayonlarini boshqarishni acha yengillashtiradi. Zarur bо‘lganda fazoviy о‘zgarishlarga qaraganda yuqoriroq issiqlik oqimlari zichliklarini ta’minlash uchun kimyoviy ta’sirlanadigan moddalardan foydalailadi, chunki ta’sirlanishning issiqlik effektlari bu xosil qilishning yashirin issiqligidan taxminan 10 karra yuqoriroqdir.

Qorni (muzni) tuz (Nacl, Cacl va boshqalar) bilan aralashtirganda, qorning bir qismi issiqlik yutib eriydi va aralashmaning xarorati pasayadi. Bunday holatni turli moddalarni sovitish uchun foydalaniladi. Eng kо‘p issiqlik tashuvchilar bо‘lib suv bug‘i, issiq va sovuq suv, yoqilgan va tutun gazlar, xavo xisoblanadi. Bu ma’lum darajada ularning oson va bemalol topilishi, zaxarsizligi va arzonligi boisdir. Gazsimon issiqlik tashuvchilar asosan texnikada qо‘llaniladi. Ularga quyidagi issiqlik tashuvchilar kiradi: havo, tutun gazlari, azot, is gazi, oltingugurt ikki oksidi, vodorod, geliy, suv bug‘lari va boshqa moddalar. 2000 0 S dan yuqori haroratlarda past haroratli plazma deb ataluvchi gazlar qо‘llaniladi. Gazsimon issiqlik tashuvchilarni tashish, suyuqlik issiqlik tashuvchilarni tashishga qaraganda energiya sarflari yuqori, chunki katta massaviy va ayniqsa hajmiy sarflarga egalidir. Shuning uchun tutun gazlarini, masalan, bir necha 100 metrga bosim ostida suv bug‘ini о‘nlab kilometrgacha masofaga, suvni esa о‘nlab va yuzlab kilometrgacha tashiladi. Yuqori bosimlarda gaz va bug‘larning hossalari, ularning harakat tezliklar va texnik iqtisodiy kо‘rsatkichlari suyuqliklarning xuddi shunday xarakteristikalariga yaqinlashadi. Quvurlar va qizitish sirti yuzalarining namunaviy yemirilishini oldini olish uchun changli oqimlarni harakatlanish tezliklari 10-12 m/s dan oshmasliklari lozim. Rekuperativ (sirtiy) issiqlik almashinish qurilmalari Sirtiy IAQ larida issiqlik eltgichlar devor bilan ajratilgan bо‘lib, ularda bir muxitdan ikkinchisiga issiqlik ushbu devor orqali uzatiladi. Konstruksiyasiga kо‘ra sirtiy IAQ lari qobiq –quvurli, zmeyevikli, plastinali, spiralsimon, qirrali, g‘ilofli, blok-grafitli va maxsus IAQ lariga bо‘linadi. Qobiq-quvurli IAQlari xalq xо‘jaligining turli soxalarida eng keng tarqalgan va kо‘p ishlatiladigan turidir.

1-rasm. Vertikal, bir yо‘lli qobiq-quvurli issiqlik almashinish qurilmasi. 1-qobiq; 2-teshikli panjara; 3-isituvchi quvurlar; 4-patrubok; 5-qopqoq. Quyidagi rasmda quvurlarning qо‘zg‘almas teshik panjaradi, yuir yо‘lli, vertikal qobiq –quvurli IAQ si tasvirlangan. Ushbu qurilma silindr qobiq 1 va ning ikki chekkasiga isituvchi quvurlar 3 maxkamlangan teshikli panjara 2 lardan tarkib topgan. Quvurlar о‘rami IAQ sining butun xajmini ikkiga bо‘ladi: 1) quvur bо‘shlig‘i; 2) quvurlararo bо‘shliq. Teshikli panjara 2 lar silindrik qobiq 1 ga nayvandlash usulida maxkamlanadi. Issiqlik eltgichlar kirishi va chiqishi uchun silindrik qobiq 1 va qopqoq 5 larda patrubkalar о‘rnatilgan. Issiqlik eltgichlardan biri, masalan suyuqlik, quvurlar bо‘shlig‘iga yо‘naltirilsa, u quvurlar orqali о‘tib qopqoqning patrubkasidan chiqib ketadi. Boshqa issiqlik eltgich oqimi esa, masalan bug‘, quvurlararo bо‘shliqqa yо‘naltiriladi, isituvchi quvurlar tashqi yuzasiga о‘z issiqligini beradi va suyuq agregat xolati (kondensat) ga aylanib qobiqning pastki patrubkasidan chiqazib yuboriladi. Muxitlar orasidagi IA jarayoni quvurlar orqali amalga oshiriladi. Isituvchi quvurlar teshikli panjaraga payvandlash, razvalsovka usullarda maxkamlanadi. Kо‘pincha, isituvchi quvurlar pо‘lat, legirlangan pо‘lat, mis, latun, titan yoki boshqa materiallardan tayyorlanishi mumkin.

Isituvchi quvurlar 3 ni teshikli panjaralar 2 da maxkamlashning eng keng tarqalgan usuli bu oddiy razvalsovkadir. Valsovka nomli asbobda radial yо‘nalishda xosil qilinadigan kuch ta’sirida quvur deformatsiyaga uchrab, teshikli panjaraga zichlanadi va maxkamlanadi. Quvur о‘ramining tо‘r pardaga mustaxkam joylashtirishga erishish uchun teshikli panjarada eni 2...3,% mm va chuqurligi 0,4...1,0 mm li ikkita xalqasimon ariqcha qilinadi. Undan tashqari, quvurlarni teshikli panjaralarga payvandlash, kavsharlash, salnik yordamida xam maxkamlash mumkin. Salnik yordamida zichlash murakkab va qimmat. Bu usulda maxkamlash muxitlar xaroratlari farqi katta bо‘lganda, quvurlarning bо‘ylama siljishiga imkon beradi, ammo bunda zichlanishi buzilmaydi. Quvurning kirish qismini konussimon razvalsovka qilishi, maxalliy qarishilik yoki ularning uchlari issiqlik ta’sirida о‘ta isib ketish xollari yuz beradigan bо‘lsa, unda quvurlarning uchi albatta teshikli panjaraga payvandlanishi zarur. Payvandlash choki chо‘ktirilgan, valik va ariqchada valik qoladi, xamda ariqcha va tishli kо‘rinishlarda bо‘lishi mumkin. Odatda, qalin devorli quvurlarni payvandlash maqsadga muvofiq. Agar, quvurlar kuchlanish ostida ishlatiladigan bо‘lsa, portlatib payvandlash tavsiya etiladi. Ushbu usulda quvurlarni maxkamlash uchun portlatish zaryad quvvati katta, teshikli panjaraning tashqi yuzasi razzenkovka qilishini va panjara tashqarisiga quvur uchlari kо‘p chiqib turishi kerak. Bu usulda quvur teshikli panjaraga о‘ta mustaxkam xolatda biriktiriladi. Agar, quvurning bir uchi panjaraga ushbu usulda portlatib payvandlansa, ikkinchisi uchi esa portlatib razvalsovka qilinsa, eng yuqori mustaxkamlikka erishsa bо‘ladi. Issiqlik almashinish qurilmalarini tanlashdagi aniqlovchi omillar IAQ lari quyidagi kо‘rsatkichlar bо‘yicha tavsiflanadi: konsruksiyaning axamiyati, tashqi о‘lchami, massasi, xizmat kо‘rsatishida qulaylik, issiqlik almashinish sharoiti, gidrodinamik FIK, chidamliligi, kо‘rinishi, bundan tashqari issiqlik unumdorligi, jarayonning xaroratli sharoitlari, issiqlik tashuvchilarning fizik-kimyoviy tarkibi, jarayonning muqimligi va boshqalar.

IAQ larini tayyorlash uchun turli metallar (temir, ch о ‘yan, alyuminiy) va ularning qotishmalari ishlatiladi. Eng k о ‘p p о ‘lat ishlatiladi. Tarkibida kam miqdorda uglerodni ushlagan p о ‘latlar yaxshi qoliplanishi xossasiga ega, biroq qiyinlik bilan kesiladi. P о ‘lat tarkibiga legirlovchi elementlar (xrom, nikel, kremniy va boshqalar) q о ‘shilsa, uning sifati yaxshilanib, aloxida xossalarga ega b о ‘lib qoladi. Masalan, xrom p о ‘latning mexanik, yemirilishiga va koroziyaga bardoshlik xossalarini yaxshilaydi; nikel esa mustaxkamligi va egiluvchanligini oshiradi; kremniy q о ‘shilgan p о ‘latning о ‘tga chidamliligi kuchayadi. Oddiy p о ‘latlar (ST.3) ortiq bosim bilan (6 mPa gacha) ish muxitlari xaroratlari –30 0 S dan +425 0 S b о ‘lganda IAQ lari tayyorlash uchun ishlatiladi. Ancha qiyin shart sharoitlar uchun qurilmalar tayyorlash maqsadida sifati yaxshilangan uglerodli p о ‘latlar ishlatiladi. Issiqlikka chidamlilik va mustaxkamlikni oshirish uchun kam ligerlangan p о ‘latlar ishlatiladi, bunday materiallardan tayyorlangan qurilmalarni ish muxiti xaroratlari –70 0 S dan + 550 0 S gacha о ‘zgargan paytda ishlatiladi. Qurilmalarning kislotaga bardoshligini va о ‘tga chidamligini oshirish uchun xrom – nikelli p о ‘lat markalari ishlatiladi. Qobiq – quvurli issiqlik almashgichlar suyuqlik va gazsimon muxit uchun isitkich, kondensator va bug‘latkich sifatida ishlatiladi. Umumiy maqsadlar uchun qobiq quvurli IAQ lari uglerodi va zanglamaydigan p о ‘latdan tayyorlanadi, bunday qurilmalarning issiqlik almashinish yuzasi 1 dan 2000 m 2 gacha boradi. Qobiqning tashqi diametri 159-426 mm b о ‘lgan qurilmalar standartlashtirilgan quvurlardan tayyorlanadi. Qobig‘ining diametri 400 mm dan katta b о ‘lgan IAQ lari uglerodli va zanglamaydigan p о ‘lat listlarini payvandlash y о ‘li bilan tayyorlanadi. U – simon quvurli qobiq IAQ lari ish muxitining xarorati –30 0 S dan +450 0 S gacha о ‘zgarganda va bosimning qiymati 1,6-6,4 MPA b о ‘lganda ishlatiladi. “Quvur ichida quvur” turidagi IAQlar kam miqdordagi issiqlik tashuvchilar ta’sirida suyuq va gazsimon muxitni isitish va sovitish maqsadida q о ‘llaniladi.

Namlanuvchi IAQlari agressiv yoki issiqlik ta’sirida buziluvchi suyuqliklarni sovitish uchun ishlatiladi. Botirilgan zmeyevikli IAQ lari k о ‘pincha rektifikatsion kolonalarning isituvchi elementlari sifatida xamda isitgichlar vazifasi ishlatiladi. Plastinali IAQ laridan sovitkich, isitkich va kondensatorlar sifatida foydalaniladi. Yuzasi 0,2–1,3 m 2 li plastinalardan tayyorlangan qurilmalar quyidagi rejimlarda ishlatish mumkin: bosimning qiymati 0,6-1,0 MPa; muxit xaroratining о ‘zgarishi –30 0 S dan +180 0 S gacha. Qirrali IAqlari devor yuzasining ikkala tomonidan sharoit turlicha b о ‘lganda (masalan, quvurning ichida bug‘ kondensatsiyalanadi, quvurning tashqi yuzasidan isitilishi lozim b о ‘lgan xavo aylanib о ‘tadi) ishlatiladi. Odatda, quvurning qirralari mis yoki alyuminiyli yupqa listlardan qilinadi. Spiralsimon IAQ lari suyuqlik va gazlarni isitish yoki sovitish uchun foydalanadi. Bunday issiqlik qurilmalarining ish rejimi quyidagicha b о ‘ladi: xaroratning о ‘zgarishi –20 0 S dan +200 0 S gacha; ortiqcha bosimning qiymati 1 MPa gacha. Blokli IAQ lari agressiv suyuqliklar, bug‘lar va gazlarni issiqlik ta’sirida qayta ishlash uchun ishlatiladi. Graqitli elementlar (bloklar, quvurlar) fenolformaldigit smolasi bilan singdirilgan b о ‘ladi yoki grafitioplsat ATM –1 dan tayyorlanadi. Fenolformaldigit smolasi bilan singdirilgan grafitli bloklarning issiqlikka chidamliligi 130 0 S dan oshmaydi. Bunday bloklarning issiqlikka chidamlilik darajasini kuchaytirish uchun fenolformaldigit smolasi о ‘rniga kremniy organik smolalar ishlatiladi. ShnekliIAQlari issiqlik о ‘tkazuvchanligi kichik b о ‘lgan materiallar (masalan, qovushoqligi katta b о ‘lgan suyuqliklar) ning isitish yoki sovitish uchun ishlatiladi. Aralashtiruvchi kondensatorlar bug‘ bilan suvning aralashib ketishi mumkin b о ‘lgan sharoitda, ya’ni kondensat aloxida axamiyatga ega b о ‘lmasdan, uni sovutuvchi suv bilan birga kanalizatsiyaga yuborish imkoniyati b о ‘lganda q о ‘llaniladi. Botirilgan gorelkali qurilmalar yonish maxsulotlari yoki issiq gazlarni suyuqliklar bilan t о ‘g‘ridan-t о ‘g‘ri kontakt qilishi orqali issiqlik almashinishiga

asoslangan. Gorelkali qurilmalar kislotalar va mineral tuzlarning agressiv eritmalarini va boshqa ifloslangan suyuqliklarni bug‘latish uchun ishlatiladi. Regenerativ IAQ lari faqat issiqlik tashuvchi agentlarning xaroratlari juda yuqori b о ‘lganda ishlatiladi. Sifat k о ‘rsatkichlari. Sifat k о ‘rsatkichlari qurilmalarini ishlatishdagi afzalligini baxolash uchun xizmat qiladi, ulardan eng asosiysi: texnik daraja, ishonchlilik va chidamlilik, konsruktiv k о ‘rinish va qurilmalarning ergonomik tavsiflaridir. Texnik daraja. Texnik daraja mutloq, nisbiy va istiqbollarlilarga b о ‘linadi. Mutloq texnik daraja uning ishlatish k о ‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi. Uning soni kirik b о ‘lishi kerak. Ularga asosan – unumdorlik, FIK, jarayonning t о ‘xtovsizligi, avtomatlashtirish darajasi kiradi. Nisbiy texnik daraja ishlab chiqarilganning yuksaklik darajasini mutloq texnik daraja, uni dunyo namunalari va modellari bilan solishtirishni tavsiflaydi. Istiqbolli texnik daraja maqsadi va rejalik raqobatga muvofiq, shu soxada uning umumiy istiqbolli k о ‘rsatkichlarini aniqlaydi. Chidamlilik va ishonchlilik. Bu k о ‘rsatkichlar sifat k о ‘rsatkichlariga qaraganda muximroq xisoblanadi. Chidamlilik – qurilmalar tarkibi texnik xizmat qilishda va ruxsat etgungacha ta’mirlashga yoki boshqa oraliq xolatgacha ish qobilyatini saqlash. Chizmachilikning asosiy miqdoriy k о ‘rsatkichlari texnik manba va xizmat k о ‘rsatish muddati xisoblanadi. Texnik manba – ishlatish davrida qurilmalarni yig‘indisini narabotka qilish. Xizmat muddati – boshlangan muddatgacha yoki boshqa belgilangan xolatgacha qurilmalarni ishlatishning kalendarli davomiyligi. Xizmat qilish muddati qurilmalarning fizik va ma’naviy xarajatlaridan chegiriladi. Ishonchlilik – qurilmaning tarkibi, nuqsonsiz, chidamlilik va qurilmalarning ta’mirga yaroqliligini bildiradi. Ishonchlilikning miqdoriy k о ‘rsatkichlari: narabotka, nuqsonsiz ishlash ishonchliligi, tayyorgarlik koeffitsiyenti.

Narabotka – qurilmalarning ishlash xajmi yoki davomiyligi, sikllar sonini о ‘zgarishi, maxsulotlarning miqdoriy tayyorlanishi yoki boshqa birliklari. Nuqsonsiz ishlash ishonchliligi –nuqson tug‘dirmaganda belgilangan oraliqlarda ishlar davomiyligi ishlatish sharoitlarida va rejimlarida belgilangan ishonchlilikni bildiradi. Iqtisodiy k о ‘rsatgich. Foydali ish koeffiitsiyenti. IAQ larini yuksaltirishda asosiylar issiqlik k о ‘rsatgichlari foydali ish koeffitsiyentlari xisoblanadi.1 2 Q Q   bunda Q 1 – maksimal issiqlik miqdori, ya’ni shu sharoitda issiqlik tashuvchidan sovuq issiqlik tauvchiga uzatilgan issiqlik miqdori; Q 2 – issiq issiqlik tashuvchidan sovuq issiqlik tashuvchiga uzatilagn yoki texnologik jarayonlarda foydalanilgan issiqlik miqdori. Maksimal issiqlik miqdori yoki sarflangan issiqlik boshlang‘ich haroratga va issiqlik tashuvchilarning suvli ekvivalentlariga bog‘liq. мак мин t W Q  1 Agar uzatilgan issiqlik miqdori quyidagi kо‘rinishda bо‘lsa, u holda issiqlik almashinish yuzasi va issiqlik uzatish koeffitsiyenti orqali FIK ni quyidagicha aniqlash mumkin. уртt kF Q  2 bu yerda уртt - qurilmadagi о ‘rtacha haroratlar farqi, 0 S, u holda FIK мак мин урт t W t kF Q t kF      1  .

Foydalanilgan adabiy о tlar : 1. Bkalastov A.M, Udo`ma P.G., Gorbеnko V.A., Proеktirovaniya, montaj i ekspluatatsiya tеplomassoobmеnno`x ustanovok- M. Enеrgiya. 1981 g. 329 str. 2. Solodov A.P. Printsipo` t е plo i massoobm е na. M. MEI 2002 g. 96 str. 3. Kuzma-kichta Yu. A. Mеtodo` intеnsifikatsii tеploobmеna. –M., MEI 2002 g. 112 str. 4. Tsvеtkov F.F., Soloxin V.I. Tеploobmеn izluchеniеm. Zadachi i uprajn е niya. - M., 2003 g. 64 str. 5. Popov S.K. Morozov I.P. Rasch е tno е issl е dovani е t е plot е xnologich е skix prots е ssov i ustanovok. –M, MEI 2001 g. 50 s.

Похожие

Issiqlik almashish apparatlari

Issiqlik almashinuv apparatlari

Moddalarda issiqlik massa almashinuvi

Tabiiy konveksiyada issiqlik berilishi

Suyuqlik qaynashda issiqlik berish