МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш - Информатика и ИТ - Рефераты

МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

18.60546875 KB

МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш Режа: 1. Мустақил ахборотлар массиви. Маълумотлар базаси. 2. Бир киши ва кўп киши фойдаланадиган маълумотлар базаси. 3. Машина ичидаги ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритиш воситалари. 4. Ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритишнинг дастурий воситалари.

Мустақил ахборотлар массиви. Маълумотлар базаси. Файлли ташкил этилган мустақил ахборотлар массиви база олдида қайта ишлаш босқичида бевосита ҳужжатлардан шаклланадиган дастлабки массивлар бўлиши мумкин. Бундай массивлар аниқлиги текширилгач ва хатолар тузатилгач маълумотлар базасига юкланиши мумкин. Фойдаланувчининг алгоритмик тилда ёзилган амалий дастурида ташкил этувчи файллар машина ичида маълумотларни ташкил этишнинг ушбу турига киради. Бунда файлларнинг мантиқий структураси ва машина ташувчиларда уларнинг жойлашиш параметри ушбу файлларни ишлаб чиқиш ҳар бир дастурида сақланади. Ушбу дастурда уларни яратиш ва корректировкалаш назарда тутилган. Массивларни файлли ташкил этишда маълумотларниннг долзарб ҳолатини, уларнинг хаққонийлигини таъминлаш қийин. Оралиқ ва нашрга оид маълумотлар - булар вақтинчалик массивлар саналади. Улар қайта ишлаш жараёнида юзага келади, лекин узоқ вақт сақланмайди. Шуни таъкидлаб ўтамизки, маълумотлар базасини бошқариш тизимидан фойдаланишда бундай массивлар маълумотлар базасининг (МБ) бир қисми саналади. Маълумотлар базаси Маълумотлар базасини нисбатан самарали ташкил этиш бу - маълумотлар базасида мантиқан ўзаро боғланган массивларни ташкил этишдир. Маълумотлар базасини бошқариш учун уни ташкил этиш ва юритишда соҳалаштирилган самарали дастурий восита - маълумотлар базасини бошқариш тизимидан фойдаланилади. Маълумотлар базаси қайтарилмайдиган маълумотларнинг яхлитланган жамламаси саналади. Унинг асосида мазкур соҳанинг барча масалалари ҳал этилади.

Маълумотлар базасида кўп қиррали кириш ва айнан бир хил маълу- мотлардан турли фойдаланувчилар фойдаланиш имкони мавжуд. Ташкил этиладиган маълумотлар базаси структураси предмет соҳаси маълумотларининг ахборот-мантиқий моделини акс эттириши лозим. Маълумотлар базасидаги мантиқий ўзаро боғлиқлик маълумотлар модели типига мувофиқ ташкил этилади. Норматив-маълумотномали ва бошқа маълумотлар қоида бўйича алоҳида массивларда жойлаштирилади. Бу массивларни юзага келтириш ва юритиш технологияси ўзига хос хусусиятларга эга. Мазкур массивлар маълумотлар базасининг бошланғич юкланиш босқичида ташкил этилади. Оператив (тезкор) ҳисобот маълумотлари маълумотлар базасига вазифаларни ечиш регламентига мувофиқ киритилади. Бу маълумотлар маълум даврда тўпланади. Маълум бир ҳисоб-китоб қилингач (масалан, омборхонада қолган товарларни ҳисобкитоб қилиш), тўпланган тезкор ҳисобот маълумотлари йўқ қилинади ёки архивда сақланади. Бир киши ва кўп киши фойдаланадиган маълумотлар базаси Маълумотлар базаси фойдаланувчининг битта шахсий компютер монополия ихтиёрида бўлиши мумкин. Бундай ҳолатда у фақат мазкур ШК хотира дискига жойлаштирилади ва ахборот базасига бир вақтда бир неча фойда-ланувчининг кириши таъминланади. ШК тармоғи мавжуд бўлган ҳолда кўп фойдаланиладиган режимда, (машинасервер)да жойлашадиган марказлашган маълумотлар базасини сақлаш ва фойдаланиш имконияти туғилади. Бундай ҳолатда ҳар бир фойдаланувчи ўз шахсий компютери орқали барча фойдаланувчилар учун умумий бўлган марказлашган ахборот базасига киришга рухсат олади.

Тармоқ технологиясида ҳар бир фойдаланувчи ўз ШКда локал маълумотлар базасини ташкил этиши мумкин. Бу маълумотлар базаси фақат мазкур автоматлашган иш жойида зарур бўлган ахборотни сақлайди. ШК тармоғида маълумотлар базасини ташкил этиш ва фойдаланиш банклар, биржа, инвеститсия жамғармалари ва бошқа бозор иқтисодий структураларининг ахборот тизимлари самарадорлигини тезда оширади. Фойдаланиладиган техник ва дастурий воситалар конфигуратсиясига боғлиқ ҳолда турли иш технологияси амалга оширилиши мумкин. Маълумотларни тармоқли ишлаб чиқишнинг турли контсептсиялари мавжуд: (файл-сервер) ва (мижоз-сервер). «Файл-сервер» контсептсияси тармоқ операцион тизими ядроси ҳамда марказлашган ҳолда сақланувчи файллар жойлашган ва (файл- сервер) учун ажратилган компютерга мўлжалланган. (Файл- сервер)даги маълумотларнинг умумий базасига жамоа ҳолда кириш хос хусусият. Фойдаланувчилардан бири томонидан файл янгиланган тақдирда бошқа фойдаланувчиларнинг киришига қарши химояланади. Сўралган маълумотлар (файл-сервер) дан ишчи стантсияга ўтказилади ва улар маълумотлар базасини бошқариш тизими воситалари билан қайта ишланади. «Мижоз-сервер» концепцияси. Мазкур контсептсияга асосан, маълумотларни ишлаб чиқиш вазифаси мижоз - ишчи стантсияси ва маълумотлар базасининг машина сервери ўртасида бўлиши мўлжалланган. Маълумотларни қайта ишлашни мижоз сўрайди ва у тармоқ бўйлаб маълумотлар базаси серверига узатилади. Сўров ўша ерда қидирилади. Қайта ишланган маълумотлар тармоқ орқали сервердан мижозга узатилади. (Мижоз-сервер) архитектураси учун хос ҳусусият - бу маълумотлар базасидан сўров учун СҚЛ дастурлаш тилидан фойдаланиш. Бу тармоқ мижозларининг турли хил умумий маълумотлар билан ишлаш имконини беради.

Машина ичидаги ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритиш воситалари Машина ички ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритиш воситаларига киришнинг дастурий воситаси, маълумотлар базасини ташкил этиш ва юритиш ҳамда маълумотларнинг бошқа массивлари киради. Бундан ташқари машина ичидаги ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритишда маълумотлар базаси ва бошқа машина ташувчидаги маълумотлар билан ишлаш бўйича фойдаланувчининг технологик инструктсиясидан фойдаланилади. Асосини маълумотлар базалари ташкил этувчи автоматлаштирилган ахборот тизимлари (ААТ) 60-йилларда ҳарбий саноатда ва бизнесда, фойдали маълумотларни йетарлича ҳажми тўпланган соҳада яратила бошланди. Дастлаб ААТ амалий ҳарактердаги – сонли ва матн объектлари тавсифлари билан боғлиқ ахборотларга ишлов беришга мўлжалланган эди. Кейинроқ техникани ривожланиб бориши билан, матн ахборотларини табиий тилда ишлов бериш имконияти яратилди. Турли кўринишдаги ААТ ахборотни сақлаш тамойиллари бир- бирига мос келса ҳам, ишлов бериш алгоритмлари ахборот ресурсларининг ҳарактери билан аниқланади. Шунга кўра ААТ икки синфга ажратилган: ҳужжатли ва фактографик. Ҳужжатли ААТ – табиий тилда ҳужжатлар билан ишлаш учун хизмат қилади. Ушбу синф ААТга берилган мезонларни қаноатлантирувчи ҳужжатларни териб олиш ва йиғишга мўлжалланган ахборот-қидирув тизимлари мисол бўлади. Улар монографиялар, доимий нашрларни, пресс-агентликни, қонуний актлар тексларини ва бошқаларни кўриб чиқиш ва териб олишни бажариши мумкин.

Фактографик ААТ - шакллантирилган кўринишда акс эттирилган амалий маълумотлар билан иш олиб борадилар. Фактографик ААТ маълумотларга ишлов бериш масалаларини ечиш учун қўлланилади. Малумотларга ишлов бериш - бир хил турдаги структурали маълумотлар ёзувларини ажратиб олиш ва гурухлаш, саралаш, киритиш, сақлаш билан боғлиқ масалаларни ечишни махсус синфи ҳисобланади. Ушбу синф масалалари магазин ва омборлардаги товарларни ҳисобини юритишда, иш ҳақини ҳисоблашда, ишлаб чиқаришни, молияни, телекомуникатсияни бошқаришда ечилади. Ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритишнинг дастурий воситалари Умумий ҳолда дастурий воситаларга сервис дастурий воситалар, умумий мақсад учун универсал амалий дастур воситалари ва махсус амалий дастурлар киради. Маълумотлар базасини бошқариш тизими (МББТ) – ахборотлар базасини яратиш ва юритиш учун алоҳида ахамиятга эга. МББТ умумий мақсадларга мўлжалланган универсал амалий дастурий воситаларга мансуб. МББТ - бу машина ташувчида мантиқий ўзаро боғланган маълумотларни ташкил этиш ва юритиш учун мўлжалланган нисбатан кенг тарқалган ва самарали универсал дастурий восита саналади. МББТ ягона маълумотлар базасида дубл қилинмайдиган маълумотларни интегратсиялашни ва улардан кўп мақсадларда фойдаланишни, базадаги барча маълумотлар бутунлигини ва тўғрилигини таъминлайди ва маълумотларга рухсатсиз киришдан ҳимоялайди (6.3. - расм). МББТ маълумотлар базасидан сўровларни ташкил этишни ташкил этишнинг дастури бўлмаган фойдаланувчига мўлжалланган қулай воситаларга эга.

МББТ асосида АБни ишлаб чиқиш, маълумотлар базасини ташкил этиш структураси бўйича масалаларни тайёрлашга мўлжалланган. Бу масалалар бевосита ахборотлар таъминотининг номашинавий соҳаси билан боғланган. Иш-лаб чиқарилган маълумотлар базасига мувофиқ уни МББТ воситалари билан ташкил этиш ва уни ишга тушириш амалга оширилади. Ахборотларни киритиш ва назоратлашнинг маҳсус дастурий воситалари - катта ахборот базаси учун илк массивларни яратиш ва маълумотларни базага тўплашдан олдин қайта ишлаш босқичида фойдаланилади. Базадан олдин қайта ишлаш воситаси компютерга киритиладиган ахборотнинг хаққонийлигини ва катта массивдаги маълумотларни юклашга тайёргарликни автоматлаштириш назоратини таъминлайди. Маълумотларни қайта ишлашнинг сервис воситалари - ахборот базасига хизмат кўрсатиш бўйича кўмакчи вазифаларни таъминлашим лозим. Улар базанинг дастурий воситаларига тегишли. Булар маълумотлар файллари ва ташувчи машиналар билан ишлаш бўйича турли утилиталардир. Уларга қуйидагилар мансуб: нуша олиш, архивлаш, тиклаш, анти-вирус воситалари, тармоқ утилитлари ва бошқалар. Фойдаланувчининг амалий дастурлари универсал алгоритмлаш тилларидан бирида яратилади. Бундай дастурларда, одатда уларда ишлаб чиқиладиган маълумотлардан мустақил бўлиш таъминланмайди. Айрим жойларда битта фан соҳасининг турли масалаларига оид ахборот массивларида маълумотлар такрорланади. Бу хол турли масалалар бўйича бир ҳил маълумотларни бир неча марта киритишга олиб келади ва дастлабки маълумотларга ўзгартиришлар киритганда анча муаммоларни келтириб чиқаради. Амалий дастурлар шунингдек МББТда универсал алгоритмик тилда яратилиши мумкин.

Қисқа хулосалар Фойдаланувчининг алгоритмик тилда ёзилган амалий дастурида ташкил этувчи файллар машина ичида маълумотларни ташкил этишнинг дастлабки массивлари бўлиши мумкин. Оралиқ ва нашрга оид маълумотлар - булар вақтинчалик массивлар саналади. Маълумотлар базасини бошқариш учун уни ташкил этиш ва юритишда соҳалаштирилган самарали дастурий восита - маълумотлар базасини бошқариш тизимидан фойдаланилади. Маълумотлар базасидаги мантиқий ўзаро боғлиқлик маълумотлар модели типига мувофиқ ташкил этилади. Тармоқ технологиясида ҳар бир фойдаланувчи ўз ШКда локал маълумотлар базасини ташкил этиши мумкин. Фойдаланиладиган техник ва дастурий воситалар конфигуратсиясига боғлиқ ҳолда турли иш технологияси амалга оширилиши мумкин. Машина ички ахборотлар базасини ташкил этиш ва юритиш воситаларига киришнинг дастурий воситаси, маълумотлар базасини ташкил этиш ва юритиш ҳамда маълумотларнинг бошқа массивлари киради. МББТ - бу машина ташувчида мантиқий ўзаро боғланган маълумотларни ташкил этиш ва юритиш учун мўлжалланган нисбатан кенг тарқалган ва самарали универсал дастурий восита саналади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. DataBase Journal. www.dbjournal.ro 2. The computer journal. www.oxfordjournals.org 3. Инженерный журнал: наука и инновации. www.engjournal.ru 4. Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар. Илмий-электрон журнал. 5. www.iqtisodiyot.uz 6. Экономическое обозрение. www.cer.uz Интернет сайтлар 1. www.search.re.uz 2. www.ictcouncil.gov.uz 3. www.ecsoman.edu.ru 4. www.imce.ru

Похожие

Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Инверсиялашган файлларга асосланган МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Маълумотлар базасини химоялаш

Маълумотлар базасини ишлатиш

MYSQL МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш