Маркетингнинг моҳияти, асосий вазифалари ва тамойиллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

117 KB

Скачать

Маркетинг нинг мо ҳияти, асосий вазифалари ва тамойиллари Режа: 1. Маркетингнинг классик ва замонавий тушунчаси. 2. Маркетингнинг мақсади ва концепцияси (тамойили) 3. Маркетинг мақсадининг спортда ва дам олишда, фойда олишни таъминлашда шакланиш жараёни 4. Маркетингнинг асосий принциплари ва вазифалари

Таянч иборалар: глобаллаштириш, маркетинг, микромаркетинг, макромаркетинг, маркетинг-микс. 1.Маркетингнинг классик ва замонавий тушунчаси. XX аср охири XXI аср боши инсоният тарихига инсоннинг ҳаёт фаолиятиннинг глобаллашув даври бўлиб кирди. Сиёсатда бўлганидек, иқтисодда ҳам айнан ўхшаш стандарт ва аҳлоқ нормалари устун бўлди. Ижтимоий-маданий ҳаётда инсонлар умумқабул қилинган қадрият ва принципларни соддалаштирдилар. Дунё бизнинг атрофимизда доим ўзгариб бораяпти, муҳит ҳам ўзгармоқда, янгиланмокда, ҳаёт ҳам глобаль миқёсида ўзгараяпти. Ўзбекистон Республикаси Президенти таъкидлаганидек, «.... -бу аср ҳаракатлар тезлиги, ахборотлар, ва ахборот технологиялари асри» буларнинг асосий фактори интеллектуал ресурслар, юқори технологиялар ва замонавий бўлимлар бўлади. Жамиятни демократициялаш ва бозор муносабатларига ўтиши иқтисодда халқ фаравонлигига эришиш йўли глобал жараён, ҳаракат кучи ва ҳалқаро интеграция бўлади. Интеграционаллаш жараёни баъзи мамлакталар иқтисодида доимий ўсиб, глобал жаҳон хўжалик алоқалари жараёнига айланди. Глобаллаштириш- бу жаҳон иқтисодиёти ривожланиши ва жаҳон хўжалик алоқалари натижаси, янги бозорни ривожлатириш ва яратиш миллий транс корпорациясига турки бўлди, унинг изидан бутун давлалар ягона бир-бирига боғланган жаҳон иқтисоди маконини ташкил қилдилар. Бугун жашон иқитсодий тартибларига, цивилизация нормаларига бўйсунмасдан ўз функцияларини бажараётган у ёки бу давлатни тасавур қилиш мумикн. Бу ҳаммаси мамлакатнинг узлуксиз иқтисодий билимга глобаллашув жараёнида

аниқ, шартли талабларни қўяди. Бу талабалар ҳар бир жамият аъзосида асосан мутахассисларда ва илмий-педагогик кадрларда иқтисод, иқитсодий фан ва амалиёт билан боғлиқ бўлганда билим ва малакани шакллантиради ва қўллаб-қувватлайди. Замонавий фанда спорт маркетинги билими системаси пайдо бўлди. (Малин Б, Харди С, Саттон У. 1993; Клисиньски Я, 1994; Гуськов С, 1995; Скуллин Д., Кутепов М ва бошқалар). Бизнинг республикамизда бу билмлардан фойдаланиш жуда қийин, чунки улар маркетингни мустаҳкам бозор шароитида амалга ошириш қонуниятида тузилган ва жамиятнинг ўтиш даврини ҳисобга олмаган. Шу билан бирга жамиятнинг ўтиш даврида жисмоний тарбия- спорт ташкилотлари маркетинг фаолиятининг хусусиятларини ҳисобга олишлари зарур. Маркетинг- бу Ғарбдан келган термин, фанда ва кундалик ҳаётда ишлатилади. Европа маркетинг академияси ижроия комитети аъзоси профессор А.Горячев: маркетингни фойда воситаси раҳбарларнинг бошқарувга ўтиш йўли, истеъмолчиларнинг эҳтиёжларини қондириш маркетинг хўжалик муаммоларини ечишда, танқис маҳсулотни топиш, меҳнат ва инсон вақтини тежаш деб ҳисоблайди. Ўзбекистон Республикасининг «Гражданлик ҳақидаги қонун», «Ўзбекистон корхоналар ҳақида қонун», «Ўзбекистон Республикасининг ташқи иқтисодий фаолияти ҳақида қонун», «Ўзбекистон Республикасида чет эл инвестициялари қонунин» ва бошқалар, маркетинг фойдасига эканлиги исботланди. Шулар асосида мамлакат корхоналари ўзи мустақил ташқи иқтисодий фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқига эга бу эсахалқаро бозор маркетинг фаолиятлари «қонун»ларини билишни тақоза этади. Чет эл тажрибаси қанча илғор бўлмасин унинг қиммати таҳлид учун намуна бўлса ҳам, ўз шахсий аҳамияти кичик бўлган тажрибасини тушуниб етиш солиштириб кўриш мустақил ишланма, техник ўтишларни ҳар хил бошқарув кўринишларига ижтимоий-маданий муҳитдан бошқасига ўтказиш мумкин эмас.

Хрзирги вақтда маркетинг ҳақидаги тушунча 2000 дан ошиқ уларни 2 катта гуруҳга бирлаштириш классик ва замонавий таърифлаш мумкин. Масалан классик тушунчада чет эл мугахассислар тушунчани чегараланган деб атайди. Қуйидагиларни келтириш мумкин: - маркетинг- бу тадбиркорлик фаолияти, товар ҳаракатини ва хизматларининг ишлаб чиқаришдан истеъмолчига етиб келишини бошқариш (фойдаланувчига); Маркетинг - ижтимоий жараён ўлиб, олдиндан билиш, кенгайтириш, товарлар ва хизматлар ҳаракати ва реализация этишни аниқлайди. - бу тушунчалар уларнинг фарқига қарамасдан бир қатор параметрларда чегараланган: хизмат ва товарга нисбатан маркетинг маълумоти сотиш ролининг ошириб кўрсатилиши, нотижорат соҳа фаолиятини менсимаслик, сотувчи ва харидорнинг ўзаро ҳаракатининг муҳимлигини чегаралабкўрсатиш, замонавий маркетинг бу тўсиқларни енгиб чиқмокда. Амалий фаолиятда фойдаланилаётган замонавий маркетингнинг қатор тушунчаларини келтирамиз: Маркетинг бу - «бизнес соҳасидаги йўналиш ҳаракати ёки жараён» (ГДж.Болт). Маркетинг - «алмашув воситасида зарурият ва эҳтиёжларини қаноатлантиришга йўналтирилган, кишилик фаолиятининг тури» (Ф.Котлер). Маркетинг- «истеъмолчига товар ва ва хизматни таклиф қилиш санъати, нарх белгилаш, сотшп каналларини топиш ва реклама компаниясини ташкил қилиш» (Р.Хизрич, Мю Питерс). «Маркетинг моҳияти - инсонлар ва ташкилотлар талабларини қондириш мақсадида товар ва хизматни ишлаб чиқаришни режалаштириш ва уни амалга ошириш, нарх белгилаш, товар ҳаракати ва сотилишини уюштириш»(Америка маркетинг Ассоцияси).

Муваффақиятли ҳисобланган таъриф қуйидагилар: «Маркетинг бу олдиндан кўриш, бошқарув ва товарга, хизматга бўлган талабни қондириш, одамларни территорияни ташкиллаштириш ва алмаштириш воситаси» (Дж.Р., Эванс, Б. Берман) Мутахассислар макро ва микромаркетишта ажратадюшр, «Макромаркетинг- жамият жараёни бўлиб, товар ва хизматларни бошқариш, халқ хўжалиги ишлаб чиқаришдан истеъмолчига етиб келиши таъминловчи жамият ичидаги тармоқча» «Микромаркетинг- ҳозирги ва потенциал сотиб олувчиларнинг эҳтиёжини қондирувчи, ишлаб чиқариш ва товарлар ҳамда хизматларни сотишни тузишга йўналтирилган корхона фаолаятини ташкил этиш». «Макромаркетинг» тушунчаси экономикага оид булиб, корхона ва ташкилотлар фаолиятини бошқаради. «Микромаркетинг» тушунчаси, корхона фаолиятини ташкил этишни билдиради. 2.Маркетингнинг мақсади ва концепцияси (тамойили) Маркетинг ривожланган вақтдан унинг фалсафаси «тақсимлаш ёки сотиш концепциясига 70- йиллар» Маркетинг-микс концепциясига корхоналар томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотга бўлган талабга таъсир кўрсатиш учун зарурий маркетинг тизими бунга қуйидагилар киради: маҳсулот, нарх, стувнинг ўрни ва шарти, олди-сотди жараёнини амалга ошириш, бозорга олиб чиқишга асосланган, 80 йиллар маркетинг фалсафаси маркетингни стратегик бошқариш концепциясига асосланади. Замонавий концепция 1 расмда тасвирланган. Маркетингнинг умумий концепцияси спорт ташкилотига (клуб, федерция) тааллукдиси қуйидагига ифодаланади: 1.Вазиятли анализ:

$маркетингнинг ташқи муҳити: жамиятдаги асосий тенденциялари, иқтисоднинг ва спорт турларининг ривожланиши, мода; - бозор тахдили: талабни ўрганиш ва бозор снгментининг ҳаракати, концепциялар; - спорт ташкилотининг имкониятлари ва ресурслари. 2. Маркетинг мақсадлари: - маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш: а) секин-аста камбағаллашиб бормоқ ва ҳеч нарсани бошламоқлик; б) анъанавий спорт ташкилоти учун ихтиёрий нарх чегараланишига бориш, бу йўлдан норози бўлган ходимлардан ва тижорат ташкилотлари билан ҳамкорлиқдан воз кечиш керак; в) конкуренциянинг ошиши ва тижоратнинг кучайишига қарамасдан талабни қабул қилиш ва спорт ташкилоти қўйган нархни кўриб чиқиш, таклиф қи\инган хизмат, универсаллик ва спорт бирлигини сакдаш. 3. Маркетинг мажмуаси (маркетинг-микс): - ишлаб чиқарилган маҳсулотга бўлган талабни ўрганиш, спорт қимматини ориентирланиш, спорт хизматини дифференциялаш ва сифатини ошириш; - нархни белгилаш ва нарх сиёсати, мулкни аниқлаш ҳамда бозор нархини ўрнатиш; - сотиш каналларини ўрганиш ва тақсимлаш, ўз аъзолари, ҳомийлари орқали янги аъзоларга мурожаат қилмоқ; товар ҳаракати: оммавий ахборот воситаси ва фойдаланиладиган анъанавий реклама, жамоат билан ишлаш ва бошқалар. 4. Маркетингни бошқариш: - менежмент ва маркетингни такшил қилиш; - маркетингни молиялаштириш; - маркетинг фаолиятини вакт билан режалаштириш; - кадлар сиёсати$

5. Маркетинг баҳоси 1. Вазиятли анализТашқи муҳит бозор шаҳсии 2 . Маркетингнинг мақсад ва, вазис эалари иш бизнес(тенденци я) (талаб- рақобатчилар)3. Маркетинг мажмуаси(маркетинг- микс махсулот нарх сотув канали товар ҳаракати 4. Маркетингни бошқариш Раҳбарият молиялаштириш вақтни бошқариш ходимларни бошқариш Мутахассислар фикрича маркетинг даври (эра) бошланди, Маркетинг ҳозирги вақтда бизнес асос деб, қаралмоқда, унинг базасида ҳамма масалалар қабул қилинмокда. Маркетинг роли: истеъмолчиларнинг хабардор бўлишига, танлашига, фойдали бўлишига имкон беради; - ресурслар мувофикдаштиришни яхшилаш; - инсоннинг қарашларига ва ҳаёт тарзига таъсир қилади - аҳолининг бандлигини таъминлайди. 3.Маркетинг мақсадининг спортда ва дам олишда, фойда олишни таъминлашда шакланиш жараёни Спорт маркетингги учун замонавий концепция анча янгиланган унинг натижасида янги вазифалар келиб чиқади.

Биринчидан- маркетинг ғоясини спортда тезлаштириши, демак, маркетингга нисбатан бўлган хурофотдан тозалаш. Иккинчидан- анъанавий маркетинг назариясини ишланма ва хусусиятларини ҳисобга олиб, спорт доирасида ўтказиш. Маркетинг мақсади- корхонанинг умумий мақсадини ифодалайди, шунинг учун мақсадли бозорнинг етишмовчилигини ва таъминотини, қониқишини таъминлайдиган усулларини аниқлаб топиш. Шу билан бирга қуйидаги вазифалар келиб чиқади: - истеъмолнинг юқори максимал даражасига эришиш; -истеъмолчиларнинг талабларини максимал даражада қондирши; - максимал кенг талаби имкониятини яратиш; - максимал даражада хаётий сифатларни кўтариш; маркетингнинг асосий мақсади спортда ва дам олшпда дастурнинг актив муваффақиятли бўлишни ўрганшп ва фойда олишнинг максимал иқтисодий яхши натижага эришишни таъминлаш. Спорт ташкилоти мақсадларининг шаклланиши (клубларнинг) қуйидаги стадияларда таркиб топади: - клубнинг вазифасини аникдаш (нима учун клуб ташкил топган) ? - клуб кўринишиини ўрганиш (клубнинг бошқа клублан фарқи) -клуб принципларини аникдаш (нима мумкин ва нима мумкин эмас)? - клубнинг асосий вазифаларининг шаклланиши (клуб нимага интилади)? маркетинг мақсадининг шаклланиши (маркетинг натижасида нимага эришиш мумкин)? 4.Маркетингнинг асосий принциплари ва вазифалари Маркетинг принципилари (талаблари) - амалий натижага эришиш мақсадини ўз олдига қўйиш;

$- узоқ муддат ичида фаолият кўрсатиш натижаларига йўналтириш; - бозорга киргандан кейин жуда катта фаоллик кўрсатиш, стратегияни илгари суриш, тактикани ишлаб чиқиш, бир тан, бир жон бўлиб ишлашлари талаб этилди: Маркетингнинг асосий функциялари - атрофдаги муҳит таҳлили ва бозор тадқиқотлари; - истеъмолчилар таҳ\или - маҳсулотни режалаштириш; . - сотишни режалаштириш; - товар ҳаракатини режалаштириш; - нархни режалаштириш; - маркетингни бошқариш ва ижтимоий жавобгарликни таъминлаш; Функциянинг мажмуи: маҳсулотни сотишни, товар ҳаракатини режалаштириш ва нархлар «маркетинг-микс» ёки маркетинг мажмуи (маркетинг комплекси) номини олди. Маркетингнинг асосий субъектлари: - ишлаб чиқарувчилар ёки хизмат кўрсатиш ташкилотлари, демак, корхона ёки бўлак шахслар товар ччиқарувчилар ёки хизмат ходимлари; - улгуржи савдо, демак, корхоналар ёки бўлак шахслар, маҳсулотни чакана савдо учун саноатчиларга, ташкилотларга ва тижорат истеъмолчиларига тарқатувчилар; - чакана савдо, демак, корхоналар ёки бўлак шахслар, товар сотиш билан фаолияти боғлиқ бўлганлар, охирги истеъмолчиларга хизмат кўрсатувчилар; - ташкилотлар - истеъмолчилар, демак, ташкилотлар ёки бўлак шахслар, ўз фаолиятида фойдаланиш учун товар ёки хизматни олувчилар; - охирги истеъмолчилар, демак, бўлак шахслар ёки оила, товар ёки хизматни ўзига оилага ёки уй учун олувчилар;$ мутахассис - маркетологлар, демак, ташкилот ёки бўлак шахслар маркетинг функцияларини бажаршпга

Маркетингнинг моҳияти, асосий вазифалари ва тамойиллари

20.09.2019

0

117 KB

Похожие