Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг асосий усуллари - Экономика - Рефераты

Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг асосий усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

159 KB

Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг асосий усуллари Режа: 1.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашда дисконтлаштириш усули. 2.Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг пул тушумларини дисконтлашга асосланган усуллари. 3.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда услублари. 4.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашда аннуитет усули.

Таянч иборалар: Дисконтлаштириш, дисконтлаштириш коэффициенти, дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қиймати, дисконтлаштириш коэффициентининг келгуси қиймати, инвестиция лойиҳалари, соф жорий қиймат, пул тушумлари, инвестиция рентабеллиги, лойиҳани баҳолашнинг содда услублари, аннуитет, аннуитет суммаси, аннуитетнинг жорий қиймати, аннуитетнинг келгуси қиймати, қопланадиган аннуитет. 1.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашда дисконтлаштириш усули Дисконтлаштириш деганда инвестиция ёки пул оқимларининг келгусидаги қийматининг бугунги жорий баҳода ифодаланиши тушунилади. Дисконтлаштириш аксарият ҳолда лойиҳа таҳлилида инвестиция ва турли мажбуриятларни баҳолашда кенг қўлланилади. Агар мулкдор ортиқча мулкини инвестицияга қўймоқчи бўлса, унинг бирор мўлжали бўлиши мумкин. Мисол учун, мулкдор 10 йилдан кейин 5000,0 минг сўм пулга эга бўлиши керак. Бунга 10 фоиз ставкада фоиз тўлаш кўзда тутилган бўлса, у бугун қанча маблағ қўйиши керак ? Айнан мана шу саволга пул оқимларини дисконтлаштириш орқали жавоб топиш мумкин. Бунинг учун қўйилган инвестициянинг жорий қийматини аниқлаш лозим. Бу қуйидаги формула орқали аниқланади : I jq = I bq × ( + 1 Z ) n 1 бунда : I jq – инвестициянинг жорий қиймати

I bq – инвестициянинг бошланғич қиймати Z – белгиланган фоиз ставкаси n – йиллар (давр) сони. Ушбу формулага юқоридаги мисолда келтирилган маълумотларни қўйсак, қуйидаги натижага эришамиз : I jq = 5000,0 × = 5000,0 × 0,3855 = 1927,5 минг сўм Ушбу ҳисоб-китобдан кўриниб турибдики, мулкдор 10 йилдан кейин 5000,0 минг сўмга эга бўлиш учун 10 фоизлик ставкада бугунги кунда 1927,5 минг сўмлик инвестиция қўйиши лозим. Лойиҳа таҳлилида пул оқимларини дисконтлаштириш учун дисконтлаштириш коэффициентидан фойдаланилади. Дисконтлаштириш коэффициенти деганда инвестиция ёки пул оқимлари бир сўмлик қийматининг маълум муддатдан кейин фоиз ставкасини ҳисобга олган ҳолдаги миқдори тушунилади. Дисконтлаштириш коэффициентининг икки тури мавжуд : 1. Дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қиймати. 2. Дисконтлаштириш коэффициентининг келгуси қиймати. Дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қийматини ифодаловчи миқдори 1 билан 0 ўртасида бўлади. Мазкур коэффициентнинг жорий қийматини ( К djq ) аниқлаш учун ўзидан олдинги коэффициент миқдорини фоиз ставкасининг коэффициентдаги ифодасига бўлиш керак. Уни аниқлаш учун қуйидаги формуладан фойдаланилади : K djq = S : ( 1 + Z ) n бунда : K djq – дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қиймати S – лойиҳанинг 1 сўмлик ўтган даврдаги жорий қиймати Z – белгиланган фоиз ставкаси n – йиллар (давр) сони.

Ушбу формулага асосан мазкур лойиҳанинг жорий қийматини 15 фоизлик ставка билан 5 йилга аниқлаб олиш талаб қилинса, қуйидагича аниқланади : жадвал Дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қийматини аниқлаш ҳисоб-китоби Йил лар Ҳисоблаш тартиби (Z=15 % ) Инвестициянинг 1 сўмлик жорий қиймати 1 1 : 1,15 0,870 2 0,870 : 1,15 0,756 3 0,756 : 1,15 0,657 4 0,657 : 1,15 0,572 5 0,572 : 1,15 0,497 Дисконтлаштириш коэффициентининг келгуси қийматини ( К dкq ) аниқлаш учун ўзидан олдинги фоиз ставкасининг коэффициентдаги миқдорини жорий йилдаги фоиз ставкасининг коэффициентдаги миқдорига кўпайтирилади. Уни аниқлаш учун қуйидаги формуладан фойдаланилади : K dкq = Р ⋅ ( 1 + Z ) n бунда : K dкq – дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қиймати Р – лойиҳанинг 1 сўмлик ўтган даврдаги келгуси қиймати Ушбу формула асосида 5 йилга мўлжалланган инвестиция ёки пул оқимларининг 15 фоизлик ставка билан келгуси қийматини аниқлаш қуйидагича бўлади : жадвал Дисконтлаштириш коэффициентининг келгуси қийматини аниқлаш ҳисоб-китоби Йил лар Ҳисоблаш тартиби (Z=15 % ) Инвестициянинг 1 сўмлик келгуси қиймати 1 1 х 1,15 1,15 2 1,15 х 1,15 1,3225 3 1,3225 х 1,15 1,5209

4 1,5209 х 1,15 1,7490 5 1,7490 х 1,15 2,0114 2.Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг пул тушумларини дисконтлашга асосланган усуллари Соф жорий қиймат – S jq кўрсаткичи лойиҳа амалга оширилиши натижасида фирма бойлиги қанчага кўпайганини ҳарактерлайди. Соф жорий қийматга асосланган ҳолда инвестицияларни таҳлил қилиш усули қуйидаги иккита шартдан келиб чиқади: • ҳар қандай корхона ёки фирма ўз бойликларини оширишга ҳаракат қилади; • ҳар хил вақтда сарфланган маблағлар бир хил қийматга эга бўлмайди. Соф жорий қиймат бу дисконтланган пул тушумлари билан дисконтланган харажатларининг фарқидир. Агар бошланғич инвестиция маблағларини – I b , давр охиридаги пул тушумларини – P t деб белгиласак, у ҳолда соф жорий қийматни аниқлаш формуласи қуйидаги кўринишга эга бўлади. S jq = P t : ( I b + Z ) n Агар соф жорий қиймат мусбат миқдорга эга бўлса, бу лойиҳа учун қилинадиган инвестиция самаралидир. Айрим ҳолларда узоқ муддатли инвестиция сарф этилиб, узоқ муддат ичида пул тушумлари вужудга келади, яъни пул оқими бирданига эмас, бир неча йилга чўзилади. Бунда қуйидаги формуладан фойдаланилади: Sjq =( 1 + PZt ) n −( 1 + IbZ ) n Лойиҳаларнинг ҳаёт даври чекланмаган ҳолатларда соф жорий қийматни ҳисоблашда Горден формуласидан фойдаланилади. S jq = P t : ( Z ± q )− I b Бунда: P t – пул тушумлари q – пул тушумларининг доимий ўсиш суратлари.

Мисол учун, тадбиркор сут маҳсулотларини ишлаб чиқарадиган корхонани 200 млн. сўмга сотиб олмоқчи. Шу даврда келадиган фойда меъёри 15%. Ҳар йили бу корхона 20 млн. сўм пул тушумлари вужудга келтиради. Тадбиркор ушбу корхонани сотиб олса бўладими? S jq = 20,0: ( 0,15-0 )− 200,0 = 133,3 − 200,0 =− 66,7 Бу ҳисоб-китобдан кўриб турибдики, корхонани сотиб олиш тадбиркорга зарар келтиради. Агар пул тушумлари йилига 6% га ошса ва йил охирида 20 млн. сўм пул тушумига эга бўлинса, бундай ҳолатда тадбиркорга корхонани сотиб олиш фойдали бўлади. S jq = 20,0: ( 0,15-0,06 )− 200,0 = 222,2 − 200,0 = 22,2 Инвестициялар самарадорлигини соф жорий қиймат формуласи асосида аниқлаш усули кенг тарқалган бўлиб, бу лойиҳани инвестициялаш орқали корхона бойлиги ўсишига олиб келадими, деган саволга жавоб берса-да, бундай ўсишнинг нисбий ўлчамлари ҳақида ҳеч қандай маълумот бермайди. Бу камчиликни тўлдириш учун бошқа бир кўрсаткич, яъни инвестициялар рентабеллигини ҳисоблаш усулидан фойдаланилади. Инвестициялар рентабеллиги - R i қилинган ҳар бир сўм инвестицияга қандай даражада фойда олинганлигини ёки инвесторнинг мулки қанчага кўпайганини ифодалайдиган кўрсаткичдир. Кўп ҳолларда фойда меъёри, дейиладиган бу кўрсаткич қуйидаги формула ёрдамида аниқланади: Ri = ( 1 + PtZ ) n  : Ib Агар узоқ муддатли харажатлар ёки узоқ муддатли тушумлар ҳолати бўлса, бунда қуйидаги формуладан фойдаланилади: Pt I Ri = ( 1 + Z ) n : ( 1 + bZ ) n Юқоридаги мисолдан фойдаланиб , лойиҳанинг рентабеллик даражасини аниқлаймиз :

Ri  ( 1 + 0,15 )  % Бунда лойиҳа учун сарф этилган ҳар бир сўм 0,087 сўм ёки 8,7 % соф жорий даромад олиб келмоқда . Ушбу формуладан кўриниб турибдики, унда соф жорий қийматнинг икки томони – даромад ва инвестиция томони ўзаро таққосланади. Агар дисконтнинг қандайдир даражасида лойиҳанинг рентабеллиги 1 га тенг бўлса, у ҳолда келтирилган инвестиция харажатлари келтирилган даромадларга тенг бўлади ва лойиҳанинг соф келтирилган дисконтланган даромади нолга тенг бўлади. Агар соф жорий қиймат мусбат бўлса, инвестициялар рентабеллиги албатта 1 дан катта бўлади. Демак, инвестициялар рентабеллиги 1 дан катта бўлса, инвестициялар самарали ҳисобланади. Инвестициялар рентабеллиги инвестицияларнинг мутлақ самарадорлиги кўрсаткичи бўлиши билан бирга инвестиция лойиҳаларини яна икки жиҳатдан туриб баҳолаш имконини берар экан : Биринчидан, бу кўрсаткич ёрдамида лойиҳанинг барқарорлиги даражасини текшириб кўриш мумкин, яъни инвестициялар рентабеллиги қанча катта бўлса, лойиҳанинг барқарорлик даражаси шунча катта бўлади. Бундай лойиҳа шароитлар ўзгариши таъсирида дарҳол фойда келтирмайдиган лойиҳага айланиб қолмайди. Иккинчидан, инвестициялар рентабеллиги инвесторларга турли инвестицияларни уларнинг самаралилиги нуқтаи назаридан таққослаш имконини беради. 3.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда услублари

Инвестиция лойиҳаларини баҳолашнинг содда услубларига дисконтлаш концепциясини қўллашни кўзда тутмаган услублар, яъни инвестиция лойиҳаларига сарфланган маблағларни қоплаш даври ва бухгалтерия рентабеллигини ҳисоблаш услублари киради. Лойиҳаларни баҳолашнинг содда услублари лойиҳа бўйича қўшимча маълумотлар олиш имконини беради. Инвестиция лойиҳаларини молиявийиқтисодий баҳолашнинг барча услублари ўзига хос афзалликлар ҳамда камчиликларга эга. Шу туфайли уларни биргаликда қўллаш инвестиция лойиҳаларини тўлиқ баҳолаш имконини беради. Инвестиция лойиҳаларига сарфланган маблағларни қоплаш даври - I qd бу шундай даврки, бунда дастлабки қилинган инвестициялар миқдори тикланади. Iqd = Ib : Pt Бу формула ёрдамида инвестициялашдан келадиган пул тушуми суммасини икки усулда аниқлаш мумкин. Биринчи усул қачонки, пул тушумлари йил давомида бир хил бўлса қўлланилади. Мисол учун, инвестор 200 млн. сўм инвестиция сарф қилди ва 5 йил ичида ҳар йили 50 млн. сўмдан даромад олишни кутаяпти. Унда 4 йил (200 / 50 = 4) ичида сарфланган инвестиция қопланади ва қолган 1 йил давомида инвестор соф фойда олади. Иккинчи усул инвестиция қўйилгандан кейин, пул тушумлари бир хил бўлмаса ёки ўсиб борувчи миқдорни ташкил этса қўлланилади. Юқорида келтирилган мисолимизда пул тушумлари йиллар бўйича бир хил бўлмасдан ортиб борсин: 1-йил 25 млн. сўм, 2-йил 50 млн. сўм, 3-йил 75 млн. сўм, 4-йил 100 млн. сўм, 5-йил 125 млн. сўм.

Бунда 3 йил ичидаги пул тушумлари инвестиция суммасидан кам, 4 йил ичидагиси эса кўп. Бундай ҳолатда инвестицияни қоплаш даврини аниқ белгилаб олиш учун қуйидаги ишларни бажариш лозим: • қайси йиллар орасида инвестиция суммаси қопланишини топиш зарур, бу 3-4 йиллар орасида; • қопланмаган сумма миқдорини аниқлаш керак, бу 50 млн. сўм (200-(25 + 50 + 75)); • аниқланган қопланмаган суммани 4-йилги пул тушумлари миқдорига бўлиш керак, яъни 50 / 100 = 0,5. Кўриниб турибдики, қопланмаган сумма 4- йилнинг ярмида қопланади. Демак, бунда инвестицияларни қоплаш даври 3,5 йилни ташкил қилади. Инвестицияларнинг қопланиш муддати кўрсаткичидан қуйидаги шартлар бажарилгандагина фойдаланилса ижобий натижага эришилади: − бу кўрсаткич ёрдамида таққосланаётган барча лойиҳалар бир хил ҳаёт даврига эга бўлиши керак; − барча лойиҳалар бошланғич инвестицияларнинг бир марталик сарфланишини кўзда тутади; − маблағ сарфланиб бўлингандан сўнг барча инвесторлар лойиҳа ҳаёт даврининг охиригача бир хил пул тушумларига эга бўладилар. Бу кўрсаткич ҳисоблаб топиш осонлиги, тушуниш учун соддалиги билан бирга лойиҳанинг таваккал хавфи даражаси хақида маълумот бериши туфайли ҳам қадрлидир. Инвестицияларнинг қопланиш муддати қанчалик катта бўлса, дастлабки ҳисобланган натижаларга салбий таъсир кўрсатувчи шартшароитларнинг юзага келиши хавфи шунча юқори бўлади. Шу билан бирга бу кўрсаткич турли муддатларда пулнинг қиймати турлича бўлишини ва қопланиш муддати тугагандан кейин ҳам пул тушумларининг давом этиш ҳолатини инкор қилади. Шунинг учун ҳам инвестициянинг қопланиш даври кўрсаткичини инвестициялар самарадорлигини баҳолашда асосий усул сифатида қўллаб бўлмайди.

Инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллиги - I br кўрсаткичи лойиҳани баҳолашнинг иккинчи содда кўрсаткичи бўлиб, кўпгина адабиётларда инвестициянинг ўртача фойда меъёри, ҳисобланган фойда меъёри деб ҳам юритилади. Бу кўрсаткич воситасида инвестицияларга пул тушумлари асосида эмас, балки бухгалтерия кўрсаткичи бўлган корхона даромади миқдорига асосланиб баҳо берилади. Инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллиги кўрсаткичи бухгалтерия ҳисоботи бўйича корхона даромадларининг ўртача миқдорини инвестицияларнинг ўртача миқдорига нисбатини ифодалайди. Бу кўрсаткич қуйидаги формула ёрдамида аниқланади: I br = STF ⋅ ( I b − Ss ) : ( A ybq − A yoq ) : 2 Бунда: STF – корхонанинг фоиз ва солиқ тўловларини амалга оширгунга қадар ёки солиқ тўловларидан кейинги, лекин фоиз тўловларигача бўлган фойдаси; Ss – солиқ ставкаси, коэффициентда; Aybq, Ayoq – активларнинг йил бошидаги ва йил охиридаги қиймати. Бу иккала миқдор ўртасидаги фарқ инвестиция харажатлари ҳажмини кўрсатади. Инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллиги кўрсаткичининг қўлланиши унинг ҳисобланган даражасини корхона учун маъқул бўлган рентабеллилик даражалари билан солиштиришга асосланган. Агар бу кўрсаткич корхона томонидан маъқул деб қабул қилинган кўрсаткичдан катта бўлса, лойиҳа маъқул деб ҳисобланади. Бу кўрсаткич воситасида инвестиция лойиҳалари таққосланганда пулнинг турли вақтларда қиймати бир хил бўлмаслиги эътиборга олинмайди, лойиҳалар турлича муддат хизмат қилиши инкор қилинади, яъни бир хил рентабелликка эга икки лойиҳадан бири 5 йил, иккинчиси 10 йил даромад олишини таъминлаши бу кўрсаткичда акс этмайди.

Шунингдек, инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллилиги корхона бойлигининг реал ўзгаришини акс эттирмасдан, акциядорлар ва «четдаги» бошқа шахсларнинг талабларига мос натижа олишга қаратилган. 4.Инвестиция лойиҳаларини баҳолашда аннуитет усули Аннуитет деганда инвестиция ёки пул оқимларининг бугунги қиймати тенг даврда (ҳар ойда, чоракда, йилда) тенг миқдорда қўйилиб ёки олиниб борилиб, маълум вақтдан кейин белгиланган фоиз ставкаси билан қанча миқдорда бўлиши тушунилади. Бошқача қилиб айтганда, доимий равишда бир хил тўловлар ёки тушумлар содир бўлиб турадиган жараёнларни ҳисобга олиш тушунилади. Мисол учун, фермер хўжалиги тракторни ижарага олгани учун ҳар ойда 200,0 минг сўмдан ижара ҳақи тўлаши ёки корхона ҳар чоракда 50,0 минг сўмдан сувдан фойдаланганлиги учун солиқни тўлаб туриши лозим. Шу бир хил вақтда, бир хил миқдорда тўланадиган сумма аннуитет суммаси деб аталади. Аннуитетлар моҳияти жиҳатидан оддий ва қопланадиган аннуитетларга бўлинади. Оддий аннуитет суммаси давр охирида тўланади, қопланадиган аннуитет суммаси эса давр бошида тўланади. Оддий аннуитет ўз навбатида иккига бўлинади : 1. Аннуитетнинг жорий қиймати 2. Аннуитетнинг келгуси қиймати. Оддий аннуитетнинг жорий қиймати деганда келажакда тўланиши ёки олиниши лозим бўлган бир хил тўловларнинг жорий қиймати тушунилади. Аннуитетнинг жорий қийматини ( Ajq ) аниқлаш қуйидаги формула орқали амалга оширилади : Ajq = As ⋅ Koa бунда : As – аннуитет суммаси. Коа – оддий аннуитет коэффициенти.

Мисол учун, инвестор офис учун Самарқанд шаҳридан битта бинони 5 йилга ижарага олди. Бир йиллик ижара ҳақи 4,0 млн. сўм. Инвестор бино эгасига ҳар йили 4,0 млн. сўмдан ижара ҳақини тўлаб туриши учун шу йил қанча инвестиция қўйиши керак ? Инвестициянинг йиллик фоиз ставкаси 15 фоиз. Буни аниқлаш учун аввал оддий аннуитет коэффициентини ( Коа ) аниқлаб олиш керак. Бу коэффициент дисконтлаштириш коэффициентининг жорий қийматини кетмакет қўшиш орқали аниқланади : Koa = Kd 1 + Kd i бунда : Kd 1 – дисконтлаштириш коэффициентининг маълум фоиз ставкаси билан биринчи йилги қиймати Kd i – навбатдаги йиллар учун аниқланган дисконтлаштириш коэффициенти қиймати Юқоридаги мисолдан ва 5.1.-жадвалдан фойдаланиб оддий аннуитет коэффициентларини аниқлаш тартибини кўрамиз. жадвал Оддий аннуитет коэффициенти аниқлаш ҳисоб-китоби Йил лар Дисконтлаштири ш коэффициенти Ҳисоблаш тартиби ( Kd 1 +Kd i ) Аннуитет коэффициенти 1 0,870 0,870 0,870 2 0,756 0,870 + 0,756 1,626 3 0,657 1,626 + 0,657 2,283 4 0,572 2,283 + 0,572 2,855 5 0,497 2,855 + 0,497 3,352 Ajq = 4,0 млн ⋅ 3,352 = 13,41 млн . Хулоса сифатида шуни айтиш жоизки, инвестор бино эгасига ҳар йили 4,0 млн. сўмдан ижара ҳақини тўлаб туриши учун шу йил 13,41 млн. сўм инвестиция қўйиши керак экан. Агар шу инвестор инвестиция қўймасдан шу беш йил мобайнида 20,0 млн. сўм (4,0млн. х 5 йил = 20,0млн.) тўлаши керак

эди. У инвестиция қўйиш эвазига 6,59 млн. сўм (20,0–13,41= 6,59 млн.) фойда қилди. Оддий аннуитетнинг келгуси қиймати деганда бугунги кундан бошлаб то белгиланган вақтгача даврлар бўйича бир хил тўловни амалга оширганда маълум фоиз ставкаси билан қанча миқдорга эга бўлиши тушунилади. Бошқача қилиб айтганда, оддий аннуитетнинг келгуси қиймати пулдорнинг тегишли ставкада бир хил суммада инвестиция қўйиб борса, маълум даврдан кейин унинг миқдори қанча бўлишини кўрсатади. Оддий аннуитетнинг келгуси қиймати ( Aкq ) қуйидаги формула орқали аниқланади : Aкq = As ⋅ Kак бунда : Kak – оддий аннуитетнинг келгуси қийматини аниқлайдиган коэффициент. Мисол учун, инвестор ҳар йили 500,0 минг сўмдан 5 йил давомида 12 фоизлик ставка билан инвестиция қўйишга қарор қилди. Инвесторни шу 5 йилдан кейинги инвестициянинг келгуси қиймати, яъни умумий миқдори қанча бўлиши қизиқтиради. Буни топиш учун биз аввало оддий аннуитетнинг келгуси қийматини аниқлайдиган коэффициентни топишимиз лозим. Бунинг учун келгуси қиймат коэффициенти кетма-кет қўшилади : Kak = 1 + Kkq i бунда : Kkq i – келгуси қиймат коэффициенти. 5.4.-жадвал Аннуитетнинг келгуси қийматини аниқлаш ҳисоб-китоби Йил лар Келгуси қиймат коэффициентлари Ҳисоблаш тартиби ( 1+Kkq i ) Аннуитетнинг келгуси қийматини аниқлайдиган коэффициенти 1 1 1 1 2 1,12 1 + 1,12 2,12 3 1,2544 2,12 + 1,2544 3,3744 4 1,5735 3,3744 + 4,9479

1,5735 5 1,7623 4,9479 + 1,7623 6,7102 Aкq = 500,0 минг ⋅ 6,7102 = 3355 ,1 минг . Хулоса сифатида шуни айтиш жоизки, инвестор беш йил давомида ҳар йили 500,0 минг сўмдан 12 фоизлик ставкада инвестиция қўйиб борса, унинг маблағи беш йилдан кейин 3355,1 минг сўмга етади. Агар уни инвестицияга қўймасдан ҳар йили 500,0 минг сўмдан тўплаб борганда, инвесторнинг маблағи шу беш йилда 2500,0 минг сўмни (500,0минг х 5 йил = 2500,0 минг сўм) ташкил қилган бўлар эди. Демак, инвестор ўз маблағини инвестицияга қўйиб шу беш йил мобайнида 855,1 минг сўм (3355,1 – 2500,0 = 855,1 минг сўм) фойда қилибди. Шундай қилиб, маблағни инвестицияга қўйиш уни оддий сақлашдан кўра анча самарали экан. Оддий аннуитетнинг келгуси қиймати қопланадиган аннуитет усули билан ҳам баҳоланади. Қопланадиган аннуитет деганда асос суммага қопланадиган аннуитет коэффициентининг бирга камайтирилган миқдори билан ҳисобланган асосий сумманинг келгуси қиймати тушунилади. Қопланадиган аннуитет коэффициенти ( Qak ) қуйидаги формула билан аниқланади : Qak = As ⋅ ( Kak − 1 ) Юқоридаги мисолда қопланадиган аннуитет коэффициенти қуйидагича бўлади : Qak = 500,0 ⋅ ( 6,7102 − 1 )= 2855,1 минг Бу ҳолда ҳам инвестор ўз маблағини инвестицияга қўйиш орқали 355,1 минг сўм (2855,1 – 2500,0 = 355,1 минг сўм) фойда қилган.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикасининг “Инвестиция фаолияти тўғрисида”ги Қонун. 1998 йил 24 декабр. 2. Ўзбекистон Республикасининг “Чет эл инвестициялари тўғрисида”ги Қонуни (30.04.1998й). – Ўзбекистоннинг янги қонунлари. – Т.: Адолат, 2000 й. 3. Ўзбекистон Республикасининг “Ташқи иқтисодий фаолият тўғрисида”ги Қонуни. – Ўзбекистоннинг янги қонунлари. – Т.: Адолат, 2000 й. 4. Ўзбекистон Республикасининг “Чет эл инвесторларининг кафолатлари ва уларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш чоралари тўғрисида” ги Қонуни. – Ўзбекистоннинг янги қонунлари. – Т.: Адолат, 2000 й. 5. «Устувор инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш учун хорижий инвестицияларни жалб этиш механизмини такомиллашриш тўғрисида»ги Қарор 2004 йил 9 февраль. 6. Қўшма корхоналар ташкил этишга хорижий инвестицияларни жалб этишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида: Қарор. 2002 йил 11 октябрь. 393-сон //Ўзбекистон Республикаси молиявий Қонунлар.-2003.- №12. 135 б. 7. Тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни ҳуқуқий ҳимоя қилишни кучайтиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Қарори. //Солиқлар ва божхона хабарлари. -2003. -21 (461)-16 май. -9 б. 8. Каримов И.А. «Жаҳон молиявий–иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари»Т.: “Ўзбекистон”-2009 й. 9. Каримов И.А. «Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йўлида» - Т. : Ўзбекистон. 1995 й.

Похожие

Инвестиция лойиҳаларини молиявий-иқтисодий баҳолашнинг услубий асослари

Рақобатлашувчи инвестиция лойиҳаларини баҳолаш

Инвестиция лойихаларини молиявий-иқтисодий бахолашнинг услубий асослари

Корхоналарда инвестицион фаолиятни бошқариш

Инвестициялар самарадорлиги ва уни вларни ҳисоблаш