МББТ ва унинг таркибий қисмлари - Информатика и ИТ - Рефераты

МББТ ва унинг таркибий қисмлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88 KB

МББТ ва унинг таркибий қисмлари

Объектларни синфлапга ажратиш дейилганда, барча объектлар тўпламини бирорта норасмий белги (аломати) бўйича қисм тўпламларга ажратишни тушунамиз. МБ ни кўплигини ҳисобга олиб, уни синфларга ажратиш белгилари хилма – хил. Ҳозирги кунда МБ ни қуйидаги синфлари кўп ишлатилади: 1. МБ маълумотларни тасвирлаш шаклига қараб: видео , аудио , мультимедиа гурухларига ажратиш мумкин. 2. Видео МБ маълумотларини кўринишига қараб ўз навбатида матнли ва график тасвирли бўлади. 3. Матнли МБ маълумотларни структуралашганига қараб структуралашган , қисман структуралашган ва структуралашмаган МБ га бўлинади. 4. Структуралашган МБ ўз навбатида маълумотларни моделига қараб: иерархик , тармоқли , реляцион , объектли реляцион , объектга йўналтирилган МБ га бўлинади. Бундан ташқари структуралашган МБлари стратегик ва динамик шунингдек, марказлашган ва тақсимланган МБга бўлинади. МБни фойдаланувчилар сонига қараб: битта ва кўп фойдаланувчили МБга бўламиз ва улар маълумотларни сақланишига қараб операцион ва аналитик бўлади. Санаб ўтилган гурухлардан ташқари иқтисодий нуқтаи назардан пулли ва пулсиз МБ га бўлинади. Шунингдек, мурожаат қилиш даражасига қараб: оммабоп ва мурожаати чекланган МБ га бўлинади. МБ ни логик ва физик тасвирлаш. Маълумотларни тавсифлаш ва улар орасидаги муносабат алоқалар ўрнатиш 2 хил бўлади: 1. Логик ёки мантиқий; 2. Физик; Физик тасвирлашда маълумотлар машинани ташқи хотирасида сақлаши билан фарқланади. Мантиқий тасвирлашда эса амалий дастурчи ёки фойдаланувчи томонидан маълумотларни тасвирлаш кўриниши тушунилади.

Маълумотлар базасини уч босқичли архитектураси Маълумотлар базасини бошқариш тизимини қандай бўлишини (қурилиши) ўрганишдаги илмий изланишлар, уларни амалга оширишни хилма хил усулларини таклиф қилди. Булардан энг ҳаётийси, америка стандартлаштириш коммитети ANSI (American National Standarts Institute) томонидан тақдим этилган МБ сини уч босқичли ташкил қилиш бўлиб чиқди. 1. Ташқи моделлар – энг юқори босқич, бунда ҳар бир модел ўзини маълумотлар тасвир қабул қилади. Ҳар бир илова, ўзига керакли зарур бўлган маълумотларни кўради ва қайта ишлайди. Масалан, ишчиларни малакаси бўйича тақсимлаш тизими, хизматчи малакаси ҳақидаги маълумотларни ишлатади, уни оклад, манзили, телефони ҳақидаги Маълумотларни ташки модели 1 Маълумотларни ташки модели 3 Маълумотларни ташки модели n Концептуал модел Маълумотлар базасиТашки боскич Консеп. боскич Физик боскич

ахборотлар қизиқтирмайди ва аксинча, охирги маълумотлар ходимлар бўлими қисм тизимида ишлатилади. 2 . Концептуал босқич – марказий бошқариш звеноси бўлиб, бунда МБ энг умумий ҳолда тасвирланиб, у шу МБ билан ишлайдиган барча иловалар ишлатиладиган маълумотларни қамраб олади. Умуман концептуал босқич МБ яратилган предмет соҳани умумлашган моделини акслантиради. Бу модел объектларнинг муҳим хоссаларини акслантиради. 3. Физик босқич – файлларда жойлашган маълумотларни ташқи ахборот сақловчиларида жойлашишини белгилайди. Бу архитектура маълумотлар билан ишлаганда мантиқий ва физик мустақилликни таъминлаб беради. Мантиқий мустақиллик битта иловани ўзгартиришни, шу база билан ишлайдиган бошқа иловани ўзгартирмасдан амалга оширишни билдиради. Физик мустақилийлик, сақланувчи маълумотларни бир қаттиқ дискдан бошқасига кўчирганда уни ишлаш қобилиятини сақлаб қолган ҳолда ўтказишни билдиради. МББТ ни таркиби. МББТ шундай программа қобиғики, унинг ёрдамида жадвалларни структураси, жадваллар орасидаги боғланиш, жадвалларни маълумотлар билан тўлдиргандан кейин, унинг ёрдамида МБ яратиладиган программа воситасидир. Шу муносаабт билан МББТ бир қанча таркибий қисмлардан иборат. Дастур воситалар ига трансляторлар ва МБ га маълумотларни киритадиган, қайта ишлайдиган, сақлайдиган, такомиллаштиридиган, тестдан МББС Маълумотлар базасини адм и нистратори Тил воситалари Дастурий воситалариТехник воситалар Ташкилий услубий воситалар

ўтказадиган, маълумотларни киритиш чиқаришни таъминлайдиган бошқариш тизимлари киради. Асосий дастурлаш тили сифатида Object Pascal, C++ каби тилларни ишлатилади. МББ Т ни пайдо бўлиш тарихида 3 та тил қўшилиб ишлатилган: 1. Маълумотларни тавсифлаш тили – МТТ (ЯОД). Уни ёрдамида МБ жадвалларини структуралари қурилади. 2. Маълумотлар билан ишлайдиган тил – МИТ (ЯМД). Бу тил МБ сини маълумотлар билан тўлдириш ва уни тиклаш амалларни (олиб ташлаш, такомиллаштириш ва б.) бажаришда ишлатилади. 3. Сўровлар тили – СТ (ЯЗ). Бу тил ёрдамида қидириш мезонлари асосида керакли ахборотларни топиш ва уларни чиқариш учун ҳизмат қилади. Ҳозирги кунда барча айтилган тилларни вазифасини SQL тили бажаради. Техник воситалар сифатида, асосан, шахсий компьютерлар ва супер компьютерларни ишлатамиз. Услубий – методик воситалар – бу кўрсатмалар, методик ва меъёрий материалларни мажмуаси бўлиб, улар ёрдамида МБ ва МББТ дан фойдаланиш йўллари кўрсатиладиган воситаларидир. МББТ дан икки гурух шахслари фойдаланади: 1. Чекли ёки оддий фойдаланувчилар; 2. МБ администратори; МБ администраторини хизмат доирасига қуйидаги ишлар киради: a) Предмет соҳани таҳлили , фойдаланувчилар ва ахборотни ўрнини аниқлаш; b) Маълумотларни тузилишини лойиҳалаш ва уларни такомиллаштириш; c) Қўйилган топшириқлар ва маълумотларни бир бутунлигини таъминлаш;

d) МБ ни юклаш ва юритиш; e) Маълумотларни ҳимоя қилиш; f) МБ ни тиклашни таъминлаб бериш; g) МБ га мурожаатларни йи г иш ва статистик қайта ишлаб бериш; h) МБ га кўп фойдаланувчилар режимида ишлаганда, маълумотларни ўчиб кетишидан химоя қилиш; i) Техник воситалар носоз бўлиб ишдан чиққанда, маълумотларни сақлаш ва қайта тиклаш ишларини бажариш; Маълумотлар базаси ва МББТ ни физик ташкил этиш. МББТ компоненталари ва уларни ОС ва амалий программалар билан ўзаро боғлиқлиги маълумотларни физик тасвирлашдамуҳим ўрин тўтади. МББТ мураккаб тил программ комплексидан иборат бўлиб, МБ ни ишлаш имкониятини таъминлайди. МББТ таркибига тизимли прораммалар комплекси киради. Бу комплексни марказий компонентаси манитор ёки бошқарувчи программа ҳисобланади. Манитор МББТ ни компонеталарини ОС ва амалий программалар билан ўзаро таъсирини ташкил қилади. Бу компоненталарнинг физик ташкил этувчилари қуйидаги чизмада берилган: Бу чизмада номерланган стрелкалар билан амалий программа таркибидаги маълумотлар билан ишлаш тили (ЯМД) ни битта операторини бажаришига тегишли бўлган амаллар кетма – кетлиги кўрсатилган. Масалан, бу МБ дан маълумотларни ўқиш сўровини оператори бўлиб ҳизмат қилсин. Унда номерланган стрелкалар қуйидаги маънога эга: 1) Амалий программалар МБ га (ЯМД) оператори орқали мурожаат қилсин. Уни манитор томонидан таҳлил қилинади. 2) Талқин қилиш жараёнида манитор олдиндан трансляция қилиб қўйилган схемани ишлатади. 3) Бу сўровга тегишли маълумотлар аниқланиб бўлингандан кейин, манитор ОС га ташқи хотирага мурожаат қилишни амалга ошириш талаби билан мурожаат қилади.

4) ОС МБ га мурожаатни бажаради. Бу худди файлларга мурожаат қилиш каби оддий бажарилади. 5) Талаб қилинган маълумотлар ташқи хотирадан тизимни буфер соҳасига ўзатилади. 6) Маълумотлар амалий программаларни ишчи соҳасига жўнатилади. 7) Манитор амалий программага сўровни бажариш натижаларини хабарини беради. 8) Амалий программа МБ дан олинган маълумотлар устида керакли амалларни бажаради. Асосий хотира Адреслаш усуллари. Битта машина кўрсатмаси ёрдамида ўқиш мумкин бўлган битлар гурухи физик ёзувлар деб аталади. Физик ёзувлар машина хотирасининг ячейкаларида сақланади ва машина адреслари ёрдамида идентификацияланади. Программлар мантиқий ёзувларни калитлар ёрдамида аниқлайди. Программа учун зарур бўлган маълумотни мантиқий ёзув калитлари ёрдамида физик ёзувларни адресларани аниқлайди. Программа учун зарур бўлган маълумотни мантиқий ёзув калитлари ёрдамида физик ёзувларни адресларини аниқлаймиз. Калит қийматлари жуда кўп бўлганлиги учун машина адреслар билан муносибликни аниқлаш учун хилма – хтл адреслаш усулидан фойдаланамиз. Калит сифатида ҳар бир ёзувда жойлашган пикселланган узунликдаги майдонлардан фойдаланамиз. Баъзи Схема МБ ОС МББС манитори Ситемани буферсхемаси Амалий программалар Ишчи соҳа

ҳолларда калит сифатида бир нечта майдон олинади ва бунда уланган калитлар ҳосил қилинади. Файллардаги ёзувларни бир қийматли аниқлаш учун албатта ягона калит мавжуд бўлиши керак ва бундай калитлар бирламчи калитлар деб аталади. Ёзувларни адреслашнинг қуйцидаги усуллари мавжуд: 1) Файлларни кетма – кет сақлаш усули. Ҳар бир ёзувни калити текширилади. Бундай усул кўп вақтни талаб этади. 2) Блокли қидириш. Агар ёзувлар калит бўйича тартибланган бўлса, файлларни сканерлашда ҳар бир ёзувни ўқиб чиқиш талаб этилмайди. Бундай холлада керакли ёзувдарни топиш учун блокли қидириш усулидан фойдаланамиз.бунда ёзувлар блокларга гурухланади ва ҳар бир блок бир мартадан текширилади, керакли ёзув қидириб топилгунча. 3) Бинар қидириш. Бунда соҳа ўртасидаги ёзув топилади ва унинг калити қидириш тартиби билан солиштирилади. Сўнгра қидириш соҳаси иккига ажратилади ва ҳар бир ярми алоҳида қидирилади. Бинар қидириш тўғридан – тўғри мурожаат қурилмаларида ишлатиб бўлмайди.

Адабиётлар 1. И.А .Каримов Постановление «О ... по направлению образования «информатика и информационные технологии» rus.tuit.uz/Fil/default.aspx 2. И.А. Каримов. На сессии Олий Мажлиса, май 2001 г. “Экономическое обозрение” № 6, 2002г., «Информационные технологии на службе развития» ru.infocom.uz/more.php 3. Каримов И.А. "Информационные технологии и коммуникации для образования Газета: Правда Востока, №66 4. Каримов И.А., "Информационные технологии и коммуникации для образования и исследований" ngouz.freenet.uz/chronos.html 5. Дейт К. Введение в системы баз данных 7-изд. М. 2001 г. 6. К. Дейт. Введение в системы баз данных. 7-е изд., М.; СПб.: Вильямс.- 2001 7. Гектор Гарсиа-Молина, Джеффри Ульман, Дженифер Уидом. Системы баз данных. Полный курс. Москва, Санкт-Петербург, Киев, Вильямс, 2003 8. К. Дейт, Хью Дарвен. "Основы будущих систем баз данных", М: Янус-К, 2004. 9. Дейт К. Введение в системы баз данных //6-издание. - Киев: Диалектика, 1998. - 784 с. 10. Philip A. Bernstein, Eric Newcomer «Principles of Transaction Processing». Morgan Kaufmann Publishers, Inc., 1997. Сергей Кузнецов. Основы современных баз данных.

Похожие

Телекоммуникация тармоқлари ва уларнинг таркибий қисмлари

MS ACCESS МББТ

МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

MYSQL МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш