Телекоммуникация тармоқлари ва уларнинг таркибий қисмлари - Информатика и ИТ - Рефераты

Телекоммуникация тармоқлари ва уларнинг таркибий қисмлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

99 KB

Телекоммуникация тармоқлари ва уларнинг таркибий қисмлари Режа: 1. Умумий тушунчалар 2. Телекоммуникация тармоқлари, уларнинг классификацияси

Умумий тушунчалар “Ахборот (информация)” тушунчаси турли аспектларга эга ва бунга боғлиқ холда уни аниқлаш ва бахолаш учун бир нечта қарашлар мавжуд. Улардан бири “ахборот-бу сақлаш, узатиш, қайта ўзгартириш объекти бўлган маълумотлардир”. Ушбу аниқланмани асос сифатида қабул қилиб, ахборот деганда берилган объект (жараён, ходиса, факт ва хаказо) хақида айрим маълумотларни тушунамиз. Объект хақида икки тур ахборотни фарқлашади: объект холати (конкрет, аниқ) хақида ахборот ва унинг хусусиятлари (абстракт) хақида ахборот. Ахборотнинг қийматлилиги (ценность), яъни унинг истъемол таннархи вақт бўйича ўзгаради. Айрим холларда ахборот истеъмолчига етказиш критик вақти билан характерланади. Етказиш критик вақтидан кейин ахборот қийматлилиги нафақат камаяди, бавлки у керак бўлмай қолади, айрим пайтларда зиён етказиши мумкин. Инсонлар орасида ахборот алмашиниш табиий нарсадир. Ахборот алмашиниш уни узатиш ва қабул қилишдан иборатдир. Ахборотни исталган масофада алмашиниш учун техник восита - алоқа воситалари кенг қўлланилади. Ахборотни етказиш учун, у қандайдир ташувчига, маълум бир тилда ёзилиб хабар холига келтирилиши лозим. Ахборот ташувчи – ахборотни қайдловчи махсус воситадир (магнит лента, юмшоқ диск ва хакозо). Хабарда асосий ахборотдан ташқари истеъмолчи манзили ва бошқа бир қатор маълумотлар мавжуд бўлиб, улар хабарни етказиш қоидасини белгилайди. Демак, хабар – ахборотни масофага узатишга қулай бўлган тақдим этиш шаклидир. Исталган хабар ўзгарувчан параметрга эга бўлиб, унга ахборот “жойлаштирилади”. Хабарларни узатиш учун, уни манбадан истеъмолчига

маълум тезликда узатиш қобилиятига эга физик жараён қўлланилади. Узатилаётган хабарларни акс эттирувчи физик жараён – сигнал дейилади. Сигналларни электромагнит ёки оптик тизимлар бўйича узатиш ёки қабул қилиш электралоқа дейилади. Алоқа сохаси олдида турган масалаларни хал қилиш учун маълум тизим мавжуд бўлиши керак. Тизим – бир бирлари билан қонуният бўйича боғланган тўплам бўлиб, маълум тўлиқ ташкилни, бирликни акс эттиради. Алоқага нисбатан олганда алоқа тизими тушунчасини ягона бошқарув ва таъминотли алоқа тармоқларининг жамланмаси деб аниқлаш мумкин. Алоқа тармоқлари – алоқа тизимининг қисми бўлиб, маълум белги бўйича ажратилган ва абонентлар (фойдаланувчилар) орасида ахборот алмашинишга мўлжалланган алоқа тугунлари (узеллари) ва линияларининг жамланмасидир. Алоқа тугуни (узели) – алоқани таъминлаш учун бошқариш пунктларида, объектда (иншоатларда) ёки берилган туманда жойлаштирилган, алоқа куч ва воситаларининг ташкилий-техник бирлашмасидир. Алоқа линияси – бирламчи тармоқнинг каналлари ва гурухий трактларини ташкил этишни таъминлайдиган, ягона тарқалиш мухитига, шунингдек уларга хизмат кўрсатувчи куч ва воситалар эга алоқа тизими элементидир[1]. Телекоммуникация тармоқлари, уларнинг классификацияси Классификация белгилари: 1. Узатиладиган хабарлар турига қараб: телефон тармоқлари, телеграф тармоқлари, маълумотлар узатиш тармоқлари, факсимил тармоқлар ва газета узатиш, товуш эшиттириш тармоғи, телевизион эшиттиришлар тармоғи, интеграл хизмат кўрсатиш рақамли тармоғи.

2. Фойдаланувчилар категориялари бўйича: умум фойдаланиш тармоқлари, идоравий (корпоратив) тармоқлар. 3. Хабарларни узатиш тезлиги бўйича: паст тезликли тармоқлар, ўрта тезликли тармоқлар ва юқори тезликли тармоқлар. 4. Ўлчамлари (охват даражаси) бўйича: глобал тармоқлар, регионал (зонавий) тармоқлар, локал тармоқлар. 5. Коммутация турлари бўйича: узоқ муддатли коммутацияланган (кроссли) тармоқлар, оператив коммутацияли тармоқлар, каналлар коммутацияланадиган (КК) тармоқлар, хабарлар коммутацияланадиган тармоқлар (ПК), гибрид коммутацияли (ГК) тармоқлар, адаптив коммутацияли (АК) тармоқлар. 6. Ишлатиладиган алоқа каналлари тури бўйича: симли тармоқлар, радиотармоқлар, оптик толали тармоқлар, йўлдошли тармоқлар. 7. Тармоқни бошқариш усули бўйича: марказлашган бошқариш, марказлашмаган бошқариш, аралаш бошқариш, статистик бошқариш, квазистатистик бошқариш, динамик бошқариш. Тармоқни бошқариш тизими Эксплуатациянинг ўзгарувчан шароитларида тармоқ ресурсларидан самаралироқ фойдаланиш учун тармоқни бошқариш тизими қўлланади. Бошқариш тизимини жойлаштириш бўйича марказлашган бошқариш мавжуд, унда махсус ажратилган бошқариш маркази тармоқни бошқариш асосий функцияларини бажаради. Марказлашмаган бошқариш тармоқ структурага эга. Аралаш (зонавий) бошқариш айрим зоналар ичини марказлашмаган холда, зоналарни эса марказлашган холда бошқаришни тавсия этади (тескариси хам бўлиши мумкин). Тармоқда мавжуд вазиятга мослашиш (адаптация) даражасига қараб бошқариш тизими қуйидагиларга ажратилади: - статик бошқариш, унда мумкин бўлган ўзгаришлар аввалдан кўриб чиқилган, агар кўзда тутилмаган ўзгаришлар рўй берса, тармоқ ишдан чиқади;

- квазистатистик бошқариш, унда тизим тармоқ ишлаш асосий дастурида кўзда тутилмаган айрим ўзгаришларга қарши тура олиши мумкин; - динамик бошқариш, унда тизим тармоқнинг жорий холатини кузатиб бориб унинг самарали ишлашини таъминлайди. Электр алоқа тармоқларининг вазифаси ва таркиби. Электр алоқа тармоғининг асосий компонентларига қуйидагилар киради: - тармоқ тугунлари ва тармоқ станциялари, уларда канал хосил қилувчи аппаратуралар ўрнатилади ва каналлар ёки каналлар гурухини ва тармоқ трактларини қайта улашни амалга оширади; - узатиш линиялари, улар тармоқ станциялари ёки тармоқ тугунлари ва охирги қурилмаларни ўзаро боғлаш имконини беради; - коммутация тугунлари (марказлари), улар хабарларни манзилга мос холда тақсимлайдилар; коммутация тугунлари (КТ) транзит, охирги (агар уларга ОП уланган бўлса) ва аралаш турида бўлади; - охирги пунктлар (ОП), улар абонент хабарларини тармоққа киритиш/чиқаришни таъминлайди; абонент олдида бевосита жойлашган ОП абонент пункти (АП) дейилади. АП, одатда терминал деб аталади ва у шахсий ёки жамоа фойдаланишида бўлиши мумкин; - концентраторлар ва мультиплексорлар, улар алоқа каналларини зичлаштириш йўли билан каналларнинг ўтказувчанлик қобилиятини яхшилашни таъминлайдилар. Каналлар магистрал (КТ орасида) ва абонент (ОП ва КТ орасида) каналлари бўлиши мумкин; - кўп сатхли (даражали) бошқариш тизими, у тармоқ ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини таъминлайди Тармоқнинг топологиясини аниқ танлаш нафақат унинг физик структурасига таъсир қилади, шунингдек тармоқнинг хамма асосий кўрсатгичларини сезиларли даражада аниқлайди. Ишлаб чиқилган ёки танланган тармоқ топологияси хар хил мезонлар бўйича бахоланади, масалан ишончлилик, тежамкорлик ва хакозо.

Телекоммуникация тармоқларда кенг тарқалган топологик структураларни кўриб чиқамиз. 1 . Дарахтсимон топология - хар бир жуфтлик тугунлар орасида фақат битта йўл бўлиши фараз қилинади, яъни тармок боғланганлиги h=1. 1.(а)- расмда бу топологиянинг турлари кўрсатилган. 2. Тўрсимон топология , унда хар бир тугун оз сонли бошқа тугунлар билан қўшни бўлади. Бу тармоқнинг боғлаганлиги h>1. 1(й)-расмда тўрсимон топологиянинг номояндалари кўрсатилган. 3. Тўлиқ алоқали топология, унда тугунлар “хар бири – хар бири билан” принципи бўйича уланган . 1(ж)-расмда ушбу топология келтирилган. Дарахтсимон топологиянинг турлари a ) дарахт; б) юлдуз; в) линияли (шина); г) қорсимон; 3 3 3 3 3 3 3 2 1 2 1 3 3 Д)

1-расм. Тўрсимон топологиянинг турлари Тармоқ топологик структурасининг математик модели Символик шаклда графлар G {А, В} кўринишда белгиланади, бунда G мазкур тушунчанинг мантиқий маъносини билдиради; А = {a1 , a2 , …. an } – граф учларининг тўплами – тармоқ пунктлари (тугунлари); b a 2 е 1 3 dc 4е) халқали (тузоқли) ё) радиал-халқали и) уяли й) панжара ж) тўлиқ боғланишли топология 1.1 -расм. Тармоқ структурасининг графи

В = {bi,,j } – ai ва aj учлари орасида қирралар тўплами – мос тугунлар орасидаги линиялар ёки каналлар боғламига мос келади. Каналлар хусусиятига боғлиқ холда қирралар ориентирланган ёки йўналтирилган (қирра е) ва ориентирланмаган ёки йўналтирилмаган (a,b,c,d қирралар) бўлиши мумкин. Ориентланган қирралар бир томонли каналларга, ориентланмаган қираллар икки томонлама каналларга мос келади. Одатда граф учлари рақамлар билан (1, 2, 3, 4) белгиланади ва КТ ёки ОП билан таққосланади, граф қирралари – харфлар билан (а, b, c, d, e) ва улар алоқа каналларига мос келади. Графлар назарияси Графлар уч турга бўлинади: 1) ориентирланган графлар -хамма қирралари йўнатирилган; 2) ориентирланмаган графлар- биронта хам йўналтирилган қирралар йўқ; 3) аралаш турдаги графлар -хам йўналтирилган, хам йўнатирилмаган қирралари мавжуд. Хар бир қиррага маълум бир “вазн” бириктирилиши мумкин, у мазкур қирранинг маълум бир хусусиятини характерлайди. Вазн сифатида, масалан, канал узунлиги, ўтказувчанлик қобилияти, узатиш тезлиги, стандарт каналлар сони ва хакозо қабул қилиниши мумкин. Гарф учларига хам вазнлар берилиши мумкин. Тугунга кирувчи ёки чиқувчи қирралар сони, тугуннинг ранги дейлади, r (ai)-бунда i-тугун номери. 3-расм бўйича r (a1)=2, r (a2)=3. 3-расмдаги гарфнинг 1 ва 3 учлари орасида учта йўл мавжуд - M13=ab, cd, aеd. Йўллар қирраларга ўхшаб йўналтирилган ва йўналтирилмаган бўлиши мумкин. Агар граф учлари (тугунлар) қирралар билан уланган бўлса, улар ёндош дейлади. Йўл ранги r (Mij)- бу мазкур йўлга кирувчи қирралар сонидир. Йўлнинг минимал ранги 1 тенг, масалан r (M13)=1, максимал ранг эса N-1 тенг, бунда N-граф қирралар сони, бу холда йўл хамма қиррадан ўтади.

Боғланганлик h деб, қирраларнинг хамма жуфтликлари орасидаги минимал боғлиқ бўлмаган йўллар сони, 3-расмдаги граф учун h=2. Тармоқ структурасини графлар орқали моделлаштириш. Алоқа тармоқлари структураси (3- расм) кўрилганда, текисликда (ёки ўзаро масофада L) жойлашган жойлари берилган бўлса, N-та стационар пунктлар a1 , a2 , …. an орасида алоқани таъминлаш учун уларни графлар билан моделлаштириш учун қуйидаги усуллар қўлланилади: 1. Тармоқни қуриш учун исталган пунктлар жуфтлиги орасидаги линиялардан фойдаланиш мумкин, яъни тармоқни тўлиқ боғланишли граф (5.4а-расм) асосида, унда зарур қирраларни қолдириш орқали тузиш мумкин. 2. Тармоқни қуриш учун айрим пунктлар орасидаги линиялар ишлатилиши мумкин, яъни тармоқни тўр кўринишига эга (3.б-расм) граф базасида қуришга рухсат берилади. 3. Тармоқни қуриш учун қайдланган (берилган) тугун ва линиялар-нинг қўшимча танланмасидан фойдаланиш мумкин, яъни тармоқни a1 , a2 , …. an пунктлар орасида боғланишни таъминлаш учун, тугунлар сони берилган (N+M) граф (3.в-расм) базасида қурилади. Тармоқларни тузиш

а 4 а 1а 2 а 3 а 7а 5 а 6 в ) - расма 1а 2 а 3 а 7а 5 а 6 a) -расм а 1а 2 а 3 а 7а 5 а 6 б ) расм

Фойдаланилган адабиётлар 1. Гордиенко Проектирование и техническая эксплуатация . Москва горячая лини- Телеком.2008. 2. Грибковский В.П. Полупроводниковые лазеры.1988 . 3. Гальярди Р.М., Карп Ш. Оптическая связь: Перевод с английского С.М. Бабия под ред. А.Т. Шереметьева.–М.: Связь, 1978. 4. Оптические системы передачи: Учебник для вузов/Б.В. Скворцов, В.И. Иванов, В.В. Крухмалев и др.; Под ред. В.И. Иванова.-М.: Радио и связь, 1994. 5. Цифровые и аналоговые системы передачи: Учебник для вузов/ В.И. Иванов, В.Н. Гордиенко, Г.Н. Попов и др.; Под ред. В.И. Иванова.- 2-е изд. – М.: Горячая линия – Телеком, 2003. 6. О.И. Кутузов, Т.М. Татарникова “ Моделирование телекоммуникационных сетей» Учебное пособие. Министерство Российской Федерации по связи и информатизации.

Похожие

Телекоммуникация тармоқлари ва уларни умумлашган структураси

МББТ ва унинг таркибий қисмлари

Телекоммуникация тармоқларининг умумлашган таркибий тузилиши

Умумлаштирилган телекоммуникация тармоқ

Компьютер тармоқлари локал компьютер тармоқлари ва уларни ташкил этиш