Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш - Информатика и ИТ - Рефераты

Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

255.615234375 KB

Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш Режа: 1. Маълумотларнинг тармоқли ва иерархик модели. 2. Моделларда маълумотлар структураси. 3. Объектларнинг моделлардаги алоқаси. 4. Моделларнинг хусусиятлари. 5. Моделларни таққослаш.

Маълумотларнинг тармоқли ва иерархик модели Маълумотлар модели ҳар қандай маълумотлар базаларининг ядроси бўлиб ҳисобланади. Маълумотлар модели - маълумотлар структуралари мажмуи ва улар устида олиб бориладиган амаллардир. Боғланишларнинг ўрнатилиш усулига кўра маълумотлар ўртасида иерархик, тармоқли ва реляцион моделлар мавжуд. Иерархик моделлар дарахтсимон структурали маълумотлар базаларини қуриш имкониятини беради. Уларнинг ҳар бир бўғими ўзининг маълумотлари турига (моҳиятига) эга. Модел дарахтининг юқори босқичида бўғим – ―илдиз‖ мавжуд бўлиб, кейинги босқичларида ушбу илдиз билан боғланган бўғимлар жойлашади, сўнгра аввалги бўғимлар билан боғланган бўғимлар жойлашади ва ҳ.к. Бунда ҳар бир бўғим фақат бир авлод бўғинига эгадир (расм 8.1.). Иерархик тизимда маълумотлар қидируви илдиздан бошланади. Сўнгра бир босқичдан кейинги босқичга керакли босқич топилгунча тушиб борилади. Тизимда бир ёзувдан иккинчи ёзувга силжиш мурожаатлар орқали амалга оширилади. Иерархик моделларнинг асосий ютуғи – реал оламни оддий тасвирлаш ва маълумотлар структурасига мос келувчи сўровларнинг тезда бажарилишидир. Одатда иерархик моделлар ортиқча маълумотларга эга бўлади. Илдиздан керакли маълумотларга етиб бориш ноқулайлик туғдиради. Тармоқ моделларида ушбу камчиликлар бартараф этилган бўлиб, назарий жиҳатдан ―барча ахборот объектларининг ҳаммаси билан‖ боғланишлар ўрнатилиши мумкин. Ўқув муассаси мисолида (расм 8.2.) ҳар бир ўқитувчи кўп талабаларни ўқитиши ва ҳар бир талаба кўп ўқитувчилардан таълим олиши мумкин. Амалда, табиийки бу нарса мумкин бўлмаганидан бир қанча чекланишларга мурожаат этишга тўғри келади. Иерархик ва тармоқ моделларининг қўлланилиши маълумотлар базаларидаги ахборотга кириб боришни тезлаштиради. Маълумотлар элементининг ҳар бири бошқа элементлари мурожатларига эга бўлганидек, дискли ва ЭҲМ асосий хотираси каби катта ресурсларни талаб қилади. Асосий хотиранинг етишмаслиги маълумотларга ишлов бериш тезлигини камайтиради. Ушбу турдаги моделлар учун маълумотлар базаларини бошқариш тизимининг (МББТ) ишлатилишида мураккабликлар пайдо бўлади

расм. МБ моделининг иерархик дарахтсимон структураси расм. МБ моделининг тармоқ структураси Машина муҳитидаги маълумотларнинг мураккаброқ модели (файлига нисбатан) тармоқли ва иерархик моделлар бўлиб, улар тегишли турдаги маълумотлар базасини бошқариш тизимида таъминланади. Маълумотларнинг тармоқли ёки иерархик модели МББТ да маълумотларни мантиқий ташкил этишнинг тегишли Ташкилот Бўлимлар Филиаллар Бошлиқ Ходимлар Ускуналар Компьютерлар Бошқа қурилмалар Ўқитувчи 1 Ўқитувчи 2 Ўқитувчи 3 Талаба 1 Талаба 2 Талаба 3 Талаба 4

усулини акс эттиради. Бундай модел ўзаро боғлиқ объектларнинг мажмуидир. Икки объектнинг алоқаси уларнинг бир-бирига бўйсинишини акс эттиради. Тармоқли ёки иерархик моделнининг объекти МББТда таъминланадиган маълумотлар тизимининг асосий туридир. Турли МББТларда тузилишнинг бу тури турлича белгиланиши ва номланиши мумкин(ёзув тури, файл, сегмент). Моделларда маълумотлар структураси Маълумотларнинг намунавий тузилмаларига қуйидагилар киради: маълумотларнинг таркибий қисми, маълумотларнинг агрегатлари, ёзув, маълумотлар базаси ва ҳ.к. Маълумотларнинг таркибий қисми - маълумотлар тузилмасининг номланган минимал бирлиги (файлли тизимлардаги майдоннинг ўхшаши). Маълумотлар агрегати - ёзув ичидаги маълумотлар таркибий қисми ёки бошқа агрегатларнинг номланган кўплаб турларидан бири. Агрегатларда бир агрегат нусхасида таркибий қисмининг бир неча мазмунини ўз ичига олувчи кўплик элементига йўл қўйилади. Ёзув кўп ҳолларда бошқа агрегатлар таркибига кирмайдиган турли таркибли агрегат ҳисобланади. Бу ўз агрегатлари ва таркибий қисмлари алоқасининг тузилиши билан тавсифланади. Шундай қилиб, ёзув иерархик тусда бўлиши мумкин. Бир хил тузилишдаги ёзув нусхаларининг барча турлари ёзув титулини ташкил этади. Аниқ типдаги ёзув маълумотлари моделининг объекти ҳисобланади. Қуйида 3 -расмда юқорида айтиб ўтилган маълумотлар тузилмаси типларига эга бўлган иерархик ёзувга мисол келтирилган.

Агрегат Код Номи Ўлчов Баҳоси бирлиги расм. «Шартнома» ёзувининг намунаси

Ёзув типи «шартнома» деб номланган, чунки ёзувда маҳсулот етказиб бериш бўйича буюртмачилар билан шартнома ҳақидаги ахборотларнинг бутун тузилиши кўрсатилган. Таъкидлаш лозимки, бу ёзувда маълумотлар)оддий, аҳамиятли) ёзувнинг охирги нуқталарида кўрсатилган, маълумотлар тизимининг бошқа турлари жумладан, агрегатлар номланган маълумотларнинг фақат йиғиндиси бўлиб ҳисобланади. Объектларнинг моделлардаги алоқаси Маълумотлар модели ёзувлар (объектлар)нинг бир неча типини ўз ичига олиши мумкин. Моделда объектлар ўртасида алоқалар ўрнатилади. Моделнинг ўзаро боғланган конкрет объектлар йиғиндиси баъзи предмет соҳалари учун маълумотлар базасини ташкил қилади. Ёзувларнинг икки типи (модел объектлари) ўртасидаги алоқалар улар нусхаларининг гуруҳ мансаблари билан белгиланади. Гуруҳ муносабати (тўплам) - икки типдаги: наборнинг асосий ёзуви ва бўйсунувчи ёзувлари ўртасидаги ёзувларнинг қатъий иерархик муносабатидир. Моделларнинг хусусиятлари Қатъий иерархик моделларда, қоида тариқасида, ҳар қандай объект (ёзув, сегмент) фақат битта юқори босқичдаги объектга бўйсуниши мумкин. объектга Бевосита ҳар қандай киришнинг бир нуқтаси бевосита ки - ри ш

иерархик модел тармоқли модел 8. 4.-расм. Топология ва маълумотларга кириш бўйича моделларнинг хусусиятлари. Тармоқли моделларда эса ҳар қандай объект (ёзув, файл) бир неча объектларга бўйсуниши мумкин. Иерархик ва тармоқли модел топологиясидаги схематик фарқ расмда ифодаланган. Иерархик моделларда, қоида тариқасида, бошқа объектларга бўйсунмайдиган фақат энг юқори босқичдаги объектгагина калит билан бевосита кириши мумкин. Бошқа объектларга кириш модел чўққисидаги объектнинг алоқалари бўйича амалга оширилади. Тармоқли моделларда эса калит билан бевосита кириш моделда жойлашган босқичидан қаътий назар ҳар қандай объектга нисбатан таъминланиши мумкин. Шунингдек алоқалар бўйича ҳар қандай нуқтадан кириш ҳам мумкин. Объект(ёзув, файл)нинг тузилиши тармоқли моделларда кўпинча чизиқли кам ҳолларда эса иерархик бўлади. Кўпроқ босқичдаги маълумотларнинг тузилмаси ҳам ўз хусусиятлари ва номланишига эга. Масалан, атрибут маълумотлар таркибий қисмининг ўхшашидир. Чизиқли тузилма объекти фақат оддий ва бошланғич атрибутлардан ташкил топади. Объектлар (ёзув, сегмент) тузилиши иерархик моделларда иерархик ёки чизиқли бўлиши мумкин.

. - расм. Тармоқли моделларда бажарилган маълумотлар базаси намунаси. - расмда маълумотлар базаси мисолидаги тармоқли модел киритилган. У қуйидагиларни ўз ичига олади: маҳсулотлар, омборлар, сехлар тўғрисидаги ахборот маълумотлари; сехларнинг маҳсулот чиқариш бўйича режа маълумот- лари; сехлар ишлаб чиқарган маҳсулотларнинг омборга топширилиши ҳақидаги ҳисобот маълумотлари. Бу моделдаги объектлар)файллар) чизиқлидир. Моделларни таққослаш Маълумотларнинг тармоқли модели иерархик моделига нисбатан машина иш муҳитида турли предмет соҳалари учун ахборотларни акс эттирувчи универсал восита ҳисобланади. Кўплаб предмет соҳалари маълумотлари ўртасидаги алоқалар тармоқли ҳарактерга эга. Бу эса маълумотларнинг иерархик моделига эга бўлган МББТдан фойдаланишни чеклаб қўяди. Тармоқли моделлар, шунингдек, маълумотларнинг иерархик алоқасини ҳам акс эттиришга имкон беради. Моделларнинг таркиби тармоқли моделларнинг устунлигидир. Бундан ташқари, тармоқли моделлар билан ишлаш технологияси фойдаланувчи учун қулайдир, чунки маълумотларга кириш амалда ҳеч қандай чеклашларга эга эмас ва бевосита набор набор набор набор набор Ишлаб чиқарувчи цех типидаги ѐзув Маҳсулотлар омбори типидаги ѐзув РЕЖА типидаги ѐзув ТОПШИРИШ типидаги ѐзув ( Тайѐр маҳсулот ) типидаги ѐзув Омбор маҳсулоти Маҳсулотни топшириш Маҳсулот бўйича режалар Цех режалари Цехнинг топширилган лиги

ҳар қандай босқичдаги объектларга кириш имкони мавжуд. Турли хил талабларга йўл қўйилади. Қисқа хулосалар Маълумотлар модели - маълумотлар структуралари мажмуи ва улар устида олиб бориладиган амаллардир. Боғланишларнинг ўрнатилиш усулига кўра маълумотлар ўртасида иерархик, тармоқли ва реляцион моделлар мавжуд. Иерархик тизимда маълумотлар қидируви илдиздан бошланади. Тармоқ моделларида ушбу камчиликлар бартараф этилган бўлиб, назарий жиҳатдан ―барча ахборот объектларининг ҳаммаси билан‖ боғланишлар ўрнатилиши мумкин. Маълумотларнинг намунавий тузилмаларига қуйидагилар киради: маълумотларнинг таркибий қисми, маълумотларнинг агрегатлари, ёзув, маълумотлар базаси ва ҳ.к. Моделнинг ўзаро боғланган конкрет объектлар йиғиндиси баъзи предмет соҳалари учун маълумотлар базасини ташкил қилади. Қатъий иерархик моделларда, қоида тариқасида, ҳар қандай объект (ёзув, сегмент) фақат битта юқори босқичдаги объектга бўйсуниши мумкин. Тармоқли моделларда ҳар қандай объект (ёзув, файл) бир неча объектларга бўйсуниши мумкин. Моделларнинг таркиби тармоқли моделларнинг устунлигидир.

Фойдаланилган адабиётлар 1. DataBase Journal. www.dbjournal.ro 2. The computer journal. www.oxfordjournals.org 3. Инженерный журнал: наука и инновации. www.engjournal.ru 4. Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар. Илмий-электрон журнал. 5. www.iqtisodiyot.uz 6. Экономическое обозрение. www.cer.uz Интернет сайтлар 1. www.search.re.uz 2. www.ictcouncil.gov.uz 3. www.ecsoman.edu.ru 4. www.imce.ru

Похожие

МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Инверсиялашган файлларга асосланган МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

Маълумотлар базасини химоялаш

Маълумотлар базасини ишлатиш

MYSQL МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш